Η κατάρα της υψηλής ανεργίας, και γιατί πέφτει τώρα

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη

Η κυβέρνηση [μείωσε την ανεργία] από 25,8% τον Ιανουάριο 2015 σε 21,7% τον Μάιο 2017
[…]
Δεν λέμε ότι όλα είναι καλά […] Ποιος απορρύθμισε όμως την αγορά εργασίας;
Ε. Αχτσιόγλου, Υπουργός Εργασίας

Να’σαι υγιής, με όρεξη για δουλειά και να μην βρίσκεις πουθενά να εργαστείς: βαθιά πληγή για την τσέπη, αλλά και το πνεύμα του ανθρώπου. Παρότι όμως όλοι αναγνωρίζουν δημοσίως το πρόβλημα, καμία κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να σκοτώσει το τέρας της ελληνικής ανεργίας, και επί κρίσης έγινε φοβερότερο από ποτέ. Γιατί είχαμε υψηλή ανεργία, ακόμα και στις καλύτερες μέρες της τελευταίας 30ετίας, και τι μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση σήμερα που σχεδόν ένας στους δύο νέους είναι άνεργος; Το κλειδί βρίσκεται στην διστακτική αλλά σταθερή πτώση της ανεργίας που ζούμε, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης αλλά χάρη στις πολιτικές που κατακεραυνώνει σε κάθε ευκαιρία!

Πίσω απ’την διαχρονική αποτυχία να νικήσουμε την ανεργία κρύβεται παρανόηση του πως λειτουργεί η αγορά εργασίας: υπάρχει θρησκευτική πίστη ότι όλα τα προβλήματα των εργαζομένων λύνονται με φιρμάνι, ότι σπανίζουν οι καλοπληρωμένες δουλειές μόνο επειδή αρνήθηκε ο/η υπουργός «να προστατεύσει τον κόσμο της εργασίας» (πόσο άκαρδος!). Η σημερινή κυβέρνηση σπάει ρεκόρ αντιεπιστημονικής και σχιζοφρενούς οικονομικής προσέγγισης, δηλώνοντας βαθύ πόνο υπέρ ανέργων την ίδια ώρα που λοιδορεί όποια προσπάθεια έγινε να πέσει η ανεργία!
Λαϊκιστές πολιτικοί και ανεύθυνα συνδικάτα παραδοσιακά διαβεβαιώνουν ότι όλα θα λυθούν με περισσότερη ρύθμιση, νομοθετώντας υψηλότερους μισθούς, λιγότερες ώρες εργασίας, εθνικές συμβάσεις εργασίας. Αυτή η λογική πάντα έπασχε, αλλά χρειάστηκε η κρίση για να φανεί το μέγεθος της πλάνης.

Πως ερμηνεύουν οι ρυθμισομανείς την πτώση της ανεργίας, με σταθερό περίπου ρυθμό, ήδη από το 2013 (προ ΣΥΡΙΖΑ!) ως σήμερα; Πτώση που δεν οφείλεται απλά στην έξοδο ατόμων από την αγορά (μετανάστευση, σύνταξη), αλλά σε πραγματική αύξηση της απασχόλησης, παρά την συνεχιζόμενη ύφεση, τους κεφαλαιακούς ελέγχους και την (δήθεν) καταραμένη απορρύθμιση της αγοράς;

Ενάντια στις λαϊκιστικές θεωρίες, παλιά καλά οικονομικά εξηγούν άριστα το φαινόμενο και δείχνουν πως η απορρύθμιση που επέβαλαν οι «κακοί δανειστές», παρά την «αντίσταση» της κυβέρνησης, υπήρξαν η μόνη ελπίδα για τον Έλληνα άνεργο.

Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ λοιπόν δεν ζητούσαν μείωση ελάχιστων μισθών γιατί είναι ανάλγητοι νεοφιλελεύθεροι, αλλά επειδή έβλεπαν την ανεργία να εκτοξεύεται και διαπίστωναν ότι το προ κρίσης επίπεδο των μισθών δεν μπορεί να ταιριάζει σε μια καταποντισμένη οικονομία. Στην ερώτηση «μα πώς θα ζήσει κανείς με 700, 500 ή 360 ευρώ;» το σκληρό αλλά ρεαλιστικό αντεπιχείρημα ήταν «ζει καλύτερα με μηδέν;».

Σύμφωνα με τον αρχαίο νόμο της ζήτησης, στον πυρήνα κάθε ζητήματος εργασιακής πολιτικής φωλιάζει ένα ατσαλένιο, αναπόδραστο δίλημμα: υπό οικονομική στασιμότητα, μπορείς να επιδιώξεις υψηλότερους μισθούς ή χαμηλότερη ανεργία, αλλά όχι και τα δύο ταυτόχρονα.

