Ξενοδοχείο: Είχα διαβάσει στην ιστοσελίδα του Anezina Village Hotel στο Δρυό ότι τα διαμερίσματα (bungalow) είναι βιοκλιματικά και ότι το ξενοδοχείο δίνει μεγάλη προσοχή στο περιβάλλον. Πράγματι, με το που άνοιξε η πόρτα στο ευρύχωρο και όμορφο διαμέρισμα, χτισμένο στην παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, ένιωσα ένα δροσερό αεράκι να βγαίνει. Για όσες μέρες ήμασταν εκεί δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε κλιματισμό ούτε μια φορά. Η ταμπέλα στην κουζίνα που εξηγούσε ότι το ξενοδοχείο έχει ξεχωριστούς κάδους για ανακύκλωση και κομποστοποίηση με άφησε άφωνο! Η συνεχής παρουσία των ιδιοκτητών, της Μαρίας και του γιού της Σταύρου, στο ξενοδοχείο και η συνδιαλλαγή με τους θαμώνες έκανε την παραμονή Ελλήνων και ξένων να αποκτήσει μια οικιότητα που είναι αδύνατο να βρει κανείς σε απρόσωπη ξενοδοχειακή μονάδα σαν αυτές που αρέσουν στον Σωτήρη. Οι Αμερικανίδες που γνωρίσαμε είχαν να το λένε πως αισθάνονταν σαν φιλοξενούμενοι και όχι σαν πελάτες. Ιδιαίτερη σχέση αναπτύξαμε και με την εξαιρετική μαγειρική της Μαρίας, εγώ κυρίως με τα ρεβύθια ψημένα σε ξυλόφουρνο (που τους δίνει μια μοναδική γεύση) και το σπιτικό ψωμί της, και η γυναίκα μου με τη σαλάτα “Ανεζίνα”. Δεν είναι τυχαίο ότι Έλληνες, Αμερικάνοι, Γάλλοι, και Ρώσοι θαμώνες δέχτηκαν πρόθυμα να συμμετάσχουν στον μπουφέ που οργανώνει κάθε Δευτέρα το ξενοδοχείο. Εκεί απολαύσαμε όχι μόνο το φαγητό και το κρασί, αλλά και εξαιρετική ζωντανή μουσική με κιθάρα και μπουζούκι η οποία έκανε και τους πιο διστακτικούς να σηκωθούν για χορό. Οι Αμερικανίδες που γνωρίσαμε συμμετείχαν επίσης και στα μαθήματα Ελληνικής μαγειρικής που παραδίδει η Μαρία κάθε Πέμπτη. Δήλωσαν ενθουσιασμένες με την εμπειρία και ρωτούσαν αν τα Ελληνικά υλικά που χρησιμοποίησαν είναι διαθέσιμα στις ΗΠΑ.
Οικονομικα
Πώς το ΠΑΣΟΚ σκότωσε τον Κεϋνσιανισμό
Είμαι Κεϋνσιανός! Και επειδή ο συγκεκριμένος όρος είναι και παρεξηγημένος και παρεξηγήσιμος, ας εξηγήσω τι εννοώ. Οι κλασσικοί οικονομολόγοι δεν δέχονταν ότι υφέσεις μπορούν να προκύψουν λόγω πτώσης στη συνολική δαπάνη για αγαθά και υπηρεσίες. Και επειδή ίσως αυτό ακούγεται τεχνικό, ας φέρω ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι τα μερομήνια προβλέπουν βαρύ χειμώνα για το 2012. “Ρε λες να έχουν δίκιο?” λέμε, και αποφασίζουμε να βάλουμε στην άκρη περισσότερα χρήματα σε περίπτωση που αναγκαστούμε να κάψουμε περισσότερο πετρέλαιο του χρόνου. Αν αρκετοί από εμάς πράξουμε έτσι θα έχουμε μείωση της ζήτησης για καταναλωτικά αγαθά: οι ταβέρνες θα έχουν λιγότερους πελάτες, τα ξενοδοχεία περισσότερα άδεια δωμάτια, οι χρυσοχόοι λιγότερες παραγγελίες, κ.ο.κ. “Κανένα πρόβλημα!”, θα έλεγαν οι κλασσικοί οικονομολόγοι. Η αύξηση της αποταμίευσης θα οδηγήσει σε αύξηση της προσφοράς δανείων (π.χ. οι τράπεζες θα έχουν περισσότερες καταθέσεις να δανείσουν) και άρα σε μείωση των επιτοκίων. Η μείωση στο κόστος δανεισμού θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να δανειστούν τις επιπλέον αποταμιεύσεις για να αγοράσουν κεφαλαιουχικά αγαθά (να ανακαινίσουν το μαγαζί, να αγοράσουν νέο υπολογιστή, κ.ο.κ.). Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι αλλαγή στη διάρθρωση της συνολικής δαπάνης (λιγότερες καταναλωτικές-περισσότερες επενδυτικές) και όχι στο μέγεθός της. Αλλά ακόμα και αν μειωθεί η συνολική δαπάνη, προκειμένου οι επιχειρήσεις να μην χάσουνε πελάτες θα ρίξουν τις τιμές, πείθοντας έτσι και τους εργαζόμενους να δεχτούν μειώσεις αποδοχών (υπό το φόβο και της απόλυσης). Παρόλο που λιγότερα Ευρώ θα δαπανηθούν για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών η μείωση στις τιμές θα επιτρέψει στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να αγοράσουν την ίδια ποσότητα αγαθών όπως και πριν. Έτσι δεν θα υπάρξει μεταβολή στην παραγωγή ή την απασχόληση.
