Φιλοσοφικά

Μικρό περί διανεμητικής δικαιοσύνης

by

Ιστολογική πενία τέχνας κατεργάζεται. Εν προκειμένω, άμα δεν υπάρχει έμπνευση, καλή είναι και η αντιγραφή.

Μεταφράζω λοιπόν και διασκευάζω εν τω άμα μια σελίδα από το Anarchy, State and Utopia του Nozick, σελ. 160-161:

Ας υποθέσουμε ότι πραγματοποιείται μια κατανομή που ευνοείται από κάποια από τις θεωρίες περί δικαιοσύνης που δεν στηρίζονται στις αξιώσεις. Ας υποθέσουμε ότι είναι η αγαπημένη σας κατανομή, ας την ονομάσουμε δε κατανομή Κ1. Σε αυτήν, μπορεί όλοι να έχουν ίσο μερίδιο, μπορεί όμως και τα μερίδια να κυμαίνωνται σύμφωνα με κάποια μεταβλητή που εκτιμάτε πολύ. Τώρα ας υποθέσουμε ότι ο Βίλτων Σαμβερλαίνος Βασιλεύς ΛεΒρόνος έχει μεγάλη ζήτηση στις ομάδες μπάσκετ, καθώς είναι μεγάλος κράχτης (ας υποθέσουμε επίσης ότι τα συμβόλαια είναι μονοετή και ότι οι παίκτες μετά γίνονται ελεύθεροι). Υπογράφει λοιπόν με κάποια ομάδα το ακόλουθο συμβόλαιο: για κάθε εντός έδρας παιχνίδι εισπράττει 1 ευρώ από την τιμή κάθε εισιτηρίου (αγνοούμε στο μεταξύ το ερώτημα αν η συμφωνία αυτή γδύνει τους ιδιοκτήτες της ομάδας, αφήνοντάς τους να ρυθμίσουν μόνοι τους τα του οίκου τους). Το λοιπόν, η αγωνιστική περίοδος αρχίζει και ο φίλαθλος κόσμος πηγαίνει στο γήπεδο για τους αγώνες της ομάδας του κατενθουσιασμένος. Όλοι αγοράζουν τα εισιτήριά τους, βάζοντας κάθε φορά 1 ευρώ από την τιμή εισόδου χωριστά σε ένα ειδικό κουτί στο όνομα του ΛεΒρόνου. Ενθουσιάζονται βλέποντάς τον να παίζη, γιατί για αυτούς αξίζει όλα τα λεφτά του εισιτηρίου.

Read moreΜικρό περί διανεμητικής δικαιοσύνης

Μονόπρακτο περί δεξισμού

by

Μεθιστολόγηση αυτού εδώ του άρθρου, που είχε δημοσιευθή σαν σήμερα τέσσερα χρόνια πριν.

Dramatis personae:
Ολοφυρόμενος Αριστεριστής
Ωρυόμενος Αριστεριστής
Αλαλάζων Αριστεριστής
Συνιστολόγος
Χορός Ευαισθήτων Κυριών με Φιλοσοφικάς Ανησυχίας

Κάποτε στον 21ο αιώνα. Κάπου στην πεπολιτισμένη Δύση. Ίσως σε κάποιο σεμινάριο πολιτικής φιλοσοφίας. Ίσως στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.

