Παιγνιώδη

Στο σταθμό του Μονάχου κι άλλες ταξιδιωτικές ιστορίες

by

Αν δεν ήμουν επαγγελματίας ιστολόγος που παίρνει μερίδιο από το μισθό που καταθέτει μηνιαίως στον Σώτο το διεθνές κεφάλαιο, ο σιωνισμός και το Υπουργείο Οικονομικών θα ήμουν συγγραφέας ταξιδιωτικών οδηγών γεμάτων με άχρηστες πληροφορίες. Στο μέλλον σκοπεύω να ταλαιπωρήσω τους επισκέπτες μας με ταξιδιωτικά κείμενα για συγκεκριμένους προορισμούς. Προς το παρόν, προτιμώ να εγκαινιάσω την σειρά “Ταξιδιωτικά” ενθυμούμενος όσα αποκαλύπτει ο καπνός και κρύβει το σκοτάδι μιας καλοκαιρινής νύχτας για όλες εκείνες τις ίσως ασήμαντες περιηγητικές εικόνες που για κάποιο περίεργο λόγο αρνούνται να βγουν από το μυαλό μας.

Βενετσιάνικη ομίχλη

Από τον καιρό που αρχίζει κανείς να συλλογίζεται τα ταξίδια αντιλαμβάνεται την σημασία της Βενετίας. Αν μάλιστα είναι και ολίγον σινεφίλ αρχίζει να φαντασιώνεται την αγαπημένη του εκδοχή της συγκεκριμένης πόλης ανάλογα με τον καλλιτέχνη που εμπιστεύεται: για να λέει, για παράδειγμα, ο Ford/Indy “Ah, Venice” πριν χαρίσει αμερικάνικο πάθος στην ψηλή γερμανίδα πράκτορα κάτι θα ξέρει. Και δεν μπορεί κοτζάμ Καρέζη να παντρεύτηκε στο τσακα-τσακα τον Αλεξανδράκη μόνο για το αντριλίκι του – κάποιο ρόλο θα έπαιξαν και τα βενετσιάνικα καφέ με τα τραπεζάκια τους στο πλακόστρωτο. Εγώ, όμως, άλλη Βενετία ήθελα να δω: τα κανάλια και τη λιμνοθάλασσα μέσα στην ομίχλη, όπως τα είδε ο Βισκόντι και τα έζησε ο Ντόναλντ ο Σάδερλαντ κυνηγώντας φαντάσματα και δολοφόνους. Και πράγματι, η θέα της πόλης που έχει υποκύψει στο πλέον γοητευτικό των φυσικών φαινομένων είναι μαγευτική και συγκρίνεται μόνο με την αντίστοιχη αίσθηση που αναδύει η ομιχλώδης λιμνοθάλασσα: το νεκροταφείο που μοιάζει να βγαίνει από την πιο κοινότοπη ταινία θρίλερ, το Μπουράνο που θα ζήλευε ο Αγγελόπουλος και το Τορτσέλο με την εκκλησία του να δεσπόζει στο λιτό τοπίο. Και είναι ειρωνικό το πόσο γοητευτικότερη είναι μία πανέμορφη πόλη όταν δεν μπορείς να δεις καθαρά τις χάρες της.

Μαυριτανικές ονειρώξεις

Όσο κι αν εξακολουθώ να έχω μια αδυναμία στην κατά Placido (αλλά και την κατά Lanza) προσέγγιση του “Granada” δεν μπορώ παρά να αναγνωρίσω το προφανές: ο Lara, Μεξικανός ων, δεν τα πήγε άσχημα στους στίχους αλλά τα έκανε θάλασσα στην μουσική. Και εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι, μια που η μουσική είναι πράγματι υπέροχη: αν η Γρανάδα πρέπει να μπει σε νότες και διαστήματα, το αποτέλεσμα είναι απαραίτητο να είναι αισθαντικό και ελαφρώς σκοτεινό και όχι πομπώδες και αλέγκρο.

