Εντάξει, ομολογώ ότι δεν υπάρχει λέξη δύσφθογγος (μέχρι μόλις τώρα τουλάχιστον). Αλλά η γλώσσα εξελίσσεται, νέες ανάγκες εμφανίζονται και μπορούμε να διατάζουμε τις λέξεις να μας υπηρετούν όπως θέλουμε.
Δύσφθογγος λοιπόν είναι ένας κακός και άτακτος φθόγγος τον οποίο δεν αναπαριστά ή δεν αναπαριστά ικανοποιητικά το υπάρχον αλφαβητικό μας σύστημα. Ο δύσφθογγος μπορεί να είναι αλλοδαπός, οπότε μικρό το κακό, γιατί καμία γλώσσα δεν υποχρεούται να αποδίδη τους φθόγγους των άλλων γλωσσών, είτε ημεδαπός, οπότε υπάρχει οπωσδήποτε κάποια αστοχία. Αλλά ατελή τα ανθρώπινα.
Θυμίζω ότι φθόγγος είναι απλώς ένας ήχος όπως ο ήχος [α], που συνήθως αντιστοιχεί σε ένα γράμμα, όπως είναι εν προκειμένω το γράμμα άλφα. Ο [α] συνεπώς είναι ένας εύφθογγος, που αντιστοιχεί αμφιμονοσήμαντα στο γράμμα του. Ένα τέλειο ζευγαράκι.
Σε γλώσσες όπως τα ελληνικά τέτοια ζευγαράκια είναι ο κανόνας, πράγμα που κάνει πολύ εύκολη την ανάγνωση. Αυτές είναι οι γλώσσες που, σε γενικές γραμμές, “διαβάζονται όπως γράφονται”, π.χ. ισπανικά ή γερμανικά, σε αντίθεση με τον φθογγολογικό συρφετό γλωσσών όπως τα αγγλικά ή τα γαλλικά. Η απόσταση μεταξύ φθόγγου και γράμματος υποδηλώνει προφανώς την μεγάλη φθογγολογική εξέλιξη της γλώσσας από τότε που αποκρυσταλλώθηκε το αλφαβητικό της σύστημα, γιατί, όταν πρωτογράφτηκε, υπήρχε προφανώς αντιστοιχία φθόγγου και γράμματος. Έτσι, τα τουρκικά π.χ., που αλφαβητίστηκαν πριν ούτε εκατό χρόνια, αποτελούν κατεξοχήν παράδειγμα γλώσσας που διαβάζεται όπως γράφεται.
Τα ελληνικά, που μας ενδιαφέρουν τώρα, σαν γενικά συντηρητική γλώσσα, δεν έχει απομακρυνθή και πάρα πολύ στην προφορά της από το γραπτό ίνδαλμα. Όμως, υπάρχουν και εδώ διάφορα θέματα, που συναρτώνται με την αναπαράσταση διαλεκτικών και κάποιων αλλοδαπών φθόγγων.
Read moreΟρθογραφικά ΙΙΙ: η αναπαράσταση των δυσφθόγγων
