Όπως προείπαμε, μαζευτήκαμε 11 εκατομμύρια συνταγματολόγοι και λέμε ο καθένας ο μακρύ του και το κοντό του.
Αλλά επειδή το λένε μακρύτερο και μερικοί πιο κοντό, καλό είναι να διακρίνουμε τους μεν από τους δε.
Μερικές υπενθυμίσεις μετά από αυτές και αυτές περί κοινοβουλευτισμού λοιπόν, για τους έχοντες ώτα:
Καταρχάς, κοινοβουλευτικό ονομάζεται το σύστημα εκείνο στο οποίο η Κυβέρνηση οφείλει να απολαύη της εμπιστοσύνης της Βουλής, τόσο για να διοριστή, όσο και για να διατηρηθή. Η Βουλή εμπιστεύεται την Κυβέρνηση, όχι το αντίστροφο. Μια Βουλή μπορεί να εμπιστευθή λοιπόν περισσότερες Κυβερνήσεις [όχι ταυτόχρονα, ας είμαστε και λίγο μονογαμικοί ;-)].
Οι βουλευτικές εκλογές είναι, απίστευτο!, ακριβώς αυτό που λέει η φράση, βουλευτικές. Δεν είναι κυβερνητικές, δεν εκλέγουμε Πρωθυπουργό, δεν εκλέγουμε Κυβέρνηση, αλλά εκλέγουμε τους παραστάτες του λαού. Και αυτοί μετά αποφασίζουν αν θα δώσουν ή όχι την ψήφο της εμπιστοσύνης τους σε όποια Κυβέρνηση τυχόν εμφανιστή μπροστά τους.
Η βουλευτική περίοδος είναι τετραετής (άρ. 53 παρ. 1 Σ). Κάθε Βουλή εκλέγεται για τέσσερα έτη, ούτε δεκατέσσερα ούτε όμως και λιγώτερα από τέσσερα. Η παραίτηση μιας Κυβέρνησης καθαυτήν δεν συνεπάγεται εκλογές, ούτε και πρέπει να συνεπάγεται. Εκλογές προκαλούνται μόνο αν το ζητήση η παραιτηθείσα Κυβέρνηση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας “για ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας”, προβάλλοντας ως κρίσιμο εθνικό θέμα την μεγάλη συμφορά που βρήκε το έθνος επειδή καταψηφίστηκε, ή “αν έχουν παραιτηθεί ή και καταψηφιστεί από αυτή δύο Κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα” (άρ. 41 παρ. 1-2 Σ).
Ο κατά τα λοιπά ρυθμιστής του πολιτεύματος Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνεπώς δεν έχει πλέον την εξουσία διαλύσεως της Βουλής, “εάν αύτη ευρίσκεται εν προφανεί δυσαρμονία προς το λαϊκόν αίσθημα” των μουντζωτών αγανακτισμένων. Η εξουσία αυτή αποτελούσε την κυριώτερη από τις λεγόμενες υπερεξουσίες του, που ψαλιδίστηκαν από την πασόκειο αναθεώρηση του 1986, μαζί με την δυνατότητα παύσης της Κυβέρνησης και την σύγκληση του Συμβουλίου της Δημοκρατίας. Σαφώς αποτελούσε αριστοκρατικό στοιχείο στην δομή του πολιτεύματος, στην κατάργησή της δε αντέδρασε και αντιδρά ο συντηρητικός πολιτικός χώρος, τότε εκπροσωπούμενος παραδειγματικά από τον Μητσοτάκη, τώρα από τον Τσίπρα.
Η ελληνική κοινοβουλευτική πρακτική επιτρέπει τους εξωκοινοβουλευτικούς Πρωθυπουργούς, κι ας είναι “μη εκλεγμένοι”. Άλλωστε, και ο Πρωθυπουργός ένας των Υπουργών είναι, όχι πρίμους ίντερ πάρες βέβαια, αλλά πάντως υπουργός και αυτός. Και όλοι ξέρουμε ότι οι Υπουργοί μπορεί να είναι και εξωκοινοβουλευτικοί: το άρ. 81 παρ. 2 Σ ορίζοντας τα προσόντα των μελών της Κυβέρνησης, απλώς παραπέμπει στο άρ. 55 Σ περί των προσόντων των Βουλευτών. Αλλά και ο Πρωθυπουργός είναι μέλος της Κυβέρνησης, οπότε, το πιάνετε το νόημα.