Κράτος, συνεταιρισμοί, καταδότες
Στην ‘Καθημερινή’ σήμερα δημοσιεύεται ένα ενδιαφέρον θέμα για την άνοδο και την πτώση της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ροδόπης. Ενας παλιός συνεταιριστής, ο πρώτος που εκανε ενυπόγραφη καταγγελία στην κυβέρνηση για την οικονομική κακοδιαχείριση, λέει, μεταξύ άλλων: “Για την κατάρρευση του συνεταιριστικού φταίνε όλες οι κυβερνήσεις, αλλά και οι αντιπρόσωποι … Το συνεταιριστικό είχε μια δομή λειτουργίας και ελέγχου. Η ΑΤΕ ήλεγχε τις πράξεις και τα καμώματα των διοικήσεων. … Η αρμόδια υπηρεσία καταργήθηκε … και εκείνη στη στιγμή οι συνεταιρισμοί βρέθηκαν στο έλεος του θεού.” Ούτε λίγο ούτε πολύ, λέει οτι φταίει το κράτος επειδή δεν έκανε ελέγχους. Θεωρεί αυτονόητο ότι οι συνεταιρισμοί ήταν ανίκανοι να ελέγξουν τις διοικήσεις από μόνοι τους. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τα μέλη δεν ήθελαν να τα χαλάσουν με τις διοικήσεις, γιατί οι συνεταιρισμοί προσλάμβαναν πολύ κόσμο (συγγενεις των μελών), με προνόμια που εκτείνονταν από πλασματικά επιδόματα ανεργίας, μέχρι συντάξεις από τα 45.
Το απόσπασμα αφιερώνεται σε όσους επιμένουν οτι κυρίως οι πολιτικοί φταίνε για την κατάρρευση της οικονομίας. Φταίει εξίσου η οικονομική νοοτροπία του καιροσκοπισμού (με την παιγνιοθεωρητική έννοια, αυτού που δεν τηρεί τους κανόνες της συνεργασίας που θα απέδιδαν το μεγαλύτερο ώφελος στο σύνολο) που χαρακτηρίζει την πλειονότητα των Ελλήνων.
Πράσινη συρρίκνωση
Το ΥΠΕΚΑ αποφάσισε να περάσει ο ΔΕΣΜΗΕ κατά 100% στον έλεγχο της ΔΕΗ – μέχρι τώρα ήταν κατά 51% ελεγχόμενος από το Δημόσιο, 49% ΔΕΗ. Ο ΔΕΣΜΗΕ είναι ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Κάθε μονάδα παραγωγής ενέργειας πρέπει να συνδεθεί με το σύστημα μεταφοράς, που είναι αναγκαστικά ένα και μοναδικό (φυσικό μονοπώλιο). Από το ενιαίο σύστημα μεταφοράς τροφοδοτούνται τα τοπικά συστήματα διανομής, και ο τελικός καταναλωτής. Είναι προφανές οτι όποιος ελέγχει το φυσικό μονοπώλιο, το σύστημα μεταφοράς, ελέγχει και την τύχη όλων των παικτών στην ηλεκτρική ενέργεια.
Για το λόγο αυτό, κάθε χώρα που θέλει να έχει πάνω από έναν παραγωγό ενέργειας θεσμοθετεί πολύ προσεκτικά το δικό της ΔΕΣΜΗΕ. Η γενική φιλοσοφία είναι οτι πρέπει να λειτουργεί είτε τελείως ανεξάρτητα από κάθε παραγωγό, είτε, αν έχει οικονομικούς δεσμούς με έναν παραγωγό (την πρώην μονοπωλιακή ΔΕΗ της χώρας), να λειτουργεί τελείως αμερόληπτα (arms length) προς όλους τους παραγωγούς.
