Νομπέλ 2017: Ριτσαρντ Θεηλερ και Συμπεριφορικα Οικονομικα

Ο Ριτσαρντ (Ντικ) Θεηλερ κερδισε το Νομπελ Οικονομικων 2017 για την συμβολη του στα Συμπεριφορικα Οικονομικα. Τι ακριβως ειναι τα συμπεριφορικα οικονομικα, και γιατι πρεπει να μας νοιαζει;
Ενα εισαγωγικο κειμενο, μια μπονους συνεντευξη, και ενα παλιοτερο κειμενο ειδικα για την Ελλαδα, θα λυσουν καθε απορια :)

1) Ο οικονομολόγος που μας λύνει τα χέρια – δένοντας τα

Δημοσιευτηκε λιγο διαφορετικο στην Athens Voice

«Σας παρακαλώ κύριε Μπιτζίδη, μαζέψτε τα γλυκά από το τραπέζι, δεν θέλω να φάω άλλα», η γνωστή σκηνή σε κάθε γιορτινό τραπέζι ανά την χώρα. Μα όποιος όντως δεν θέλει, απλά δεν τρώει, θα έλεγε ένας παραδοσιακός οικονομολόγος ή φιλελεύθερος φιλόσοφος. Όχι όμως ο Ντικ Θέηλερ (Thaler) που κέρδισε προχτές το Νομπέλ Οικονομικών, ο οποίος θα σας πρότεινε για να γλυτώσετε από τον κακό εαυτό σας, να κλειδώσετε τα γλυκά σε χρηματοκιβώτιο που προκαλεί ηλεκτροσόκ όταν πάτε να το ανοίξετε.

Αντισυμβατικός πανεπιστημιακός, όπως μαρτυρούν και τα δύο βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης που έγραψε, με εκατομμύρια αντίτυπα πωλήσεις, και βέβαια η όλο χαμόγελα εμφάνιση του σε χολλυγουντιανό μπλοκμπάστερ συνοδευόμενος από λαμπερή στάρλετ.

Χαρακτηριστικά αντισυμβατικές και οι ερευνητικές απορίες του βραβευθέντος, πρωτοστάτη των Συμπεριφορικών Οικονομικών: Πώς γίνεται έξυπνοι άνθρωποι να φέρονται ενίοτε τόσο χαζά, για την τσέπη τους, την καριέρα τους ή και την συναισθηματική τους ζωή; Τι σημαίνει πραγματικά πειρασμός και ανυπομονησία; Κατ’επέκταση, γιατί τόσοι Έλληνες δυσκολευόντουσαν να πληρώσουν εγκαίρως τους λογαριασμούς τους, ακόμα και στις εποχές των παχύτερων αγελάδων; Τέτοιες, απλές, «χαζές» (κατά τον ίδιο) ερωτήσεις διαπερνούν το έργο του Θέηλερ και τον οδηγούν στην διαπίστωση ότι δεν είμαστε τέλειοι, δεν είμαστε καν κατά προσέγγιση ορθολογιστές στις σημαντικές αποφάσεις ζωής.

Read moreΝομπέλ 2017: Ριτσαρντ Θεηλερ και Συμπεριφορικα Οικονομικα

Ο νέος Νώε

Καὶ ἤκουσα τὸν ἀριθμὸν τῶν ἐσφραγισμένων· ἑκατὸν τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες ἐσφραγισμένοι ἐκ πάσης φυλῆς υἱῶν Ἰσραήλ.

Ας υποθέσουμε ότι επίκειται η καταστροφή του πλανήτη και συν αυτώ της ανθρωπότητας. Έστω ότι κάποιο διαστημικό μετέωρο πλησιάζει δρομαίο σε τροχιά σύγκρουσης και ότι ο Βρους Ουίλλης δεν προφταίνει αυτήν την φορά να θυσιαστή για την σωτηρία μας.