Read moreΣτο σταθμό του Μονάχου κι άλλες ταξιδιωτικές ιστορίες

Οι φιλόσοφοι του διαδικτύου

by

Μετά την μεγάλη επιτυχία των “Διανοούμενων του Διαδικτύου”, η πολυαναμενόμενη -από εμένα και μόνο- συνέχεια έφτασε. Στις λίγες γραμμές που ακολουθούν θα λατρέψω με ταπεινότητα και σεβασμό τους πλέον εκλεκτούς της ανώτερης αυτής τάξης που εκθείασα σ’ εκείνο το κειμενάκι. Θα το κάνω με την ίδια χαλαρή διάθεση και γι’ αυτό καλώ όσους τα παίρνουν λίγο προσωπικά κάτι τέτοια να σταματήσουν εδώ. Ας μην παρεξηγηθώ, όμως, πριν καλά-καλά αρχίσω: μου αρέσει όσο τίποτα να συζητούμε για θέματα κανονιστικά ή “θεωρητικά” – το δίκαιο, το ορθό, τις πολιτικές μας αρχές, τους ηθικούς μας κανόνες κοκ. Κι εγώ ερασιτέχνης είμαι και το χαίρομαι όσο μπορώ. Αλλά οι φιλόσοφοι του διαδικτύου (στο εξής ΦΔ) δεν είναι εδώ για να συζητήσουν αλλά για να μας κάνουν ανθρώπους. Πώς; Ως ακολούθως…

Τι κάνεις όταν θέλεις να πεις τη γνώμη σου για ένα θέμα σαν τα παραπάνω; Από την στιγμή που γράφεις στο διαδίκτυο τι πιο λογικό από το να χρησιμοποιήσεις το διαδίκτυο; Δε θα εξαπατήσεις κανέναν, απλά θα ενισχύσεις τις γνώσεις σου με λίγο γκουγκλαρισματάκι. Για παράδειγμα: ξέρεις ότι ο Dworkin λέει ότι το κράτος πρέπει να είναι ουδέτερο απέναντι στις διάφορες αντιλήψεις της καλής ζωής – γκουγκλάρεις για να το επιβεβαιώσεις. Αυτό ακούγεται βολικό για αυτό που θέλεις να πεις και δεν είναι άλλο από το ότι πχ το ελληνικό κράτος δεν πρέπει να πληρώνει τόσα και τόσα λεφτά για να συντηρεί την Εθνική Λυρική Σκηνή. Και ο Νόζικ ήταν υπέρ του ουδετερισμού -γκουγκλάρισμα για να μην γίνουμε ρεζίλι- άρα κι αυτός μας βολεύει. Λες λοιπόν: “σπουδαίοι ουδετεριστές φιλόσοφοι, σαν τον Dworkin και τον Nozick, υποστηρίζουν αυτή τη θέση που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του φιλελευθερισμού”. Λογικό; Απολύτως, αφού δύο άνθρωποι που φέρονται ως εκπρόσωποι των δύο άκρων του φιλελεύθερου φάσματος (προς τα δεξιά ο Νόζικ, προς τα αριστερά ο Dworkin) συμφωνούν. Σωστό; Αμ δε… Ο μεν Dworkin τίθεται ρητώς υπέρ της χρηματοδότησης αυτού του τύπου στο A Matter of Principle (με ένα καθόλου πειστικό επιχείρημα αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία), ο δε Νόζικ απαιτεί απλά να μην γίνεται η εν λόγω χρηματοδότηση στη βάση της λογικής ότι η μία ζωή με όπερα λχ είναι ανώτερη από μία ζωή με μπουζούκια. Αλλά υπάρχουν 1002 λόγοι για τους οποίους θα μπορούσε να χρηματοδοτείται η όπερα από την Πολιτεία με τους οποίους ο Νόζικ δε θα διαφωνούσε. Και δε θα διαφωνούσε για να σώσει τη θεωρία του από μία θανάσιμη παγίδα που ο ίδιος θεωρεί ότι καταδεικνύει ένα υποκρυπτόμενο σε άλλους τύπους ουδετερισμού absurdum. Ψιλά γράμματα; Καθόλου – χοντρά και κεφαλαία για όποιον έχει υπ’ όψιν του όχι το έργο των συγκεκριμένων ανθρώπων αλλά έστω το debate που λένε και στο χωριό μου. Αλλά η πραγματική ζωή είναι πιο συναρπαστική από τα παραδείγματα. Κάποτε, ένας ιστολόγος έγραψε ένα κείμενο με πολύ -μα πάρα πολύ- Νόζικ (καλή ώρα). Ένας δόλιος αναγνώστης τον ρώτησε αν έχει διαβάσει το Anarchy, State and Utopia (όχι δεν ήμουν εγώ). Η απάντηση ήταν αφοπλιστική: “το διάβασα πριν χρόνια και τώρα του έριξα άλλη μια ματιά για το κείμενο”. Όποιος γνωρίζει πως ρίχνει κανείς μια ματιά στο συγκεκριμένο πόνημα παρακαλείται να με ενημερώσει γιατί μετά από 3 αναγνώσεις και πολλές σχετικές μελέτες και σχολιασμούς ακόμα δεν το έχω πολυκαταλάβει. The magic that bloggers do… Α, να μην ξεχάσω: προσθέτεις κι ένα μάγκικο “τι νόημα έχει αυτή η ερώτηση τώρα;” και ο λαός καταλαβαίνει με ποιον έχει να κάνει. Αν έχεις επιχειρήματα, ρίχτα να σε ισοπεδώσω προβοκάτορα.

