Ας υποθέσουμε ότι πραγματοποιείται μια κατανομή που ευνοείται από κάποια από τις θεωρίες περί δικαιοσύνης που δεν στηρίζονται στις αξιώσεις. Ας υποθέσουμε ότι είναι η αγαπημένη σας κατανομή, ας την ονομάσουμε δε κατανομή Κ1. Σε αυτήν, μπορεί όλοι να έχουν ίσο μερίδιο, μπορεί όμως και τα μερίδια να κυμαίνωνται σύμφωνα με κάποια μεταβλητή που εκτιμάτε πολύ. Τώρα ας υποθέσουμε ότι ο Βίλτων ΣαμβερλαίνοςΒασιλεύς ΛεΒρόνος έχει μεγάλη ζήτηση στις ομάδες μπάσκετ, καθώς είναι μεγάλος κράχτης (ας υποθέσουμε επίσης ότι τα συμβόλαια είναι μονοετή και ότι οι παίκτες μετά γίνονται ελεύθεροι). Υπογράφει λοιπόν με κάποια ομάδα το ακόλουθο συμβόλαιο: για κάθε εντός έδρας παιχνίδι εισπράττει 1 ευρώ από την τιμή κάθε εισιτηρίου (αγνοούμε στο μεταξύ το ερώτημα αν η συμφωνία αυτή γδύνει τους ιδιοκτήτες της ομάδας, αφήνοντάς τους να ρυθμίσουν μόνοι τους τα του οίκου τους). Το λοιπόν, η αγωνιστική περίοδος αρχίζει και ο φίλαθλος κόσμος πηγαίνει στο γήπεδο για τους αγώνες της ομάδας του κατενθουσιασμένος. Όλοι αγοράζουν τα εισιτήριά τους, βάζοντας κάθε φορά 1 ευρώ από την τιμή εισόδου χωριστά σε ένα ειδικό κουτί στο όνομα του ΛεΒρόνου. Ενθουσιάζονται βλέποντάς τον να παίζη, γιατί για αυτούς αξίζει όλα τα λεφτά του εισιτηρίου.
Εντάξει, δεν το έχω μεταφράσει και όλο...
Ας υποθέσουμε τώρα ότι σε μία περίοδο 1.000.000 άτομα παρακολουθούν τους εντός εδρας αγώνες και έτσι ο ΛεΒρόνος καταλήγει με 1 μύριο ευρώπουλα, ποσό πολύ μεγαλύτερο από το μέσο εισόδημα και μεγαλύτερο ακόμη από όσα έχει οποιοσδήποτε άλλος. Έχει άραγε αξίωση στο εισόδημα αυτό; Είναι άδικη η νέα κατανομή Κ2; Αν ναι, γιατί; Δεν τίθεται θέμα σχετικά με το αν καθένας από τους ανθρώπους είχε αξίωση στον έλεγχο των πόρων που κατείχε στην Κ1: αυτή ήταν η κατανομή, η αγαπημένη σας μάλιστα, που υποθέσαμε χάριν του διαλόγου ότι ήταν αποδεκτή. Καθένα από τα πρόσωπα αυτά επέλεξε να δώση 1 ευρώ από τα λεφτά του στον ΛεΒρόνο. Θα μπορούσαν να τα είχε ξοδέψει πηγαίνοντας σινεμαδάκι ή σε σοκολάτες ή σε τεύχη του UnFollow και των Επίκαιρων. Όλοι τους όμως, τουλάχιστον 1.000.000 από αυτούς, συνέκλιναν στο να τα δώσουν στον ΛεΒρόνο με αντάλλαγμα να τον δουν να παίζη μπάσκετ.
Δεν μας τα παίρνει με την βία!