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κατασκευάσουμε μια διαστημική Κιβωτό και να την παραγεμίσουμε με 144.000 εσφραγισμένους που θα σωθούν από΄την πλανητική συντέλεια. Οι οποίοι θα ταξιδέψουν ένα επικίνδυνο διαπλανητικό ταξίδι, ίσως προς τον Τιτάνα, αγνώστου διαρκείας και με περιωρισμένους πόρους, με σκοπό την σωτηρία και την διαιώνιση της τάλαινας ανθρωπότητας.

Michelangelo, Diluvio universale.

Έστω λοιπόν ότι είστε ο νέος Νώε, ο επιφορτισμένος με την επιλογη των 144.000 εσφραγισμένων. Ποιους θα επιλέγατε και, κυρίως, γιατί;

Read moreΟ νέος Νώε

Γλουτενοφοβία και άλλες επικίνδυνες διατροφικές μόδες

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Athens Voice

“Μα φυσικά προτιμώ χωρίς γλουτένη, αφού λέει επάνω gluten free, όπως sugar free, parabens free…” Φυσικά αν ήταν ειλικρινής η βιομηχανία τροφίμων θα έλεγε στον αφελή φίλο μου, ότι τέτοια προϊόντα προορίζονται κυρίως για άτομα που είναι brain free και σύντομα θα είναι money free, αν όχι health free. Δυστυχώς δεν υπερβάλλω. Στο θέμα της γλουτένης, όπως και τόσες άλλες διατροφικές μόδες και ματζούνια που κυκλοφορούν σαν επιδημίες, βλέπουμε αρχαίες αδυναμίες της ανθρώπινης σκέψης να μας οδηγούν σε στραβά μονοπάτια.

Καμμία φορά τόσο στραβά, που οδηγούν ακόμα και σε θάνατο, όπως δείχνει μια φρικτή περίπτωση που δικαζόταν στο Βέλγιο πριν λίγο καιρό. Ένα ζευγάρι γονέων, βασισμένοι στα αντιεπιστημονικά κολλήματα τους, επέβαλλαν στο νεογέννητο μωρό τους διατροφή χωρίς γλουτένη και λακτόζη. Με μεγάλη δόση αλαζονείας, αψήφισαν την γνώση των ειδικών, αδιαφόρησαν για τις βασικές ανάγκες ενός μικρού παιδιού και το καταδίκασαν να πεθάνει της πείνας. Ασιτία, σε μια δυτική χώρα, εν έτει 2017.

Αν και τα αποτελέσματα της ιδεοληψίας εδώ ήταν ασυνήθιστα τραγικά, οι Βέλγοι γονείς δεν είναι μόνοι τους, δύο τρελοί σε έναν ωκεανό ορθολογιστών.

Read moreΓλουτενοφοβία και άλλες επικίνδυνες διατροφικές μόδες

Περί διαφυλικών, μέρος Β΄

Σχετικά με το διαφυλικό ζήτημα είχε γράψει μια ανάρτηση το 2016. Έκτοτε ψηφίστηκε ο σχετικός Ν. 4491/2016, που κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά εμφανίζει και αρκετά σκοτεινά σημεία, για τον λόγο ότι δεν απετέλεσε μια συνολική ρύθμιση, αλλά αντιμετώπισε το ζήτημα αποσπασματικά (παρά τα πολλά εύστοχα σχόλια που διατυπώθηκαν στην δημόσια διαβούλευση). Μπορώ να διακρίνω έξι κυρίως αρρύθμιστα ή προβληματικά ζητήματα:

Στρατιωτική θητεία

Σύμφωνα με το π.δ. 11/2014, η διαταραχή ταυτότητας φύλου (ά.α. 344) είναι ψυχική πάθηση που συνεπάγεται ανικανότητα στράτευσης (Ι5). Καιρός πλέον να καταργηθή.

