Τα σημεία τομής κράτους και θρησκείας συνεχίζουν να προβληματίζουν τις δυτικές κοινωνίες. Η νομική επικαιρότητα επανέρχεται κάθε τρεις και λίγο σε αυτά, εξάπτοντας πάθη και επανορίζοντας τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την δημοκρατία μας. Αποφάσεις, όπως η πρόσφατη αμερικανική Greece v. Galloway, το επισημαίνουν με έμφαση.
Ένα εμβληματικό σταθμό σε αυτόν τον συνεχιζόμενο δημόσιο διάλογο έθεσε η απόφαση S.A.S. κατά Γαλλίας (Ιουλ 2014), η οποία αφορούσε το περιώνυμο ζήτημα της ισλαμικής καλύπτρας. [για το ζήτημα αυτό έχω εκθέσει την άποψή μου εδώ]
Στην καθ’ ης η προσφυγή Γαλλία εδώ και λίγα χρόνια έχει απαγορευθή η κάλυψη του προσώπου σε δημόσιους χώρους, πλην περιπτώσεων όπου αυτό επιβάλλεται από λόγους υγείας ή επαγγελματικούς ή στο πλαίσιο αθλητικών, καλλιτεχνικών και εορταστικών δραστηριοτήτων. Η απαγόρευση αυτή μάλιστα κρίθηκε συνταγματική από το ιθαγενές Συνταγματικό Συμβούλιο. Η μόνη χώρα που ακολούθησε αυτήν την ανοπαία ατραπό είναι μέχρι τώρα το Βέλγιο, με το άρ. 563 δις του βελγΠΚ:
Seront punis d’une amende de quinze euros à vingt-cinq euros et d’un emprisonnement d’un jour à sept jours ou d’une de ces peines seulement, ceux qui, sauf dispositions légales contraires, se présentent dans les lieux accessibles au public le visage masqué ou dissimulé en tout ou en partie, de manière telle qu’ils ne soient pas identifiables.
Ο επίμαχος γαλλικός νόμος είναι ο Ν. 2010-1192 του 2010, στο άρ. 1 του οποίου προβλέπονται τα εξής λιτά:
Nul ne peut, dans l’espace public, porter une tenue destinée à dissimuler son visage.
Απαγορεύει λοιπόν ο καλός νόμος την δημόσια κρυπτοπροσωπία.
Όλες αυτές οι νομοθετικές πρωτοβουλίες, προϊόντα συντηρητικών κυβερνήσεων, σκηνοθετήθηκαν ως τάχα γενικές και απρόσωπες (παν ιντέντιντ!), ενώ στην πραγματικότητα όλοι γνωρίζουμε την αντιισλαμική αιχμή τους: αιτία και αφορμή των νόμων αυτών δεν ήταν τίποτα μουτσούνες, μάσκες ή προσωπίδες, αλλά οι διαφόρων ειδών αηδείς ισλαμικοί πέπλοι. Καμία προσωπική συμπάθεια βέβαια για τις θεούσες του Ισλάμ, αλλά η αγάπη μας για τις ατομικές ελευθερίες μάς κάνει να υπερασπιζώμαστε συνέχεια συμπολίτες μας με τους οποίους ποτέ δεν θα πηγαίναμε για μια μπίρα. Στο όνομα της ελεύθερης κρυπτοπροσωπίας λοιπόν θα δώσουμε την μάχη και για λογαριασμό των μπουρκοφορουσών.
Πρέπει εδώ όμως εξαρχής να σημειωθή μετ’ επιτάσεως, να υπογραμμιστή και να πλαγιογραφηθή με καλλιγραφικά γράμματα ότι η απαγόρευση αυτή, η μόνη η οποία προσεβλήθη ενώπιον του ΕΔΔΑ, δεν αφορά την περίπτωση της ακούσιας κάλυψης. Αντιθέτως, για την ακούσια κάλυψη ο εν λόγω νόμος εισήγαγε ειδικό αδίκημα στον γαλλΠΚ με το άρ. 4 αυτού, λες και δεν τιμωρείτο ήδη με τις γενικές διατάξεις:
De la dissimulation forcée du visage
Art. 225-4-10.-Le fait pour toute personne d’imposer à une ou plusieurs autres personnes de dissimuler leur visage par menace, violence, contrainte, abus d’autorité ou abus de pouvoir, en raison de leur sexe, est puni d’un an d’emprisonnement et de 30 000 € d’amende.