Διλήμματα αρετής
Ο γνωστός μύθος, όπως περιγράφεται στα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντος, λέει πως την περίοδο που ο Ηρακλής ήταν έφηβος, αποφάσισε αν θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο της Αρετής ή της Κακίας. Τον τρόπο με τον οποίο πήρε την συγκεκριμένη απόφαση περιγράφει ο Βάρναλης στην μετάφραση του Ξενοφώντα:
Λέγει δηλαδή για τον Ηρακλή όταν μετέβαινε από την παιδική ηλικία στην εφηβική, στην οποία πλέον οι νέοι αφού γίνονται αυτεξούσιοι φανερώνουν είτε αν θα ακολουθήσουν την οδό που οδηγεί μέσω της αρετής στη ζωή είτε την οδό της κακίας, αφού βγήκε σε ήσυχη τοποθεσία, κάθισε και απορούσε ποια από τις δυο οδούς να ακολουθήσει. Τότε του φάνηκε ότι τον πλησίασαν δύο γυναίκες επιβλητικές και όταν έφτασαν κοντά του η μία από αυτές του είπε:
“Σε βλέπω, Ηρακλή, να απορείς ποιο δρόμο να πάρεις στη ζωή σου. Εάν λοιπόν κάμεις εμένα φίλη σου, θα σε οδηγήσω στον πιο ευχάριστο και εύκολο δρόμο, και από τα ευχάριστα κανένα δεν θα υπάρξει που να μην το γευθείς, και θα περάσεις όλη σου τη ζωή χωρίς να δοκιμάσεις δυσκολίες.”. Και ο Ηρακλής, αφού τα άκουσε αυτά, “Γυναίκα,” είπε “ποιο είναι το όνομά σου;”. “Οι δικοί μου φίλοι” είπε “με ονομάζουν Ευδαιμονία, εκείνοι όμως που με μισούν με ονομάζουν Κακία.”
Εντωμεταξύ, η άλλη γυναίκα τον πλησίασε και του είπε: “Και εγώ ήρθα κοντά σου, Ηρακλή, επειδή ξέρω εκείνους που σε γέννησαν και εννόησα εντελώς την ευφυία σου στη μάθηση και από αυτά έχω την ελπίδα ότι, αν ακολουθήσεις τον δικό μου δρόμο, θα γίνεις πάρα πολύ καλός εργάτης των καλών και σεμνών έργων και εγώ θα αναδειχθώ πιο έντιμη και διαπρεπής με τις αγαθές πράξεις σου.”
Και η Κακία πήρε τον λόγο και είπε: “Καταλαβαίνεις, Ηρακλή, ότι η γυναίκα αυτή σου υπόσχεται δρόμο μακρό και δύσκολο για τις ευφροσύνες. Εγώ όμως θα σε οδηγήσω στην ευδαιμονία από δρόμο εύκολο και σύντομο.” Λέγεται, λοιπόν, ότι ο Ηρακλής επέλεξε την Αρετή και προτίμησε τους δικούς της μόχθους από τις πρόσκαιρες ηδονές της Κακίας.
Νόμπελ Οικονομικών 2010: Η θεωρία αναζήτησης
Το βραβείο της Κεντρικής Σουηδικής Τράπεζας στα Οικονομικά προς τιμήν του Άλφρεντ Νομπέλ για το 2010 απονεμήθηκε στους Diamond, Mortensen και Πισσαρίδη. Το εν λόγω βραβείο, γνωστότερο ως Νόμπελ Οικονομικών, αποτελεί την μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για έναν οικονομολόγο και είναι η πρώτη φορά που ένα Νόμπελ στις επιστήμες απονέμεται σε ελληνόφωνο. Με αφορμή αυτό το γεγονός στο ακόλουθο κείμενο θα εξηγήσουμε τα μοντέλα αναζήτησης( search and matching models) για την διαμόρφωση των οποίων δόθηκε το φετινό βραβείο.
Στα κλασσικά οικονομικά έχουμε την προσφορά και τη ζήτηση. Στην αγορά εργασίας για παράδειγμα, υπάρχουν άνεργοι από τη μία και κενές θέσεις εργασίας από την άλλη. Ο μισθός που προσφέρεται στην αγορά καθορίζει πόσες θέσεις θα καλυφθούν και πόσοι θα βρουν δουλειά. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, που ήταν ο βασικός τρόπος ανάλυσης των αγορών για δεκαετίες1 , αν υπήρχε ένας άνεργος και μια θέση εργασίας με μισθό που τον ικανοποιούσε, ο άνεργος θα έβρισκε τη θέση χωρίς κανένα κόστος και θα προσλαμβανόταν αμέσως. Οι τρεις βραβευθέντες, πατώντας στη δουλειά ενός άλλου νομπελίστα, του Stigler, δημιούργησαν ένα νέο πλαίσιο ανάλυσης της αγοράς εργασίας. Δεν αποδέχτηκαν τις προσλήψεις και τις απολύσεις ως γεγονότα που απλώς συμβαίνουν, αλλά προσπάθησαν να εξηγήσουν γιατί λαμβάνουν χώρα.
Πραγματικός θησαυρός γνώσης
Από την ιστοσελίδα του Journal of Economic Perspectives: “Online issues of the Journal of Economic Perspectives published since 1999 are now publicly accessible at no charge, compliments of the American Economic Association. Φανταστικά νέα! Όπως δήλωσε και ο DeLong στο blog του: “The Greatest Improvement in Economics in My Lifetime”. Ο ρόλος του συγκεκριμένου journal … Read more Πραγματικός θησαυρός γνώσης