Αυτή η συνθήκη του πολιτεύματος είναι άλλωστε σύμφωνη με το Σύνταγμα, όχι μόνο επειδή η ειδική περίπτωση του άρ. 38 παρ. 2 Σ αναφέρεται σε όποιον τυχόν προτείνη η Κοινοβουλευτική Ομάδα, άρα όχι απαραιτήτως μέλος της ή μέλος της Βουλής, αλλά κυρίως επειδή είναι σύμφωνο με την υπεροχή της Βουλής: αρχηγός είναι, ό,τι θέλει κάνει, σε όποιον θέλει δίνει την εμπιστοσύνη της. Ο Παπαδήμος δεν είναι κατά τούτο διαφορετικός από τον Ζολώτα. Το ζήτημα της συνταγματικότητας του εξωκοινοβουλευτικού Πρωθυπουργού λοιπόν δεν κρίθηκε τώρα, αλλά εδώ και μια εικοσαετία.
Οι βουλευτές είναι ελεύθεροι. Αντιπροσωπεύουν το Έθνος. Δεν είναι πρόβατα του κόμματός τους, δεν είναι ούτε προδότες ούτε αποστάτες, δεν έχουν υποχρέωση πίστης σε κανένα αρχηγό, είναι μεγάλα παιδιά και έχουν ιδίαν ευθύνη για ό,τι ψηφίζουν. Από την Σακοράφα και τον Κουρουμπλή μέχρι την Έλσα Παπαδημητρίου και τον Έλληνα ταμένο τον Πάνο τον Καμμένο ένας νέος άνεμος κοινοβουλευτισμου έχει φυσήξει.
Συνελόντι ειπείν, κοινοβουλευτική χούντα και κοινοβουλευτικό πραξικόπημα είναι φράσεις στα όρια της αντίφασης, κάτι σαν “γυάλινο ξύλο” ή “η σκέψη του Παπουτσή”.
Συνέλθετε λέμε.
Επιτέλους κάποιος γράφει τα πράγματα με το όνομά τους. Υποθέτω, λοιπόν, ότι και το επιχείρημα ότι «η χώρα πρέπει να κυβερνηθεί» των υποστηρικτών της ενισχυμένης αναλογικής είναι έξω και από το πνεύμα και από το γράμμα του Συντάγματος.
Αλλά θα ήθελα ένα σχόλιο στην εξής, κατά τη γνώμη μου, θεμελιώδη αντίφαση:
Άρθρο 1, παρ. 3: Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.
Άρθρο 51, παρ. 2: Οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος.
Το Άρθρο 1, παρ. 3 υπονοεί ότι Λαός και Έθνος δεν ταυτίζονται, οι εξουσίες ωστόσο πηγάζουν από το Λαό, όχι από το Έθνος. Το ´Αρθρο 51, παρ. 2 όμως ορίζει ότι οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος. Το Λαό τότε, που είναι και η πηγή όλων των εξουσιών ποιος τον αντιπροσωπεύει; Και μήπως η εν λόγω πρόβλεψη σημαίνει ότι αλλοεθνείς Βουλευτές οφείλουν να αντιπροσωπεύουν το Ελληνικό Έθνος; Ποιος θα αντιπροσωπεύει τους αλλοεθνείς πολίτες της χώρας;
Αφήνω κατά μέρος τόσο την εντελώς προβληματική αρχή της «αντιπροσωπείας» αντί της μάλλον πιο αρμόζουσας «εκπροσώπησης» (τι διάολο, αυτοκίνητο είναι το Έθνος για να αντιπροσωπεύεται;), όσο και την απουσία κάθε πρόβλεψης στον κατά τα λοιπά κυρίαρχο Λαό να παύει τους αντιπροσώπους του – ωωπς, το Έθνος είπαμε αντιπροσωπεύουν οι Βουλευτές :-)
Βρέννε γκρινιάρη,
Για μένα ναι. Δες στον σύνδεσμο για λεπτομέρειες.
