Πού είναι η ρήτρα αυτοκαταστροφής;

Πουθενά.

Σύμφωνα με το άρ. 110 παρ. 1 Συντ.:

Oι διατάξεις του Συντάγματος υπόκεινται σε αναθεώρηση, εκτός από εκείνες που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευόμενης Kοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παράγραφος 1, 4 παράγραφοι 1, 4 και 7, 5 παράγραφοι 1 και 3, 13 παράγραφος 1 και 26.

[Όπου βεβαίως λησμόνησαν να περιλάβουν και το ίδιο το άρ. 110 παρ. 1 Συντ. στα μη αναθεωρήσιμα. Χοχο.]

Προεδρευομένη πυρ! Κοινοβουλευτική πυρ! Δημοκρατία πυρ! Τρεις λέξεις μη αναθεωρήσιμες. Γιατί να μην μπορούμε να τις αναθεωρήσουμε;

Όταν συνετάχθημεν σαν λαός, αποφασίσαμε να εξαιρέσουμε από την λαϊκή μας κυριαρχία το κεκτημένο του 1975: η Προεδρευομένη, η Κοινοβουλευτική και η Δημοκρατία θα ήταν το πεπρωμένο μας εις το διηνεκές. Αληθώς, το ταπεινό και παραπεταμένο άρ. 110 παρ. 1 Συντ. είναι η κορυφή της δικαιοταξίας μας.

Φυσικά, κανείς δεν είναι τόσο αφελής, ώστε να νομίζη ότι μια λαϊκή εξέγερση θα σταματήση με ένα κομμάτι χαρτί. Η Επανάστασις επικρατήσασα δημιουργεί δίκαιον, που λέγανε και οι απριλιανοί, και είχαν ασφαλώς δίκιο στην θεωρία. Κάθε επαναστατικό συμβάν αποτελεί την μεγάλη έκρηξη που δημιουργεί το νομικό σύμπαν: παράγει εξουσία, η εξουσία χορηγεί αρμοδιότητες και μία από αυτές προβαίνει σε νέα αρίθμηση των νομοθετημάτων από το 1. Και φτου κι απ’την αρχή, μέχρι την επόμενη φορά: το νομικό σύμπαν είναι σύμπαν παλλόμενο.

Το προφανές ερώτημα όμως είναι: αφού η αλλαγή θα συμβή ούτως ή άλλως κάποια στιγμή του ιστορικού χρόνου, γιατί να μην έχη προβλεφθή ακόμη και αυτή; Ίσως γιατί πιο θετικιστής πεθαίνεις, θα ήταν μια εύλογη απάντηση, αλλά, παρά ταύτα, υποστηρίζω ότι ένας συνταγματικός χάρτης πρέπει να είναι γενναιόδωρος ακόμη και προς αυτήν την κατεύθυνση. Προβλέποντας δηλαδή την ίδια την αυτοκαταστροφή του. Εγκοιτώνοντας την Επανάσταση (horribile dictu!). Διαδικαστικοποιώντας τον θάνατό του.

———————————–

Ακολουθεί σχετικώς άσχετο προσάρτημα με τίτλο “Την αυτοκαταστροφή υποκαθιστά όμως επαξίως η καταστροφή“.

Τι σκέφτηκα τώρα, δώστε βάση:

Μαζεύεται λέει ένα μεγάλο πλήθος και θέλει να διαδηλώση. Πού να διαδηλώσουμε, πού να διαδηλώσουμε, α, το βρήκα, λέει ένας, να πάμε στην Βουλή. Έχει μέσα κάτι περίεργους, βουλευτές τους λένε, που μας τρώνε τα λεφτά. Μουτζώστε τους, γαμώ την αγανάκτησή μου γαμώ. Μια και δυο, πηγαίνουν στην Βουλή και την περικυκλώνουν. Εμείς είμαστε ο κυρίαρχος λαός, πάρ’το το ΔΝΤ και μπρος! Δεν υποχωρούμε, αν δεν δικαιωθούμε. Άμεση δημοκρατία ΤΩΡΑ. Να μην τολμήση κανείς να ψηφίση το Μεσοπρόθεσμο, το Μακροπρόθεσμο, το τρίτο το Πιομακροπρόθεσμο. Δεν θα φύγουμε αποδώ μέχρι να το απορρίψετε. Ούτε εσείς θα φύγετε. Να καή το μπουρδέλο λέμε!

