αναΜορφωση - συνΙστολογιο

Πόσοι ήταν οι νεκροί του κατοχικού λιμού τον φοβερό χειμώνα 1941-1942;
Ή:
Γιατί ένα φρικτό ιστορικό συμβάν πρέπει να περιβάλλεται απαραιτήτως από μια άλω υπερβολών, μυθοπλασιών, ψευδών ή αβάσιμων ισχυρισμών; Γιατί όποιος επιχειρεί να το τοποθετήση στις πραγματικές του ιστορικές διαστάσεις κατηγορείται ως ανθέλλην ή κάτι τέτοιο;

Στην σχετική συζήτηση αναφέρονται διάφοροι φανταστικοί αριθμοί, όπως κατεξοχήν ο αριθμός 500.000. Γενικά όμως, θεωρείται ότι ο αριθμός των νεκρών ήταν της τάξης των εκατοντάδων χιλιάδων.

Ας ξεκινήσουμε με μερικές γενικές διαισθητικές σκέψεις. Οι άνθρωποι, σαν ατελή όντα που είναι, είναι εξαιρετικά κακοί στον υπολογισμό μεγάλων αριθμών. Έχοντας εξελιχθή βιολογικά μέσα σε μικρές σχετικές αγέλες, τους είναι σχεδόν αδύνατον να υπολογίσουν ένα μεγάλο αριθμό ατόμων. Όταν μάλιστα καλούνται να υπολογίσουν την συχνότητα σπάνιων ή φρικτών περιστατικών, περιστατικών δηλαδή που εντυπώνονται στην μνήμη και ασκούν επίδραση, σχεδόν πάντοτε υπερεκτιμούν τον αριθμό ή την πιθανότητα επέλευσής τους. Ακόμη, αν κληθούν να υπολογίσουν ένα αριθμό και έχουν συμφέρον (ηθικό, πολιτικό, συναισθηματικό ή παρόμοιο) ο αριθμός αυτός να είναι μεγάλος, τότε, ναι, θα είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τον πραγματικό.

Read moreΠόσοι ήταν οι νεκροί του κατοχικού λιμού;

Οι ανενεργοί είναι όσοι ανήκουν στον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό της χώρας. Μπορεί να είναι είτε μη εισέτι ενεργοί, πχ ανήλικοι κάτω των 15 ή φοιτητές, είτε τέως ενεργοί, ήτοι οι απόμαχοι της βιοπάλης. Μπορεί να είναι μονίμως ανενεργοί, όπως συνταξιούχοι ή άεργοι, ή προσωρινά, όπως άνεργοι ή ασθενείς.

Οι ανενεργοί συνιστούν σε κάθε κοινωνία και σε κάθε εποχή οικονομικό πρόβλημα, για τον πολύ απλό λόγο ότι επιβιώνουν εξόδοις των ενεργών. Δεδομένου ότι οι ίδιοι δεν εργάζονται, ωστόσο πρέπει να καταναλώσουν πόρους για να επιζήσουν και να ζήσουν, έπεται ότι οι πόροι αυτοί παρέχονται από και διά μέσου της εργασίας των ενεργών. Πάντα έτσι ήταν και πάντα έτσι θα είναι: οι γονείς διατρέφουν τα τέκνα τους και τα τέκνα ή κάποιος ασφαλιστικός οργανισμός τους ηλικιωμένους γονείς κλπ. Το πρόβλημα της διατροφής των ανενεργών είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρούν.