Αν η Κ1 ήταν μια δίκαιη κατανομή και οι άνθρωποι εκουσίως μετακινήθηκαν από αυτήν στην Κ2, μεταβιβάζοντας μερίδια που τους δόθηκαν υπό την Κ1 (άλλωστε, γιατί τους είχαν δοθή αν όχι για να τα κάνουν κάτι; ), δεν είναι και η Κ2 δίκαιη; Αν οι άνθρωποι δικαιούνταν να διαθέσουν πόρους στους οποίους είχαν αξίωση υπό την Κ1, δεν περιελάμβανε αυτό την αξίωσή τους να δώσουν ή να ανταλλάξουν τους πόρους τους με τον ΛεΒρόνο; Μπορεί να παραπονεθή κανείς άλλος επί τη βάσει της δικαιοσύνης; Κάθε άλλο άτομο έχει ήδη το θεμιτό μερίδιό του υπό την Κ1. Υπό την Κ1 δεν υπάρχει τίποτα που να έχη κάποιος εναντίον του οποίου να έχη κάποιος άλλος μια αξίωση βασισμένη στην δικαιοσύνη.
Αφού ολοκληρωθούν οι μεταβιβάσεις προς τον ΛεΒρόνο, οι τρίτοι εξακολουθούν να έχουν ακόμη τα θεμιτά τους μερίδια, γιατί τα μερίδιά τους αυτά δεν έχουν αλλάξει. Βάσει τίνος διαδικασίας θα μπορούσε μια τέτοια μεταβίβαση μεταξύ δύο ατόμων να δώση αφορμή για μια θεμιτή αξίωση διανεμητικής δικαιοσύνης εφ’ ενός μέρους εκείνου που μεταφέρθηκε εκ μέρους ενός τρίτου, που δεν είχε καμία αξίωση βασισμένη στην δικαιοσύνη σε κανένα από τα αποκτήματα των άλλων πριν από την μεταβίβαση;
ενδιαφερον θεμα θαναση, αλλα κινδυνευουμε την μηνιν των Κωνσταντινων αν πολυεπεκταθουμε. Οποτε θα σου βαλω απλα τον αντιλογο του Ρωλς απο το λημμα που λινκαρες ηδη
In Lectures on the History of Political Philosophy, Rawls notes that Nozick assumes that just transactions are “justice preserving” in much the same way that logical operations are “truth preserving”. Thus, as explained in Distributive Justice above, Nozick holds that repetitive applications of “justice in holdings” and “justice in transfer” preserve an initial state of justice obtained through “justice in acquisition or rectification”. Rawls points out that this is simply an assumption or presupposition, and requires substantiation. In reality, he maintains, small inequalities established by just transactions accumulate over time and eventually result in large inequalities and an unjust situation.
[με λιγα λογια δικαιες διαδικασιες μπορουν να οδηγησουν με τον καιρο σε αδικες διαφορες. Αυτο μου φαινεται λογικο, αν υποθεσουμε οτι υπαρχουν δυο ατομα στον πλανητη που ζουν για παντα και ο Α ειναι λιιιιγο πιο υπομονετικος απο τον Β, μετα απο 1 εκατομμυριο χρονια ο Α θα κατεχει σχεδον ολο τον πλουτο του πλανητη. Δεν μπορει να ειναι δικαιο αυτο, μπορει?]
In The Law of Peoples, speaking of right-libertarianism generally, he maintains that this accumulative inequality not only tends to result in an unjust society, but also lacks “stability for the right reasons.” The phrase “the right reasons” refers to the citizenry’s upholding of justice because they are convinced it is right and works for all, as opposed to it being a mere modus vivendi that allows them to function until one or the other gets the upper hand. In this regard Rawls maintains that right-libertarianism fails to respect the “criterion of reciprocity,” by which citizens expect each other to propose and support only those laws that they sincerely believe would be acceptable to free and equal individuals without taking advantage of any inequalities that may exist.
[αυτο δεν ειμαι πολυ σιγουρος οτι το πιανω, μου μυριζει υποπτα κοντινο επιχειρημα στην επικληση της κοινωνικης συνοχης, που μου φαινεται να ειναι παντα εκτος θεματος αν μιλαμε για δικαιοσυνη]
ΥΓ και μια και μιλαμε περι βιβλιων, ωραιο το A, S and U γενικα, εχει επιχειρηματα που θα αρεσουν και σε παιγνιοθεωρητικους.
Επισης ωραιο βιβλιο “εφαρμοσμενης φιλοσοφιας” περιπου ειναι το Darwin’s Dangerous Idea που διαβαζω αυτες τις μερες, βαζει πολλα πραγματα στην θεση τους, και οχι μονο σχετικα με την εξελικτικη βιολογια. Οπως λεει και ο Τζων Μεϋναρντ Σμιθ (οχι Κεϋνς!)