Ξέρετε κάτι όμως, η Δημοκρατία, όχι η Δημοκρατία που κατοικοεδρεύει σε κάποιο πλατωνικό κόσμο των ιδεών, όχι η Δημοκρατία της κάθε πολιτικής θεωρίας και υποθεωρίας, αλλά τούτη δω, η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία, που γεννήθηκε το 1975, εκείνη που μας ανέστησε πότε σαν μάνα και πότε σαν μητρυιά, δεν κινδυνεύει μόνο από πάνω. Κινδυνεύει και από κάτω. Και έχει προβλέψει σχετικώς:

Άρ. 134 παρ. 2 ΠΚ – Εσχάτη προδοσία

Με ισόβια ή πρόσκαιρη κάθειρξη τιμωρείται όποιος […] β) επιχειρεί με τα μέσα που αναφέρονται στο προηγούμενο εδάφιο [βία ή απειλή βίας ή σφετερισμός της ιδιότητάς του ως οργάνου του Κράτους] και με τρόπο πρόσφορο να διαταράξει την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος, να αποστερήσει ή να παρακωλύσει τη Βουλή, την Κυβέρνηση ή τον Πρωθυπουργό από την ενάσκηση της εξουσίας που τους παρέχει το Σύνταγμα ή να τους εξαναγκάσει να εκτελέσουν ή να παραλείψουν πράξεις που απορρέουν από την εξουσία αυτή.

Συντακτική Συνέλευση; Πανηγύρι; Εσχάτη προδοσία;

Φωτογραφία από εδώ.

Η γραμμή ανάμεσα στο δικαίωμα του συνέρχεσθαι και στην ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος μπορεί να γίνη ξαφνικά αρκετά λεπτή. Μέχρι τώρα βέβαια όλα πάνε καλά. Ελπίζω να συνεχίσουν έτσι.

Εκτός αν η Επανάστασις θέση νέον δίκαιον.

26 thoughts on “Πού είναι η ρήτρα αυτοκαταστροφής;”

  1. Πονηρά (;) όμως προσπερνάς τις υπόλοιπες παραγράφους του 1ου Άρθρου, ήγουν:

    2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
    3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.

    Το ερώτημα λοιπόν είναι, το Άρθρο 134 μπορεί να εφαρμοστεί επί του λαού; Προφανώς και όχι αφού κάτι τέτοιο θα αντέφασκε με το πλέον θεμελιώδες Άρθρο αυτού που υποτίθεται ότι πρέπει να προστατευτεί – εκτός αν υποθέσουμε ότι το Σύνταγμα εισάγει και την άποψη ότι τα όργανα που σύμφωνα με το Σύνταγμα ασκούν τις εξουσίες υπέρ του Λαού και του Έθνους είναι και τα πλέον αρμόδια να ερμηνεύουν την αυθεντική βούληση (πηγάζουν από) και να γνωρίζουν το συμφέρον (υπέρ αυτού) του Λαού.

    Υ.Γ. Πώς ερμηνεύεις το παράδοξο της 3ης παραγράφου του 1ου Άρθρου, ότι οι εξουσίες που πηγάζουν από το Λαό υπάρχουν όχι μόνον υπέρ του Λαού αλλά και υπέρ του Έθνους; Τι να θέλει να μας πει εδώ ο ποιητής; Άλλο ο Λαός κι άλλο το Έθνος; Ο Λαός καπελώνει το Έθνος; Τι;

    Reply
    • Βρέννε,

      αν οι Αγανακτισμένοι του Συντάγματος και περιχώρων κάνουν Επανάσταση, καταλύσουν δηλαδή το πολίτευμα και φτειάξουν άλλο με την συναίνεση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, τότε ούτε εσχάτη προδοσία τους σκιάζει ούτε τίποτε. Το πολιτειόμετρο της ιστορίας μηδενίζει και μετράμε πάλι από το μηδέν.