Ολοφυρόμενος Αριστεριστής (κατηφής, χαμηλόφωνα, αλλά με εξάρσεις στην ένταση της φωνής στα κρίσιμα σημεία):
Πολλές είναι οι συμφορές μέσα στον κόσμο, αλλά καμιά δεν μοιάζει με την συμφορά που βαραίνει εμάς τους αριστεριστές. Εμείς, οι λίγοι, η μειονότητα που συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε κυρίως το αριστερό μας χέρι, είμαστε παντού ξένοι, παντού παρείσακτοι, παντού ιδιόμορφοι, παντού περιττοί. Όταν γράφουμε με το μολύβι, όταν κόβουμε με το ψαλίδι, όταν οπλίζουμε το G3, όταν ψήνουμε ένα καφέ, όταν οδηγούμε, όταν, όπως τώρα, πιάνουμε το έρμο το ποντίκι του υπολογιστή, παντού και πάντα η τυραννία των δεξιστών μας κατατρέχει. Αιώνες καταπίεσης μας κυνηγούν, όταν οι πατέρες μας και οι προπατέρες μας τιμωρούνταν στο σχολείο, επειδή έγραφαν με το αριστερό, ή, ακόμα χειρότερα, έκαναν τον σταυρό τους με το αριστερό χέρι. Το ίδιο μας το όνομα, αριστεριστής, είναι ένα σύμβολο καταπίεσης, μια προσπάθεια των δεξιστών να ξορκίσουν ευφημιστικά τον λαιό τρόμο που είχε δημιουργήσει η προκατάληψή τους. Η Γη περιστρέφεται προς τα δεξιά, ο Υιός κάθηται εκ δεξιών του Πατρός και οι ευνοϊκοί οιωνοί πετούν προς τα δεξιά από τότε που ο δεξιστικός ολοκληρωτισμός έδειξε για πρώτη φορά το απαίσιο πρόσωπό του. «Να πάνε όλα δεξιά», «δεξιοτέχνης» και «αδέξιος», «μπαίνω με το δεξί» είναι τα αιώνια γλωσσοκοινωνιολογικά σύμβολα της καταπίεσής μας. Σε ένα κόσμο φτειαγμένο από δεξιστές, με δεξιστές και μόνο για δεξιστές καλούμαστε να επιβιώσουμε εμείς, τα απολωλότα ερίφια της ζωής.

Χορός Ευαισθήτων Κυριών με Φιλοσοφικάς Ανησυχίας (έκπληκτες και έντρομες): Ωχού, τα καημενούλια μου!

Read moreΜονόπρακτο περί δεξισμού

Populus iure naturali solutus?

by

Το θέμα του σημερινού μου άρθρου με το ιχθυωτικό λατινοφανές γλωσσικό του ένδυμα δεν ξέρω αν καλύτερα χαρακτηρίζεται νομικό ή φιλοσοφικό. Θα ήθελα μάλλον να είναι νομικό, με την έννοια του να δοθή κάποια ενδονομική λύση σε αυτό, αλλά μάλλον υπάγεται στην δικαιοδοσία της πολιτικής φιλοσοφίας. Αναφέρομαι σε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες κάποια, δημοκρατικώς θεσπισμένη, συνταγματική ρύθμιση είναι αντίθετη με αυτό που οι περισσότεροι από εμάς θα θεωρούσαν ως όντως Δίκαιο, είτε το ονομάσουμε αυτό φυσικό δίκαιο είτε θεϊκή εντολή είτε φιλελεύθερο παράδεισο είτε σοσιαλιστική νομιμότητα είτε ισλαμικό νόμο είτε αστακομακαρονάδα είτε όπως αλλιώς. Με άλλα λόγια, ποια είναι η νομική τύχη μιας συνταγματικής ρύθμισης η οποία, αν βρισκόταν στο κοινό νομοθετικό επίπεδο, θα κρινόταν αδίστακτα αντισυνταγματική και μάλιστα αντίθετη στις θεμελιώδεις διατάξεις του συγκεκριμένου συντάγματος, εκείνες ακριβώς που ανήκουν στον κοινό συνταγματικό πολιτισμό μας;

Το πρόβλημα προφανώς τίθεται επειδή το Σύνταγμα αποτελεί την κορυφή της νομικής πυραμίδας εξ επόψεως τυπικής ισχύος. Αρχικώς η ανωτερότητα αυτή είχε συλληφθή και ως ουσιαστική, υπό την έννοια ότι τα Συντάγματα ώφειλαν να περιέχουν όχι μόνο τους ανώτερους κανόνες, αλλά και τους ουσιωδέστερους. Από τότε όμως που τα Συντάγματα γεμίσανε με σαχλαμάρες για την Αγία Αναστασία την Φαρμακολύτρια και άρχισαν να φουσκώνουνε σαν γκαστρωμένα, τα λίγα και αυτονόητα που έπρεπε να περιέχουν έγιναν πολλά και ανόητα.

Read morePopulus iure naturali solutus?

Το αντι-πατερναλιστικό ένστικτο.

by

Δημοσιεύω σήμερα εδώ την επιστολή-απάντηση που απέστειλα στο “ΒΗΜΑ”, με αφορμή το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Αριστείδη Χατζή με τίτλο “Το πατερναλιστικό ένστικτο“, που δημοσιεύθηκε στο ίδιο έντυπο. Προφανώς, αυτό συμβαίνει διότι η καλή εφημερίδα δεν απάντησε στην ηλεκτρονική μου επιστολή, ούτε καν για να επιβεβαιώσει την παραλαβή του κειμένου μου, παρά το ρητό σχετικό μου αίτημα. Ο διάλογος, όμως, αυτός πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να γίνει και γι’ αυτό εκμεταλλεύομαι το πάντα φιλόξενο Συνιστολόγιο της αΜ, το οποίο και ευχαριστώ. Ευχαριστώ, επίσης, τον κ. Χατζή για την ευγενική ανταπόκρισή του στην πρωτοβουλία μου και δεσμεύομαι να δημοσιεύσω, με την άδειά του φυσικά, τυχόν σχόλια που θα μου αποστείλει.