Το ισχύον στρατολογικό δίκαιο λοιπόν καταλέγει την διαταραχή φύλου στην μείζονα κατηγορία των ψυχικών παθήσεων, μαζί με τις παραφιλίες και τις εν γένει ψυχοσεξουαλικές διαταραχές, ανάμεσα στην τοξικομανία και την νοητική καθυστέρηση. Πλέον, στην 5η έκδοση του Διαγνωστικού Εγχειριδίου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης ονομάζεται δυσφορία φύλου, αλλά το νόημα είναι το ίδιο. Επιστημονικώς λοιπόν το στράτευμα ορθώς περιγράφει τους διαφυλικούς.

Γιατί όμως οι διαφυλικοί γυναίκανδρες να απαλλάσσωνται της στράτευσης; Δεν είναι ψυχικά ούτε σωματικά ασθενείς. Αν μή τι άλλο, αν είναι πνευματικά και ψυχικά ικανοί να μεταβάλουν το φύλο τους (που είναι!), γιατί δεν είναι για να υπηρετήσουν την θητεία τους; Είναι βέβαια κοινωνικά απόβλητοι και πιθανόν και το ίδιο το στράτευμα να μην επιθυμή στις τάξεις του έναν άνδρα με αιδοίο για ευνόητους λόγους πειθαρχίας. Αυτή είναι η δικαιολογία του Δονάλδου τουλάχιστον.

Αλλά το πράγμα δεν αλλάζει: στην Ελλάδα το είναι άνδρα εκτός από δικαιώματα συνεπάγεται και υποχρεώσεις. Οι άντρες πάνε φαντάροι. Όχι στα δικαιώματα μαζί και στις υποχρεώσεις χώρια.

Χάρτης των χωρών με διαφυλικούς ένστολους.

Read moreΠερί διαφυλικών, μέρος Β΄

Η Καταλωνία ως νέα Σκωτία

Αναδημοσίευση από το in.gr.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ισπανία σχετικά με το αποσχιστικό δημοψήφισμα της Καταλωνίας επαναφέρουν με εμφατικό τρόπο στον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο ζητήματα που άπτονται της κρατικής κυριαρχίας και της εθνικής αυτοδιάθεσης. Η αμοιβαία οροθέτηση των δύο αυτών εννοιών υπό συνθήκες φιλελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος γεννά διχογνωμίες και προκαλεί αντιδράσεις. Ως ίσως μη έδει.

Καταρχάς, από την μια μεριά διατυπώνεται το επιχείρημα των υποστηρικτών της κρατικής κυριαρχίας, οι οποίοι τονίζουν ότι το ισπανικό Σύνταγμα δεν προβλέπει τέτοιου είδους δημοψήφισμα, ότι η Ισπανία είναι ενιαίο και όχι ομοσπονδιακό κράτος, ότι η δημοψηφισματική πρωτοβουλία είναι εμφανώς αντισυνταγματική και ως τέτοια καταστέλλεται από την δικαστική λειτουργία και ότι, σε τελική ανάλυση, δικαίωμα ψήφου σε ένα τέτοιο πιθανό δημοψήφισμα θα έπρεπε να έχη κάθε Ισπανός πολίτης. Παράλληλα, επισείει εμμέσως, πλην σαφώς τον κίνδυνο γενικευμένης αστάθειας που θα μπορούσε να διαχυθή στην ευρωπαϊκή ήπειρο: αν τώρα οι Καταλανοί, αύριο οι Φλαμανδοί και μεθαύριο οι Βαυαροί ίσως.

Read moreΗ Καταλωνία ως νέα Σκωτία

Υπέρ της χορτοφαγίας IV: το ηθικό επιχείρημα, μέρος Β΄

Λέγαμε την άλλη φορά σχετικά με την καταστροφή των ανανθρώπων και όλες τις ηθικές περιπλοκές που ανακύπτουν. Το πρόβλημα όμως, δυστυχώς, δεν περιορίζεται μόνο στην θανάτωση. Δημιουργείται πολύ πιο πριν. Ακόμα και κάποιος ηθικά νεκρός χαλαρός, που δεν συγκινείται από τον πόνο ή το γεγονός καθαυτό της θανάτωσης, πρέπει να αναλογιστή πώς φτάνουμε εκεί. Πρέπει στο ηθικό κακό της θανάτωσης να προσθέση και το ηθικό κακό μιας άθλιας ζωής, που συχνά υπερβαίνει και την θανάτωση καθαυτήν (η οποία συχνά είναι επίσης η αθλιωτέρα πάντων).