      Αν όμως είναι μια μη νομιμοποιημένη μειοψηφία που απλώς θέλει να κάνη τα δικά της, άρα δεν είναι “λαός”, αλλά μειοψηφικό κομμάτι του λαού, τότε καλό είναι να γνωρίζη ότι υπάρχουν όρια, αν ενδιαφέρεται εννοείται.

      Και, επίσης, όσοι ανήκουν στην πλειοψηφία καλό είναι να γνωρίζουν ότι ο θεσμικός πατριωτισμός απαιτείται και εναντίον δυναμικών μειοψηφιών.

      Reply
      • Αν όμως είναι μια μη νομιμοποιημένη μειοψηφία … άρα δεν είναι “λαός”

        Άνοίγεις άλλο τεράστιο ζήτημα: τι πάει να πει «μη νομιμοποιημένη» μειοψηφία; Ποιος θα προσδώσει νομιμοποίηση (και τι είδους) σ’ ένα, έστω και μειοψηφικό, τμήμα του λαού; Και τι είδους νομιμοποίηση χρειάζεται ένα λαϊκό ρεύμα που έχει την ανοχή τουλάχιστον της πλειονότητας του λαού;

        Το Άρ. 134 παρ. 2 ΠΚ περί Εσχάτης Προδοσίας μιλάει επίσης και για σφετερισμό της ιδιότητάς του ως οργάνου του Κράτους. Μια κυβέρνηση, λοιπόν, που ασκεί την εξουσία της όχι υπέρ, αλλά εις βάρος του λαού (άλλη συζήτηση αυτό, ο.κ.), παραβιάζοντας έτσι το Αρ. 1 παρ. 3, διαπράτει ή όχι εσχάτη προδοσία;

        Reply
        • τι πάει να πει «μη νομιμοποιημένη» μειοψηφία;

          Απλώς μειοψηφία εννοούσα. Κάθε μειοψηφία δεν νομιμοποιείται να κάνη κάτι σαν αυτό που συζητάμε.

          Και τι είδους νομιμοποίηση χρειάζεται ένα λαϊκό ρεύμα που έχει την ανοχή τουλάχιστον της πλειονότητας του λαού;

          Αν έχει την ανοχή, την έγκριση, την συναίνεση ή τα λάικ του φατσαμπουκίου, καμία, το είπα ήδη. Δεν θα είναι νόμος βέβαια, θα είναι βία αυτό. Αλλά έτσι γίνονται αυτά τα πράγματα.

          Στην προκειμένη περίπτωση, μένει να δειχθή αν υπάρχει πλειονότητα που συναινεί στην βίαιη διατάραξη του έργου της Βουλής, αν εκεί πάει το πράγμα, όπερ απεύχομαι.

          Reply
  2. (Ατάκτως ερριμμένοι προβληματισμοί):
    Το θέμα όμως είναι μήπως έχουμε εκατέρωθεν διαπραττόμενες έσχατες προδοσίες; Γιατί οι μεν κατηγορούν τους δε. Οι απ’ έξω επιρρίπτουν στους μέσα συντελεσθείσα και πιθανόν συντελεσθησόμενη εσχάτη προδοσία λόγω ψήφισης του Ι και οσονούπω του ΙΙ Μνημονίου… Μπορούμε να πούμε ότι ο λαός τελεί εν αμύνη; Και προκειμένου να αποτρέψει την επερχόμενη (νέα) εσχάτη προδοσία παρακωλύει τις εργασίες της Βουλής που θα οδηγήσουν κατά πρόσφορο αιτιώδη σύνδεσμο σε αυτή;
    Η διαφορά είναι ίσως ότι οι απ’ έξω κινδυνεύουν με αυτόφωρο…:-)