Dennett goes well beyond biology. He sees Darwinism as a corrosive acid, capable of dissolving our earlier belief and forcing a reconsideration of much of sociology and philosophy. Although modestly written, this is not a modest book. Dennett argues that, if we understand Darwin’s dangerous idea, we are forced to reject or modify much of our current intellectual baggage..
Αυτό που προκύπτει είναι πως η κατανομή χρήματος σε σχετικά κλειστές αγορές πολλών ετερογενών agents οι οποίοι ξοδεύουν ποικίλες ποσότητες χρήματος τείνει να έχει συγκεκριμένη μορφή. Αντίστοιχα αποτελέσματα ισχύουν και για τη κατανομή του συνολικού πλούτου.
Σημειώνω παρόμοιες κατανομές παρατηρούνται και σε άλλα φυσικά (κατανομή του μεγέθους των διαμαντιών,
μέγεθος κόκκων άμμου κτλ.) και κοινωνικά (πληθυσμός πόλεων, αριθμός προσωπικού επιχειρήσεων κτλ.) μεγέθη. Η ανισοκατανομή δηλαδή είναι φυσικό αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των agents (particles, individuals κτλ.) σε περιβάλλοντα που διακατέχουνται από την τυχαιότητα.
Προσθέτω πόσο όσον αφορά το χρήμα το βασικό γεγονός από το οποίο προκύπτει η συγκεκριμένη κατανομή του είναι η αρχή διατήρησης της ποσότητας του. Δηλαδή το γεγονός πως από κάθε transaction η ποσότητα του παραμένει σταθερή (δηλαδή όταν έχουμε 2 agents m1+m2=m1’+m2′)
Με αφορμή κάποια σχόλια του καλού φίλου Ασμοδαίου, διατυπώνω μερικές σκέψεις:
Είναι δύο διαφορετικά ζητήματα α) αν απέκτησε δίκαια ο ΛεΒρόνος τα λεφτά του, και β) αν πρέπει να τον φορολογήσουμε για να δώσουμε μερικά από αυτά για να κάνουμε κάτι για όσους είναι αδύνατοι, όπως ένας ανάπηρος ας πούμε. Έχουμε απλώς δύο αξιώσεις δικαιοσύνης αντικρουόμενες και κάπως πρέπει να τις ζυγίσουμε.
Σημειώνω πάντως ότι υπό την Κ1, που όλοι έχουμε δεχτή ως δίκαιη, θα μπορούσαμε ίσως να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα ενός ανάπηρου, που δεν μπορεί να εργαστή: π.χ. προσνέμοντάς του ως δίκαιο μερίδιο τις προσόδους ενός ακινήτου, ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι θα λάμβανε μεγαλύτερο μερίδιο από το αρχικό του ΛεΒρόνου.
Όσα λεφτά όμως και να βγάλη μετά ο ΛεΒρόνος, ο ανάπηρος θα συντηρήται αξιοπρεπώς από τα ενοίκια, άρα δεν θα χρειάζεται επίδομα από το κράτος.
Γενικώτερα, αν δεν υπάρχουν αδύνατοι, ο ΛεΒρόνος κρατάει όλα τα λεφτά ;-). Αυτό βέβαια είναι τόσο θεωρητικό που είναι άχρηστο, δηλώνει όμως το όχι άχρηστο συμπέρασμα ότι από μόνη της η ανισότητα που δημιουργεί η επιτυχία του ΛεΒρόνου δεν λέει κάτι, δεν είναι καθαυτήν άδικη, αλλά χρειάζονται και άλλα στοιχεία.
