Σήμερα επιθυμώ να πραγματευτώ με λίγα λόγια το ζήτημα της ενδυματολογικής ελευθερίας. Μιας ελευθερίας λησμονημένης σχεδόν, καθότι αυτονόητης, η οποία όμως επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς τίθεται σταδιακά στο στόχαστρο του Νεοηθικισμού ή της δυσανεξίας. Το ειδικώτερο θέμα της κρηδεμνοφορίαςτο ανέπτυξα εδώ, οπότε σας παραπέμπω στα ήδη λεχθέντα.
Πολλοί θα πουν: και τι το σπουδαίο έχει πια αυτή η δήθεν ενδυματολογική ελευθερία; Γιατί να ασχοληθούμε ειδικά με αυτήν; Ούτε στα Συντάγματα περιέχεται ούτε σε διεθνείς συμβάσεις. Και στο κάτω κάτω, ακόμη και αν το κράτος αποφάσιζε να ρυθμίση κάποια πτυχή της ενδυματολογικής μας έκφρασης, η προσβολή θα ήταν τόσο μικρή και ασήμαντη, που δεν αξίζει να ασχολούμαστε.
Είναι όμως έτσι; Ή μήπως εξ όνυχος τον λέοντα και εκ της ενδυματολογικής ελευθερίας την ευνομούμενη πολιτεία;
Ας πειραματιστούμε λοιπόν διανοητικώς με ένα νόμο που επιβάλλει να φοράμε όλοι τα καλά μας μια φορά τον μήνα (έναντι ποινής ενός μικρού προστίμου, ας πούμε 10 ευρώ). Ή να το κάνουμε ακόμη πιο συγκεκριμένο: κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου όλοι οι δημότες Καλαβρύτων υποχρεούνται να φέρουν την εθνική ενδυμασία, την οποία τους παρέχει ο Δήμος. Σκοπός του μέτρου δεν είναι η έξαρση του εθνικού φρονήματος ή η απόδοση τιμών στους πεσόντες, αλλά η ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος προς την περιοχή, απλά και πρακτικά. Ξεκάθαρο το δημόσιο συμφέρον, οφθαλμοφανής η κοινή ωφέλεια.
Τι έχουμε εδώ λοιπόν; Καταρχάς, δεν προσβάλλεται κάποιο εξειδικευμένο δικαίωμα, κανένα τουλάχιστον από τα κλασσικά και σεβάσμια. Ο νόμος διώκει ένα εύλογο σκοπό, την αισθητική αναβάθμιση της κοινωνίας μας: όταν φοράμε τα καλά μας, είμαστε κατά τεκμήριο πιο όμορφοι, παράγεται μια θετική εξωτερικότητα βρε αδερφέ. Ή, στο δεύτερο παράδειγμα, την οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής διά του τουρισμού. Η διάταξη δεν θέτει κανένα ιδιαίτερο ιδεολογικό πρόβλημα, καθώς οι άνθρωποι γενικά δεν έχουν έντονες απόψεις για το τι θα φορέσουν. Επίσης, ούτως ή άλλως όλοι κάποια μέρα θα τα φορούσαν τα καλά τους. Ούτε τους επιβάλλεται να υποβληθούν σε έξοδα, αγοράζοντας κάποια συγκεκριμένη αμφίεση, καθώς ως “τα καλά τα ρούχα” νοούνται από τον νόμο τα καλύτερα που τυχαίνει να διαθέτη κάποιος. Η κύρωση για την παραβίαση του νόμου είναι επίσης αναλογική, ήπια θα έλεγα και όχι ανελέητη.
Όλα καλά συνεπώς;
Δεν θα το έλεγα. Κάτι λείπει εδώ.
