Θα ήθελα να εκθέσω μερικές απλές σκέψεις που κάνω από καιρού εις καιρόν για την έννοια της προοδευτικότητας στο φορολογικό μας σύστημα.
Καταρχάς, ας επισκεφθούμε τα ονόματα: προοδευτικό ονομάζεται ένα φορολογικό σύστημα όχι επειδή ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επειδή το ποσοστό του συντελεστή αυξάνει καθώς αυξάνει το φορολογητέο αντικείμενο, συνήθως το εισόδημα. Για παράδειγμα, όσοι έχουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ πληρώνουν έστω 15% και όσοι έχουν πάνω από το όριο αυτό πληρώνουν έστω 25% για το επιπλέον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ποσό του φόρου να μεγαλώνη δυσανάλογα με την αύξηση του φορολογητέου αντικειμένου. Τέτοιο ήταν πάντα (;) και το δικό μας φορολογικό σύστημα. Σε αντίθεση, ένα αναλογικό φορολογικό σύστημα έχει τον ίδιο συντελεστή φορολόγησης, πράγμα που οδηγεί σε πιο ομαλή άνοδο του φόρου.
Σε πολιτικά συμφραζόμενα, οι προοδευτικοί φορολογικοί συντελεστές είναι αναδιανεμητικώτεροι, δηλαδή παίρνουν περισσότερα απο τους πιο πλούσιους και τα δίνουν στο κράτος/στους φτωχούς (διαλέξτε ό,τι θέλετε), με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Εκείνο που θα ήθελα να παρατηρήσω όμως είναι ότι η αναλογική φορολόγηση του φόρου εισοδήματος, ακόμη και με ένα ομοιόμορφο συντελεστή, ακόμη και χωρίς την εισαγωγή ενός αφορολογήτου (το οποίο καθιστά αυτομάτως το σύστημα εν μέρει προοδευτικό!), δεν καθιστά το σύνολο του φορολογικού συστήματος μη προοδευτικό, ήτοι αναλογικό. Για τον πολύ απλό λόγο ότι η προοδευτικότητα, αν θεωρηθή πολιτικά και οικονομικά επιθυμητή, μπορεί κάλλιστα να διασφαλίζεται με τους υπόλοιπους φόρους ενός πλήρους φορολογικού συστήματος. Έτσι, η προοδευτική, ήπια όμως, φορολόγηση της περιουσίας, χαρακτηριστικά μάλιστα των ακινήτων, σε συνδυασμό με τους λοιπούς προοδευτικούς φόρους (π.χ. κληρονομιών) αποκαθιστά την τρωθείσα προοδευτικότητα. Θεωρητικά, ακόμη και αν καταργηθή πλήρως ο φόρος εισοδήματος, δεν συναπόλλυται άνευ ετέρου και ο προοδευτικός χαρακτήρας του φορολογικού συστήματος. Λύσεις υπάρχουν, ιδίως αν αναλογιστούμε ότι οι έμμεσοι φόροι είναι ούτως ή άλλως περισσότεροι από τους άμεσους.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Μάλλον ως υποστήριξη προς κάποια ελαφρών βαρών εκδοχή του ομοιόμορφου φόρου εισοδήματος (που είναι το ίδιο πράγμα με το να λέμε “ένα ελαφρώς και όχι βαρέως βαρύ προοδευτικό φορολογικό σύστημα”). [δηλαδή μια μηδενική κλίμακα αφορολόγητου συν μία ή το πολύ δύο κλίμακες ακόμη]
Πολλοί άνθρωποι αντιδρούν με την σκέψη ότι είναι απαράδεκτο να πληρώνουν το ίδιο ποσοστό εισοδήματος σε φόρους οι ζάπλουτοι με τους ζάπτωχους (και κινούμενοι από παρόμοιες σκέψεις υποστηρίζουν ενίοτε και καθαρά δημευτικά κλιμάκια φορολόγησης). Δεν θα είναι όμως έτσι.
Αντιθέτως, η απλούστευση και η ηπιότητα που θα προκύψη θα ενθαρρύνουν την φορολογική ειλικρίνεια, άρα το συνολικό φορολογικό έσοδο. Ας το δοκιμάσουμε και αυτό.
Να υπενθυμίσουμε απλώς ότι η συνομάδωση που αποκαλούμε αστική τάξη (το εάν πράγματι υπήρξε τοιαύτη εν Ελλάδι είναι αλλονού παπά ευαγγέλιο) παραδοσιακά αντιδρά στην αναλογική φορολόγηση των ακινήτων – βλ. τα πρωτοσέλιδα της Εστίας οσάκις ανακυκλούται το εν λόγω ζήτημα.