Μεγαλώσαμε με την ιδέα ότι είναι καθαυτό άδικο ο Τζόρνταν να βγάζη τόσα λεφτά, ενώ ένας γιατρός ας πούμε τόσο λιγώτερα. Δεν είμαι όμως πλέον βέβαιος. Τι θα έλεγε ο Ρωλς;
ΣΓ, να πω την αλήθεια δεν πολυκαταλαβαίνω πώς πολλές δίκαιες συναλλαγές δημιουργούν μια μεγάλη αδικία. Αν η τελική ανισότητα είναι άδικη και προήλθε αθροιστικά από πολλές μικρότερες, η αδικία της δεν επιμερίζεται και σε εκείνες;
Μια απάντηση στο τελευταίο σχόλιο, χωρίς να θέλω να υποκαταστήσω τον ΣΓ αλλά επειδή μου φαίνεται προφανής: Η αδικία δεν επιμερίζεται γιατί δεν αθροίστηκε. Ο Rawls δεν αθροίζει την αδικία αλλά την ανισότητα. Ο Nozick εξετάζει το ζήτημα με binary (υπάρχει / δεν υπάρχει) λογική: Εφόσον δεν υπάρχει η ιδιότητα της αδικίας στην αρχική κατάσταση ούτε στις μεταβολές πώς μπορεί να υπάρχει στην τελική; Ο Rawls απαντά πως μπορεί να μην υπάρχει και συνεπώς να μην αθροίζεται η αδικία αλλά αθροίζεται η ανισότητα και το άθροισμα πολλών μικρών ανισοτήτων δημιουργεί μια μεγάλη και ενώ οι μικρές ανισότητες δεν δημιουργούν αδικίες οι μεγάλες δημιουργούν.
Ο Λεβρόνος σαφέστατα απέκτησε δίκαια τα λεφτά του. Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι πόσο δίκαια απέκτησε τα προσόντα που τον έκαναν ικανό να αξιώνει τόσο μεγάλο μέρος της κατανομής. Κατά την ταπεινή μου γνώμη (και χωρίς, οφείλω να ομολογήσω, να έχω διαβάσει τον Nozick ή τον Rawls) η διανεμητική δικαιοσύνη δεν αφορά την δικαιοσύνη των συναλλαγών αλλά εκείνη των ευκαιριών.
αθροίζεται η ανισότητα και το άθροισμα πολλών μικρών ανισοτήτων δημιουργεί μια μεγάλη και ενώ οι μικρές ανισότητες δεν δημιουργούν αδικίες οι μεγάλες δημιουργούν.
Αυτό το έχω καταλάβει, το γιατί δεν έχω καταλάβει. [και εκτός αυτού, το πότε μια ανισότητα σταματά να γίνεται ανεκτή και καταντά ξαφνικά άδικη]
Δεν λέω ότι είναι παράλογο, θυμίζει ας πούμε το εξής: ένα εκατομμύριο αυτοκίνητα με νόμιμες εκπομπές αερίων μπορεί να δημιουργούν νέφος.
Άξιο μνείας είναι και το επιχείρημα του Νόζικ που εστιάζει στον δότη, όχι στον λήπτη της παροχής: καλά, ο Λεβρόνος είναι παλιοκαπιταλιστής και θα τον φορολογήσουμε. Γιατί δεν σέβεστε όμως τον καθένα θεατή, που αποφάσισε να του δώση τα λεφτά του; Η δική του βούληση γιατί δεν γίνεται σεβαστή;
Ο Λεβρόνος σαφέστατα απέκτησε δίκαια τα λεφτά του.
Νομίζω ότι μόλις πριν έγραψες το αντίθετο: αφού δημιούργησε τόσο μεγάλη και άδικη ανισότητα!
Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι πόσο δίκαια απέκτησε τα προσόντα που τον έκαναν ικανό να αξιώνει τόσο μεγάλο μέρος της κατανομής.
Αυτό φαίνεται ακόμη καλύτερα στο αυθεντικό παράδειγμα με τον Σαμβερλαίνο, που γεννήθηκε, δεν έγινε ψηλός. Σχετικά εύκολα όμως μπορώ να βρω ενα παράδειγμα που να παρακάμπτη αυτήν την αντίρρηση: ο ίδιος ο Νόζικ ας πούμε έγινε, δεν γεννήθηκε πολιτικός φιλόσοφος.
Ποτέ βέβαια, σχεδόν ποτέ τέλος πάντων, δεν μπορούμε να ζυγίσουμε την επίδραση κληρονομητικότητας προς περιβάλλον: ο Λεβρόνος είχε τα σωματικά προσόντα, αλλά είναι σαν παίχτης κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμά τους.