Στο άρ. 1 λαός είναι ο λαός, οι πολίτες δηλαδή, και μάλιστα ο λαός εν στενή εννοία, ήτοι το εκλογικό σώμα. Και έθνος είναι ο λαός στην διαχρονική και διατοπική του διάσταση. Μπορείς να το αναγνώσης όχι απαραίτητα εθνικιστικά, αλλά και από την σκοπιά της διαγενεακής δικαιοσύνης ας πούμε. [πράγμα που αν είχε γίνει όλα αυτά τα χρόνια ίσως να μην είχαμε φτάσει εδώ που φτάσαμε…]
Σε κάθε περίπτωση δηλαδή οι έννοιες είναι ούτως ή άλλως επαλλάσσουσες.
Στο άρ. 51 χρειάζεται ιστορική ερμηνεία της διάταξης. Το αντίστοιχο άρ. 67 του Συντάγματος του 1952 προέβλεπε ότι “οι βουλευταί αντιπροσωπεύουσι το Έθνος και ουχί μόνον την εκλογικήν περιφέρειαν από την οποίας εκλέγονται”. Εδώ δηλαδή αντιδιαστέλλεται το σύνολο του εκλογικού σώματος με τους εκλογείς του συγκεκριμένου βουλευτή, άρα περί Λαού είναι πάλι ο λόγος.
Καλά, για αυτό τα είπα εδώ.
Γιατί υπερεξουσία; Ήταν το μοναδικό πράγμα που είχε για να ελέγχει την ασυδοσία των κομμάτων στη Βουλή, όταν αδυνατούσαν να τα βρούνε μεταξύ τους, όπως τώρα.
Και γιατί αριστοκρατικό; Δηλαδή τώρα να το αποκαλέσουμε σοσιαλιστικό;
Νομίζω η μόνη έξοδος από το τέλμα της πολιτικής ζωής του τόπου είναι η συνταγματική αναθεωρήση προς τα πάνω της εξουσίας του ΠτΔ. Ακόμα κι αν για τη δικαιολογήσουμε ζητηθεί και η άμεση εκλογή του.
συμφωνω με τον υπερεξουσιαστη!ο προεδρος της δημοκρατιας θα επρεπε να ειχε περισσοτερες εξουσιες και να μην ειναι ασημαντος οπως ειναι τωρα. επισης ο πρωθυπουργος θα επρεπε να ειχε λιγοτερες εξουσιες.
γενικα καλο το κειμενο αλλά στο θεμα του προεδρου το χαλασες!!
Μπορούμε πάντα να έχουμε ένα ισχυρό Πρόεδρο, όπως στην Κολομβία, χωρίς Πρωθυπουργούς και σαχλαμάρες. #μπα
Θαναση περιγράφεις τι υπαγορευει το γράμμα του συντάγματος, με το οποιο σε γεικες γραμμες ολοι αποδεχονται απο τη στιγμη που πιστευουν σε μια μορφη κοινοβουλευτικης δημοκρατιας.
Το προβλημα κατ εμε ξεκινα, και δεν ειμαι νομικος, στην ερμηνεια του γραμματος του συνταγματος. Δυο παρατηρησεις.
1. Η καθε εθνικη αντιπροσωπεια εκλεγεται για τεσσερα χρονια, η πρώιμη διαλυση της και η προκύρηξη εκλογων προαπαιτει σοβαρο εθνικο λογο… Μπορεις να μου πεις ποια ηταν η τελευταια φορα που προκυρηχθηκαν προωρες εκλογες και συνετερχε ουσιαστικος εθνικός λόγος? Το 2007, ο κωστας ο χοντρος (για να συννενοουμαστε καλυετρα) προκήρυξε εκλογες με τη δικαιολογια οτι ηθελε νοπη λαικη εντολη για να συνατξει προυπολογισμο. Ο κωστας ο κοντος (βλεπε ΙΕΚ ταπερμαν κατα τη Μαλβινα) το 1996 εκανε το ιδιο, γιατι ηθελε εντολη απο το λαο οντας πια και πορεδρος του πασοκ. Οπερ μεθερμηνευόμενον, το εθνικο συμφερον ερμηνευεται παντα κατα το δοκουν της κομματικης συγκυριας, που με τη σειρα του σημαινει δε βγαζουμε τετραετια… παμε τωρα για εκλογες γιατι ακομα προηγουμαστε στις δημοσκοπησεις. Ε, να μη χαθει και η κουταλα της εξουσιας… Μεγας εκφυλισμος!!
