Συνταγματολογικά και εκλογικά άτακτα

Μερικές σκόρπιες συνταγματολογικές σκέψεις της επικαιρότητας:

1. Τι διερευνά ακριβώς ο παραλήπτης μιας διερευνητικής εντολής; Σε ποιον απευθύνεται;

Ασκήθηκε κριτική κατά του Τσίπρα, γιατί έβγαλε στην γύρα την διερευνητική εντολή. Την πήγε από δω, την έδειξε από κει. Την ντάντεψαν συνδικαλιστές, την ταχτάρισαν εξωκοινοβουλευτικοί, την παίξανε στα γόνατα προσωπικότητες.

Σκοπός της διερευνητικής εντολής είναι η διερεύνηση της δυνατότητας σχηματισμού κυβέρνησης απολαύουσας της εμπιστοσύνης της Βουλής. Εξ ορισμού λοιπόν και κατ’ ακριβολογίαν ενδιαφέρει η κοινοβουλευτική στήριξη μιας κυβερνητικής πρότασης. Όμως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι πρόκειται για μια πολιτική διαδικασία με έντονα τα στοιχεία της διαπραγμάτευσεις. Ειδικά σε αυτές τις εκλογές, όπου το 19% της λαϊκής ψήφου έμεινε χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, αποκτά άλλη βαρύτητα η διερεύνηση μιας εντολής του 2ου κόμματος προς π.χ. το 3ο, όταν αυτή συνοδεύεται από μια ευρύτερη πολιτική στήριξη, πέρα από τα όρια του εντολοδόχου, ακόμη και εξωκοινοβουλευτική. Για τον ίδιο λόγο βέβαια, μπορούμε να φανταστούμε ότι η περιφορά της εντολής και π.χ. στον Αρχιεπίσκοπο είναι εξίσου θεμιτή στο πλαίσιο της οικοδόμησης μιας πολιτικής συμμαχίας. Συνεπώς, χορρίμπιλε ντίκτου, καλά έκανε ο Τσίπρας.

Αντιθέτως, συνταγματικό ατόπημα θα αποτελούσε η παρουσίαση της εντολής σε πρόσωπα εκτός πολιτικής διαδικασίας, π.χ. σε αλλοδαπούς.

Το Σύνταγμα λοιπόν παρέχει λοιπόν ευρέα περιθώρια ενεργείας στον κάθε εντολοδόχο. Άλλωστε, [και] από την διαχείριση της εντολής κρίνεται και ο ίδιος ο καταληψίας-βυσματίας-πρωθυπουργευσείων.

2. Σύμφωνα με το άρ. 72 παρ. 11 π.δ. 26/2012

Σε περίπτωση που οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται μέσα σε δεκαοκτώ μήνες από τις προηγούμενες, δεν εφαρμόζονται για τις εκλογές αυτές οι περί εκλογής βουλευτών με σταυρό προτιμήσεως διατάξεις του παρόντος, αλλά οι περί σειράς καταλήψεως εδρών διατάξεις (λίστα) του π.δ. 152/1985, που επαναφέρονται σε ισχύ και εφαρμόζονται κάθε φορά για την περίπτωση αυτή.

Οι νέες εκλογές λοιπόν διενεργούνται με το σύστημα των διοριζόμενων βουλευτών των δεσμευμένων συνδυασμών (τι καταπληκτικό σύστημα!). Δικαιούται τάχα ο επικεφαλής κάθε κόμματος να καταρτίση συνδυασμούς πλήρως αδιάφορους στα αποτελέσματα των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012;

Ναι, δικαιούται. Ο καταρτισμός των ψηφοδελτίων κάθε κόμματος αποτελεί εσωτερική του υπόθεση. Βέβαια, πολιτικά θα είναι δύσκολο να μην τηρηθή το τεκμήριο εκλογής της 6ης Μαΐου. Στο κάτω κάτω, το αντίθετο θα εξέθετε τον πολιτικό αρχηγό ως περιφρονούντα την λαϊκή ετυμηγορία. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε δύο πράγματα: α) οι πολιτικές εξελίξεις, όπως συνεργασίες και συγχωνεύσεις κομμάτων, άλλα κελεύουν, και β) λόγω εκλογικού συστήματος πολλές φορές η κατανομή των εδρών εγγίζει τα όρια της τυχαιότητας, η εκλογή των βουλευτών γίνεται περισσότερο με αδιάθετες ψήφους παρά με προσωπική σταυροδοσία κ.λπ.

