οικονομικα

Γιατί δεν είμαι νεοφιλελεύθερος (ούτε σοσιαλιστής)

by

Μεγαλώσα στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1980. Καθώς  από μικρός ταξίδευα στο εξωτερικό δεν άργησα να διαπιστώσω ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στην πατρίδα μου. Δε μπορούσα να δεχτώ ότι το να αγοράζει το κράτος με τα λεφτά των φορολογούμενων πορτοκάλια για να τα θάβει στις χωματερές ήταν λογικό. Με ενοχλούσε να βλέπω ανθρώπους που κατείχαν θέσεις δημοσίων λειτουργών να βρίσκονται ξαφνικά με κότερα και πολυτελή εξοχικά. Συμπέρανα ότι ο κρατικός τομέας στην Ελλάδα είχε υπερβεί τις αρμοδιότητές του. Και θεώρησα ότι αυτό με κατέτασσε ιδεολογικά στον νεοφιλελευθερισμό.  Αρκετά αργότερα ανακάλυψα ότι έσφαλα.

Για να εξηγήσω πού έσφαλα θα φέρω ως παράδειγμα ένα πρόσφατο κείμενο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου στον Κόκκορα στο οποίο γράφει:

Η κρίση επίσης στο τραπεζικό σύστημα προήλθε από τα άνευ εγγυήσεων δάνεια στέγης που ξεκίνησαν στις ΗΠΑ με απόφαση του Κογκρέσσου. Με ποινικές μάλιστα κυρώσεις κατά Τραπεζών που επέμεναν σε εγγυήσεις – κι όχι θαλασσοδάνεια. Αν αυτά είναι νεοφιλελεύθερα, εγώ τότε είμαι οπαδός της …κας Παπαρήγα !!

Τον περασμένο Ιανουάριο παρεβρέθηκα κατόπιν πρόσκλησης σε διήμερο συμπόσιο που οργάνωσε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης και στο οποίο το θέμα συζητήθηκε εκτενώς. Μια από τις πολλές μελέτες που παρουσιάστηκαν έδειχνε ότι τα περισσότερα “θαλασσοδάνεια” δόθηκαν από subprime mortgage lenders, ιδιώτες πιστωτές οι οποίοι επειδή δεν ήταν τραπεζικά ιδρύματα δεν υπόκεινταν στις ίδιες περιοριστικές ρυθμίσεις και μπορούσαν να δώσουν στεγαστικά δάνεια σε άτομα με χαμηλή φερεγγυότητα.

Read moreΓιατί δεν είμαι νεοφιλελεύθερος (ούτε σοσιαλιστής)

Πως να (μην) αντιμετωπιζετε την φτωχεια

by

Η κυβερνηση ανακοινωσε σκεψεις για εκτακτο επιδομα “αλληλεγγυης” που θα χρηματοδοτηθει με εκτακτες εισφορες. Ο στοχος ειναι υποτιθεται η καταπολεμηση της φτωχειας.

Θεωρω αυτονοητο οτι σε μια δυτικη χωρα υψηλου εισοδηματος οπως ειναι η Ελλαδα, η ακραια φτωχεια δεν πρεπει να γινεται ανεκτη. Κανενα ατομο μεσαιας ταξης δεν θα επρεπε να διαμαρτυρεται αν του ζητηθει να δωσει ας πουμε 2-3% του εισοδηματος του ετησιως για να εξασφαλιζουμε οτι κανεις Ελληνας δεν θα ζησει χωρις καποια βασικα αγαθα.

Θεωρω ομως επισης αυτονοητο οτι η οικονομια μας δεν αντεχει αλλη κακοδιαχειριση και σπαταλη, η χωρα δεν αντεχει αλλο λαϊκισμο και πολιτικαντικα παιχνιδια. Ενα επιδομα λοιπον που θελει να καταπολεμησει την φτωχεια πρεπει να συνοδευεται με επαρκη αιτιολογηση οτι ειναι το πιο προσφορο και οικονομικο μετρο για αυτον τον σκοπο.

Απο τις λεπτομερειες που εχω δει ως τωρα βρισκω ασθενη σημεια τα εξης:

α) γιατι επιδομα?
Ειναι αραγε μακροπροθεσμα τα επιδοματα η καλυτερη λυση για την φτωχεια? Το κλασικο ρητο λεει: μπορεις να δωσεις σε καποιον ενα ψαρι να χορτασει μια μερα, ή να του μαθεις να ψαρευει να ειναι χορτατος για παντα.

