Περί ΠΝΠ μικρό στατιστικό

Επανερχόμενος σε ένα θέμα που με είχε απασχολήσει λίγο στο παρελθόν και μάλλον θα το βρίσκουμε μπροστά μας και στο εγγύς μέλλον, συζητείται ευρέως, με αφορμή και τα της ΕΡΤ, το φαινόμενο της νομοθέτησης διά ΠΝΠ. Το θέμα είναι πολύ ενδιαφέρον, οι διαμαρτυρίες ασφαλώς έχονται βασιμότητος, όπως έκανε εδώ με παρόμοια στατιστικά στοιχεία ο Χασοδίκης, θέλησα όμως απλώς να διερευνήσω λίγο μπακαλοστατιστικά την βασική σκέψη που διέπει τα παράπονα: ότι η Κυβέρνηση κυβερνά με διατάγματα, επειδή φοβάται/περιφρονεί την Βουλή.

Είναι πράγματι έτσι διαχρονικά; Άλλαξε η κοινοβουλευτική τακτική τον τελευταίο καιρό; Και αν ναι, πόσο περίπου;

Λοιπόν, έχουμε και λέμε:

Τον τελευταίο 1,5 χρόνο, ήτοι από 01 Ιανουαρίου 2012, έχουν ψηφιστή 124 νόμοι, ζωή νά’χουν. Εξ αυτών, κυρωτικοί ΠΝΠ είναι οι εξής 17:

Ν. 4147 Ρυθμίσεις κατεπειγόντων θεμάτων αρμοδιότητας των Υπουργείων Εσωτερικών, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης και του Υπουργού Επικρατείας
Ν. 4128 Κατεπείγουσες ρυθμίσεις για την οικονομική ανάπτυξη της Χώρας» και άλλες διατάξεις
Ν. 4118 Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των εξαιρετικά επειγουσών και απρόβλεπτων αναγκών του κοινωφελούς, μη κερδοσκοπικού ιδρύματος με την επωνυμία “ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ”» και άλλες διατάξεις.
Ν. 4117 Τροποποίηση της παρ. 16 του άρθρου 49 του ν. 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις (Α΄ 249)» και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Ν. 4116 Κύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Παράταση της διάρκειας λειτουργίας της προσωρινής ενιαίας διοικούσας επιτροπής του άρθρου 1 της υπ’ αριθμ. 7/28.2.2012 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (Α΄ 39)» (Α΄ 188)
Ν. 4111 (εν μέρει) Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, τροποποιήσεις του ν. 4093/2012, κύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Έγκριση των Σχεδίων των Συμβάσεων Τροποποίησης της Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Τ.Χ.Σ.) και της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), με τίτλο «Κύρια Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης», της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ε.Τ.Χ.Σ., της Ελληνικής Δημοκρατίας και της ΤτΕ, με τίτλο «Σύμβαση Διευκόλυνσης Διαχείρισης Υποχρεώσεων ΣΙΤ» και της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ε.Τ.Χ.Σ., της Ελληνικής Δημοκρατίας και της ΤτΕ, με τίτλο «Διευκόλυνση αποπληρωμής Τόκων Ομολόγων», παροχή εξουσιοδοτήσεων για την υπογραφή των Συμβάσεων» και άλλες επείγουσες διατάξεις.
Ν. 4092 Τροποποίηση του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του νόμου 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012 − 2015» (Α΄ 152), όπως ισχύει» (Α΄ 174), της από 7 Σεπτεμβρίου 2012 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Κατάργηση ελάχιστου ποσοστού Ελληνικού Δημοσίου σε ΕΛΠΕ, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ, Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης, Βόλου, Ελευσίνας, Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου, Καβάλας, Κέρκυρας, Λαυρίου, Πατρών και Ραφήνας, καθώς και κατάργηση του άρθρου 11 του ν. 3631/2008 (Α΄ 6), (Α΄ 175)» και άλλες διατάξεις.
Ν. 4089 Μεταφορά Μαθητών για το σχολικό έτος 2012-2013 (ΦΕΚ 171 Α΄), μεταφορά αρμοδιότητας στις Περιφέρειες και άλλες διατάξεις
Ν. 4088 Ρύθμιση θεμάτων μεταθέσεων αξιωματικών Ελληνικής Αστυνομίας έτους 2012
Ν. 4087 Παράταση διάρκειας του Προγράμματος “Βοήθεια στο Σπίτι”
Ν. 4086 Καταβολή της ειδικής αποζημίωσης και των οδοιπορικών εξόδων σε όσους διορίζονται έφοροι των αντιπροσώπων της δικαστικής αρχής, δικαστικοί αντιπρόσωποι, γραμματείς των εφορευτικών επιτροπών και διερμηνείς της τουρκικής γλώσσας στις εκλογές της 17ης Ιουνίου. Τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 28 του ν. 1892/1990 (Α΄ 101)
Ν. 4084 Ρύθμιση θεμάτων συμβάσεων που αφορούν Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και Εγκαταστάσεων Κράτησης παράνομα διαμενόντων στη χώρα αλλοδαπών και τρόπο φύλαξης αυτών
Ν. 4082 Λήψη μέτρων για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν από τα γεγονότα της 12ης Φεβρουαρίου 2012 στο κέντρο των Αθηνών
Ν. 4080 Μεταφορά του χρόνου διενέργειας των ετήσιων τακτικών κρίσεων έτους 2012 στις Ένοπλες Δυνάμεις, την Ελληνική Αστυνομία και το Λιμενικό Σώμα − Ελληνική Ακτοφυλακή
Ν. 4079 Ρυθμίσεις θεμάτων κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων», της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Ρυθμίσεις θεμάτων εφαρμογής των νόμων 3864/2010, 4021/2011, 4046/2012, 4051/2012 και 4071/2012», της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Ρυθμίσεις θεμάτων δημοσίευσης οικονομικών εκθέσεων πιστωτικών ιδρυμάτων και θυγατρικών τους, οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χρηματοοικονομικό τομέα»
Ν. 4060 Έγκριση Σχεδίου Κύριας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε. Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Τ.Χ.Σ.) και της Τράπεζας της Ελλάδος και παροχή εξουσιοδοτήσεων για την υπογραφή της Κύριας Σύμβασης
Ν. 4047 Κατεπείγοντα μέτρα εφαρμογής του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012−2015 και του Κρατικού Προϋπολογισμού έτους 2011» και της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Ρυθμίσεις κατεπειγόντων θεμάτων εφαρμογής του ν. 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο − βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012−2015»