Μία ακόμα βασική αρχή της διαδικτυακής φιλοσοφικής διδασκαλίας είναι οι απόλυτες και ανυποχώρητες δηλώσεις. Σε ένα διδακτορικό φιλοσοφίας γράφεις: “οι παραπάνω παρατηρήσεις φαίνεται πως καταδεικνύουν ότι το επιχείρημα του Χ δυσκολεύεται να πείσει ως προς την ορθότητα του Ψ”. Ο ΦΔ γράφει: “αυτό αποδεικνύει ότι ο Χ έκανε ένα πασιφανές και χονδροειδές σφάλμα όταν έλεγε το Ψ”. Για τους ΦΔ όλα είναι απλά και προφανή και τα έχουν αποδείξει οι αγαπημένοι τους φιλόσοφοι που, κάποιες φορές, δεν είναι καν φιλόσοφοι αλλά οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, lato sensu διανοούμενοι, ποπ φιλοσοφούντες κλπ. Αν δεν το βλέπεις είναι επειδή υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές σου και δεν σου το είπαν αρκετά απλά, Πάμε πάλι, λοιπόν, χωρίς δύσκολες λέξεις.

Read moreΟι φιλόσοφοι του διαδικτύου

Ο γάμος και ο “δάμος”

by

Αυτόν τον καιρό τα κανάλια έχουν βουίξει με τους γάμους των ομοφυλοφίλων στην Τήλο. Το ζήτημα προσέλαβε και πάλι επικαιρότητα και τα παράθυρα έχουν γεμίσει διχοστασίες και ιδρωμένους κήνσορες. Στο κλίμα αυτό, μια πρόχειρη, γλωσσαναλυτικο-χιουμοριστική προσέγγιση του σχετικού ζητήματος μπορεί ίσως να φανεί χρήσιμη, συμβάλλοντας στο να τονιστεί μια πτυχή-λεπτομέρεια του ζητήματος που έχει διαφύγει την προσοχή πολλών αρθρογράφων στο παρελθόν (εν μέρει και αυτού του φοβερού συνιστολόγου μου ΑΑ στο νομικώς ενδιαφέρον post που είχε παλιότερα δημοσιεύσει)! Ποιά είναι όμως αυτή η λεπτομέρεια;