Αυτό ισχύει. Υπάρχει από την μια η πραγματικότητα της φορολόγησης ενός περιουσιακού στοιχείου που φαίνεται στείρο (επί ιδιοκατοίκησης ας πούμε δεν υπάρχει θετικό εισόδημα, μόνο αρνητικό) ή είναι στείρο (όπως όταν το διαμέρισμα δεν είναι μισθωμένο), υπάρχει όμως και μια ελαφρά ιδεοληψία τύπου “θα μας πάρουν τα σπίτια μας” κ.λπ.
Κατ’ εμέ η φορολόγηση ακινήτων έχει δύο ξεκάθαρα θετικά σημεία:
α) αποκλείει την φοροαποφυγή: θα πληρώση και η υπεράκτια και η ανώνυμη και η ιδιωτική κεφαλαιουχική και κάθε εταιρική τρύπα που επινοούν οι ανά τον κόσμο λογιστές και φορολογικοί παράδεισοι. Το ακίνητο δεν κρύβεται σε θυρίδες ούτε εξαφανίζεται κάτω από εταιρείες του συρταριού.
β) φορολογούνται οι πλουσιώτεροι ιδιοκτήτες έναντι των φτωχότερων μη ιδιοκτητών. Ο ιδιοκτήτης βρίσκεται πάντοτε σε κρείσσονα θέση έναντι του μη ιδιοκτήτη.
Τυχόν λεπτομέρειες του συστήματος, ας πούμε αντικειμενικές αξίες, αφορολόγητο πρώτης κατοικίας κ.λπ., να τις συζητήσουμε βεβαίως, αλλά η ουσία μένει ίδια.
Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια στα θετικά αυτά. Πρέπει μόνο να τα σταθμίσουμε.
Καταρχας να σημειωσω οτι ενα εντελως αναλογικο συστημα ειναι πολυ σπανιο, μια και προϋποθετει οτι δεν υπαρχει αφορολογητο. Απο την στιγμη που υιοθετεις καποιο αφορολογητο οριο Χ, ακομα και ενας ενιαιος φορολογικος συντελεστης για εισοδηματα πανω απο Χ οδηγει σε προοδευτικη φορολογηση.
τωρα, καταλαβαινω τα επιχειρηματα περι απλουστευσης κτλ Αλλα ειλικρινα, η απλουστευση ερχεται με την καταργηση των μυριαδων φορων απο δω απο κει, εκπιπτομενων δαπανων κτλ κτλ Ποσο περιπλοκο γινεται το συστημα αν αντι για ενα συντελεστη εχεις 3-4 δηλαδη?
Και βεβαια εχω δωσει επιχειρηματα γιατι καποιοι συμπολιτες μας πρεπει να φορολογουνται με πολυ υψηλες κλιμακες.
Ας με διορθώσουν οι οικονομολόγοι, αλλά νομίζω πως το βασικό επιχείρημα υπέρ της προοδευτικής φορολόγησης είναι η οριακή αξία του χρήματος για τις διαφορετικές κατηγορίες εισοδήματος. Άλλη αξία έχει το 10% όταν βγάζεις 500 ευρώ και άλλη όταν βγάζεις 5000. Όπως έχει πει και ένας σοφός άνθρωπος, η φορολόγηση είναι σαν το άρμεγμα: The task is to extract the maximum amount of milk with the minimum amount of moo. Ο πλούσιος μπορεί να αποχωριστεί μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός του χωρίς να τον πονέσουν πολύ τα βυζάκια, οπότε σε παίρνει να του τα τραβήξεις λίγο παραπάνω και αντίστροφα, η αναλογική φορολόγηση πονά δυσανάλογα τους φτωχότερους γιατί ότι τους αφαιρείς θα τους λείψει απ’ το πιάτο τους και όχι απ’ τον τραπεζικό λογαριασμό τους. Σε ξέρουμε βέβαια τι νεοφιλελές ταλιμπάν είσαι γιαυτό την προτείνεις.
Πολύ σωστό αυτό για την οριακή αξία του χρήματος. Αλλά και αυτή υποκειμενική είναι και η καθημερινή εμπειρία μάς λέει ότι οι συγκεκριμένες αγελάδες μουγκανίζουν και μάλιστα πάρα πολύ με ένα 40% ας πούμε.
Βασικά, χρειαζόμαστε αξιόπιστα στατιστικά: πόσγ φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή προκαλείται από τα υψηλά μεγάλα φορολογικά κλιμάκια; Πόσα λεφτά τελικά αποφέρουν στο κράτος; Και πόσα θα απέφεραν αν ήταν μικρότερα;
ΣΓ,
έχεις δώσει επιχειρήματα σοβαρά για την περίπτωση των υπεραστέρων, όχι για κάθε επαγγελματία που είχε ας πούμε μια καλή χρονιά και θέλει να τα βάλη στην άκρη ή να τα επανεπενδύση, αλλά έρχεται το κράτος, και του τα παίρνει. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.
