θρησκευτικη-ελευθερια

Συχνά γράφω πράγματα που συναντούν αντίδραση, καίτοι είναι αυτονόητα για ένα νομικό (ή θα έπρεπε να είναι…) και εν πάση περιπτώσει δεν απαιτούν και καμιά μεγάλη ευφυΐα για την κατανόησή τους. Θα μαζέψω σε αυτήν την ανάρτηση μερικά πραγματάκια που κάναμε στην σχολή σχετικά με τα συνταγματικά δικαιώματα, απλά πράγματα και διαισθητικά κιόλας προσεγγίσιμα, για να τα έχω εδώ πρόχειρα για παραπομπή.

Μια θεμελιώδης διάκριση των δικαιωμάτων είναι μεταξύ αρνητικών και θετικών δικαιωμάτων. Τα αρνητικά δικαιώματα, νοείται πάντα έναντι του κράτους, είναι αμυντικά δικαιώματα, ορίζοντα στο κράτος τι δεν επιτρέπεται να πράξη. Όσα δικαιώματα λοιπόν ανήκουν στο στάτους νεγκατίβους του πολίτη διαγράφουν την πρωταρχική του σφαίρα ελευθερίας: είναι τα κατεξοχήν φιλελεύθερα δικαιώματα. Εδώ ανήκουν το δικαίωμα ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας, το άσυλο της κατοικίας, η θρησκευτική ελευθερία, το δικαίωμα εργασίας, το δικαίωμα γάμου, η ελευθερία της έκφρασης κλπ.

Read moreΠερί μικτών δικαιωμάτων

Σύμφωνα με το άρ. 16 Ν. 344/1976:

1. Ο θρησκευτικός λειτουργός, ο τελέσας ή συμπράξας εις ιεροπραξίαν βαπτίσεως ή γάμου, υποχρεούται να συντάξη επί τόπου, άμα τω πέρατι της ιεροπραξίας, δήλωσιν περιέχουσαν πάντα τα στοιχεία της οικείας ληξιαρχικής πράξεως, υπογραφομένην υπ’αυτού. Την ίδια υποχρέωση έχει ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της κοινότητας που δέχθηκε τη δήλωση για την τέλεση του γάμου.
2. Τη δήλωση που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο υπογράφουν επίσης επί μεν θρησκευτικού γάμου οι σύζυγοι και ο παράνυμφος, επί δε πολιτικού οι σύζυγοι και οι μάρτυρες. Επί βαπτίσεως την ανωτέρω δήλωση υπογράφουν επίσης ο πατέρας ή η μητέρα ή άλλος από τους οικείους ή ο ανάδοχος. Αν αυτοί είναι αγράμματοι, υπογράφουν ως μάρτυρες δύο από αυτούς που παρέστησαν.

Το άρθρο αυτό προβλέπει την δήλωση βαπτίσεως, στην οποία διαδηλώνεται η βούληση αμφοτέρων των γονέων, πατέρα και μητέρας, να προσδοθή ωρισμένο όνομα στον βλαστό τους (για τις παρεκτροπές και καταχρήσεις που διαπράττονται κατά την άσκηση αυτή της γονικής μέριμνας, τύπου Νεφέλη-Κλεοπάτρα, θα γράψουμε άλλη φορά τα δέοντα). Πρόκειται για το ακριβές ανάλογο του θρησκευτικού γάμου: η έκδοση του κρίσιμου εγγράφου γίνεται από τον θρησκευτικό λειτουργό, κατ’ ανάθεση του νόμου, προς διευκόλυνση των πολιτών και προς πληρεστέρα ενάσκηση της θρησκευτικής τους ελευθερίας.

Καίτοι η δήλωση αυτή, προσκομιζόμενη στο οικείο ληξιαρχείο, υποτίθεται ότι αφορά μόνο το θρήσκευμα, με την δήλωση αυτή πήραμε όλοι το όνομά μας ενώπιον του ελληνικού κράτους. Έτσι έκανα και εγώ στα δύο πρώτα παιδιά μου (που δεν τα λένε ούτε Ορέστη ούτε Μιχαήλ).

