Εκλογες 2007 – αρθρο 2: 1200 χμ αυτοκινητοδρομοι – ποσα παρκα?

Επιτελους μαθαμε να χτιζουμε δρομους με αξιοπρεπη τροπο και λογικο κοστος, ας μαθουμε τωρα να οργανωνουμε και τις πολεις μας

Το δευτερο σκελος του κυβερνητικου εργου που ανασκοπει η αναΜορφωση, ειναι το εργο του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Το εργο του Υπουργειου Περιβαλλοντος, Χωροταξιας και Δημοσιων Εργων περιλαμβανει οπως λεει και το ονομα, τρεις κλαδους.
Δημοσια Εργα
Η αναθεση κατασκευαστικων εργων απο το ελληνικο δημοσιο σε ιδιωτες ανεκαθεν επασχε. Το ΥΠΕΧΩΔΕ μετα τις εκλογες κατηργησε κατευθειαν τον -πολυ ανακριβως ονομασμενο- “μαθηματικο τυπο” που προεβλεπε ενα πολυ περιεργο συστημα επιλογης των αναδοχων, ενα συστημα που κατα την γνωση μου δεν εχει συναντηθει σε αλλη χωρα. Στην ουσια τιμωρουσε οσες εταιρειες ζητουσαν απο το ελληνικο κρατος λιγοτερα λεφτα για να ολοκληρωσουν ενα εργο!

Το συστημα αυτο ηταν θεωρητικα μια απαντηση στην υποτιμολογηση, δηλαδη στην παρουσιαση πολυ χαμηλων προσφορων απο τις εταιρειες που ομως μετα ζητουσαν με διαφορους κομπιναδορικους τροπους ολο και περισσοτερα χρηματα. Ηταν ομως μια πολυ κακη απαντηση. Το προβλημα δεν ειναι οι εταιρειες που ζητανε λιγα χρηματα με σοβαρο ομως σκοπο να εκτελεσουν το εργο, το προβλημα ειναι οι απατεωνες που ζητανε λιγα στην αρχη με σκοπο να κανουν κομπινες και να λαβουν τα τριπλασια ή να παραδωσουν ημιτελες εργο. Αρα το προφανες ειναι οτι βελτιωνεις τον ελεγχο του δημοσιου, βελτιωνεις τις συμβασεις και δεν δεχεσαι καμμια κομπιναδορικη υπερτιμολογηση. Αυτο λεει η διεθνης πρακτικη και προς αυτην την κατευθυνση κινηθηκε το ΥΠΕΧΩΔΕ υιοθετωντας εναν μαλλον απλο μηχανισμο, μια κλειστη δημοπρασια πρωτης τιμης (first price sealed bid auction)*. Ταυτοχρονα φαινεται να σοβαρεψε η επιβλεψη των εργων, κατι που στην πραγματικοτητα δεν ειναι τοσο δυσκολο. Οι κακοτεχνιες στους ελληνικους “αυτοκινητοδρομους” ηταν φανερες με γυμνο ματι στον καθε οδηγο! Ειναι πραγματικο σκανδαλο οτι οι κατασκευαστες πληρωνοντουσαν κανονικα για δρομους που δεν θα εκαναν ουτε για αγροτικοι σε μια χωρα σαν την Γερμανια.

Ταυτοχρονα ξεκινησε συστηματικη χρηση των Συμπραξεων Δημοσιου και Ιδιωτικου Τομεα (ΣΔΙΤ) που ειναι απλα μια μορφη αυτοχρηματοδοτησης των εργων. Αυτο παλι ειναι μια κινηση που ηταν μαλλον αυτονοητη, ειναι παλι ενα σκανδαλο οτι δεν ειχε χρησιμοποιηθει ευρεως πιο πριν. Σε χωρες σαν την Ισπανια ή και την Αργεντινη το συστημα χρησιμοποιεται εδω και αρκετα χρονια. Ειναι πολυ απλο, αντι να πληρωνει το δημοσιο για την κατασκευη του εργου και να το συντηρει μετα, αναθετει σε μια ιδιωτικη εταιρεια το ολοκληρωμενο εργο κατασκευης και συντηρησης για καποιες δεκαετιες. Ετσι ελαφρυνεται πολυ ο κρατικος προϋπολογισμος αλλα και το εργο γινεται ταχυτερα και φτηνοτερα, γιατι οι εταιρειες δεν εχουν κανενα λογο για υπερτιμολογησεις και καθυστερησεις, οσο πιο γρηγορα και αποτελεσματικα φτιαξουν το εργο τοσο μεγαλυτερο το κερδος τους! Επιπλεον με τις ΣΔΙΤ εχουμε θα ελεγα και μια δικαιη λυση, γιατι δεν πληρωνει ο φορολογουμενος για το εργο αλλα ο χρηστης του (μεσω διοδιων).