Καλό σύστημα είναι ένα προοδευτικό σύστημα που ανεβάζει το συντελεστή κατά πολύ πάνω από 50% σε εισοδήματα που είναι αρκετά μεγαλύτερα από τα εισοδήματα που χρειάζονται πραγματικά σε μια οικογένεια για να ζήσει άνετα.
Τα υπόλοιπα τα ακούω βερεσέ και έχουν να κάνουν με ανθρώπους που τους ενδιαφέρει ο πλουτισμός και όχι η ζωή αυτή καθ’ εαυτή.
(Τί είπα τώρα σε μπλογκ ανθρώπων που τους αρέσει ο καπιταλισμός και τον θεωρούν ευεργετικό σύστημα!!!)
Ίσως, αλλά γιατί; Ο ισχυρισμός σου χρειάζεται αιτιολόγηση.
Ένα ενδιαφέρον πρόσφατο κείμενο του Μάνκιου περί φόρων και ανισοκατανομής του εισοδήματος εδώ
http://scholar.harvard.edu/files/mankiw/files/defending_the_one_percent_0.pdf
Προσωπικά συμφωνώ με τον Μάνκιου στο εξής. Αφετηρία φορολόγισης δεν πρέπει να είναι το ύψος του εισοδήματος. Δηλαδή, επειδή κάποιος έχει υψηλό εισόδημα αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει και καλά να του το φορολογήσουμε. Δύο θα πρέπει να είναι τα κριτήρια.
1) Πώς έβγαλε το εισόδημα αυτό? Είναι αποτέλεσμα εθελούσιας συναλλαγής (π.χ. προσφέρει ένα προϊόν που ο κόσμος θέλει να αγοράσει) ή το απέκτησε εις βάρος των άλλων (π.χ. μέσω απάτης, κρατικής εύνοιας, κ.λπ.)? Αν ισχύει το δεύτερο τότε το ίδιο το εισόδημα αιτιολογεί τη φορολόγισή του, αν και προτιμότερο είναι να εξαλείψει κανείς τις συνθήκες που επέτρεψαν στο άτομο αυτό να εκμεταλευτεί τους άλλους. Αν όμως ισχύει το πρώτο, τότε η φορολόγιση πρέπει να έχει άλλη αιτιολόγιση.
2) Τι σκοπό εξυπηρετεί η φορολόγιση? Με άλλα λόγια, πρώτα θα πρέπει να αποφασίσουμε για ποιά πράγματα θα πρέπει να πληρώνει το κράτος, και μετά πώς θα μαζέψουμε τα απαιτούμενα χρήματα. Σίγουρα θα πρέπει το κράτος να παρέχει υποδομές, να φροντίζει ώστε όλα τα παιδιά να έχουν προσβαση σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση (αν και όχι απαραίτητα μέσω δημόσιων σχολείων), να φροντίζει εκείνους τους συμπολίτες μας που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχιας, κ.ο.κ. Και ασφαλώς οι πλούσιοι θα πρέπει να καλύπτουν μεγαλύτερο μέρος των απαιτούμενων δαπανών όχι μόνο αναλογικά αλλά και ως ποσοστό, απλά και μόνο επειδή μπορούν (το λεγόμενο ability-to-pay principle, αυτό που έγραψε ο Κυριάκος παραπάνω). Ωσστόσο, οι απαιτούμενες και οριοθετημένες κρατικές δαπάνες και όχι το εισόδημα θα πρέπει να καθορίζουν το ύψος των φόρων και τη μορφή του φορολογικού συστήματος.
Αντίθετα, οι σοσιαλιστές θεωρούν ότι κάποιος θα πρέπει να πληρώνει περισσότερους φόρους απλά και μόνο επειδή έχει υψηλό εισόδημα. Το πώς θα δαπανηθούν αυτοί οι φόροι (π.χ. αν θα πάνε για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων ή για να επιδοτήσουν τα στεγαστικά δάνεια των μικροαστών) είναι απόφαση ανεξάρτητη. Μια τέτοια προσέγγιση δεν με βρίσκει σύμφωνο.
ωραιο αρθρο. συμφωνω!! αν θες τσεκαρε και 2 αρθρα του gary becker για το θεμα αυτο.
http://www.becker-posner-blog.com/2010/04/should-the-us-introduce-a-value-added-tax-becker.html
http://www.becker-posner-blog.com/2012/07/is-raising-marginal-tax-rates-on-higher-income-individuals-a-good-idea-becker.html