    Reply
    • Το θέμα όμως είναι μήπως έχουμε εκατέρωθεν διαπραττόμενες έσχατες προδοσίες; Γιατί οι μεν κατηγορούν τους δε. Οι απ’ έξω επιρρίπτουν στους μέσα συντελεσθείσα και πιθανόν συντελεσθησόμενη εσχάτη προδοσία λόγω ψήφισης του Ι και οσονούπω του ΙΙ Μνημονίου…

      Η λέξη προδοσία χρησιμοποιείται με πολλές έννοιες, μερικές πιο χύμα από άλλες. Έδειξα πώς την εννοεί ο Ποινικός Κώδικας και πώς πλησιάζει να εφαρμοστή σε ό,τι γίνεται αυτές τις ημέρες. Διάβασε το άρθρο και πες μου πώς η σύναψη μιας δανειακής σύμβασης και η επικύρωσή της από την Βουλή μπορεί να συνιστά εσχάτη προδοσία.

      Μπορούμε να πούμε ότι ο λαός τελεί εν αμύνη;

      Όχι βέβαια, για πολλούς λόγους.

      Και δικαίωμα αντίστασης του άρ. 120 Συντ. δεν υπάρχει επίσης, γιατί κανείς δεν επιχειρεί την βιαίαν κατάλυσιν του Συντάγματος. Από αυτούς που είναι μέσα στην Βουλή τουλάχιστον.

      Reply
  3. Πολλές φορές ο φόβος προκαλεί σπασμωδικές κινήσεις, τις οποίες πληρώνεις ίσως χρόνια μετά. Η αδυναμία της αλλαγής μορφής του πολιτεύματος πιστεύω ότι ήταν «μην ξαναέρθει ο βασιλιάς». Πάντως μέχρι και το προηγούμενο Σύνταγμα το αντίστοιχο άρθρο προστάτευε και τον εαυτό του από αναθεώρηση.

    Θα μπορούσε πριν τις επόμενες εκλογές η επόμενη Βουλή να χαρακτηριστεί Συντακτική (και όχι Αναθεωρητική), ώστε να μπορεί να αλλάξει τα πάντα;

    @Vrennus
    Δεν νομίζω ότι το κάνει πονηρά, απλώς πιστεύω ότι τα άλλα δύο δεν πρόκειται να αναθεωρηθούν παραμένοντας σε δημοκρατικά πλαίσια… Το πολίτευμα όμως μπορεί κάλλιστα να γίνει Προεδρικό.

    Όσο για το έθνος/λαό: δεν ξέρω πόσο παλιά είναι η συγκεκριμένη διάταξη, αλλά φαντάζομαι ότι θέλει να διακρίνει τους Έλληνες (το γένος) από τους Ελλαδίτες (κατοίκους Ελλάδας). Ότι δηλαδή οι πολίτες αποφασίζουν και αποφασίζουν υπέρ αυτών (ακόμα και όσων πολιτών δεν ανήκουν στο ελληνικό έθνος) και των Ελλήνων που δεν είναι Έλληνες πολίτες (διασπορά;). Βέβαια με τα τελευταία, τη συγχώνευση υπηκοότητας και ιθαγένειας και τη διευκόλυνση απόκτησής της, δεν ξέρω κατά πόσο έχει ακόμα νόημα μια τέτοια διάκριση. Από την άλλη, η προσπάθεια κατάργησης του άρθρου αυτού σίγουρα θα συναντούσε αντιδράσεις ως προς τη σημειολογία του.

    Reply
    • Η Βουλή δεν προβλέπεται να αυτοχαρακτηριστή Συντακτική. Φυσικά, αν θέλει, το κάνει και τελείωσε το πράγμα. Αλλά δεν προβλέπεται κάπου. Μερικοί ίσως να έλεγαν ότι ούτε μπορεί να προβλεφθή εξ ορισμού.

      Το πολίτευμα όμως μπορεί κάλλιστα να γίνει Προεδρικό.

      Ούτε αυτό προβλέπεται, αφού είναι μη αναθεωρήσιμη η Προδρευομένη! Έχεις δίκιο όμως ότι αυτό δεν ήταν αναγκαίο: τόσες δημοκρατίες υπάρχουν που είναι προεδρικές.