3. Σύμφωνα με το άρ. 37 παρ. 3 in fine Συντ.

Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή.

Και αν και οι τρεις κεφαλές των ανωτάτων δικαστηρίων αρνούνταν να δεχθούν την εντολή; Στο κάτω κάτω, δικαστές είναι, δεν επέλεξαν να πολιτευθούν. Γιατί να μην αρνηθούν αυτήν την εμπλοκή τους στην διασταύρωση τω λειτουργιών;

Εδώ η χρήση του “αναθέτει” παραπέμπει μάλλον σε υποχρεωτικότητα της εντολής. Πρακτικά, όμως λίγα πράγματα αλλάζουν: αν τυχόν δεν θελήση κανείς από τους τρεις, δεν μπορεί να εξαναγκαστή κάπως.

Στην περίπτωση αυτή, καθώς και στην επίσης απίθανη περίπτωση αντικειμενικής αδυναμίας και των τριών, λ.χ. λόγω ασθένειας, ο ΠτΔ, ακολουθώντας την συνταγματική τελεολογία, που είναι ο σχηματισμός υπηρεσιακής κυβέρνησης από ανώτατο δικαστικό χάριν της τεκμαιρόμενης αμεροληψίας του, οφείλει να ακολουθήση την δικαστική ιεραρχία προς την βάση της, απευθυνόμενος στους Αντιπροέδρους ΑΠ και ΣτΕ κ.λπ.

Στην Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, τουλάχιστον όσο υπάρχουν διαθέσιμοι δικαστικοί!

4. Δικαιούται ο ΣΥΡΙΖΑ το βραβείο των 50 εδρών, αν πρωτεύση στις επόμενες εκλογές;

Σύμφωνα με το άρ. 99 παρ. 3 π.δ. 26/2012

3.α. Στο αυτοτελές κόμμα, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στο σύνολο της Επικράτειας, παραχωρούνται, επιπλέον των εδρών που λαμβάνει, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο, πενήντα (50) ακόμη έδρες, οι οποίες προέρχονται από εκλογικές περιφέρειες στις οποίες έχουν παραμείνει αδιάθετες έδρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 100, παρ. 4,5,6,7 και 8. Η επιπλέον παραχώρηση πενήντα (50) εδρών γίνεται, επίσης, σε συνασπισμό συνεργαζόμενων κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων, που τον απαρτίζουν, είναι μεγαλύτερος από τη δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων. Ο μέσος όρος προκύπτει από τη διαίρεση του ποσοστού που έλαβε ο ανωτέρω συνασπισμός διά του αριθμού των΄κομμάτων που τον αποτελούν. β. Το Α΄ Τμήμα του Αρείου Πάγου, σε συμβούλιο, κατά την ανακήρυξη των εκλογικών συνδυασμών, αποφαίνεται, αμετακλήτως, για το χαρακτήρα κάθε κόμματος, ως αυτοτελούς ή ως συνασπισμού συνεργαζόμενων κομμάτων. Η κρίση του διαμορφώνεται, χωρίς δικονομικούς περιορισμούς, από τα υπάρχοντα στοιχεία, τα οποία μπορούν να συμπληρωθούν με υπόμνημα των κομμάτων και των υποψηφίων.

Όχι, λοιπόν, ως έχουν τα πράγματα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δικαιούται το γέρας των 50 εδρών. Δεν πρόκειται για καμιά σκοτεινή συνωμοσία των αστικών κομμάτων, που φοβήθηκαν τον τσιπρισμό, αλλά για ένα στοιχειώδες προφυλακτικό μέτρο: αν δεν υπήρχε, τότε θα κινητροδοτούνταν το 2ο και το 3ο κόμμα κάθε εκλογής να συμπήξουν προεκλογικό συνασπισμό, ο οποίος θα διαλυόταν αυτοστιγμεί μετεκλογικά. Τι να κάνουμε, τα έχει αυτά η ενισχυμένη αναλογική (σχετικά έχω διατυπώσει την άποψή μου εδώ).

Τώρα, πώς και γιατί εκείνοι που είχαν γραμμένη την απλή αναλογική στο κούτελο λέγεται τώρα ότι αγιάζουν τα μέσα και πετσοκόβουν τις πολυτίμητες συνιστώσες χάριν του σκοπού της αυτοδυναμίας, αυτό είναι ένα θέμα.