Συνοψιζοντας, εκει που ολοι προεβλεπαν πτωση των Δημοσιων Επενδυσεων μετα την Ολυμπιαδα, η χωρα κατασκευαζει 1200 χμ νεων αυτοκινητοδρομων που θα μειωσουν τα ατυχηματα και τους θανατους (τρομερα σημαντικο σε μια χωρα με τοσους νεκρους), θα ενωσουν τη χωρα πιο στενα, θα προωθησουν την αναπτυξη κτλ Το εργο του ΥΠΕΧΩΔΕ στο θεμα των δρομων λοιπον ειναι ικανοποιητικο.

Επισης στα τελευταια 3 χρονια το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθησε την σημαντικη επεκταση του αθηναϊκου μετρο (με σχεδιασμο επιτελους για μια γραμμη που να εξυπηρετει την Κηφισσιας, το Πανεπιστημιο και τα Δικαστηρια) που υποσχεται μεγαλα οφελη για τους Αθηναιους. Στα επομενα χρονια θα φανει αν οντως οι επεκτασεις θα γινουν εγκαιρα και σωστα.

Χωροταξια
Η χωροταξια ειναι παραδοσιακα η μεγαλυτερη πληγη της Ελλαδας. Η αναρχη δομηση, η οικοδομηση οικισμων χωρις υποδομες, η ελλειψη βιομηχανικων περοχων μειωνουν την αναπτυξη μας αλλα και την ποιοτητα ζωης μας. Το χειροτερο ειναι οτι η κακη χωροταξια ειναι συχνα μη αναστρεψιμη, πχ το απαραδεκτο, αντιλειτουργικο και απανθρωπο ρυμοτομικο σχεδιο της Αθηνας θα χρειαζοταν δεκαετιες ή και αιωνες για να διορθωθει (αν μπορει να διορθωθει).

Απο το 2004 προχωρησε το (σημαντικοτατο!) εργο του Κτηματολογιου και γιντοναι αρκετες επεκτασεις σχεδιων πολεως. Το μεγαλο στοιχημα ειναι περιοχες οπως τα Μεσογεια που εξαπλωνονται ταχυτατα να χτιστουν με σωστες υποδομες και να δημιουργηθουν χωροι για την επεκταση βιομηχανιας και εμποριου χωρις επιβαρυνση των πολιτων. Προς το παρον το ΥΠΕΧΩΔΕ μου φαινεται μη ικανοποιητικο σε αυτο.

Το μεγαλο λαθος για μενα ειναι οτι οι επεκτασεις γινονται γυρω απο υπαρχουσες πολεις, αντι για εντελως νεες περιοχες που μπορουν να χτιστουν απο το μηδεν αποφευγοντας τα τεραστια προβληματα των παλιων χωριων με τους στενους δρομους και την αναρχη δομηση.

Απο την αλλη εχει γινει χωροθετηση καποιων βιομηχανικων περιοχων και κυριως προχωρησε η δημιουργια ενος Χωροταξικου Σχεδιου για τον τουρισμο, ενα εργο τεραστιας σημασιας για την δημιουργια ολοκληρωμενων ξενοδοχεικων μοναδων υψηλης ποιοτητας και χαμηλης επιβαρυνσης, με αποφυγη των μιζερων ενοικιαζομενων δωματιων που καταστρεφουν την εικονα της χωρας. Ενα καλο πρωτο σημαδι ειναι η δημιουργια Περιοχων Ολοκληρωμενης Τουριστικης Αναπτυξης, οπως αυτης της τεραστιας επενδυσης στην Μεσσηνια, μιας περιοχης που εως σημερα ηταν τουριστικα λιγοτερο ανεπτυγμενη.

Περιβαλλον
Το εργο στο θεμα του περιβαλλοντος ειναι ελλιπες. Υπαρχει διαχυτη η κριτικη οτι το ΥΠΕΧΩΔΕ συνηθως ξεχναει το “ΠΕ” στο ονομα του. Οι προσφατες πυρκαγιες και αλλα τετοια θεματα δεν ειναι για μενα ευθυνη του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η ανοχη ομως στην κακη χωροταξια (βλ. ανω) και η μη εκτονωση των οικιστικων πιεσεων με νομιμο και λογικο τροπο ειναι στο χερι του ΥΠΕΧΩΔΕ να λυθει.