Read moreΟνοματοδοσία και βάπτιση

Μετά την πρώτη και την δεύτερη ανάρτηση, ολοκληρώνω σήμερα τον σχολιασμό της απόφασης S.A.S. κατά Γαλλίας, που έκρινε το ζήτημα της δημόσιας κρυπτοπροσωπίας.

Η απόφαση ελήφθη με την συντριπτική πλειοψηφία 15 έναντι 2 (αλλά λεαινών!). Ας δούμε λοιπόν τι επιχειρηματολόγησαν στην μειοψηφία τους αυτοί οι δύο δικαστές.

Καταρχάς, δεν επρόκειτο για δικαστές, αλλά για δικάστριες. Και αυτό είναι από μόνο του αξιομνημόνευτο: σε μια υπόθεση όπου περιρρέει η ισότητα των φύλων και η καταδυνάστευση των γυναικών από ενστερνισμένους πατριαρχικούς κανόνες, οι μόνοι που μειοψηφούν είναι δύο γυναίκες. Μια Γερμανίδα και και μια Σουηδή.

Read moreΥπέρ της ελευθερίας κρυπτοπροσωπίας ΙΙΙ

Στο προηγούμενο άρθρο είδαμε κάποια εισαγωγικά ζητήματα σχετικά με την απόφαση S.A.S. κατά Γαλλίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Σήμερα θα προσχωρήσουμε με την μελέτη των εκατέρωθεν επιχειρημάτων και της απόφασης του δικαστηρίου.

Τα νομικά ζητήματα που τίθενται με την απαγόρευση είναι βασικά δύο: ελευθερία της θρησκευτικής έκφρασης και ιδιωτικότητα του ατόμου. Να τα δούμε χωριστά:

Read moreΥπέρ της ελευθερίας κρυπτοπροσωπίας ΙΙ

Τα σημεία τομής κράτους και θρησκείας συνεχίζουν να προβληματίζουν τις δυτικές κοινωνίες. Η νομική επικαιρότητα επανέρχεται κάθε τρεις και λίγο σε αυτά, εξάπτοντας πάθη και επανορίζοντας τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την δημοκρατία μας. Αποφάσεις, όπως η πρόσφατη αμερικανική Greece v. Galloway, το επισημαίνουν με έμφαση.

Ένα εμβληματικό σταθμό σε αυτόν τον συνεχιζόμενο δημόσιο διάλογο έθεσε η απόφαση S.A.S. κατά Γαλλίας (Ιουλ 2014), η οποία αφορούσε το περιώνυμο ζήτημα της ισλαμικής καλύπτρας. [για το ζήτημα αυτό έχω εκθέσει την άποψή μου εδώ]

Στην καθ’ ης η προσφυγή Γαλλία εδώ και λίγα χρόνια έχει απαγορευθή η κάλυψη του προσώπου σε δημόσιους χώρους, πλην περιπτώσεων όπου αυτό επιβάλλεται από λόγους υγείας ή επαγγελματικούς ή στο πλαίσιο αθλητικών, καλλιτεχνικών και εορταστικών δραστηριοτήτων. Η απαγόρευση αυτή μάλιστα κρίθηκε συνταγματική από το ιθαγενές Συνταγματικό Συμβούλιο. Η μόνη χώρα που ακολούθησε αυτήν την ανοπαία ατραπό είναι μέχρι τώρα το Βέλγιο, με το άρ. 563 δις του βελγΠΚ:

Seront punis d’une amende de quinze euros à vingt-cinq euros et d’un emprisonnement d’un jour à sept jours ou d’une de ces peines seulement, ceux qui, sauf dispositions légales contraires, se présentent dans les lieux accessibles au public le visage masqué ou dissimulé en tout ou en partie, de manière telle qu’ils ne soient pas identifiables.