Read moreΠως να (μην) αντιμετωπιζετε την φτωχεια

Αυξηση ευημεριας χωρις αυξηση ρυπογονας ενεργειακης καταναλωσης? Ναι, και μαλιστα (σχεδον) για παντα

by

Σε αντιθεση με το τι πιστευουν οι Κασσανδρες η οικονομικη μας αναπτυξη δεν εξαρταται απο το πετρελαιο, το καρβουνο ή το ουρανιο, αλλα απλα απο το μυαλο μας

Ειναι μια βασικη ερωτηση αν ειναι δυνατο να αναπτυσσεται σταθερα η οικονομια του πλανητη στο διηνεκες. Στα οικονομικα υπαρχει ολοκληρος σχετικος κλαδος (growth and development). Αν μιλαμε με οριζοντα δεκαετιων η απαντηση απο την προσφατη ιστορια μας ειναι μαλλον προφανως θετικη (παραπεμπω τον αναγνωστη σε καποιο βιβλιο G & D). Καποιοι ομως ενδιαφερονται για την πραγματικα μακροχρονια οικονομικη προοδο του πλανητη, ρωτανε αν μπορουμε να αναπτυσσομαστε με τροπο που να μην επιβαρυνουμε την αναπτυξη των παιδιων μας, των παιδιων τους κοκ Σε αυτην την περιπτωση, βασικη υποερωτηση ειναι αν μπορουμε να εχουμε δυνατη, σταθερη οικονομικη αναπτυξη χωρις να ανεβαινει η συνολικη ενεργειακη καταναλωση που προερχεται απο ρυπογονες πηγες (οπως πετρελαιο, ανθρακας κτλ).

Η απαντηση ειναι νομιζω παλι θετικη.

Μικρη εισαγωγη στην θεωρια αναπτυξης
Η ενεργεια (ηλεκτρικη ή σε οχηματα) ειναι κατα καποιον τροπο απλα ενας πολλαπλασιαστης του ΑΕΠ. Δηλαδη αν Κ το κεφαλαιο, L η εργασια, Α η τεχνολογια, το ΑΕΠ μας ειναι μια συναρτηση ΑΕΠ=Α*f(K,L) και η ενεργεια επηρεαζει βασικα το Α.

Το χαμηλοτερο που μπορει να πεσει αυτο το Α ειναι το 1 οχι το 0. Υποθεστε οτι εχω δυο εργατες (εργασια=L), ενα φτυαρι, μια ατμομηχανη και μια μπουλντοζα (κεφαλαιο=Κ). Αν δεν εχω κανενα καυσιμο πειτε οτι φτιαχνω με δυο εργατες και πεντε φτυαρια ενα χαντακι σε μια ωρα, αν εχουμε καρβουνο δυο χαντακια σε μια ωρα, αν εχουμε και πετρελαιο μπορει να φτιαξουμε 5. Σε καμμια περιπτωση ομως δεν θα πεσει η παραγωγη στο μηδεν.

Read moreΑυξηση ευημεριας χωρις αυξηση ρυπογονας ενεργειακης καταναλωσης? Ναι, και μαλιστα (σχεδον) για παντα

Idiots savants, αδειάστε μας την γωνιά!

by

Η Δευτέρα που μας πέρασε ήταν μια μεγάλη μέρα κατά την γνώμη μου για το επάγγελμα των οικονομολόγων και την οικονομική επιστήμη γενικότερα. Το βραβείο Nobel πήγε στον Oliver Williamson του UC Berkeley και την Elinor Ostrom του Indiana University (και του Arizona State University, μην πέσει το σπίτι και μας πλακώσει). Εστιάζω εδώ περισσότερο στην Ostrom, η οποία φάνηκε σχετικά άγνωστη στους κύκλους των οικονομολόγων – τουλάχιστον σε κύκλους που μάλλον πρέπει να αρχίσουν να διαβάζουν περισσότερα βιβλία κατά τη γνώμη μου. Ακόμα πιο τραγικό ήταν πως αρκετοί οικονομολόγοι δεν γνώριζαν επίσης και την δουλειά του Williamson… Την πορεία τους περιγράφει καλά ο David Henderson στην WSJ:

Yesterday’s award of the Nobel Prize in economics to Elinor Ostrom and Oliver Williamson at first struck me as a good choice. Now I think it’s a great choice. The reason is that mainstream economics has become highly mathematical and increasingly independent from reality. Many economists sit in their offices and derive proofs. Few go out and do the time-consuming work of examining the institutional structures that humans build to solve their own real-world problems. Among those few are Ms. Ostrom and Mr. Williamson.
Both draw on rich data from outside the field of economics. Ms. Ostrom draws much of hers from case studies of common-property resources and Mr. Williamson from business historians such as the late Alfred Chandler. Some have summarized their work by saying that institutions other than free markets often work well. But that statement can mislead you to conclude that government solutions are the answer. Free markets are only a subset of free institutions. A better way to sum up their work is that what Ms. Ostrom and Mr. Willamson really show is that voluntary associations work.
[…]
How about Ms. Ostrom’s work? Most economists are familiar with the late Garrett Hardin’s classic article, “The Tragedy of the Commons.” His idea was that when no one owns a resource, it is overused because no one can control its usage and each person has an incentive to use it before others do. This insight has helped us understand much human behavior and has led people to advocate either having the resource privately owned or having it controlled by government.
Not so fast, said Ms. Ostrom. Examining dozens of case studies, she found cases of communal ownership that worked—that is, that didn’t lead to the tragic outcomes envisioned by Hardin—as well as ones that didn’t. Were there systematic differences? Yes, and interestingly the ones that worked did have a kind of property rights system, just not private ownership.
Based on her work, Ms. Ostrom proposed several rules for managing common-pool resources, which the Nobel committee highlights. Among them are that rules should clearly define who gets what, good conflict resolution methods should be in place, people’s duty to maintain the resource should be proportional to their benefits, monitoring and punishing is done by the users or someone accountable to the users, and users are allowed to participate in setting and modifying the rules. Notice the absence of top-down government solutions. In her work on development economics, Ms. Ostrom concludes that top-down solutions don’t help poor countries. Are you listening, World Bank?
In a 2006 article with Harini Nagendra, Ms. Ostrom wrote: “We conclude that simple formulas focusing on formal ownership, particularly one based solely on public [government] ownership of forest lands, will not solve the problem of resource use.” Garth Owen-Smith, who helped solve the common-resource problem of elephants in Namibia by ensuring that local residents shared in the financial benefits from tourism and trophy hunting, drew explicitly on Ms. Ostrom’s work. If locals benefit from having a resident population of elephants, they are much less likely to poach and more likely to stop other poachers.
Economists talking about real humans and not mathematical abstractions and winning the Nobel prize for it? Good on ya, Nobel committee.

Η δουλειά της Ostrom (μια καλή επιστημονική περίληψη θα βρείτε εδώ) είναι κατά βάση εμπειρική και εξετάζει προβλήματα συλλογικών αγαθών. Έχει δείξει πως η ιστορία της “τραγωδίας των κοινών” (η περίπτωση που μια ομάδα ατόμων που κινείται με βάση το προσωπικό συμφέρον και με αυτόνομη οργάνωση καταλήγει να εξαφανίζει κοινούς περιορισμένους πόρους ενώ τα μέλη της ομάδας κατανοούν πως μακροχρόνια η συμπεριφορά που επιδεικνύουν δεν είναι προς όφελός τους) δεν είναι αναγκαστικά η εικόνα της κατάστασης που συνήθως επικρατεί παγκοσμίως. Δείχνει επίσης πως προβλήματα βιώσιμης χρήσης κοινών πόρων είναι σε πολλές περιπτώσεις επιλύσιμα υπό το κατάλληλο θεσμικό καθεστώς – που προϋποθέτει χρήση ποικιλίας θεσμών.

Read moreIdiots savants, αδειάστε μας την γωνιά!

Μικροτερες εκλογικες περιφερειες: ευεργετικες και ανεπιθυμητες επιδρασεις

by

Περισσοτερη δημοκρατια ή προς ενα Κοινοβουλιο των Ακρων και του φανατισμου?

Ακουγεται οτι η νεα κυβερνηση ετοιμαζει νεο εκλογικο νομο, εχοντας ενα ματι στραμμενο προς Γερμανια. Σημαντικο κομματι της μεταρρυθμισης ειναι η δημιουργια αυστηρα μονοεδρικων περιφερειων, κατι που σημαινει δραστικη σμικρυνση περιφερειων τερατων οπως η Β Αθηνων.

Απο οτι ακουω, κυριος λογος για διασπαση των μεγαλων περιφερειων ειναι το οικονομικο ζητημα που προκαλει ενα διαφαινομενο ελλειμμα δημοκρατιας. Σημερα το να κατεβαινεις για βουλευτης στην Β Αθηνων ειναι τρομερα κοστοβορο αλλα και ενεργοβορο. Απευθυνεσαι σε εναν πληθυσμο που ειναι συγκρισιμος με αυτον καποιων μικρων ευρωπαϊκων κρατων, οπως η Σλοβενια! Ο μεσος πολιτης δεν μπορει επ’ουδενι να σηκωσει το βαρος της εκλογικης καθοδου σε μια τετοια περιφερεια.