Το αντιπατερναλιστικό ένστικτο

Την 17.4.2011 δημοσιεύθηκε στο «ΒΗΜΑ» άρθρο του κ. Αριστείδη Χατζή με τίτλο «Το πατερναλιστικό ένστικτο», το οποίο πραγματευόταν, με αφορμή τους πρόσφατους πολιτικούς διαξιφισμούς για το θέμα των ηλεκτρονικών τυχερών παιχνιδιών, το ακανθώδες ζήτημα του (νομικού) πατερναλισμού. Διάβασα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εν λόγω τοποθέτηση η οποία μοιάζει να τροφοδοτήθηκε από την υποψία του συγγραφέα ότι η ελληνική κοινωνία διακατέχεται από μία άκριτη ανοχή απέναντι στον κρατικό πατερναλισμό. Ενώ δεν έχω λόγους να αμφιβάλλω για το ακριβές αυτής της συγκεκριμένης παρατήρησης, αισθάνομαι την ανάγκη να υποβάλω ορισμένες ενστάσεις σχετικά με ορισμένα σημεία του άρθρου.

Read moreΤο αντι-πατερναλιστικό ένστικτο.

Διλήμματα αρετής

by

Ο γνωστός μύθος, όπως περιγράφεται στα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντος, λέει πως την περίοδο που ο Ηρακλής ήταν έφηβος, αποφάσισε αν θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο της Αρετής ή της Κακίας. Τον τρόπο με τον οποίο πήρε την συγκεκριμένη απόφαση περιγράφει ο Βάρναλης στην μετάφραση του Ξενοφώντα:

Λέγει δηλαδή για τον Ηρακλή όταν μετέβαινε από την παιδική ηλικία στην εφηβική, στην οποία πλέον οι νέοι αφού γίνονται αυτεξούσιοι φανερώνουν είτε αν θα ακολουθήσουν την οδό που οδηγεί μέσω της αρετής στη ζωή είτε την οδό της κακίας, αφού βγήκε σε ήσυχη τοποθεσία, κάθισε και απορούσε ποια από τις δυο οδούς να ακολουθήσει. Τότε του φάνηκε ότι τον πλησίασαν δύο γυναίκες επιβλητικές και όταν έφτασαν κοντά του η μία από αυτές του είπε:
“Σε βλέπω, Ηρακλή, να απορείς ποιο δρόμο να πάρεις στη ζωή σου. Εάν λοιπόν κάμεις εμένα φίλη σου, θα σε οδηγήσω στον πιο ευχάριστο και εύκολο δρόμο, και από τα ευχάριστα κανένα δεν θα υπάρξει που να μην το γευθείς, και θα περάσεις όλη σου τη ζωή χωρίς να δοκιμάσεις δυσκολίες.”. Και ο Ηρακλής, αφού τα άκουσε αυτά, “Γυναίκα,” είπε “ποιο είναι το όνομά σου;”. “Οι δικοί μου φίλοι” είπε “με ονομάζουν Ευδαιμονία, εκείνοι όμως που με μισούν με ονομάζουν Κακία.”
Εντωμεταξύ, η άλλη γυναίκα τον πλησίασε και του είπε: “Και εγώ ήρθα κοντά σου, Ηρακλή, επειδή ξέρω εκείνους που σε γέννησαν και εννόησα εντελώς την ευφυία σου στη μάθηση και από αυτά έχω την ελπίδα ότι, αν ακολουθήσεις τον δικό μου δρόμο, θα γίνεις πάρα πολύ καλός εργάτης των καλών και σεμνών έργων και εγώ θα αναδειχθώ πιο έντιμη και διαπρεπής με τις αγαθές πράξεις σου.”
Και η Κακία πήρε τον λόγο και είπε: “Καταλαβαίνεις, Ηρακλή, ότι η γυναίκα αυτή σου υπόσχεται δρόμο μακρό και δύσκολο για τις ευφροσύνες. Εγώ όμως θα σε οδηγήσω στην ευδαιμονία από δρόμο εύκολο και σύντομο.” Λέγεται, λοιπόν, ότι ο Ηρακλής επέλεξε την Αρετή και προτίμησε τους δικούς της μόχθους από τις πρόσκαιρες ηδονές της Κακίας.

