Λιγα οικονομικα μεγεθη φαινεται να ερμηνευονται τοσο λανθασμενα οσο ο πληθωρισμος. Στα τελευταια 20 χρονια που συζηταω το θεμα με μη οικονομολογους, σχεδον παντα προκυπτουν τα ιδια σχολια: “δεν μετρατε τον πληθωρισμο σωστα”, “ναι αλλα τα τροφιμα/η ενεργεια/κατι αλλο διπλασιαστηκαν” κτλ κτλ
Θα προσπαθησω εδω να δωσω συνοπτικες απαντησεις στα συχνοτερα σχολια.
Τι ειναι πληθωρισμος; Τι σημαινει ακριβεια;
Πληθωρισμος ειναι η αυξηση των τιμων σε μια χωρα. Τον μετραμε σε “αντιπροσωπευτικο” καλαθι καταναλωσης, δηλαδη κοιταμε περιπου ποια ειναι η μεση καταναλωση στην χωρα, “το μεσο καλαθι” και μετραμε ποσο ανεβαινει (ή πεφτει) η αξια αυτου του καλαθιου.
Αν περυσι ηθελες 1000 ευρω για την καταναλωση σου και φετος 1100, λεμε οτι ο πληθωρισμος ειναι 1100/1000-1=0.1. Δηλαδη 10%.
Το καλαθι περιλαμβανει χιλιαδες αγαθα, ακομα και αυτα που καταναλωνουμε εμμεσως. Πχ αν μενεις σε ιδιοκτητο σπιτι, και παλι καταναλωνεις στεγαση, και αυτο το μετραμε. Να το ξαναπω, ο πληθωρισμος μετραει τα παντα. Οσα αγαθα μπορεις να φανταστεις, σχεδον σιγουρα ειναι μεσα. Οριστε, αυτος ειναι ο επισημος πινακας της ΕλΣτατ. Η διατροφη και τα μη αλκοολουχα ποτα υπαρχουν μεσα, με σταθμιση περιπου 22% (δηλαδη ειναι σχεδον 1/4 του καλαθιου καταναλωσης). Αλλα υπαρχουν και πολλα αγαθα ακομα.
Τωρα, τι σημαινει ακριβεια; Να πω την αληθεια δεν ξερω. Δεν ειναι οικονομικος ορος και δεν τον ξερω σε καμμια αλλη γλωσσα. Ακριβο ξερω να το πω (expensive, teuer, caro), αλλα ακριβεια με αυτη την εννοια οχι (Expensiveness? Teuerheit? Caridad? [αυτο υπαρχει, αλλα σημαινει φιλανθρωπια περιεργως]).
Νομιζω τα ΜΜΕ εκαναν τον ορο ακριβεια της μοαδας απλα αντι για την λεξη πληθωρισμος ή εστω την εννοια “υψηλος πληθωρισμος”, με λαϊκιστικο σκοπο, ως μερος της θεωριας συνωμοσιας οτι δεν μετραμε σωστα τις τιμες. Προσωπικα τον αποφευγω.
Ναι αλλα οι τιμες των τροφιμων διπλασιαστηκαν, αυτο δεν το μετρατε!
Ας το ξαναπω. Ολα τα μετραμε. Οι τιμες των τροφιμων μπορει να ανεβηκαν πολυ (φυσικα δεν διπλασιαστηκαν, σκεφτεστε απλα ενα συγκεκριμενο τροφιμο, οχι ολα!), αλλα των τηλεορασεων και επικοινωνιων πχ επεσαν! Οι τιμες της εκπαιδευσης και υγειας εμειναν περιπου σταθερες. Ολα αυτα τα καταναλωνουμε, ολα μετρανε, το καθενα σταθμιζεται αναλογα με το ποσο μεγαλο εξοδο ειναι στο καλαθι καταναλωσης! Ξαναδειτε τον πινακα πιο πανω.
Ναι αλλα τα τροφιμα/η ενεργεια/κατι-αλλο-που-μου-κατεβηκε-τωρα, ειναι το σημαντικοτερο!
Δεν υπαρχει “σημαντικοτερο”. Ολα τα αγαθα ειναι σημαντικα, στον βαθμο που μπαινουν στο καλαθι. Αφου τα καταναλωνουμε! Αν δεν τα θελαμε, δεν θα τα καναλωναμε! Οι οικονομολογοι ειμαστε πολυ φιλελευθεροι σε αυτο, ο κοσμος θελει αυτο που θελει και ξερουμε οτι το θελει επειδη το αγοραζει, δεν μας πεφτει λογος.
Κι αν το σκεφτειτε λιγο, μπορειτε να ζησετε χωρις κινητο; Χωρις γιατρο; (υπηρεσιες υγειας)
Μπορουν τα παιδια σας να αναπτυχθουν χωρις σχολεια; Μπορειτε να τα αφησετε χωρις ρουχα; Ολα μετρανε.
Να προσθεσω εδω οτι και στα τροφιμα υπαρχουν “πολυτελειες” και υποκαταστατα. Ακριβαινουν οι ντοματες, μπορεις να το γυρισεις στο μαρουλι. Ακριβαινει το ελαιολαδο, μαγειρευουν περισσοτερο με ηλιελαιο (να ξερετε οι ταβερνες δεν τηγανιζουν ποτε με ελαιολαδο!). Στις κοινωνιες μας, κακα τα ψεμματα, η ελλειψη φαγητου δεν ειναι υπαρκτο προβλημα. Ισα ισα, 63% των ενηλικων Ελληνων ειναι υπερβαροι! Η κακη διατροφη ειναι προβλημα, αλλα αυτη ειναι μια αλλη συζητηση.
Παμε λιγο στο σημαντικοτερο τωρα:
Ο πληθωρισμος ειναι στα υψη! Οι τιμες εχουν διπλασιαστει!
Οχι, η Ελλαδα δεν ειχε τοσο υψηλο πληθωρισμο ποτέ τα τελευταια 30 χρονια. Ισα ισα, επι κρισης επεφταν οι τιμες! Το υψηλοτερο που εχει φτασει ο πληθωρισμος ειναι περιπου 12%. Σημερα (Μαρτιος 2024) ειναι ακριβως 3,2%. Οι τιμες ανεβηκαν 3,2% σε σχεση με ακριβως ενα χρονο πριν.
Δεν το λεω εγω, αλλα η ΕλΣτατ. Η επισημη στατιστικη μας υπηρεσια, με σοβαρους επιστημονες και υπο την εποπτεια της ΕυρωΣτατ. Οριστε και οι μεταβολες τα τελευταια χρονια. Εφτασε ψηλο επιπεδο, τον Ιουνιο του 2022, αλλα εκτοτε γενικα πεφτει. Δεν εχουμε νικησει οριστικα το τερας, μαλιστα τελευταια υπαρχει μικρη αναζωπυρωση, αλλα δεν μπορουμε να μιλαμε και για υπερπληθωρισμο!
Ο λογος που θεωρειτε οτι ο πληθωρισμος ειναι πολυ υψηλος ειναι επειδη τον μετρατε σε μεγαλυτερα διαστηματα (πόσο αυξηθηκαν οι τιμες απο το 2020 ας πουμε) ή/και θυμαστε τις πιο εντυπωσιακες μεταβολες, συγκεκριμενα αγαθα που αυξηθηκαν πολυ, ενω άλλα οχι.
Φυσικα φταινε και τα ΜΜΕ που βαζουν παντα μπροστα τις μεγαλες αυξησεις (χρονια τωρα τα λεμε αυτα), οχι το γεγονος οτι το συνολικο καλαθι ανεβαινει με ενα λογικο 3-3,5%.