Ας δούμε όμως και μια επιμέρους εφαρμογή, για να δούμε το θέμα μας και πιο πρακτικά:
Μια ειδικώτερη πτυχή της ενδυματολογικής ελευθερίας που πλήττεται τις μέρες μας είναι, παράξενο αλήθεια, η ενδυματολογική ελευθερία του βουλευτή. Ευτυχώς, ακόμη τουλάχιστον, όχι εκείνη που συνιστά εν ταυτώ και ενάσκηση του ελεύθερου λόγου του:
Τεκταίνονται διάφορα όμως, εν ονόματι της αξιοπρέπειας του Σώματος, εις βάρος της στοιχειώδους ελευθερίας του βουλευτή να επιλέξη με τι θα ενδύση τον σάρκινο χιτώνα του.
Η Βουλή όμως δεν είναι στρατόπεδο. Στην πολυφωνία των απόψεων, ιδεολογιών, κοσμοθεωριών που εκφράζονται σε ένα Βουλευτήριο δεν μπορεί παρά να αντιστοιχή και η πολυχρωμία των εμφανίσεων. Κάθε βουλευτής εκφράζει ενδυματολογικώς την προσωπικότητά του, όποια κι αν είναι αυτή.
Και όπως οι απόψεις κάθε βουλευτή καταλογίζονται σε αυτόν και όχι στην Βουλή, της οποίας είναι μέλος, έτσι και οι παρακινδυνευμένες ενδυματολογικές επιλογές χαρακτηρίζουν τους βουλευτές, και κυρίως τις βουλεύτριες, που τις αποτολμούν.
Επιτέλους, δεν είναι για όλα ο Φρούραρχος.
Θανάση,είναι ενδιαφέρουσα η επισήμανση σου: σωστά στέκεσαι σε κάτι τοσο δηθεν επιδερμικό, γιατί αποκρυπτογαφόντας τα ασήμαντα μπορείς να εξάγεις χρησιμα συμπερασματα για τα μειζονα.
Η ενδυμασία οφείλει να διαμορφώνεται ανάλογα με τον χώρο που παρευρισκόμαστε, αλλά και την περίσταση: μέσω αυτής αποτυπώνεται η σοβαρότητα ή η ελαφρότητα της στιγμής. Για παράδειγμα, ο Καμμένος το συγκεκριμενο μπλουζάκι (που μου θυμίζει τα μπλουζάκια του Θέμου ή τις γραβάτες του Ακάλυπτου)μπορεί να το φοράει στο Κοινοβούλιο, θα μπορούσε όμως ποτε να εισέλθει με αυτο σε συνάντηση του eurogroup;
Μήπως η γραβάτα (την οποία οι αριστεροί βουλευτές έχουν αποτινάξει στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν το δήθεν λαϊκό τους πρόσωπο)δεν είναι ένδειξη τυπολατρίας, αλλά σεβασμού στον ιερό χώρο ενός Κονοβουλίού, στα έδρανα του οποιου παλιότερα καθίσαν κολοσσοί οπως ο Τρικούπης και ο Βενιζελος;
Στο θέμα της ενδυμασίας θέτω και μια ακομα παράμετρο: στο όνομα της ελευθερίας κινήσεων και έκφρασης έχει καταργηθεί εδώ και χρόνια η στολή, η ομοιόμορφη ενδυμασία στα σχολεία. Σε ένα δημόσιο πολυφυλετικό σχολείο, στο οποίο συνυπάρχουν παιδιά εντελώς δυσανάλογης κοινωνικής – εθνικής προέλευσης και που λόγω της σταδιακής εξάλειψης της μεσαίας τάξης, οι διαφορές στην ένδυση των μαθητών είναι ιδιαίτερα εμφανείς, μηπως ή ελεύθερη ένδυση ενισχύει το κοινωνικό χάσμα, την περιθωριοποίηση των απόρων μαθητών και εντέλει το ταξικό μίσος;
Σε χαιρετώ – Κώστας Σίδερης
Α γεια σου Κώστα, το παράδειγμα της σχολικής αμφίεσης, της “ποδιάς” ντε, είναι το κατάλληλο.