Σχόλια:

Εδω θέλει προσοχή, γιατί με ένα κυρωτικό νόμο μπορεί να κυρωθούν περισσότερες ΠΝΠ, όπως με τον 4047. Το ποσοστό 17/124 είναι το όχι ασήμαντο 13,7%, ενώ οι κυρωθείσες ΠΝΠ ανέρχονται στην πραγματικότητα σε 21, αν μέτρησα σωστά.

Ωστόσο, η πολιτική βαρύτητα του ποσοστού αυτού είναι πολύ μεγαλύτερη, διότι από τους υπόλοιπους νόμους η μεγάλη πλειονότητα είναι κυρώσεις βαρετών διεθνών συμβάσεων. Πράγματι λοιπόν, είναι αλήθεια ότι οι Κυβερνήσεις Παπαδήμου και Σαμαρά επέλεξαν να τέμνουν τα σημαντικά ζητήματα με ΠΝΠ, τις οποίες μετά εγκρίνει η Βουλή.

Τούτου λεχθέντος, πολλές από τις υπόψιν ΠΝΠ είναι παντελώς αδιάφορες πολιτικά. Όπως φαίνεται από τους τίτλους τους, κάποιες είχαν ως θέματα εντελώς πεζά και ανύποπτα, όπως η μεταφορά των μαθητών, οι μεταθέσεις των αστυνομικών ή αναβολή των κρίσεων στις Ένοπλες Δυνάμεις. Μία μάλιστα εξ αυτών, ο Ν. 4082, ήταν πραγματικά άξια του ονόματος της ΠΝΠ και απολύτως σύμφωνη με το Σύνταγμα, πνεύματι και γράμματι. Αλλά και ο Ν. 4118 για το “Ερρίκος Ντυνάν” πιθανόν να δικαιολογήται επαρκώς. Υπάρχει επίσης και ο Ν. 4087 για την “Βοήθεια στο Σπίτι”, που ούτε πολιτική σημασία είχε ούτε μπορώ να καταλάβω γιατί στην ευχή χρειαζόταν για αυτόν ΠΝΠ.

Κατ’ ακριβολογίαν λοιπόν, οι μνημονιακές ΠΝΠ, για τις οποίες και μόνο έγινε τόσος θόρυβος και όχι βέβαια για τις υπόλοιπες, ανέρχονται σε εφτά, δηλαδή στους νόμους 4147, 4128, 4111, 4092, 4079, 4060, 4047. Σε αυτούς ας προσθέσουμε και τον 4084 για τους παράτυπους/παράνομους/λαθρο-μετανάστες, που είχε πολιτική σημασία. Οχτώ νόμοι σε 17 μήνες δεν είναι και λίγοι: σημαίνει ότι μια φορά το δίμηνο η Κυβέρνηση νομοθετεί σε κάτι σημαντικό με διατάγματα.

Υπάρχει βεβαίως και ένα ελαφρυντικό: η οικονομική κρίση που υφιστάμεθα αναμφίβολα απαιτεί γρήγορες αποφάσεις, ενώ σε πολλά πράγματα δεν έχουμε την πληροφόρηση που χρειάζεται για να κρίνουμε το θέμα της “εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης”. Όμως, εν προκειμένω η καταδικαστική κρίση προκύπτει μάλλον αβίαστα από την ποσοτική διάγνωση της κοινοβουλευτικότητας των κυβερνήσεων: είναι περισσότεροι και ουσιωδέστεροι οι εκτελεστικοί του μνημονίου νόμοι που θεσπίζονται διά των εξαιρετικών ΠΝΠ παρά διά μέσου της κανονικής κοινοβουλευτικής διαδικασίας.

