Ένα από τα ερωτήματα εκείνα τα οποία προσφέρει απλόχερα η επικαιρότητα, αλλά καμία νομική φαντασία δεν είχε προβλέψει είναι αν η δημόσια υγεία του άρ. 5 Σ αποτελεί αόριστη νομική έννοια που είναι υπάλληλη της δημόσιας ασφάλειας του άρ. 11 Σ. Με άλλα λόγια, αν η δημόσια υγεία συνδέεται με την δημόσια ασφάλεια με την λογική σχέση της ειδικότητας, ώστε να μπορούν να παρασταθούν με δύο ομόκεντρους κύκλους: μεγάλος κύκλος για την δημόσια ασφάλεια, μικρότερο κυκλάκι για την δημόσια υγεία.
Εν πρώτοις, δεν μπορούμε παρά να παραδεχθούμε κάποια ομοιότητα ανάμεσα στις δύο έννοιες. Στο κάτω κάτω, αναφέρονται και οι δύο στην δημόσια σφαίρα! Στον βαθμό αυτό, είναι εξίσου συγγενείς με άλλες “δημόσιες” έννοιες, όπως η δημόσια εκπαίδευση. Είναι προφανές όμως ότι αυτή η συλλογιστική δεν μας πηγαίνει και πολύ μακριά.
Η δημόσια ασφάλεια είναι μεν αόριστη νομική έννοια, ωστόσο είναι αρκετά καλά ωρισμένη στην αστυνομική νομοθεσία. Όπως έγραφα μερικούς μήνες πριν:
Τι είναι λοιπόν η δημόσια ασφάλεια; Το Σύνταγμα δεν την ορίζει, αλλά υπάρχει στην κείμενη νομοθεσία. θα καταφύγουμε λοιπόν στην κοινή νομοθεσία για να ερμηνεύσουμε ένα συνταγματικό όρο, όπως ακριβώς θα κάναμε και με όρους όπως “σύλληψη”, “έγκλημα”, “βασανιστήρια”, όρους που επίσης υπάρχουν, αλλά δεν ορίζονται στο Σύνταγμα. Ερευνώντας λοιπόν την κοινή νομοθεσία, παρατηρώ ότι το Υπουργείο Υγείας δεν διαθέτει Διεύθυνση Δημόσιας Ασφαλείας, διαθέτει όμως Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας. Για φαντάσου. Αντιθέτως, μαντέψετε ποιος διαθέτει Διεύθυνση Δημοσίας Ασφαλείας: απίστευτο, το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. Αλλά και η κοινή των λέξεων χρήση ομιλεί υπέρ της άποψής μου: όταν λέμε ότι ο διαβήτης συνιστά μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας ή ότι το έννομο αγαθό του νόμου περί ναρκωτικών είναι η δημόσια υγεία, κανενός το μυαλό δεν πηγαίνει στην απαγόρευση συναθροίσεων, για τον πολύ απλό λόγο ότι η δημόσια υγεία δεν έχει καμία σχέση με το δικαίωμα του συνέρχεσθαι!
Στην κείμενη νομοθεσία μας λοιπόν καμία απολύτως σχέση δεν έχει η δημόσια ασφάλεια με την δημόσια υγεία, αλλ’ αντιθέτως πρόκειται για χωριστά κυκλάκια. Η όψιμη και σκόπιμη σύνδεσή τους είναι λοιπόν ύποπτη αντισυνταγματικότητας.
Προβλήθηκε όμως το στην σκέψη κάποιων καταλυτικό επιχείρημα ότι η δημόσια υγεία προβλέπεται ως θεμιτός περιορισμός της ελευθερίας του συνέρχεσθαι στο άρ. 11 παρ. 2 ΕΣΔΑ. Για να δούμε τι λέει λοιπόν και αυτό:
Η άσκησις των δικαιωμάτων τούτων δεν επιτρέπεται
να υπαχθή εις ετέρους περιορισμούς πέραν των υπό του
νόμου προβλεπομένων και αποτελούντων αναγκαία μέτρα
εν δημοκρατική κοινωνία, διά την εθνικήν ασφάλειαν,
την δημοσίαν ασφάλειαν, την προάσπισιν της τάξεως και
πρόληψιν του εγκλήματος, την προστασίαν της υγείας και της
ηθικής, ή την προστασίαν των δικαιωμάτων και ελευθεριών
των τρίτων. Το παρόν άρθρον δεν απαγορεύει την επιβολήν
νομίμων περιορισμών εις την άσκησιν των δικαιωμάτων
τούτων υπό μελών των ενόπλων δυνάμεων, της αστυνομίας ή
των διοικητικών υπηρεσιών του Κράτους.