Ανεξάρτητα πάντως από αυτό, η δική μου διαίσθηση δικαιοσύνης μού λέει ότι υπάρχει και η (καλή) τύχη στην ζωή βρε αδερφέ. Αποδέχομαι ότι κάποιοι γεννήθηκαν ψηλές και ξανθιές και εξ αυτού του λόγου θα βρουν στην ζωή τους ανοιχτές κάποιες πόρτες, που εγώ πρώτα χρειάζεται να τις ξεκλειδώσω. Τι να κάνουμε τώρα. Ναι, να αντισταθμίζουμε την κακή τύχη, που προκαλεί ας πούμε αναπηρίες ή που ισοδυναμεί με ανέχεια. Αλλά η αντιστάθμιση της καλής τύχης μού θυμίζει λίγο τον Περίανδρο τον Κορίνθιο: τον υπερέχοντα στάχυν κολούειν.
Ο Λεβρόνος δεν έτυχε απλά να γεννηθεί ψηλός… έτυχε να ζει σε μία κοινωνία που γουστάρει να βλέπει αράπηδες να βάζουν μία μπάλα σε ένα καλάθι… αν είχε γεννηθεί πριν διακόσια χρόνια θα ήταν σκλάβος στις βαμβακοφυτείες του νότου… κατά συνέπεια το επίτευγμά του ανήκει κατά ένα ποσοστό στην προσπάθειά του, κατά ένα άλλο στη φύση και κατά ένα άλλο στην κοινωνία… άρα δικαιούμαστε να του πάρουμε τα ποσοστά της φύσης και της κοινωνίας…
1. Αυτό δικαιολογεί την φορολογία ανεξαρτήτως ανισότητας. Εδώ αυτό που συζητούμε κυρίως είναι αν η ανισότητα από μόνη της είναι άδικη και πρέπει να διορθωθή μέσω φορολογίας.
2. Το επιχείρημα δεν μας λέει απολύτως τίποτα για το δίκαιο ύψος της φορολογίας. Σε αντίθεση π.χ. με το ανταποδοτικό επιχείρημα περί φορολογίας (: χρησιμοποιείς τους δρόμους, πας στο νοσοκομείο κλπ, άρα μπορώ να σε φορολογήσω), που δίνει μια αδρή αίσθηση και ως προς αυτό.
Ακομα στις μπαμπακοφυτειες θα ητανε, αν το αμερικανικο κρατος δεν ειχε διεξαγει εναν αιματηροτατο πολεμο για την καταργηση της δουλείας. Αρα ειναι υποχρεος φορου, και δη πολυ υψηλου, στο κρατος-ελευθερωτη, δηλαδη στην Κυβερνηση της Ουάσιγκτον.
Περαιτέρω παραπομπές:
http://www.juliansanchez.com/2011/06/21/nozick-libertarianism-and-thought-experiments/
http://www.coordinationproblem.org/2011/06/nozick-wilt-chamberlain-and-theories-of-justice.html
http://bleedingheartlibertarians.com/2011/09/the-libertarian-critique-of-distributive-justice/
Ας τα διαβάση καποιος για να μου πη και μένα τι λένε :-)
ενδιαφερον θεμα θαναση, αλλα κινδυνευουμε την μηνιν των Κωνσταντινων αν πολυεπεκταθουμε. Οποτε θα σου βαλω απλα τον αντιλογο του Ρωλς απο το λημμα που λινκαρες ηδη
In Lectures on the History of Political Philosophy, Rawls notes that Nozick assumes that just transactions are “justice preserving” in much the same way that logical operations are “truth preserving”. Thus, as explained in Distributive Justice above, Nozick holds that repetitive applications of “justice in holdings” and “justice in transfer” preserve an initial state of justice obtained through “justice in acquisition or rectification”. Rawls points out that this is simply an assumption or presupposition, and requires substantiation. In reality, he maintains, small inequalities established by just transactions accumulate over time and eventually result in large inequalities and an unjust situation.
[με λιγα λογια δικαιες διαδικασιες μπορουν να οδηγησουν με τον καιρο σε αδικες διαφορες. Αυτο μου φαινεται λογικο, αν υποθεσουμε οτι υπαρχουν δυο ατομα στον πλανητη που ζουν για παντα και ο Α ειναι λιιιιγο πιο υπομονετικος απο τον Β, μετα απο 1 εκατομμυριο χρονια ο Α θα κατεχει σχεδον ολο τον πλουτο του πλανητη. Δεν μπορει να ειναι δικαιο αυτο, μπορει?]