Και όσο εθιζόμαστε στο δίκαιο της εξαίρεσης, τόσο το χειρότερο για τον κανόνα…

Ας μεταφερθούμε τώρα νοερά 10 χρόνια πίσω, στα καλά τα χρόνια, τότε που μόλις είχαμε βάλει το ευρώ στο πορτοφόλι μας και πού να κρεμάσουμε το καινούργιο κοσκινάκι μας. Κατά την ίδια λοιπόν ακριβώς περίοδο των περίπου 17 μηνών, πριν 10 χρόνια, είχαν ψηφιστή μόλις 85 νόμοι έναντι 124 τώρα. Αυτό, ήτοι η αύξηση της νομοπαραγωγικής μηχανής κατά 50%, είναι από μόνο του ένα εύρημα, που αιτιολογείται, υποθέτω, από τους φρενήρεις ρυθμούς της κρίσης, των διαπραγματεύσεων με τους τριμερίτες κ.λπ. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ΠΝΠ μόλις ψηφισθείσες τροποποιούνται με νεώτερες ΠΝΠ λίγες μόλις εβδομάδες μετά. Οποία προχειρότης.

Ανάμεσα σε αυτούς τους 85 τυπικούς νόμους, ο επιμελής νομοδίφης ανευρίσκει και 4 εν όλω ΠΝΠ, ήτοι ποσοστό 4,7%, και μάλιστα τις εξής:

Ν. 3093/2003 Άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, κατά τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές και τις εκλογές για την ανάδειξη των Αρχών των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων της 13ης Οκτωβρίου 2002, από εκλογείς, οι οποίοι δεν έχουν περιληφθεί στους νέους εκλογικούς καταλόγους.

Ν. 3069/2002 Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, Κήρυξη Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων και Ρύθμιση λοιπών Θεμάτων για την Εκτέλεση του Ολυμπιακού Έργου της Μαραθώνιας Διαδρομής

Ν. 3020/2002 Απαγόρευση πραγματοποίησης δοκιμασιών ή προσομοιώσεων εξετάσεων από φροντιστήρια ή άλλους ιδιωτικούς φορείς

Ν. 2990/2002 Αρμοδιότητα των δικαστηρίων σε υποθέσεις αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, φορολογικές και τελωνειακές ρυθμίσεις

Από αυτές τις ΠΝΠ καμία δεν φαίνεται να ήταν, όσο θυμάμαι κιόλας, μείζονος πολιτικής σημασίας. Εξ αυτών μάλιστα οι Ν. 3093 και 3020 συγκεντρώνουν αρκετές πιθανότητες να έπρεπε πράγματι να εκδοθούν με την διαδικασία του άρ. 44 Σ.

Τα δεδομένα λοιπόν που διαπιστώσαμε είναι η εμφανής ποσοστική και ποιοτική ενίσχυση των ΠΝΠ εις βάρος της συνήθους νομοθέτησης. Οι ΠΝΠ αναλογικά υπερτριπλασιάστηκαν, επίδοση ακόμη πιο εντυπωσιακή αν ληφθούν υπόψιν δύο ακόμη δεδομένα: α) η μεγάλη αύξηση της συνολικής νομοπαραγωγής, και β) η σχετική αύξηση των διεθνών συμβάσεων, λόγω μνημονίου ασφαλώς, ως ποσοστού της όλης νομοθέτησης. Πέραν της ποσοτικής αύξησης όμως, ανησυχητικώτερα είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει: οι κορυφαίες κυβερνητικές επιλογές επιβάλλονται μέσω ΠΝΠ.

Φυσικά η σύγκριση που έκανα μπορεί να πάσχη από χίλιες μεριές (μικρό δείγμα, τυχαιότητα κ.λπ.), νομίζω όμως ότι το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει σε ικανό βαθμό την γενική αίσθηση που υπάρχει. Η εξαίρεση παραμένει μεν εξαίρεση, η οικονομική κρίση ίσως επέβαλλε κάποια μεγαλύτερη χρήση των ΠΝΠ, αλλά η οδός αυτή είναι ολισθηρή και πρέπει να ανακοπή. Είναι σε κάποιο βαθμό παρήγορη η θεσμική εξισορρόπηση των αφειδών ΠΝΠ από την άνοδο της σχετικής πολιτικής ισχύος της Βουλής: ενώ δέκα χρόνια πριν όλοι ήξεραν ότι οι ΠΝΠ θα εγκριθούν από τους υπάκουους βουλευτές της συμπολίτευσης, σε μια Βουλή όπως την σημερινή, και μάλιστα με το πλούσιο ιστορικό αποχωρήσεων, διαφωνιών, διαγραφών, αποστασιών και μεταπηδήσεων των τελευταίων τριών ετών, τίποτε δεν είναι βέβαιο. Το γεγονός αυτό εξηγεί προφανώς σε μεγάλο βαθμό την αύξηση των ΠΝΠ και κατά την γνώμη μου παρέχει την καλύτερη εξήγηση του φαινομένου.

Αλλά το πρόβλημα παραμένει: η Βουλή πρέπει να βουλεύεται, όχι η Κυβέρνηση.