Για το μονο σοβαρο λογο που θα επρεπε να πανε σε προωρες εκλογες ήταν προ διμηνου αλλά δε το αποτόλμησαν….
2. Η μεγαλυτερη αρρωστια του κοινοβουλευτισμου ειναι τα κομματα. Μπορει να διαφωνεις εσυ και οποιοι αλλοι, θεωρώντας τα κόμματα οτι ειναι βασικοι θεσμικοί πυλωνες της δημοκρατιας, αλλα για μενα απλα περιορίζουν την ελευεθερη βουληση ακομα και αξιολογων κοινοβουλευετικων ατόμων. Τα κομματα είναι σπειρες, χωρις ιδειολογικες πλατφορμες, εκτος απο ελαχιστες εξαιρεσεις. Το μονο κοινο αυτων που αποτελουν τα κομματα ειναι το παθος γαι τη νομη της εξουσιας. Θελουμε περισσοτερες ελυεθερες συνειδησεις μεσα στη βουλη, οχι κομματικες πειθαρχιες και λοιπες αρλουμπες. Και αν που πει καποιος πως αυτο θα οδηγήσει σε βαβελ μιας και δεν θα υπαρχει κοινη αντιληψη στη διακυβερνηση εγω θα αντιτείνω οτι, η διεπουσα κοινη λογικη και το κοινο συμφερον της πατριδας μπορει πολυ πιο ευκολα να εξευρεθουν οταν τα ατομα αποκλείνουν απο τις κομματικες αγκυλώσεις και σκοπιμότητες.
3. Οι θεσμοι είναι πολυ σημαντκοι καθως και ο σεβασμος σε αυτους. Αλλα ακομα πιο σημαντικο ειναι οι ανθρωποι που ενσαρκωνουν τους θεσμους.
Γιάννη,
Καμία. Η σχετική διάταξη, όπως εφαρμόζεται, δίνει αθέμιτο προβάδισμα στο κυβερνών κόμμα. Πολλοί, και εγώ ως ελάχιστος ανάμεσά τους, θεωρούν ότι ο ΠτΔ έχει εξουσία να ελέγξη την συνδρομή του εθνικού λόγου και να μην διαλύση την Βουλή, αν κρίνη ότι δεν συντρέχει. Πρόσεξε το πρόβλημα όμως: αν γίνη αυτό, η Κυβέρνηση θα παραιτηθή, θα πάμε σε διερευνητικές εντολές, θα περάση κανά μήνας άκαρπος και στο τέλος πάλι θα διαλυθή η Βουλή και θα προκηρυχθούν εκλογές. Με την διαφορά ότι στο μεταξύ θα έχη απονομιμοποιηθή πλήρως πολιτικά ο ΠτΔ και το πιο πιθανόν είναι να παραιτηθή.
Γιάννη, η Ιστορία διδάσκει ότι πρώτον υπήρξαν επί δεκαετίες και Βουλές χωρίς κόμματα, δεύτερον αυτό συνέβη τον 19ο αιώνα, τρίτον οι Βουλές εκείνες ήταν ασταθείς, φωλεές συναλλαγής και τα λοιπά. Τα κομματα αρχών δμιουργήθηκαν όχι τυχαία.
Αυτό είναι πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα και κατά την γνώμη μου είναι το κομβικό σημείο στις σχέσεις Βουλής και Κυβέρνησης σήμερα. Τα κόμματα καταρχάς ορίζουν τα του οίκου τους, σωστά; Αν θέλουν διαγραφές για τις αντίθετες απόψεις (και πράξεις), ας θέλουν διαγραφές. Αν θέλουν Αρχηγούς σαν απόλυτους μονάρχες, ας θέλουν. Αν θέλουν η ηγεσία και όχι τα μέλη του κόμματος να καθορίζουν τους εκλογικούς συνδυασμούς, ας θέλουν. Δεν μπορεί η νομοθεσία να υποχρεώση τα κόμματα σε ωρισμένο τρόπο διοίκησης.
Από κει και πέρα, εναπόκειται στους βουλευτές να έχουν το θάρρος της γνώμης τους, που συνεπάγεται ασφαλώς και κόστος, καθώς τίποτε δεν είναι δωρεάν.