Ο μισθός είναι η τιμή της εργασίας. Όταν ανεβαίνει η τιμή ενός προϊόντος, ως πρώτη αντίδραση μειώνει την ζήτηση.* Αυτό ισχύει σε κάθε εποχή, με κάθε σύστημα. Όσο κι αν οι οπαδοί της μαγικής σκέψης θέλουν να πιστεύουν το αντίθετο, ρύθμιση που αυξάνει σημαντικά τον μισθό ενός ατόμου, θα τείνει ταυτόχρονα να δυσχεραίνει την εύρεση νόμιμης εργασίας. Αν π.χ. η κυβέρνηση όριζε «οι έχοντες αρχικά ονόματος ΣΓ πληρώνονται ελάχιστο μισθό 5 δις το μήνα», δεν θα γινόμουν πλούσιος, αλλά αιώνια άνεργος. Ή παράνομος.

Τα διψήφια ποσοστά ανεργίας που είχαμε, ακόμα και στην κατασκευαστική φρενίτιδα των Ολυμπιακών Αγώνων, ήταν ακλόνητο σημάδι ότι το κράτος όριζε μισθούς αγνοώντας τις οικονομικές συνθήκες. Γενικά η υψηλή ανεργία δεν είναι αναπόφευκτο χαρακτηριστικό «αδύναμων» χωρών (η φτωχότερη Ρουμανία γιατί έχει 4-5 φορές χαμηλότερη ανεργία;), αλλά υπερρυθμισμένων. Καθόλου τυχαίο πώς ύψιστη ανεργία παρατηρείται εκεί που χτυπάει περισσότερο η κρατική παρέμβαση, σε ανειδίκευτους και νέους που φλερτάρουν με τον ελάχιστο μισθό.

Γενικά η ρύθμιση της εργασίας έχει νικητές και χαμένους. Όταν ανεβαίνουν οι μισθοί τεχνητά, δια νόμου, όσοι έχουν δουλειά και την κρατήσουνε κερδίζουνε, αλλά όσοι αναζητούν δουλειά συνήθως χάνουν. Επειδή οι μεν είναι περισσότεροι απ’τους δε (και εξ ορισμού για αυτούς ενδιαφέρονται τα συνδικάτα!), οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται κυρίως για τους έχοντες ασφαλείς θέσεις εργασίας, και έτσι αυξάνουν τους μισθούς πέρα από το σωστό για την κοινωνία όριο. Να το ξαναπώ: λαϊκιστές πολιτικοί ρυθμίζουν την αγορά σε υψηλά επίπεδα που συμφέρουνε εκλογικά, αλλά όχι κοινωνικά. Βέλτιστη για την κοινωνία δεν θα ήταν μηδενική ρύθμιση, αλλά σχεδόν σίγουρα χαμηλότερη.

Είμαστε λοιπόν καταδικασμένοι, είτε άνεργοι, είτε εργαζόμενοι για ένα κομμάτι ψωμί; Όχι. Λύση υπάρχει, παγκοσμίως δοκιμασμένη, αλλά αντιτίθεται στον λαϊκισμό των πολιτικών και την ανυπομονησία πολιτών: πρώτα δουλεύεις, μετά αμείβεσαι. Αντί για τεχνητή αύξηση των μισθών δια νόμου, καλλιεργείς την οικονομία και οι μισθοί αυξάνονται οργανικά. Γιατί δεν είναι μόνο απάνθρωπο να παροπλίζεις, λόγω υπερρύθμισης, έναν στους τέσσερις υγιείς Έλληνες — είναι και αδιανόητα αντιπαραγωγικό. Όσοι δεν δουλεύουν, δεν παράγουν, δεν πληρώνουν φόρους, δεν στηρίζουν το ασφαλιστικό, δεν συσσωρεύουν κεφάλαια για μικρές και μεγάλες επενδύσεις. Όλοι χάνουμε όταν υπάρχει ανεργία.

Να τελειώνουμε: χώρα που καθηλώνει τους μισούς νέους άπραγους σε καφετέριες, δεν προχωράει. Κυβέρνηση που καταδικάζει εκατομμύρια στην ανεργία για να ωφελήσει όσους έχουν εργασία, δεν είναι «προοδευτική», καταστρέφει την χώρα. Η υπουργός το είπε ξεκάθαρα: «[η κυβέρνηση προσπαθεί] να ασκήσει τις μέγιστες δυνατές παρεμβάσεις προς όφελος των εργαζομένων». Καιρός να φροντίσουμε όμως λίγο και τους ανέργους…

—————————————-

*Μιλάω για πρώτη αντίδραση, γιατί υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις η αύξηση του κατώτατου μισθού μπορεί να οδηγήσει σε τέτοια αύξηση εισοδημάτων που να ανέβει η συνολική ζήτηση για αγαθά, και ως δεύτερη αντίδραση να ανέβει και η ζήτηση για εργαζομένους. Αυτό όμως μπορεί να συμβεί μόνο αν ο ελάχιστος μισθός είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα για τις δυνατότητες της οικονομίας, και η ανεργία επίσης χαμηλή, κάτι που δεν έχει συμβεί στην Ελλάδα επί δεκαετίες.

Εδω η απσχόληση στην Ελλάδα, δηλαδή “the number of people aged 15 to 74 who have a job as a percentage of the labour force from the same age group”

source: tradingeconomics.com