      Για έθνος και λαό ξέχασα να απαντήσω, γενικά καλά τα γράφει ο Θεόφιλος. Βρέννε, σκέψου και το άρ. 108 Συντ. για τον απόδημο ελληνισμό. Άλλοι ερμηνευτές προσθέτουν και μια διαχρονική διάσταση: η άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας πρέπει να συνεκτιμά (τις παρελθούσες, αλλά κυρίως και) τις μέλλουσες γενιές, όχι δηλαδή μόνο τον σημερινό λαό.

      Reply
      • Εννοούσα ότι η συγκεκριμένη παράγραφος (Προεδρευομένη) μπορεί να αναθεωρηθεί παραμένοντας σε δημοκρατικά πλαίσια, σε αντίθεση με τις άλλες δύο που ανέφερε ο Vrennus. Γι’ αυτό ίσως κακώς προστατεύεται. Με το «Κοινοβουλευτική» τι γίνεται; Τι άλλες «δημοκρατικές» επιλογές έχουμε (σε εισαγωγικά για να εκφράσω αυτό που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως δημοκρατία).

        Το παρόν Σύνταγμα (λόγω του 26) νομίζω δεν σηκώνει καν δεύτερη βουλή (Γερουσία, Πανελλήνιον) ή κάνω λάθος;

        Reply
        • η συγκεκριμένη παράγραφος (Προεδρευομένη) μπορεί να αναθεωρηθεί παραμένοντας σε δημοκρατικά πλαίσια, σε αντίθεση με τις άλλες δύο που ανέφερε ο Vrennus. Γι’ αυτό ίσως κακώς προστατεύεται.

          Ναι, συμφωνώ.

          Με το «Κοινοβουλευτική» τι γίνεται; Τι άλλες «δημοκρατικές» επιλογές έχουμε (σε εισαγωγικά για να εκφράσω αυτό που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως δημοκρατία).

          Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι προς το λιγώτερο.

          Το παρόν Σύνταγμα (λόγω του 26) νομίζω δεν σηκώνει καν δεύτερη βουλή (Γερουσία, Πανελλήνιον) ή κάνω λάθος;

          Καλή ερώτηση. Αν γινόταν αναθεώρηση προς το περισσότερο, με εισαγωγή δηλαδή και δεύτερου νομοθετικού σώματος, νομίζω ότι δεν θα νοθευόταν το κοινοβουλευτικό σύστημα, που έγκειται όχι στο ένα ή δύο νομοθετικά σώματα, αλλά στην εμπιστοσύνη τους στην Κυβέρνηση. Οπότε εγώ θα έλεγα ότι μάλλον χωρεί τέτοια αναθεώρηση.

          Reply
  4. Και κάτι άλλο… Από το 75 και μετά το πολίτευμα είναι Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. To 86 ο ΠτΔ έχασε μεγάλο μέρος εξουσιών, χωρίς να αλλάξει το πολίτευμα. Πόσο καλώς ορισμένο είναι το όνομα του πολιτεύματος; Τι απαγορεύει μία αναθεώρηση (δεν τα βρήκα στα προστατευμένα άρθρα) που να προχωρά στη μείωση των βουλευτών σε 20, ταύτισή του με το Υπουργικό Συμβούλιο (χωρίς μίξη εξουσιών, όπως και σήμερα το ίδιο πρόσωπο έχει και νομοθετική –ως βουλευτής– και εκτελεστική –ως υπουργός– εξουσία), επιλογή των βουλευτών-υπουργών από τον αρχηγό του πρώτου κόμματος, τον οποίον θα εκλέξουν και ΠτΔ (ή Καγκελλάριο); Τυπικά πιστεύω ότι το παραπάνω δεν παραβιάζει τα προστατευμένα άρθρα… Πρακτικά βέβαια, η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται.