Στην έκθεσή μου θα εξετάσω χωριστά κάθε είδος σφαγίου, ήτοι κοτόπουλα, χοίρους, μόσχους, αμνοερίφια. Αν κάποιος γνωρίζη περισσότερα και ακριβέστερα, ας με διορθώση.

Ας δούμε λοιπόν λίγο την κατάσταση ανά είδος ζώου:

Χοίροι.

Οι αρσενικοί χοίροι ευνουχίζονται σε ηλικία λίγων ημερών, επί σκοπώ παραγωγής κάπρων που είναι περισσότερο φρόνιμοι και … δεν μυρίζουν στους ευαίσθητους καταναλωτές! Ο ευνουχισμός τους γίνεται με τον παλιό καλό τρόπο: στο ένα χέρι το γουρουνάκι, στο άλλο το μαχαίρι. Ο εκτροφέας κόβει τους όρχεις του νεαρού ζώου εν πλήρει επιγνώσει και των δύο. Η πρακτική αυτή διενεργείται νομίμως χωρίς αναισθητικό σύμφωνα με την Οδηγία 2001/93/ΕΚ της ΕΕ:

Εφόσον ο ευνουχισμός ή η αποκοπή της ουράς πραγματοποιούνται μετά από την έβδομη ημέρα από τη γέννηση, πρέπει να διενεργείται μόνο από κτηνίατρο, χρησιμοποιώντας αναισθητικό, καθώς και παρατεταμένη χορήγηση παυσίπονων.

Ένα τέτοιο βασανιστήριο δεν είναι αναγκαίο, αγαπητοί στομαχοκέφαλοι. Σταματήστε το.

Οι γουρούνες αντιμετωπίζονται ως ζωντανές μηχανές χοιριδίων. Διατηρούνται κατά το δυνατόν σε κατάσταση μόνιμης εγκυμοσύνης, μέσα σε μια θήκη, γιατί περί θήκης πρόκειται (εδώ στην αρχή), στην οποία δεν μπορούν καν να διαγράψουν ένα κύκλο ή να κάνουν δυο βήματα.

Αλλά δήτε και μόνοι σας πόσο χώρο έχουν δύο χοιρομητέρες στην διαφήμιση μιας ελληνικής χοιροτροφικής μονάδας (στο 01:30):

Αυτός είναι ο χώρος στον οποίο αυτά τα κοινωνικά και αγελαία ζώα θα περάσουν όλη τους την ζωή. Δεν πρόκειται για χοιροστάσιο, πρόκειται για φυλακή.

Read moreΥπέρ της χορτοφαγίας IV: το ηθικό επιχείρημα, μέρος Β΄

Παραμύθι με τον σεληνοφάγο ποντικό

[-Μπαμπά, ο κακός ο λύκος έφαγε το φεγγάλι;
-Ε, περίπου. Κάτσε να σου πω.]

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας ποντικός, ένας πολύ πεινασμένος ποντικός! Ο Ποντικός αυτός είχε πάντα άδειο χώρο στην κοιλίτσα του για τυράκι, γιατί του άρεσε πολύ.

Ένα βράδυ, ο φίλος μας ο Ποντικός πεινούσε. Ήθελε πάλι να φάη τυρί τυράκι. Κοιτάζει δεξιά, τίποτα. Κοιτάζει αριστερά, τίποτα. Κοιτάζει κάτω, τίποτα. Κοιτάζει και επάνω, ωωωωωωω! Και βλέπει ένα εξαίσιο, ολόλαμπρο, λαχταριστό, τεράστιο κεφάλι τυρί! Που το έλεγαν Πανσέληνο.

Read moreΠαραμύθι με τον σεληνοφάγο ποντικό