Read moreΔιλήμματα αρετής

Το στρουμφοχωριό ως κοινοτιστική παραβολή

by

Αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο!

Όλοι μεγαλώσαμε βλέποντας Στρουμφάκια [και τώρα μεγαλώνει έτσι και ο Γιάννάκης!]. Μαζεύαμε τα αυτοκόλλητα, τραγουδούσαμε τα τραγούδια, ερωτευθήκαμε την Στρουμφίτα. Πού να ξέραμε τότε ότι, άθελά μας, υποβαλλόμασταν σε πανούργα πλύση εγκεφάλου…

Η όλη στρουμφοϊστορία δεν είναι παρά μια άσκηση πολιτικής φιλοσοφίας, καλύτερα μια κοινοτιστική παραβολή.

Read moreΤο στρουμφοχωριό ως κοινοτιστική παραβολή

Περί των ηθικών αισθημάτων (VI.III.54)

by

Η μέριμνα για τη δική μας ευτυχία, μας συνιστά την αρετή της σύνεσης· η μέριμνα για την ευτυχία των άλλων ανθρώπων, τις αρετές της δικαιοσύνης και της ευεργεσίας – εκ των οποίων, η πρώτη μας συγκρατεί από το να βλάψουμε αυτή την ευτυχία, [ενώ] η άλλη μας προτρέπει να προάγουμε αυτή την ευτυχία [των άλλων ανθρώπων]. Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μέριμνα, είτε για το ποια είναι ή ποια θα έπρεπε να είναι, ή ποια – σε μια συγκεκριμένη κατάσταση – θα ήταν, τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, η πρώτη από τις τρεις αυτές αρετές αρχικά μας συνίσταται από τα εγωιστικά μας αισθήματα, οι άλλες δύο από καλοκάγαθα αισθήματά μας. Η μέριμνα για τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, όμως, έρχεται στη συνέχεια τόσο για να επιβάλλει και να κατευθύνει την πρακτική όλων αυτών των αρετών· και [δεν υπήρξε] κανένας άνθρωπος που, κατά τη διάρκεια, είτε ολόκληρης της ζωής του, ή ενός σημαντικού μέρους της, διέσχισε σταθερά και ομοιόμορφα στα μονοπάτια της σύνεσης, της δικαιοσύνης, ή της ορθής ευεργεσίας, του οποίου η συμπεριφορά δεν κατευθύνθηκε κατά κύριο λόγο από το ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του υποθετικού αμερόληπτου θεατή, του σπουδαίου “επιστήθιου συγκατοίκου”*, του μεγάλου δικαστή και κριτή της συμπεριφοράς. Αν κατά τη διάρκεια της ημέρας έχουμε παρεκλίνει σε τίποτα κατά κάποιο τρόπο από τους κανόνες που αυτός [ο αμερόληπτος θεατής] μας καθορίζει· αν έχουμε είτε υπερβεί ή χαλαρώσει την λιτότητα μας· αν έχουμε είτε υπερβεί ή χαλαρώσει στη δουλειά μας· εάν, λόγω πάθους ή απροσεξίας, έχουμε πλήξει καθ’ οιονδήποτε τρόπο το συμφέρον ή την ευτυχία του γείτονά μας· αν έχουμε παραμελήσει μια απλή και καλή ευκαιρία για την προώθηση αυτού του συμφέροντος και ευτυχίας· είναι ο “συγκάτοικος” ο οποίος, όταν βραδιάσει, μας καλεί να λογαριάσουμε όλες αυτές τις παραλείψεις και τις παραβιάσεις, και οι επιπλήξεις του συχνά μας κάνουν να κοκκινίζουμε ενδόμυχα τόσο για την αφρωσύνη και την απροσεξία μας ως προς την δική μας ευτυχία, και για ακόμα μεγαλύτερη αδιαφορία και απροσεξία, ίσως, ως προς εκείνη των άλλων ανθρώπων. –Άνταμ Σμιθ, Θεωρία των Ηθικών Αισθημάτων, VI.III.54 (Μετάφραση δική μου)

Read moreΠερί των ηθικών αισθημάτων (VI.III.54)