    Reply
    • Χμ, ασκήσεις συνταγματικού…

      Πόσο καλώς ορισμένο είναι το όνομα του πολιτεύματος

      Μια χαρά. Βασικά πριν το 86 δεν ήταν, θεωρητικά, και τόσο προεδρευομένη. Αν ο Καραμανλής ως ΠτΔ συγκαλούσε Συμβούλιο της Δημοκρατίας, θα μπορούσε να καπελώση τον Παπανδρέου ας πούμε.

      Τι απαγορεύει μία αναθεώρηση (δεν τα βρήκα στα προστατευμένα άρθρα) που να προχωρά στη μείωση των βουλευτών σε 20,

      Ο αριθμός των βουλευτών προβλέπεται στο άρ. 51 παρ. 1 Συντ., όπου ορίζονται 200 < βουλευτές < 300. Η διάταξη αυτή αναθεωρείται, και καλώς. Από κει και πέρα, για να είναι στοιχειωδώς δημοκρατικό το πολίτευμα, δηλαδή, μεταξύ άλλων, και στοιχειωδώς αντιπροσωπευτικό, απαιτείται ένας στοιχειώδης αριθμός βουλευτών. 20 θα έλεγα ότι είναι πλέον πολύ λίγοι.

      Reply
      • Γι’ αυτό χωρίζω το τυπικό από το ουσιαστικό… Αρκεί δηλαδή να υπάρχει κοινοβούλιο και το πόσο δημοκρατικό θα είναι, αφήνεται στην «καλή θέληση» όποιου αναθεωρήσει το 51, έτσι;

        Reply
  5. Η Επανάστασις επικρατήσασα δημιουργεί δίκαιον

    Ορθόν, αλλά τι εστί επανάστασις και τι εστί Σύνταγμα; Θα πω δυο λογάκια εδώ γιατί στο ποντκαστ έχουμε κεσάτια. Όχι, φυσικά, για το τι εστί το ένα και τι το άλλο γενικώς και αορίστως, αλλά επί του ζητήματος της αλλαγής του πολιτεύματος και της ρήτρας αυτοκαταστροφής. Για να ξεμπερδεύουμε με τα πιο εύκολα, όταν γίνεται (λαϊκή) επανάσταση το ξέρεις, δεν διερωτάσαι. Έχει, ρε παιδί μου, μία πασιφάνεια το πράγμα, δεν μπορείς να περπατήσεις στο δρόμο από το πλήθος, γκρεμίζεται η Βαστίλη, ο χρόνος σταματά, το αίμα (κατά κανόνα, κάποιοι χαλάνε κατά καιρούς την πιάτσα) κυλάει. Είναι overwhelming το πράγμα, δεν κάθεσαι να μετράς κεφάλια όπως γίνεται στις φοιτητικές συνελεύσεις. Και βέβαια, η ανοχή της πλειονότητας (αν υπάρχει) δεν συνεπάγεται συστράτευση με τις μειονότητες. Κι εγώ ανέχομαι και κατανοώ τους αγανακτισμένους, σε κάποια απ’ αυτά που λένε συμφωνώ, αλλά δε θέλω ούτε να κάψουμε τη Βουλή ούτε, βέβαια, να αλλάξουμε πολίτευμα. Η ανοχή δεν είναι πολιτική στάση, είναι κοινωνική στάση με αδιευκρίνιστα πολιτικά χαρακτηριστικά. Οπότε η επανάσταση εκκρεμεί.