Για να την αντιληφθούμε πρέπει να ξανακοιτάξουμε προσεκτικά το ζεύγος λέξεων που συναποτελούν την φράση «γάμος ομοφυλοφίλων». Νομίζω ότι η ουσιολογική διαφωνία γύρω από την έννοια αυτής της φράσης μπορεί να μεταφραστεί γλωσσικώς ως εξής. Όσοι απορρίπτουν μετα βδελυγμίας τον γάμο ομοφυλοφίλων διαβλέπουν μιαν αθεράπευτη αντίφαση, ένα είδος contradictio in adjecto στον όρο που εκφράζει την σχετική έννοια (ο «ομοφυλοφιλικός γάμος» αντιμετωπίζεται ως κάτι ανάλογο με τον «παντρεμένο εργένη»): Ακόμη και όταν δεν λένε κάτι τέτοιο ξεκάθαρα, αυτό πάντως φαίνεται ότι εννοούν όλοι όσοι μιλούν για την «φύση και δομή» του γάμου, για την διαφορά φύλου ως “ουσιώδη προϋπόθεση” τέλεσής του κ.λπ. Όσοι πάλι δέχονται την έννοια δρουν γλωσσικώς ως εξής: Αποξενώνουν τον όρο «γάμος» από τις περισσότερες ιστορικοκοινωνικές κ.λπ. συνυποδηλώσεις του και κάνουν δεκτή αρχικώς μια «κλινικώς στείρα», συμβατική του θεώρηση που επιτρέπει τον συνδυασμό του με την γενική υποκειμενική «ομοφυλοφίλων». Στην περίπτωση αυτή, η λέξη παίρνει μια «τεχνική» σημασιολόγηση και απομακρύνεται αρκετά από την κοινή χρήση. Ωστόσο (κι αυτό είναι πολύ σημαντικό!) και σε αυτή την θεώρηση η τελική έννοια «γάμος ομοφυλοφίλων» δεν επιθυμείται και να φτάσει στο σημείο απόλυτης ταύτισής της με μιαν έννοια «συμφώνου συμβίωσης» (γι’ αυτό ακριβώς και η έννοια “γάμος ομοφύλων” δεν έχει παρά θεωρητική -προς το παρόν- αξία!) Οι υποστηρικτές της δεύτερης θεώρησης εξακολουθούν δηλ. να νοούν και αυτοί τον γάμο ως μέσον του σχηματισμού οικογένειας με τεκνοποίηση ή υιοθεσία, ως το αποκορύφωμα του έρωτα δύο ανθρώπων κ.λπ (δηλ. βασικοί συνυποδηλούμενοι στον όρο παραδοσιακοί σκοποί, καταστάσεις κ.λπ. παραμένουν δεδομένοι-ες). Εμπειρική απόδειξη ως προς αυτό παρέχουν και οι δηλώσεις στις οποίες προέβησαν κάποιοι από τους πρόσφατα νυμφευθέντες (;) στην Τήλο, στις οποίες ανάμεσα σε άλλα περιέγραψαν τον γάμο τους με όρους αγάπης και έρωτα.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος για να αντιληφθεί κανείς ότι καθεμιά από τις δύο παραπάνω γλωσσικές τοποθετήσεις στηρίζεται σε μιαν ορισμένη «προερμηνευτική» αντίληψη -που στην πρώτη περίπτωση είναι αρνητική, στην δεύτερη θετική έναντι του «γάμου ομοφυλοφίλων». Το ερώτημα όμως που γεννάται πια είναι: Μήπως η εν λόγω προερμηνευτική αντίληψη περιορίζει αδικαιολόγητα το πεδίο ενδιαφέροντός της στο ένα σκέλος της έννοιας «γάμος ομοφυλοφίλων» και συγκεκριμένα στο «ομοφυλοφίλων», αφήνοντας στο απυρόβλητο το άλλο (δηλ. το «γάμος»); Η διαφορά είναι ουσιώδης: Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση, προϋποτίθεται σιωπηρώς ότι ο γάμος εξακολουθει για όλους, ομοφυλόφιλους και ετεροφυλόφιλους, παρά τις διαφορετικές γλωσσικές του θεωρήσεις, να διατηρεί ένα κοινό νοηματικό minimum, που θα έλεγα συνίσταται στο ότι “είναι –τρόπον τινά- ένα καλό και άγιο πράγμα, μια εκδήλωση αγάπης”! Το μόνο πρόβλημα δηλαδή είναι ποιοί «προνομιούχοι» θα τον απολαμβάνουν…

Read moreΟ γάμος και ο “δάμος”