Επισης εργα οπως η υποθαλασσια και η Εγνατια μπορει να προωθουν πολυ την αναπτυξη, αλλα βλαπτουν βαρια το περιβαλλον. Η απαντηση του ΥΠΕΧΩΔΕ ειναι οτι στην μεν Εγνατια εγιναν μεγαλες επενδυσεις για την προστασια της Καφε Αρκουδας, η δε υποθαλασσια θα βελτιωσει το προβλημα ρυπανσης της ατμοσφαιρας στην Θεσ/νικης. Προσωπικα εχω την εντυπωση οτι η υποθαλασσια με μερικες επεμβασεις (υπογειοποιηση μερικων κομματιων ακομα πχ) μπορει να ειναι προς οφελος του περιβαλλοντος. Διαβαστε και τι λενε οι ειδικοι εδω.

Μια καλη κινηση σχετικα με το περιβαλλον, που κατηγορηθηκε πολυ και αδικα για μενα, ειναι στο θεμα του παρκου του Ελληνικου. Ενα μικρο μερος του χωρου θα δοθει για δημιουργια ιδιωτικων κατοικιων υψηλης ποιοτητας με μερος των εσοδων να πηγαινουν για δημιουργια του παρκου αλλα και για κατεδαφιση τετραγωνων στο κεντρο της Αθηνας. Αυτο το δευτερο ειναι κατι που νομιζω οτι πρεπει να γινει, και μαλιστα σε πολυ μεγαλυτερο βαθμο. Η Αθηνα δεν χρειαζεται ενα νεοπλουτιστικο παρκο 4000 στρεμματων 15 χμ απο το κεντρο σε μια ηδη πρασινη περιοχη, η Αθηνα χρειαζεται 100 παρκα 10-20 στρεμματων στο κεντρο της. Γενικοτερα τα αστικα κεντρα της χωρας εχουν μεγαλη αναγκη απο ελευθερους χωρους και πρεπει καθε χρονο να ριχνουμε μερος των δημοσιων επενδυσεων σε δημιουργια τετοιων χώρων.

Συνοψη
Το ΥΠΕΧΩΔΕ επι Γιωργου Σουφλια απεφυγε τα σκανδαλα προηγουμενων κυβερνησεων και το γενικοτερο μεγαλοστομο υφος. Σταθερα και με πεισμα προωθηθηκαν πολλα εργα που θα φερουν σημαντικα οφελη. Απο την αλλη ο Υπουργος δινει την εντυπωση ορισμενες φορες οτι με το ιδιο πεισμα που προωθει τα καλα εργα προωθει και εργα που οι πολιτες δεν θελουν να γινουν. Το αν τελικα θα ειναι για το καλο της χωρας δεν το ξερουμε, αλλα ειναι σιγουρο οτι σε μια δημοκρατικη χωρα η κυβερνηση πρεπει να συνδιαλεγεται με τους πολιτες και να αφουγκραζεται τις ανησυχιες τους.
Ο συνολικος βαθμος για το ΥΠΕΧΩΔΕ 2004-2007 ειναι αισθητα καλυτερος απο τα προηγουμενα χρονια, αλλα με δυνατοτητες βελτιωσης.

*Τωρα, τυχαινει 2/3 της διδακτορικης μου διατριβης να ειναι αφιερωμενα στις δημοπρασιες. Δεν ειμαι εντελως σιγουρος οτι η δημοπρασια πρωτης τιμης ειναι καλη ιδεα. Το μεγαλυτερο μελημα στις ελληνικες δημοπρασιες πρεπει να ειναι η αποφυγη της συμπραξης μεταξυ των συμμετεχοντων (δηλαδη δεν θελουμε να συνεννοηθουν για να ζητησουν ολοι υψηλοτερες τιμες). Η επιστημονικη βιβλιογραφια στο θεμα ειναι τεραστια αλλα για καποιον λογο αγνοειται απο τους αρμοδιους σε Ελλαδα αλλα και ΕΕ ορισμενες φορες (τα τελευταια χρονια αρχισε να υπαρχει στην ΕΕ ενεργη αναμιξη γνωστων παιγνιοθεωρητικων σε κρατικες δημοπρασιες, ειδικα αδειων κινητης τηλεφωνιας). Για τον σχεδιασμο του καταλληλου μηχανισμου θα ελεγα οτι χρειαζεται συνεννοηση με τους ειδικους, οχι πειραματισμος.