    Από την άλλη, το Σύνταγμα έχει έντονες τάσεις αυτοσυντήρησης. Για όσους πιστεύουν (ακόμα) στην υπεραπλουστευτική (για να το πω κομψά) άποψη ότι τα συντάγματα είναι ‘πολιτικά συμβόλαια’, ίσως αυτή η τάση να είναι ανεξήγητη: ας επαναδιαβουλεύονται τα μέρη κατά το δοκούν, όποτε γουστάρουν, προκειμένου να συμφωνήσουν σε νέους όρους. Τώρα επειδή όλοι οι contractarians γνωρίζουν όσο γνωρίζουμε κι εμείς, ότι κανείς ποτέ δεν υπέγραψε τίποτα, οι σοβαροί εξ αυτών μιλούν για υποθετικό συμβόλαιο. Και πώς, ρε σύντροφε, εικάζουμε τη βούληση του λαού; Βάζουμε απέναντί μας τον μέσο λογικό άνθρωπο και φτιάχνουμε αρχές που θα αποδέχονταν όλοι όσοι ταιριάζουν σε αυτό το προφίλ. Όπως, όμως, έμαθε καλά ο Ρωλς (ή Ρόουλς για κάποιους ειδικούς επί του ζητήματος), το πρότζεκτ δε βαστάει πολύ νερό χωρίς metaphysics. Αλλιώς, γιατί να υποθέσουμε ότι ο μέσος λογικός άνθρωπος θα θέλει ανεξιθρησκεία αν δεν θεωρούμε a priori ότι κάτι καλό υπάρχει στη θρησκευτική ελευθερία; Οι ταλιμπάν, ας πούμε, διαφωνούν. Δύο οι πιθανές απαντήσεις: είτε η θ.ε. είναι πολύτιμη για λόγους άσχετους με το αν θα την προσυπέγραφα εγώ ή ο Αμπντούλ από το Αφγανιστάν, είτε είναι πολιτικά πολύτιμη σε τούτο δω το κομμάτι του κόσμου, στη Δύση, χωρίς metaphysics. Το δεύτερο το λέει ο ύστερος Ρωλς, αλλά όσοι βλέπουν κάτι ηθικά δύσπεπτο σ’ αυτά που παθαίνουν οι Bahais στο Ιράν, παραμένουν δύσπιστοι.

    Δυτικές αξίες ή αξίες tout court αυτές είναι για το Σύνταγμα. Κι όπως συμβαίνει με κάθε περιεκτική θεωρία αξιών, διακαιωμάτων κλπ, αυτός που την καταστρώνει πιστεύει ότι έχει δίκιο. Όχι ότι δεν μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση, αλλά ότι η ουσιαστική παρέκκλιση από αυτές τις αρχές θα σημάνει πολιτική καταστροφή εν στενή εννοία. Θεωρητικά, όσο εύκολο είναι να αλλάξουμε με το έτσι θέλω τις διατάξεις για τις αρμοδιότητες του προέδρου, άλλο τόσο εύκολο είναι να αλλάξουμε και τις διατάξεις για την ανεξιθρησκεία. Αυτή την αμυντική στάση τηρεί το Σύνταγμα, για να προστατέψει αυτά που πιστεύει σωστά και δίκαια. Τώρα, αν γίνει επανάσταση, επιστρέφουμε στην αφετηρία: Η Επανάστασις επικρατήσασα δημιουργεί δίκαιον.

    ΥΓ: Βέβαια, η επανάσταη προαπαιτεί και συνεπάγεται μία πολιτική και ηθική ευθύνη που δεν μπορεί να εξαντλείται στα συνθήματα και την επιτηδευμένη συντροφικότητα. Ειδικά σε μία δημοκρατία που, όσο κι αν κάποιοι θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο, δεν διολισθαίνει έτσι απλά σε χούντα. Το να την πέφτεις στους βουλευτές και στην ίδια τη Βουλή δεν είναι μικρό πράγμα, όσο θυμωμένος κι αν είσαι. Και δε βλέπω πολλή περίσκεψη.

    Reply
    • Για να ξεμπερδεύουμε με τα πιο εύκολα, όταν γίνεται (λαϊκή) επανάσταση το ξέρεις, δεν διερωτάσαι.

      Όχι απαραιτήτως, για να μην πω συνήθως όχι. Προφάνεια υπήρχε εδώ, αλλά σίγουρα όχι εδώ ή εδώ.

      Την ιστορία γράφουν ξέρεις ποιοι.

      Κι όπως συμβαίνει με κάθε περιεκτική θεωρία αξιών, διακαιωμάτων κλπ, αυτός που την καταστρώνει πιστεύει ότι έχει δίκιο.

