Τιμές Ευρώπης, μισθοί Ελλάδας;

Δημοσιευτηκε στα Νεα

Τι Ελλάδα έχουμε, τι Ελλάδα αξίζουμε; Και τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση; Όσο παρέρχεται ο πανικός της κρίσης, και μπαίνουμε στον χορό μεσοπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων ή πατροπαράδοτων (κακο)ρυθμίσεων, πρέπει να ξεκαθαριστεί σε τι κατάσταση βρισκόμαστε και γιατί. Ώστε να βρούμε και τι προόδος είναι εφικτή.

Η κρίση τελείωσε, οι επιπτώσεις όμως δεν εξαϋλώνονται, θα μας δυσκολεύουν για δεκαετίες. Οι Έλληνες έχουν σήμερα χαμηλά εισοδήματα για ανεπτυγμένη χώρα — από τα χαμηλότερα στην ΕΕ. Είμαστε πολύ κάτω από όσους θεωρούσαμε συνοδοιπόρους (π.χ. Ισπανία), κάτω ακόμα κι από κράτη που θεωρούσαμε φτωχά. Χαμηλό εισόδημα σημαίνει χαμηλή εθνική παραγωγή, χαμηλή δυνατότητα να καταναλώνουν οι πολίτες.

Οικονομικη παραγωγη κατα κεφαλην στις περιφερειες της Ευρωπης, σε Μοναδες Αγοραστικης Δυναμης. Ο δεικτης μετραει κυριολεκτικα ποσο παραγουμε και ποσο μπορουμε να καταναλωσουμε. Μονο η Αττικη ειναι κοντα στον μεσο ορο της Ευρωπης, και παλι κατω απο το Βουκουρεστι ή την Βαρσοβια πχ.

Μα, είναι δυνατόν να έχουμε τιμές Ευρώπης αλλά μισθούς Ελλάδας; Κιομως, ακριβώς αυτό συμβαίνει αν μια χώρα είναι φτωχή. Τα προϊόντα φαίνονται ακριβά στους πολίτες, δεν έχουν επαρκές εισόδημα για να μπορούν να απολαμβάνουν όσα μπορούν οι πολίτες πλουσιότερων χωρών.

Η ευρωζώνη, με ενιαίο νόμισμα και ανοιχτά σύνορα, δημιουργήθηκε για να εξασφαλίζει ότι οι τιμές των εμπορεύσιμων αγαθών θα είναι παραπλήσιες (και σχετικά χαμηλές) σε όλα τα μέλη. Όπως και συμβαίνει, παρά τις ανεκδοτολογικές τερατολογίες για προϊόντα που είναι «πολύ πολύ φτηνότερα κάπου αλλού» στην Ευρώπη (τέτοια ρεπορταζ, αν δεν είναι απλά εντυπωσιοθηρικά, συγκρίνουν συνήθως ανόμοια προϊόντα σε ανόμοια καταστήματα, αν όχι και διαφορετικό χρόνο).

Ούτε η ευρωζώνη όμως, ούτε κανένα κράτος δεν μπορούν να ορίσουν δια νόμου ότι οι κάτοικοι θα πληρώνουν άνετα τις τιμές των αγαθών! Το πόσα αγαθά απολαμβάνει ο πολίτης μιας χώρας εξαρτάται από το πόσο παράγει, διαχρονικά. Οι Έλληνες δεν παράγουν αρκετά.

Να το πούμε αλλιώς, οι τιμές δεν είναι τόσο υψηλές (ο πληθωρισμός μας είναι από τους χαμηλούς στην ΕΕ). Οι μισθοί είναι χαμηλοί. Αλλά είναι χαμηλοί επειδή αυτοί προκύπτουν στην αγορά, από το γενικά όχι πολύ υψηλής εκπαίδευσης ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται σε όχι πολύ παραγωγικές επιχειρήσεις και αντιμετωπίζουν μια ασθενική ακόμα αγορά εργασίας.

Αν θέλουμε οι Έλληνες να μπορούν να καταναλώνουν περισσότερο, πρέπει η οικονομία να γίνει παραγωγικότερη και η αγορά ανταγωνιστικότερη. Που συνεπάγεται συνήθως άρση ρυθμίσεων, όχι περισσότερη ρύθμιση και κρατική παρέμβαση (όπως η εξωφρενική ιδέα να απαγορευτούν οι προσφορές «1+1 δώρο» στα καταστήματα!).

Σημαίνει περισσότερες άδειες για καταστήματα, σε μια χώρα που μεγάλος δήμος περηφανευόταν προεκλογικά ότι δεν εξέδωσε ούτε μια νέα (αλλά γκρινιάζουν που τα μαγαζιά της περιοχής είναι ακριβά, εκμεταλλεύομενα το προνόμιο να έχουν παλιές άδειες).

Περισσότερη ελευθερία στην εκπαίδευση, και φυσικά ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Μάλιστα όσο αναπτύσσεται η χώρα, θα ξεβολεύονται αρκετοί, θα καταναλώνουν λιγότερα από κάποια συγκεκριμένα αγαθά, όπως κατοικίες στο Κολωνάκι ή διακοπές στην Μύκονο. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει επειδή η χώρα φτωχαίνει, αλλά επειδή πλουτίζει!

Η ευρωζώνη φέρνει οικονομικότερα εμπορεύσιμα αγαθά, αλλά επηρεάζει λιγότερο τα δυσκίνητα τοπικά αγαθά, ειδικά όσα δεν μπορούν να παραχθούν εύκολα. Έτσι ακριβώς ανεβαίνουν οι τιμές των πιο δυσκίνητων αγαθών στην χώρα, των (ορθά επονομαζόμενων) ακινήτων. Το απόθεμα ακινήτων ανεβαίνει υπερβολικά αργά, γι’αυτό όσο ανεβαίνει η διάθεση μας να επενδύσουμε σε αυτά, τα ατομικά εισοδήματα, ο δανεισμός αλλά και η πίστη των ξένων στην ελληνική οικονομία, εκτοξεύονται οι τιμές.

Παρομοίως, η αύξηση των τουριστικών εξαγωγών (αυτό ακριβώς είναι η αύξηση τουριστικών αφίξεων/τιμών) δυσχεραίνει την δυνατότητα των Ελλήνων να απολαμβάνουν ένα συγκεκριμένο αγαθό: τις διακοπές σε κορυφαίους προορισμούς. Αλλά φέρνοντας θέσεις εργασίας και εισόδημα, αυξάνει την δυνατότητα μας να καταναλώνουμε τα χιλιάδες άλλα αγαθά που θέλουμε.

Τελικά, δωρεάν γεύμα δεν υπάρχει: δεν έχουμε την επιλογή να έχουμε (χαμηλές) τιμές κρίσης χωρίς τα πολύ χαμηλότερα εισοδήματα και βαθιά προβλήματα της κρίσης. Η πρόκληση είναι πώς θα καταφέρουμε με τις κανονικές τιμές Ευρώπης, να πιάσουμε και τους υψηλούς μισθούς της.