Η γκιουλιβεριανή αγελάδα του νομικού

by


Στον έξω από το Συνιστολόγιο κόσμο, στις καρδιές των ανθρώπων που δεν είναι νομικοί (ή -ορθότερα- που είναι μη-νομικοί) επικρατεί μια σταθερή καχυποψία απέναντι στους νομικούς. Επικρατεί η γνώμη και η πεποίθηση ότι οι νομικοί προβαίνουν σε τερτίπια με τη γλώσσα και το δίκαιο (ή καλύτερα με τη γλώσσα του δικαίου), κοροϊδεύοντας τον απλό κοσμάκη και κάνοντας τελικά το δικό τους, ενόσω η «πραγματική» Δικαιοσύνη κοιμάται τον γνωστό μακάριο ύπνο της…

Ο κόσμος δεν πιστεύει γρι από τις αναλύσεις των νομικών, όχι μόνο δεν τις καταλαβαίνει αλλά και είναι βαθιά προκατειλημμένος εναντίον τους ακόμη και όταν κάποτε είναι σε θέση να τις καταλάβει. Θεωρεί ότι το Δίκαιο μονοπωλείται από μια συντεχνία καπάτσων σοφιστών που με πονηριές και ρητορείες αθωώνουν τους ενόχους, ενοχοποιούν τους αθώους, καταδικάζουν τους δίκαιους και δικαιώνουν τους αδίκους…Για τον πολύ κόσμο η διαστροφή του δικαίου οφείλεται και μπορεί να αναχθεί σε μια διαστροφή των νομικών, ενώ και το άδικο -ως διεστραμμένο δίκαιο- δεν είναι παρά το προϊόν που παρήγαγε το στραβό κεφάλι ενός διεστραμμένου νομικού (δικαστή ή δικηγόρου)…

Read moreΗ γκιουλιβεριανή αγελάδα του νομικού

Μονόπρακτο περί δεξισμού

by

Dramatis personae: Ολοφυρόμενος Αριστεριστής Ωρυόμενος Αριστεριστής Αλαλάζων Αριστεριστής Συνιστολόγος Χορός Ευαισθήτων Κυριών με Φιλοσοφικάς Ανησυχίας Κάποτε στον 21ο αιώνα. Κάπου στην πεπολιτισμένη Δύση. Ίσως σε κάποιο σεμινάριο πολιτικής φιλοσοφίας. Ίσως στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ. Ολοφυρόμενος Αριστεριστής: (κατηφής, χαμηλόφωνα, αλλά με εξάρσεις της έντασης της φωνής σε κρίσιμα σημεία) Πολλές είναι οι συμφορές μέσα στον … Read more Μονόπρακτο περί δεξισμού

Το παράδοξο με τα blogs ή “συνιστολογία δωματίου”

by

Τριγυρνώντας στα blogs εδώ και καιρό, διαπίστωσα ότι υπάρχει ένας σωρός από δημοσιευμένα σκουπίδια. Σκουπίδια κάθε λογής και πάσης φύσεως, από σκουπιδογράφους λογοτέχνες, φιλοσόφους, νομικούς, ποιητές, καλλιτέχνες, πολιτικούς, δημοσιογράφους και δεν συμμαζεύεται…Αναρωτήθηκα, κατά πόσο και αυτά που γράφω εγώ και οι συν-συνιστολόγοι μου είναι σκουπίδια δημοσιευμένα από ένα εκρηκτικό μίγμα ματαιοδοξίας και δίψας για διάλογο. … Read more Το παράδοξο με τα blogs ή “συνιστολογία δωματίου”

The cat is under the tree (ή “Ο γάτος είναι στο χαλάκι”)

by

   Σήμερα συνάντησα τον κύριο της φωτογραφίας.   Σας διαβεβαιώ ότι πρόκειται για κύριο, το έλεγξα αυτό, με όσο τακτ μου είχε απομείνει, καθώς ήμουν κατενθουσιασμένος με τη γνωριμία μας! Τον γνώρισα σε έναν περίπατο, και ο ίδιος δεν μπήκε στον κόπο να μου συστηθεί. Με πλησίασε απλώς με το αρρενωπό του περπάτημα, μου γκρίνιαξε … Read more The cat is under the tree (ή “Ο γάτος είναι στο χαλάκι”)