Ο επίμαχος γαλλικός νόμος είναι ο Ν. 2010-1192 του 2010, στο άρ. 1 του οποίου προβλέπονται τα εξής λιτά:

Nul ne peut, dans l’espace public, porter une tenue destinée à dissimuler son visage.

Read moreΥπέρ της ελευθερίας κρυπτοπροσωπίας Ι

Μετά τον πρώτο και τον δεύτερο σχολιασμό της σημαντικής και ενδιαφέρουσας απόφασης Town of Greece vs Galloway, ολοκληρώνω σήμερα με μερικά σημεία από την ισχυρή μειοψηφία της απόφασης, όπως εκφράστηκε από τους δικαστές Μπράιερ, Κέιγκαν, Γκίνσμπεργκ (Εβραίους) και Σοτομαγιόρ (Ισπανόφωνη).

Read moreΗ Ελλάς υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας ΙIΙ: η μειοψηφία

Συνεχίζω εδώ τον σχολιασμό της απόφασης Town of Greece vs Galloway μετά την προηγούμενη ανάρτηση.

Πώς διακρίνεται η περίπτωση της απόφασης από παρόμοια πραγματικά περιστατικά, που μας απασχολούν και εμάς εδώ εις τας Ευρώπας, όπως είναι η σχολική προσευχή, οι εικόνες σε σχολεία ή δικαστήρια και ο αγιασμός ή η δοξολογία σε επίσημες περιστάσεις;

Να τα δούμε ένα ένα. Γνώμη μου είναι ότι διακρίνεται επαρκώς από τα δύο πρώτα, αλλά ταυτίζεται με το τρίτο.

Καταρχάς, στην σχολική προσευχή είναι (ήταν;) υποχρεωτική η παρουσία (στον βαθμό που δεν είναι υποχρεωτική, δεν έχω πρόβλημα μαζί της). Επιπλέον, υπάρχει και η περιπλοκή σχετικά με τα δικαιώματα των ανηλίκων και το δικαίωμα των γονέων στην ανατροφή των τέκνων τους. Στην περίπτωση όμως του Δήμου Ελλάδος, η νομοθετική προσευχή αφορούσε το εισαγωγικό και τελετουργικό μέρος της διαδικασίας, εκεί όπου, μεταξύ άλλων ωρκίζονταν και πίστη στην σημαία τους. Οι προσφυγούσες [παρένθεση: για την δικονομική ακρίβεια, ενώπιον του SCOTUS προσφυγών ήταν ο Δήμος, όχι οι γυναίκες] εκούσες εξετέθησαν στα κατ’ αυτές προσβλητικά λόγια του ιερέα: αν ήθελαν, ας έβγαιναν έξω και ας επέστρεφαν όταν θα γινόταν η συζήτηση για το θέμα τους. Η παρουσία τους στην προσευχή δεν ήταν προαπαιτούμενο για να ασκήσουν τα δικαιώματά τους ως πολίτες ενώπιον του δημοτικού συμβουλίου.

Οι ίδιες βέβαια ισχυρίζονται το αντίθετο (σελ. 9):

…they argue that the setting and conduct of the town board meetings create social pressures that force nonadherents to remain in the room or even feign participation in order to avoid offend­ing the representatives who sponsor the prayer and will vote on matters citizens bring before the board. The sec­tarian content of the prayers compounds the subtle coer­cive pressures, they argue, because the nonbeliever who might tolerate ecumenical prayer is forced to do the same for prayer that might be inimical to his or her beliefs.

Και ξανά στην σελ. 18:

the public may feel subtle pressure to participate in prayers that violate their beliefs in order to please the board members from whom they are about to seek a favorable ruling.

Τους εξαναγκάζουν; Σιγά μην τους βιάζουν κιόλας.

Read moreΗ Ελλάς υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας ΙI