Είναι πολύ ενδιαφέρον και δύσκολο ζήτημα πάντως.
Ολοι ξερουμε οτι μετα το 1986 ο εκαστοτε Πρωθυπουργος ειναι Κοινοβουλευτικος Δικτατορας.
Εχουμε ενα απο τα πιο αστεια συνταγματα του δημοκρατικου κοσμου. Αφιερωνει σελιδες ολοκληρες για να περιγραψει τις ανυπαρκτες εξουσιες του ΠτΔ, και να μας πει τι ΔΕΝ μπορει να κανει. Και στη συνεχεια σε 5 γραμμες, καθιστα τον Πρωθυπουργο παντοδυναμο Δικτατορα της Ελληνικης “Δημοκρατιας”.
Ελεγχει πληρως και εχει υπο την κηδεμονια του τον διακοσμητικο “Αρχηγο του Κρατους” ο οποιος δεν μπορει ουτε διαγγελμα να κανει χωρις τη αδεια του. Ο ΠτΔ ειναι ο μονος Ελληνας που δεν μπορει να πει τη γνωμη του, να διαφωνησει με την Κυβερνηση!
Ελεγχει πληρως την εκτελεστικη εξουσια, αφου διοριζει και απολυει οποτε γουσταρει τους Υπουργους.
Ελεγχει τη δικαστικη εξουσια, αφου η ηγεσια της Δικαιοσυνης διοριζεται απο το “Υπουργικο Συμβουλιο” δηλαδη απο τον ιδιο.
Τη Νομοθετικη Εξουσια, δηλαδη τη Βουλη, την ελεγχει πληρως λογω της “κομματικης πειθαρχιας”, αλλα και της πολιτειακης δομης, που οριζει οτι “τη νομοθετικη πρωτοβουλια την εχει η Κυβερνηση”.
Τα ΜΜΕ, την 4η εξουσια, τα ελεγχει επισης σε μεγαλο βαθμο, αφου μπουκωνει τους διαπλεκομενους καναλαρχες-εργολαβους με αναθεσεις δημοσιων εργων.
Καμμια αντιρροπος δυναμη δεν υπαρχει στην εξουσια του. Οτι γουσταρει κανει. Αυτο εχει και ενα καλο. Ειναι ο τελικος υπευθυνος για ολα, δεν μπορει να κρυφτει πισω απο κανεναν.The buck stops at his office, Που θα ελεγε και ο Τρουμαν.
Παραδειγμα: Ειστε η Thyssen, θελετε να κερδισετε τον ελληνικο διαγωνισμο για τα υποβρυχια. Ποιον θα λαδωσετε; Αυτον που παιρνει την τελικη αποφαση. Ποιος την παιρνει, για ενα συμβολαιο 2,2 δισ ευρω; Ο Α/ΓΕΝ, Ο ΥΕΘΑ ή ο Πρωθυπουργος;
Ειστε η Siemens θελετε να λαδωσετε για να παρετε συμβολαια στην Ελλαδα. Ποιον θα λαδωσετε; Αυτον που παιρνει την τελικη αποφαση. Ποιος την παιρνει για τετοια τερατια συμβολαια, που εχουν και πολιτικοδιπλωματικες προεκτασεις; Ο Διοικητης του ΟΤΕ, ο Υπουργος Μεταφορων-Επικοινωνιων ή ο Πρωθυπουργος;
Η Ελλαδα λεει πλαστογραφησε τα στοιχεια για να μπει στην ΟΝΕ; Ποιος ειναι “η Ελλαδα”; Η Κουλα η κωμμωτρια και ο Μητσος ο φορτηγατζης; Οι τοτε ελληνικες αρχες το εκαναν. Δηλαδη ποιος ακριβως; Ποιος εδωσε την εντολη για μια τετοια κραυγαλεα παρανομια; Ο Διοικητης της ΕΛ.ΣΤΑΤ, ο αρμοδιος Υπουργος, ή ο Πρωθυπυργος;
Ειναι εκπληκτικο πώς η Αυτου Μεγαλειοτης μενει μονιμως στο απυροβλητο, με τη βοηθεια των Γερμανων βεβαιως βεβαιως, ενω ειναι γνωστο οτι ουτε φυλλο δεν κουνιοταν χωρις δικη του αποφαση.