Ενω δεν θεωρω αυτες τις σκεψεις ανευ βαρους, η κυρια επιπτωση της διασπασης των περιφερειων θα ειναι μια που ισως δεν εχουν προσεξει οι επιδοξοι νομοθετες, και μιλω για σημαντικη ενδυναμωση των πολιτικων ακρων.

Read moreΜικροτερες εκλογικες περιφερειες: ευεργετικες και ανεπιθυμητες επιδρασεις

H διακυβερνηση της χωρας απο τον Κ. Καραμανλη – τι μενει περα απο το εφημερο

by

Τι μας μενει απο την διακυβερνηση της χωρας τα τελευταια 5 χρονια?

Μιλωντας με διαφορο κοσμο στην Ελλαδα σχετικα με την κυβερνηση Καραμανλη βλεπω οτι την γνωμη του κοσμου εχουν επηρεασει δυσαναλογα συγκεκριμενα λαθη και τερτιπια που συχνα εισερχονται στον κοσμο της επικοινωνιακης πολιτικης, οχι της πολιτικης ουσιας. Θα ηταν λανθασμενο να κριθει το εργο (ή η απραξια) τοσων μονο απο τις διεφθαρμενες ή ανοητες πραξεις 3-4-10 ατομων και πως προβληθηκαν αυτες στα ΜΜΕ. Ετσι λοιπον θα ηθελα να κανω μια συνοψη του τι ειδα να γινεται αυτα τα χρονια, ξεκινωντας με καποιες γρηγορες σημειωσεις σχετικα με τα σκανδαλα.

Κατα πρωτον δεν νομιζω οτι εχει διαπιστωθει απευθειας αναμιξη του πρωθυπουργου σε αυτα.

Κατα δευτερον πολλα απο αυτα φανερωθηκαν επι ΝΔ αλλα επηρεαζουν εξισου και τις προηγουμενες κυβερνησεις ΠΑΣΟΚ (πχ το θεμα της Siemens που πιθανοτατα εμπλεκει περισσοτερο κοσμο του ΠΑΣΟΚ παρα της ΝΔ).

Kατα τριτον εχω την εντυπωση οτι η αυξηση που παρατηρειται στην συχνοτητα αποκαλυψης σκανδαλων εχει εν μερει να κανει και με την αυξημενη διαφανεια.

Read moreH διακυβερνηση της χωρας απο τον Κ. Καραμανλη – τι μενει περα απο το εφημερο

Βιβλιοπροτάσεις για νεοεισακτέους φοιτητές οικονομικών επιστημών

by

… καθώς και γενικότερα ανθρώπους που επιθυμούν να ξεκινήσουν την σπουδή της επιστήμης των οικονομικών εκτός του πανεπιστημιακού χώρου

Μιας και οι οικονομικές σχολές ξεκινούν σε λίγες μέρες τα μαθήματα για το νέο ακαδημαϊκό έτος είναι νομίζω θεμιτό όλοι εμείς που έχουμε φάει τα χρόνια μας στα θρανία να λειτουργήσουμε ως σύμβουλοι για τους πρωτοετείς φοιτητές καθοδηγώντας τους σε μονοπάτια που θα βελτιώσουν την εμπειρία τους για όσα χρόνια ασχοληθούν με τα οικονομικά και τις κοινωνικές επιστήμες γενικότερα. Η πρόσφατη εμπειρία της οικονομικής κρίσης ίσως έχει δημιουργήσει ερωτήματα οικονομικής φύσης σε ανθρώπους που δεν είχαν κάποιο ενδιαφέρον στο αντικείμενο μέχρι πρόσφατα (φοιτητές σε άλλα αντικείμενα αλλά και μεγαλύτερους). Είναι γεγονός πως η οικονομική ύφεση του 1929 και η αναζήτηση των αιτιών της οδήγησε αρκετούς ταλαντούχους νέους φοιτητές προς τα οικονομικά και είναι σχεδόν σίγουρο πως κάτι τέτοιο θα συμβεί και μετά την κρίση του 2007-2009. Συνεπώς, οι παρακάτω λίστες καλύπτουν τις ανάγκες ενός ευρύτερου κοινού.

Read moreΒιβλιοπροτάσεις για νεοεισακτέους φοιτητές οικονομικών επιστημών