Λοιπόν, εκεί όπου πρόκειται για ανηλίκους και όχι για ενηλίκους, όπου υπάρχουν κάποια εύλογα επιχειρήματα υπέρ της ποδιάς, σαν και αυτά που αναφέρεις, όπου οι μαθητές υποχρεούνται ούτως ή άλλως να ακολουθούν μια πειθαρχία, εκεί έχουμε απορρίψει ως κοινωνία την ομοιομορφία χάριν της προσωπικής έκφρασης. Κάναμε μια στάθμιση μια γενιά πριν και ταχθήκαμε υπέρ της ελευθερίας, μπορεί και της ελευθεριότητας, ακόμη και της χαζελευθερίας.
Τώρα ξαφνικά αρχίζουν πάλι να ακούγωνται φωνές υπέρ της κρατικής ρύθμισης της ενδυματολογικής έκφρασης καθενός. Την μία είναι η γυναικεία δήθεν χειραφέτηση για τον ισλαμικό πέπλο, την άλλη το τέμενος του Κοινοβουλίου για τα μίνια της εκτραχηλισμένης Ραχήλ, την παράλλη δεν ξέρω και γω τι.
Η διαφορά από την εποχή που οι χωροφυλάκοι συνελάμβαναν τις τουρίστριες με τις γυμνόστηθες λουτρίδες ποια είναι ακριβώς;
[δεν σε ξέχασα, ακόμη δεν έχω έρθει Πάτρα!]
“Ο νόμος διώκει ένα εύλογο σκοπό, την αισθητική αναβάθμιση της κοινωνίας μας: όταν φοράμε τα καλά μας, είμαστε κατά τεκμήριο πιο όμορφοι, παράγεται μια θετική εξωτερικότητα βρε αδερφέ. Ή, στο δεύτερο παράδειγμα, την οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής διά του τουρισμού.”
Τα πράγματα θα ήταν ενδεχομένως απλά αν η αισθητική αποτελούσε μια ιδιότητα για την οποία θα υπήρχε δια-υποκειμενική συμφωνία. Σε εμένα μπορεί να αρέσουν αισθητικά τα καλόγουστα στενά μπλουζάκια, σε εσένα τα πολύ φαρδιά κουστούμια. Επιπλέον η κοινωνία μπορεί να απολαμβάνει θετική χρησιμότητα εξαιτίας της αισθητικής αναβάθμισης αλλά ταυτόχρονα ζημιώνεται από την αρνητική χρησιμότητα εξαιτίας της μικρότερης άνεσης που συνεπάγεται η “smart” ενδυμασία. Συνεπώς η ενδεχόμενη θετική εξωτερικότητα συνοδεύεται από κάποιες αρνητικές. Τέλος την τουριστική ανάπτυξη ενδεχομένως θα την ενθάρρυνε και νόμος που θα επέβαλε της ένδυση των καλλίγραμμων Ελληνίδων με καυτά σορτς. Οι περισσότεροι ωστόσο θα διαφωνούσαμε για ευνόητους λόγους με κάτι τέτοιο.
Ωστόσο επειδή ακριβώς η θετική χρησιμότητα μια επιλογής συνοδεύεται με κάποια αντίστοιχη αρνητική (που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι μάλλον μεγάλη) θα διαφωνήσω με το άνευ ορίων δικαίωμα της επιλογής ενδυμάτων από τους βουλευτές. Οι δυνατότητες που δίνει ο λόγος στους βουλευτές να εκφράζονται είναι πολύ μεγάλος και οι ακραίες ενδυματολογικές επιλογές νομίζω πως μόνο μεγάλες αρνητικές εξωτερικότητες παράγουν.