Από την διχοτομία ενεργών και ανενεργών προκύπτει διαισθητικά ότι σε κάθε κοινωνία και σε κάθε εποχή πρέπει να υφίσταται κάποιος ιδανικός λόγος Ενεργών/Ανενεργών, ήτοι κάποιο κλάσμα που να διασφαλίζη με τον βέλτιστο τρόπο ότι το οικονομικό πρόβλημα των ανενεργών αντιμετωπίζεται. Προφανώς, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμητής, για παράδειγμα όσες περισσότερες γυναίκες εργάζονται, όσοι περισσότεροι μετανάστες εισέρχονται και όσα περισσότερα παιδιά γεννιούνται και κατόπιν ενηλικιώνονται, τόσο το καλύτερο. Και αντιστρόφως, όσο περισσότεροι οι συνταξιούχοι μιας χώρας, όσο περισσότεροι οι άνεργοι ή οι ασθενείς, τόσο το πρόβλημα επιτείνεται.

Αυτά όμως είναι πασίγνωστα, καίτοι δεν τα έχουμε συνεχώς προ οφθαλμών. Θα ήθελα όμως να κάνω μερικές ακόμη παρατηρήσεις σχετικά:

Read moreΤο πρόβλημα των ανενεργών

Είναι μεν νόμιμο, είναι όμως και ηθικό να ψηφίση κανείς στις εσωκομματικές εκλογές ενός κόμματος του οποίους δεν είναι μέλος ή δεν προτίθεται να το ψηφίση στις βουλευτικές εκλογές;

Δεν δημιουργείται τάχα έτσι με αυτόν τον τρόπο ένας μετακινούμενος θίασος ψηφοφόρων ευκαιρίας, οι οποίοι, ιδίως εκεί στις περί το κέντρο πολιτικές δυνάμεις, καθορίζουν τις πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων ερήμην του πυρήνα των οπαδών τους; Μήπως θα ήταν ευεργετικό να ψηφίζαμε και στις εσωκομματικές του ΚΚΕ ή της ΧΑ; Αυτού του είδους η διπλότριπλη κομματική πίστη δεν συνιστά υποκρισία, εισοδισμό και καιροσκοπία;

Αυτά είναι σοβαρά επιχειρήματα και αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε μαζί τους. Αλλά πρώτα το γενικό περίγραμμα:

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια τα πολιτικά κόμματα ανοίγονται πολύ περισσότερο στην κοινωνία. Αυτό όμως δεν είναι παρά ένα σημάδι της παρακμής των κομμάτων. Πράγματι, ένα κόμμα με π.χ. 500.000 ταμειακώς τακτοποιημένα, ενθουσιώδη και συνειδητά μέλη δεν θα χρειαζόταν κανένα άνοιγμα και καμία διεύρυνση. Αλλά θα αρκούνταν στα μέλη του, εκείνα που εκδίδουν την κομματική εφημερίδα, συνεισφέρουν οικονομικά στις κομματικές εξορμήσεις, πάνε εκδρομές και επισκέψεις με την κομματική νεολαία, δουλεύουν ένα κομματικό μεροκάματο και, φυσικά, ανεμίζουν τις κομματικές σημαίες στις κομματικές συγκεντρώσεις. Εμετός.

Read moreΠερί εσωκομματικών εκλογών

Πρώτα να εξομολογηθώ: στον στρατό λάτρευα το όπλο μου. Είχα ως ΥΒίτης ένα τεσσάρι και θυμάμαι ακόμη τον αριθμό του, την μυρωδιά της πυρίτιδας στις βολές, θυμάμαι που κοιμόμουν μαζί του, όταν ήμουν αρχιφύλακας, και άλλα τέτοια αντρικά πράγματα. Ήταν το όπλο που μου είχε δώσει η πατρίδα. Καλή του ώρα εκεί που είναι και αχρείαστο να μείνη. Μόλις απολύθηκα, έχασα κάθε ενδιαφέρον για το άθλημα.

Υπέρ του δικαιώματος οπλοκατοχής προσάγονται εν γένει δύο επιχειρήματα, ένα πολιτικό και ένα φιλελεύθερο. Δεν με πείθει κανένα εκ των δύο και θα προσπαθήσω ακολούθως να δείξω το γιατί.