In The Law of Peoples, speaking of right-libertarianism generally, he maintains that this accumulative inequality not only tends to result in an unjust society, but also lacks “stability for the right reasons.” The phrase “the right reasons” refers to the citizenry’s upholding of justice because they are convinced it is right and works for all, as opposed to it being a mere modus vivendi that allows them to function until one or the other gets the upper hand. In this regard Rawls maintains that right-libertarianism fails to respect the “criterion of reciprocity,” by which citizens expect each other to propose and support only those laws that they sincerely believe would be acceptable to free and equal individuals without taking advantage of any inequalities that may exist.
[αυτο δεν ειμαι πολυ σιγουρος οτι το πιανω, μου μυριζει υποπτα κοντινο επιχειρημα στην επικληση της κοινωνικης συνοχης, που μου φαινεται να ειναι παντα εκτος θεματος αν μιλαμε για δικαιοσυνη]
ΥΓ και μια και μιλαμε περι βιβλιων, ωραιο το A, S and U γενικα, εχει επιχειρηματα που θα αρεσουν και σε παιγνιοθεωρητικους.
Επισης ωραιο βιβλιο “εφαρμοσμενης φιλοσοφιας” περιπου ειναι το Darwin’s Dangerous Idea που διαβαζω αυτες τις μερες, βαζει πολλα πραγματα στην θεση τους, και οχι μονο σχετικα με την εξελικτικη βιολογια. Οπως λεει και ο Τζων Μεϋναρντ Σμιθ (οχι Κεϋνς!)
Dennett goes well beyond biology. He sees Darwinism as a corrosive acid, capable of dissolving our earlier belief and forcing a reconsideration of much of sociology and philosophy. Although modestly written, this is not a modest book. Dennett argues that, if we understand Darwin’s dangerous idea, we are forced to reject or modify much of our current intellectual baggage..
Δείτε και αυτά:
http://www.physics.umd.edu/~yakovenk/econophysics/animation-1.avi
και αυτό
http://demonstrations.wolfram.com/StatisticalMechanicsOfMoney/
Περισσότερα στο site του Victor Yakovenko
Γεια ξήγα λίγο. Ισχυρίζονται ότι μακροπρόθεσμα η κατανομή χρήματος μένει σταθερή για δεδομένο πληθυσμό;
Αυτό που προκύπτει είναι πως η κατανομή χρήματος σε σχετικά κλειστές αγορές πολλών ετερογενών agents οι οποίοι ξοδεύουν ποικίλες ποσότητες χρήματος τείνει να έχει συγκεκριμένη μορφή. Αντίστοιχα αποτελέσματα ισχύουν και για τη κατανομή του συνολικού πλούτου.
Σημειώνω παρόμοιες κατανομές παρατηρούνται και σε άλλα φυσικά (κατανομή του μεγέθους των διαμαντιών,
μέγεθος κόκκων άμμου κτλ.) και κοινωνικά (πληθυσμός πόλεων, αριθμός προσωπικού επιχειρήσεων κτλ.) μεγέθη. Η ανισοκατανομή δηλαδή είναι φυσικό αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των agents (particles, individuals κτλ.) σε περιβάλλοντα που διακατέχουνται από την τυχαιότητα.
Προσθέτω πόσο όσον αφορά το χρήμα το βασικό γεγονός από το οποίο προκύπτει η συγκεκριμένη κατανομή του είναι η αρχή διατήρησης της ποσότητας του. Δηλαδή το γεγονός πως από κάθε transaction η ποσότητα του παραμένει σταθερή (δηλαδή όταν έχουμε 2 agents m1+m2=m1’+m2′)
Με αφορμή κάποια σχόλια του καλού φίλου Ασμοδαίου, διατυπώνω μερικές σκέψεις:
Είναι δύο διαφορετικά ζητήματα α) αν απέκτησε δίκαια ο ΛεΒρόνος τα λεφτά του, και β) αν πρέπει να τον φορολογήσουμε για να δώσουμε μερικά από αυτά για να κάνουμε κάτι για όσους είναι αδύνατοι, όπως ένας ανάπηρος ας πούμε. Έχουμε απλώς δύο αξιώσεις δικαιοσύνης αντικρουόμενες και κάπως πρέπει να τις ζυγίσουμε.