Από ότι βλέπω τα captcha παραμένουν αλλά τα timed edit (απαραίτητα για την διόρθωση των απρόσεκτων ορθογραφικών) έφυγαν. :(
Ο υποθετικός νόμος απαιτεί από τους πολίτες να φορέσουν τα καλά τους, όποια κι αν είναι αυτά. Δεν θέτει αντικειμενικά αισθητικά κριτήρια (που θα το μπορούσε!), αλλά αφήνει την πρωτοβουλία στον πολίτη.
Θα ήταν ένας τέτοιος νόμος συνταγματικός; Αν όχι, γιατί;
Αλλά ούτως ή άλλως όλοι κάποια μέρα φοράνε τα καλά τους, επωμιζόμενοι πρόθυμα την σχετική δυσφορία. Εκείνο που κάνει στην πραγματικότητα ο ενδυματολογικός νομοθέτης είναι να επιλύη, κάτσε καλά τώρα, το πρόβλημα του συγχρονισμού! Αν συναποφάσιζαν να βάλουν όλοι τα καλά τους μια ωρισμένη Ημέρα της Καλλενδυσίας, θα επωφελούνταν όλοι από το ωραίο θέαμα. Απλώς χρειαζόταν μια μικρή κρατική παρέμβαση βρε!
Εεεεεεεεεεε, εγώ δεν διαφωνώ! Για τις ωραίες εννοώ, οι άλλες να βάλουν μπούρκα. ;-)
Συμφωνώ πως σε ορισμένες περιπτώσεις ο νομοθέτης ή (καλύτερα) η επαγγελματική ένωση κτλ. θα μπορούσε να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος τους συγχρονισμού. Αυτό που ήθελα να τονίσω στο μήνυμα μου είναι πως σχεδόν πάντα η θετική χρησιμότητα έρχεται με κάποιο κόστος (το ταίρι της αρνητικής της) που κάποιες φορές την ξεπερνά και αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψιν μας.
Ωστόσο Αθανάσιε βρίσκω πως ο ισχυρισμός σου 1
1)
είναι ασύμβατος με τον ισχυρισμό 2
2)
Ναι θα μπορούσε να υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία ή κανονισμός (γραπτό ή άγραφος) ή άλλη υποχρέωση που θα προσδιόριζε τον ενδυματολογικό κώδικα ορισμένων ατόμων σε ορισμένες περιπτώσεις. Οι δικηγόροι π.χ. μπορούν να συμφωνήσουν (ή μάλλον έχουν συμφωνήσει) πως κατά τη διάρκεια της εργασίας τους οφείλουν να φορούν κοστούμι, οι γιατροί λευκή ρόμπα και οι πιλότοι στολή συνοδευόμενη με το κατάλληλο καπέλο. Αυτό γιατί η συγκεκριμένη ένδυση συνδέεται στο μυαλό των πελατών τους με κάποιου είδους θετική αξία ενώ το κόστος άνεσης είναι μικρότερο από την συγκεκριμένη αξία (παρεμπιπτόντως κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει και με την περίπτωση των βουλευτών;). Ωστόσο η ελεύθερη επιλογή του ενδύματος (“φορέστε ότι νομίζετε πως σας πάει”) θα βρίσκονταν εντελώς αντίθετη στους σκοπούς ενός τέτοιου μέτρου.
Καλά ούτε εγώ δεν θα είχα πρόβλημα. Οι καλλίγραμμες ίσως να είχαν (σίγουρα όχι αυτές που φοράνε τα καυτά σόρτς ούτως ή άλλως οικειοθελώς) :)
Δεν κατάλαβα γιατί είναι ασύμβατοι. Το ένα αφορά το τι της ενδυμασίας, το άλλο το πότε.
Οι σκοποί του “πότε” εξυπηρετούνται μόνο με ορισμένες επιλογές του “τι”. Διευρύνοντας το πεδίο επιλογών που αφορά το “τι” (μέσω τις υποκειμενικότητας της ερμηνείας) αυξάνεις την πιθανότητα οι σκοποί αυτοί να μην εξυπηρετούνται.