Πρώτα πρώτα όμως, μερικές αναγκαίες και αγαπημένες διευκρινίσεις:

Λέμε συχνά ότι στην Ελλάδα η οπλοκατοχή απαγορεύεται. Δεν συνειδητοποιούμε ότι η δήλωση αυτή, καίτοι ορθή, αληθεύει τόσο όσο και η δήλωση ότι η οδήγηση αυτοκινήτου απαγορεύεται. Στην πραγματικότητα βέβαια, και οι δύο αυτές ανθρώπινες δραστηριότητες επιτρέπονται κατόπιν κρατικής αδείας, αλλά έχουμε συνηθίσει να τις περιγράφουμε με πολύ διαφορετικό τρόπο. Το ακριβές ειπείν λοιπόν, στην Ελλάδα, όπως και παντού στον κόσμο, η οπλοκατοχή επιτρέπεται κατόπιν αδείας και, προφανώς, απαγορεύεται άνευ αδείας. Εδώ ας πούμε βλέπετε τα δικαιολογητικά της άδειας οπλοφορίας, το δε άρ. 10 παρ. 3 Ν. 2168/1993 προβλέπει τα εξής:

3. Έλληνες πολίτες, που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους, δύνανται να οπλοφορούν, μετά από άδεια της αρμόδιας αστυνομικής αρχής του τόπου κατοικίας ή διαμονής τους, στις εξής περιπτώσεις: α. Για την ατομική τους ασφάλεια μετά από γνώμη του αρμόδιου εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, εφόσον συντρέχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι και εξετασθούν επιτυχώς, ιδίως σε θέματα λύσης, αρμολόγησης, γέμισης, απογέμισης και ασφαλούς χρήσης, μεταφοράς και φύλαξης του αιτουμένου όπλου. Για την εξέτασή τους στα ως άνω θέματα οι αιτούντες καταβάλλουν παράβολο ύψους 150 ευρώ υπέρ Δημοσίου, το οποίο μπορεί να αναπροσαρμόζεται ανά διετία με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη.

Η άδεια αυτή ασφαλώς είναι αρκετά δύσκολο να αποκτηθή (κάποια στιγμή ήθελα να το δοκιμάσω για πλάκα, αλλά μετά βαρέθηκα την γραφειοκρατία και το κόστος). Πιο σοβαρό ακόμα, πρόκειται για άδεια που χορηγείται κατά διακριτική ευχέρεια και όχι κατά δεσμία αρμοδιότητα, και κατά τούτο διαφέρει από την άδεια οδήγησης. Πρέπει, ειδικώτερα, να επικαλεστή κανείς κάποιον ειδικό και έκτακτο λόγο που να καθιστά αναγκαία την οπλοφορία, όχι ας πούμε ένα γενικό αίσθημα ανασφάλειας, διαφορετικά ο Εισαγγελέας παγίως εκδίδει αρνητική γνώμη και το πράγμα σταματά εκεί. Αλλά στην τελική, πρόκειται για μία άδεια όπως όλες οι άλλες. Οι υπέρμαχοι της οπλοκατοχής λοιπόν επιδιώκουν να αφαιρέσουν το κράτος από την εξίσωση και να αναγάγουν την οπλοκατοχή σε συνταγματικό δικαίωμα, όπως στην πνευματική τους πατρίδα, τις ΗΠΑ.

Read moreΚατά της οπλοκατοχής: εισαγωγικά

Αναφέρεται σχετλιαστικά από πολλούς ιστορικούς ότι τις πρώτες ημέρες της τριπλής Κατοχής, εκεί κατά τον Μάιο 1941, κάποιος παλαιός πολιτικός είπε περίπου ότι “η Ελλάς έκαμε το χρέος της. Τώρα πρέπει να κοιμηθή και να περιμένη να την απελευθερώσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις”.

Πάντα απορούσα για τον σχετλιασμό.