Σημειώνω πάντως ότι υπό την Κ1, που όλοι έχουμε δεχτή ως δίκαιη, θα μπορούσαμε ίσως να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα ενός ανάπηρου, που δεν μπορεί να εργαστή: π.χ. προσνέμοντάς του ως δίκαιο μερίδιο τις προσόδους ενός ακινήτου, ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι θα λάμβανε μεγαλύτερο μερίδιο από το αρχικό του ΛεΒρόνου.
Όσα λεφτά όμως και να βγάλη μετά ο ΛεΒρόνος, ο ανάπηρος θα συντηρήται αξιοπρεπώς από τα ενοίκια, άρα δεν θα χρειάζεται επίδομα από το κράτος.
Γενικώτερα, αν δεν υπάρχουν αδύνατοι, ο ΛεΒρόνος κρατάει όλα τα λεφτά ;-). Αυτό βέβαια είναι τόσο θεωρητικό που είναι άχρηστο, δηλώνει όμως το όχι άχρηστο συμπέρασμα ότι από μόνη της η ανισότητα που δημιουργεί η επιτυχία του ΛεΒρόνου δεν λέει κάτι, δεν είναι καθαυτήν άδικη, αλλά χρειάζονται και άλλα στοιχεία.
Μεγαλώσαμε με την ιδέα ότι είναι καθαυτό άδικο ο Τζόρνταν να βγάζη τόσα λεφτά, ενώ ένας γιατρός ας πούμε τόσο λιγώτερα. Δεν είμαι όμως πλέον βέβαιος. Τι θα έλεγε ο Ρωλς;
ΣΓ, να πω την αλήθεια δεν πολυκαταλαβαίνω πώς πολλές δίκαιες συναλλαγές δημιουργούν μια μεγάλη αδικία. Αν η τελική ανισότητα είναι άδικη και προήλθε αθροιστικά από πολλές μικρότερες, η αδικία της δεν επιμερίζεται και σε εκείνες;
Μια απάντηση στο τελευταίο σχόλιο, χωρίς να θέλω να υποκαταστήσω τον ΣΓ αλλά επειδή μου φαίνεται προφανής: Η αδικία δεν επιμερίζεται γιατί δεν αθροίστηκε. Ο Rawls δεν αθροίζει την αδικία αλλά την ανισότητα. Ο Nozick εξετάζει το ζήτημα με binary (υπάρχει / δεν υπάρχει) λογική: Εφόσον δεν υπάρχει η ιδιότητα της αδικίας στην αρχική κατάσταση ούτε στις μεταβολές πώς μπορεί να υπάρχει στην τελική; Ο Rawls απαντά πως μπορεί να μην υπάρχει και συνεπώς να μην αθροίζεται η αδικία αλλά αθροίζεται η ανισότητα και το άθροισμα πολλών μικρών ανισοτήτων δημιουργεί μια μεγάλη και ενώ οι μικρές ανισότητες δεν δημιουργούν αδικίες οι μεγάλες δημιουργούν.
Ο Λεβρόνος σαφέστατα απέκτησε δίκαια τα λεφτά του. Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι πόσο δίκαια απέκτησε τα προσόντα που τον έκαναν ικανό να αξιώνει τόσο μεγάλο μέρος της κατανομής. Κατά την ταπεινή μου γνώμη (και χωρίς, οφείλω να ομολογήσω, να έχω διαβάσει τον Nozick ή τον Rawls) η διανεμητική δικαιοσύνη δεν αφορά την δικαιοσύνη των συναλλαγών αλλά εκείνη των ευκαιριών.
Κυριάκο, συγνώμη, ξέχασα να σου απαντήσω.
Αυτό το έχω καταλάβει, το γιατί δεν έχω καταλάβει. [και εκτός αυτού, το πότε μια ανισότητα σταματά να γίνεται ανεκτή και καταντά ξαφνικά άδικη]
Δεν λέω ότι είναι παράλογο, θυμίζει ας πούμε το εξής: ένα εκατομμύριο αυτοκίνητα με νόμιμες εκπομπές αερίων μπορεί να δημιουργούν νέφος.