Lorsque le fait est commis au préjudice d’un mineur, les peines sont portées à deux ans d’emprisonnement et à 60 000 € d’amende.
Η περίπτωση που κρίθηκε λοιπόν αφορούσε την εκούσια κάλυψη. Συνεπώς, είναι εκτός θέματος κάθε ένταση του τύπου “αχ τις κακόμοιρες τις γυναικούλες, που τις βιάζουν οι άντρες τους”. Ναι, είναι κακόμοιρες, αλλά όχι, δεν συζητούμε αυτό εδώ. Κανείς δεν αμφισβήτησε ότι η αιτούσα ενεργεί αυτοβούλως και αυτευθύνως (παρ. 11):
Elle souligne que ni son mari ni aucun autre membre de sa famille ne font pression sur elle pour qu’elle s’habille ainsi.
Διαβάστε τι ωραία που τα λέει η ίδια (παρ. 12-13):
Elle ajoute qu’elle porte le niqab en public comme en privé, mais pas de façon systématique; ainsi, par exemple, elle peut ne pas le porter lorsqu’elle est en consultation chez un médecin ou lorsqu’elle rencontre des amis dans un lieu public ou cherche à faire des connaissances. Elle accepte donc de ne pas porter tout le temps le niqab dans l’espace public, mais souhaite pouvoir le faire quand tel est son choix, en particulier lorsque son humeur spirituelle le lui dicte. Il y a ainsi des moments (par exemple lors d’événements religieux tels que le ramadan) où elle a le sentiment de devoir le porter en public pour exprimer sa religion et sa foi personnelle et culturelle; son objectif n’est pas de créer un désagrément pour autrui mais d’être en accord avec elle-même.
13. La requérante précise qu’elle ne réclame pas de pouvoir garder le niqab lorsqu’elle se trouve en situation de subir un contrôle de sécurité, se rend dans une banque ou prend l’avion, et qu’elle est d’accord de montrer son visage lorsqu’un contrôle d’identité nécessaire l’impose.
Η ίδια λοιπόν είναι μεν μια συντηρητική, Πακιστανή σουνίτισσα μουσουλμάνα, αλλά δεν είναι και μισότρελη. Μάχεται για την πολύτιμη ελευθερία της να φορά τα πέπλα της όποτε τυχόν της κάνη κέφι, αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς που θέτουν προς το σκοπό αυτό η δημόσια ασφάλεια, στα αεροδρόμια π.χ. Σκοπός της δεν είναι να ενοχλήση τους άλλους (που θα ήταν και δικαίωμά της, λέω εγώ), αλλά να εκφράζεται διά μέσου της ενδυμασίας της.
Ενδυματολογική ελευθερία λοιπόν, δυνατά και φιλελεύθερα.
Τι συζητούμε λοιπόν;
Κρίθηκε τάχα ένας θεσμός, ένα κοινοτικό έθος, μια πρακτική; Καταδικάστηκε ο μεσαίωνας, θριάμβευσε η δυτική κοσμικότητα, διακηρύχθηκε η ισότητα των φύλων;
Ισως και αυτά. Πρωτίστως όμως κρίθηκε (και τελικά κατακρίθηκε) το ατομικό δικαίωμα ενός απολύτως συγκεκριμένου ανθρώπου, της αιτούσας S.A.S., μιας κοπέλας 21 ετών όταν έκανε την αίτηση, να βάζη στην μούρη της ό,τι εκείνη θέλη. Αντί να αποφασίζουν άλλοι για λογαριασμό της.
Να φορά ακόμη και αυτό:
Συνεχίζεται ασφαλώς.