[Εντόπισα και τι μου θυμίζει όλη αυτή η ιστορία: τον δραματικό ρητορικό αγώνα στον Καπετάν Μιχάλη του Καζαντζάκη, σελ. 339-345, όπου οι πρωτοκαπετάνιοι της Ανατολικής Κρήτης λογαριάζουν αν πρέπει να ξεσηκωθούν ή όχι. Ο καπετάν Μιχάλης αναφωνεί πρώτος “Το αίμα των σκοτωμένων βουάει, σηκωθείτε απάνω, καπεταναίοι, Ελευτερία ή Θάνατος!”, αλλά ο γερο-Καμπανάρος τον προσγειώνει: “Πότε θα βάλουμε για όνομα του Θεού γνώση;… παίρνουμε, εμείς οι καπεταναίοι, χιλιάδες ψυχές στον λαιμο μας!”. Αλλά την ομήγυρη κερδίζει ο δάσκαλος λέγοντας “Πότε γίνηκε ένα μεγάλο πράμα στον κόσμο με τέτοια σιγουράδα;”. Επιλέγοντας, “ο γερο-Καμπανάρος κούνησε την γεμάτη γνώση κεφάλα του: -Το μπουζούκι του Ρήγα Φεραίου, μουρμούρισε, θα μας φάει!”. Επρόκειτο να είναι η τελευταία κρητική επανάσταση, που κέρδισε την αυτονομία. Η Κρήτη απελευθερώθηκε λίγα χρόνια μετά, χωρίς επανάσταση].

Πρώτα μερικές διευκρινίσεις: εδώ εννοώ την μαζική και ένοπλη Αντίσταση, αυτήν που πήρε την μορφή ανταρτοπολέμου και εκδηλώθηκε σε μάχες με τον εχθρό και απελευθέρωση εδάφους. Δεν εννοώ την, ας πούμε χαμηλής κλίμακας αντίσταση, που κυμάνθηκε από την υποστολή της γερμανικής σημαίας στην Ακρόπολη μέχρι τα συλλαλητήρια του ΕΑΜ το 1943 μέχρι την φυγάδευση Βρετανών στην Μέση Ανατολή μέχρι την έκδοση πλαστών πιστοποιητικών βαπτίσεως για τους Εβραίους μέχρι ενέργειες δολιοφθοράς ή κατασκοπίας, όπως αυτή εδώ. Με όλα αυτά δεν έχω κανένα πρόβλημα, ούτε και με τις συνέπειές τους.

Επίσης, όπως διαφαίνεται και από το ερώτημα, δεν με ενδιαφέρουν οι ωφέλειες που προκλήθηκαν από την Αντίσταση σε επιμέρους υποκείμενα, ατομικά ή συλλογικά, πλην του έθνους. Δεν με ενδιαφέρει αν εξαιτίας της Αντίστασης πολέμησαν 5-6 λιγώτερες γερμανικές μεραρχίες β΄ διαλογής στο Ανατολικό Μέτωπο ούτε αν χάρη στην Αντίσταση έλαμψε το άστρο του δείνος στρατιωτικοπολιτικού παράγοντα. Με ενδιαφέρει να εξακριβώσω αν, συνυπολογίζοντας όλα τα συν και όλα τα πλην, τελικά τον Οκτώβριο του 1944 το ελληνικό έθνος βγήκε ωφελημένο ή όχι.

Περαιτέρω, κρίνω πως η απάντηση στο ερώτημα συναρτάται απολύτως με τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Αν δεν είχε υπάρξει το Έπος του 1940-41, αν δεν είχαμε πληρώσει φόρο αίματος περίπου 15.000 Ελλήνων, αν δεν είχαμε, πρώτοι εμείς, σταθή απέναντι στον επιδρομέα, αν ήμασταν Γάλλοι με λίγα λόγια, τότε θα υπείχαμε πολύ διαφορετικά καθήκοντα τα χρόνια που ακολούθησαν. Αλλά είχαμε υποφέρει ήδη πολύ.

Read moreΩφέλησε το Έθνος η Εθνική Αντίσταση;