Άξιο μνείας είναι και το επιχείρημα του Νόζικ που εστιάζει στον δότη, όχι στον λήπτη της παροχής: καλά, ο Λεβρόνος είναι παλιοκαπιταλιστής και θα τον φορολογήσουμε. Γιατί δεν σέβεστε όμως τον καθένα θεατή, που αποφάσισε να του δώση τα λεφτά του; Η δική του βούληση γιατί δεν γίνεται σεβαστή;
Νομίζω ότι μόλις πριν έγραψες το αντίθετο: αφού δημιούργησε τόσο μεγάλη και άδικη ανισότητα!
Αυτό φαίνεται ακόμη καλύτερα στο αυθεντικό παράδειγμα με τον Σαμβερλαίνο, που γεννήθηκε, δεν έγινε ψηλός. Σχετικά εύκολα όμως μπορώ να βρω ενα παράδειγμα που να παρακάμπτη αυτήν την αντίρρηση: ο ίδιος ο Νόζικ ας πούμε έγινε, δεν γεννήθηκε πολιτικός φιλόσοφος.
Ποτέ βέβαια, σχεδόν ποτέ τέλος πάντων, δεν μπορούμε να ζυγίσουμε την επίδραση κληρονομητικότητας προς περιβάλλον: ο Λεβρόνος είχε τα σωματικά προσόντα, αλλά είναι σαν παίχτης κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμά τους.
Ανεξάρτητα πάντως από αυτό, η δική μου διαίσθηση δικαιοσύνης μού λέει ότι υπάρχει και η (καλή) τύχη στην ζωή βρε αδερφέ. Αποδέχομαι ότι κάποιοι γεννήθηκαν ψηλές και ξανθιές και εξ αυτού του λόγου θα βρουν στην ζωή τους ανοιχτές κάποιες πόρτες, που εγώ πρώτα χρειάζεται να τις ξεκλειδώσω. Τι να κάνουμε τώρα. Ναι, να αντισταθμίζουμε την κακή τύχη, που προκαλεί ας πούμε αναπηρίες ή που ισοδυναμεί με ανέχεια. Αλλά η αντιστάθμιση της καλής τύχης μού θυμίζει λίγο τον Περίανδρο τον Κορίνθιο: τον υπερέχοντα στάχυν κολούειν.
Δεν ξέρω, το σκέφτομαι.
Ο Λεβρόνος δεν έτυχε απλά να γεννηθεί ψηλός… έτυχε να ζει σε μία κοινωνία που γουστάρει να βλέπει αράπηδες να βάζουν μία μπάλα σε ένα καλάθι… αν είχε γεννηθεί πριν διακόσια χρόνια θα ήταν σκλάβος στις βαμβακοφυτείες του νότου… κατά συνέπεια το επίτευγμά του ανήκει κατά ένα ποσοστό στην προσπάθειά του, κατά ένα άλλο στη φύση και κατά ένα άλλο στην κοινωνία… άρα δικαιούμαστε να του πάρουμε τα ποσοστά της φύσης και της κοινωνίας…
1. Αυτό δικαιολογεί την φορολογία ανεξαρτήτως ανισότητας. Εδώ αυτό που συζητούμε κυρίως είναι αν η ανισότητα από μόνη της είναι άδικη και πρέπει να διορθωθή μέσω φορολογίας.
2. Το επιχείρημα δεν μας λέει απολύτως τίποτα για το δίκαιο ύψος της φορολογίας. Σε αντίθεση π.χ. με το ανταποδοτικό επιχείρημα περί φορολογίας (: χρησιμοποιείς τους δρόμους, πας στο νοσοκομείο κλπ, άρα μπορώ να σε φορολογήσω), που δίνει μια αδρή αίσθηση και ως προς αυτό.
Ακομα στις μπαμπακοφυτειες θα ητανε, αν το αμερικανικο κρατος δεν ειχε διεξαγει εναν αιματηροτατο πολεμο για την καταργηση της δουλείας. Αρα ειναι υποχρεος φορου, και δη πολυ υψηλου, στο κρατος-ελευθερωτη, δηλαδη στην Κυβερνηση της Ουάσιγκτον.