Ας θυμηθούμε λίγο τον φίλο μας τον Φινέα, τον μυθολογικό ήρωα. Ήταν λέει ένας τυφλός μάντης, τον οποίο κατατυραννούσαν οι θεοί με τις γλυκούλες Άρπυιες. Όπου η Άρπυια ήταν μια γυναίκα, τι άλλο θα ήτανε, φτερωτή όμως και γαμψώνυξ, και ήταν και πέντε από δαύτες. Οι Άρπυιες λοιπόν τιμωρούσαν τον Φινέα για κάποιο αδιάγνωστο κρίμα … Read more Ο φιλελεύθερος Φινέας
Σε δύο κοινωνίες, Α και Β, υπάρχουν δύο κοινωνικές τάξεις, οι Πλούσιοι και οι Φτωχοί. Και στις δύο κοινωνίες οι Φτωχοί είναι καθ’ όλα όμοιοι (ΦΑ = ΦΒ): έχουν ίσα εισοδήματα και πλούτο, ίση κοινωνική κινητικότητα, ίση τεκνοποιία, ίσα κοινωνικά επιδόματα κ.τ.τ. Η διαφορά τους έγκειται στους Πλουσίους, δεδομένου ότι στην κοινωνία Α οι Πλούσιοι είναι 5 φορές πιο πλούσιοι από τους Πλουσίους της κοινωνίας Β (ΠΑ = 5ΠΒ). Σε ποια κοινωνία από τις δύο θα προτιμούσατε να ζήτε, υπό το πέπλο της άγνοιας; Στην κοινωνία Α, την Υπερπλουσία, ή στην κοινωνία Β, την Υποπλουσία;
Επειδή κάθε ορθολογικός παρατηρητής είναι αδιάφορος μεταξύ Α και Β, αν είναι Φτωχός (ΦΑ = ΦΒ), προτιμά όμως κατά πολύ την Α έναντι της Β, αν είναι Πλούσιος (ΠΑ >> ΠΒ), έπεται ότι η μόνη ορθολογική απάντηση είναι: προτιμώ να ζω στην Υπερπλουσία φυσικά.
Ας υποθέσουμε ότι επίκειται η καταστροφή του πλανήτη και συν αυτώ της ανθρωπότητας. Έστω ότι κάποιο διαστημικό μετέωρο πλησιάζει δρομαίο σε τροχιά σύγκρουσης και ότι ο Βρους Ουίλλης δεν προφταίνει αυτήν την φορά να θυσιαστή για την σωτηρία μας.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κατασκευάσουμε μια διαστημική Κιβωτό και να την παραγεμίσουμε με 144.000 εσφραγισμένους που θα σωθούν από΄την πλανητική συντέλεια. Οι οποίοι θα ταξιδέψουν ένα επικίνδυνο διαπλανητικό ταξίδι, ίσως προς τον Τιτάνα, αγνώστου διαρκείας και με περιωρισμένους πόρους, με σκοπό την σωτηρία και την διαιώνιση της τάλαινας ανθρωπότητας.
Michelangelo, Diluvio universale.
Έστω λοιπόν ότι είστε ο νέος Νώε, ο επιφορτισμένος με την επιλογη των 144.000 εσφραγισμένων. Ποιους θα επιλέγατε και, κυρίως, γιατί;
Είμαστι δυου σπίτια ούλα κι ούλα στου χουριού. Ιγού, ου Θανάης, κι ου γείτουνάς μ’, ου Θύμιους. Σπίρνουμι τα χουράφια μ’ς κι ζούμι ήσυχα. Κακού διεν μπαίνει στου κεφάλ’ μας. Τηράμι τουν ουρανού κι κάνουμι του σταυρού μας. Ισότης. Μέχρι που μια μέρα ου Θύμιους ιέπιασε στου λόγγου ιένα αγριοκάτσ’κου. Του τάισε, τ’ ανάθρεψε, του … Read more Η ρωλσιανή κατσίκα του γείτονα
Η ιδέα της πρωταρχικής θέσης εισάγεται στο 3ο κεφάλαιο της Θεωρίας της Δικαιοσύνης [την οποία ένας μεταφραστικός λαθροδάκτυλος απέδωσε ως “Θεωρία της Δικαιοσύνης” στα ελληνικά και όχι “Μια Θεωρία”, όπως είναι ο αγγλικός τίτλος. Οι έρευνες συνεχίζονται.]. Βρισκόμαστε ακόμη σε ένα υποθετικό στάδιο πριν την σύμπηξη της πολιτικής κοινωνίας, ένα είδος φυσικής κατάστασης ας πούμε, και καλούμαστε να αποφασίσουμε ποιες αρχές δικαιοσύνης θα διέπουν την βασική διάρθρωση της μελλοντικής μας κοινωνίας.
Ο Ρωλς περιγράφει τους πρωταρχίτες ως ελεύθερα και έλλογα πρόσωπα, εμφορούμενα από αμοιβαία αδιαφορία, σε μια κατάσταση ισότητας, που δεν γνωρίζουν όμως την θέση τους στην κοινωνία. Ένα πέπλο άγνοιας καλύπτει προσωρινά κατηγορήματα όπως ο πλούτος, η υγεία, η θρησκεία, η γενετήσια προδιάθεση, το ύψος, η κοινωνική κατάσταση, η οπαδική προτίμηση, γενικά οτιδήποτε συγκαθορίζει την κοινωνική ταυτότητα καθενός μας. Με αυτόν τον απλό, κομψό και έξυπνο μηχανισμό εξασφαλίζεται ότι οι πρωταρχίτες δεν θα μεροληπτήσουν κατά την κατάστρωση των αρχών της δικαιοσύνης, αλλά θα προσεγγίσουν τους μελλοντικούς κοινωνικούς θεσμούς από μια κατά το δυνατόν αντικειμενικώτερη οπτική γωνία. Μέσα από την περιγραφόμενη διαδικασία προκύπτουν ακριβοδίκαιες αρχές: αν δεν ξέρεις αν είσαι πατέρας ή γυιος, άντρας ή γυναίκα, νέος ή γέρος, πλούσιος ή φτωχός, αριστερός ή δεξιός, πλειονότητα ή μειονότητα, ευφυής ή ΑΝΕΛ, εύλογα ενδιαφέρεσαι εξίσου για τα συμφέροντα όλων.
Στιγμιότυπο πρωταρχιτών σε ένα διάλειμμα της πολύωρης διαπραγμάτευσης. Διακρίνονται τα πεπλα της άγνοιας.