Χαίρομαι που οι υποστηρικτές της απαγόρευσης έκατσαν και διάβασαν μέχρι το άρ. 11. Κρίμα που δεν διάβασαν μέχρι το άρ. 53 ΕΣΔΑ:
Ουδεμία των διατάξεων της παρούσης Συμβάσεως δύναται
να ερμηνευθή ως περιορίζουσα ή αναιρούσα τα δικαιώματα
του ανθρώπου και θεμελιώδεις ελευθερίας τα οποία τυχόν
αναγνωρίζονται συμφώνως προς τους νόμους οιουδήποτε
των συμβαλλομένων μερών ή προς πάσαν άλλην Σύμβασιν
την οποίαν ταύτα έχουν υπογράψει.
Η ΕΣΔΑ λοιπόν (ανεξαρτήτως της τυπικής νομικής ισχύος της) περιέχει επιφύλαξη υπέρ τυχόν ανώτερου επιπέδου προστασίας της εσωτερικής εννόμου τάξεως. Η ΕΣΔΑ έχει κόφτη. Η ΕΣΔΑ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθή για την διεύρυνση των περιορισμών των ατομικών δικαιωμάτων, παρά μόνο για την περιστολή των περιορισμών, ήτοι προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης της προστασίας του ατομικού δικαιώματος. Η επίκλησή της κατά των ατομικών δικαιωμάτων δεν συνιστά απλώς μεθοδολογικό σφάλμα, είναι πολύ απλά παράνομη, διότι παραβιάζει το άρ. 53. ΕΣΔΑ.
Αλλά, μας λένε, απλώς “φωτίζεται” (= ‘διευρύνεται”, σε κανονικά ελληνικά) η έννοια της δημόσιας ασφάλειας ως δήθεν περιέχουσας και την δημόσια υγεία μέσω της προσφυγής στο άρ. 11 παρ. 2 ΕΣΔΑ, δεν διευρύνεται ο περιορισμός. Αντί δηλαδή να προσφύγουμε στις κείμενες διατάξεις νόμων που ισχύουν επί δεκαετίες και όπου κανείς ποτέ δεν διανοήθηκε να ερμηνεύση την δημόσια ασφάλεια ως μαμά της δημόσιας υγείας, θα το πράξουμε τώρα, που έχουμε και μια επείγουσα σκοπιμότητα να εξυπηρετήσουμε. Καλώς.
Βέβαια, η ΕΣΔΑ αναφέρει δημόσια ασφάλεια και δημόσια υγεία κεχωρισμένως, φαντάσου, σαν να ήταν διαφορετικά πράγματα! (γιατί άραγε δεν αναφέρει χωριστά δημόσια ασφάλεια και καταδίωξη της ληστείας;) Με τον ίδιο τρόπο αναφέρει χωριστά δημόσια ασφάλεια και εθνική ασφάλεια ας πούμε: η μία δεν υπόκειται στην άλλη, άρα έπρεπε να αναφερθούν χωριστά. Τελικά, μάλλον η δημόσια ασφάλεια είναι ένα είδος υπερπεριέκτη στον οποίον χωρούν τα πάντα, ανεξαρτήτως ιστορικής ή γλωσσικής ερμηνείας, ανεξαρτήτως αν η εξεταζόμενη έννοια βρίσκεται στον γλωσσικό πυρήνα ή στην γλωσσική άλω. Σήμερα, 17 Νοεμβρίου 2020, τα πάντα είναι δημόσια ασφάλεια (: δηλαδή τίποτε δεν είναι).
Αλλά τώρα που ανακαλύψαμε αυτό το καινούργιο ερμηνευτικό κοσκινάκι, γιατί να το περιορίσουμε μόνο στην δημόσια υγεία; Αφού η ΕΣΔΑ τα λέει όλα και συμφέρει και οι περιορισμοί των ατομικών δικαιωμάτων μας είναι κομίσιμα χρέη που μπορούμε να τα μεταφέρουμε από δικαίωμα σε δικαίωμα, αλλαξοκωλιάζοντάς τα, γιατί να σταθούμε εδώ και να μην οδηγήσουμε την νεωτερική και καινοτόμο ερμηνευτική μας σκέψη στην λογική της κατάληξη;
Δεν λέει λοιπόν μόνο για δημόσια υγεία το άρ. 11 παρ. 2 ΕΣΔΑ. Κάτι μου φαίνεται λέει και για “προστασία της ηθικής“. Εφαρμόζοντας λοιπόν την άποψη καθ’ ην “η δημόσια ασφάλεια φωτίζεται από το υπερκόσμιο φως του άρ. 11 παρ. 2 ΕΣΔΑ” φτάνουμε στο ριζοσπαστικό νομικό συμπέρασμα ότι μπορεί νομίμως η ΕΛΑΣ να απαγορεύση τις συναθροίσεις καθ’ άπασαν την επικράτειαν για λόγους προστασίας της ηθικής.
Είμαι βέβαιος ότι κάποιοι θα το υποστήριζαν.