      Καλά, όλοι πιστεύουμε ότι έχουμε δίκιο, διαφορετικά δεν θα υιοθετούσαμε τις θέσεις που ασπαζόμαστε, αλλά κανείς μας δεν είναι διατεθειμένος να υπερασπιστή μέχρι τελευταίας ρανίδος την ιδέα ότι μόνο Έλληνες μπορούν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Αλλά αυτό ακριβώς έκανε ο συντακτικός νομοθέτης, καθιστώντας την μην αναθεωρήσιμη.

      Αυτή την αμυντική στάση τηρεί το Σύνταγμα, για να προστατέψει αυτά που πιστεύει σωστά και δίκαια.

      Δεν είμαι κατά της αμυντικής στάσης, είμαι κατά της εντελώς αρνητικής στάσης. Θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθή δύο επίπεδα κανονιστικής δυσκολίας, η πίστα 1 για τις απλώς αναθεωρήσιμες διατάξεις και η πίστα 2 για τις εξαιρετικά αναθεωρήσιμες.

      Με ενδιαφέρει, εννοείται, περισσότερο το θεωρητικό κομμάτι, δεν φαντασιοκοπώ ότι μια πραγματική επανάσταση θα ακολουθούσε νόμους και διαδικασίες. Αλλά μου αρέσει σαν θεωρητική δυνατότητα, σαν ένα είδος νομικής σβαρσιλδιανής σκουληκομυρμηγκότρυπας.

      Reply
  6. παντως υπαρχει και η λυση του ελικοπτερου. Περα απο την πλακα, δεν ξερω τι περναει απο το μυαλο 2, 20 ή 200 χιλιαδων ανθρωπων που θεωρουν οτι εχουν το δικαιωμα να εμποδιζουν τους δημοκρατικα εκλεγμενους αντιπροσωπους μιας χωρας να ασκησουν τα καθηκοντα τους, δηλαδη να συζητουν και να ψηφιζουν νομους.

    Reply
  7. Πως συμβιβάζεται ο νόμος περί ευθύνης υπουργών με την παρακάτω διάταξη?

    Άρθρο 4
    1. Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.

    Κάποιοι Έλληνες είναι πιο ίσοι από τους άλλους?

    Reply
    • Ισότητα είναι η όμοια μεταχείριση των ομοίων και η ανόμοια των ανομοίων. Η Βουλή έκρινε ότι υπάρχει λόγος γρήγορης εκκαθάρισης των σχετικών υποθέσεων, προκειμένου να μην διαιωνίζωνται κατηγορίες, έριδες, υποψίες. Βασικά το αντίθετο θα ώφειλε να είχε κάνει, να επεκτείνη δηλαδή την παραγραφή τους.

      Τότε όμως θα διέβλεπες παραβίαση της αρχής της ισότητας;

      Reply
  8. Ισότητα είναι η όμοια μεταχείριση των ομοίων και η ανόμοια των ανομοίων

    Αυτό ειλικρινά δεν το κατάλαβα.

    Η Βουλή έκρινε ότι υπάρχει λόγος γρήγορης εκκαθάρισης των σχετικών υποθέσεων, προκειμένου να μην διαιωνίζωνται κατηγορίες, έριδες, υποψίες.

    Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι η βουλή έκρινε ότι υπάρχει λόγος προστασίας και γρήγορης παραγραφής, κι άσε τις κατηγορίες και τις έριδες να διαιωνίζονται…

    Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η δικλείδα που υπάρχει σε όλα τα συντάγματά μας από ιδρύσεως νεοελληνικού κράτους περί αντίστασης στη βίαιη κατάλυση του πολιτεύματος, έχει ξεπεραστεί από τους καιρούς. Πλέον κανείς σε μια δυτικού τύπου δημοκρατία δεν ονειρεύεται πραξικοπήματα. Οι κίνδυνοι ελοχεύουν στην αργή και διαρκή διάβρωση του πολιτεύματος από τους κρατούντες και από αυτούς που έχουν πρόσβαση σε αυτούς.
    Όταν οι βουλευτές προστατεύουν αλλήλους ακόμα και από ποινικές υποθέσεις, ο τύπος είναι σε χέρια εργολάβων που δοξολογούν τους βουλευτές με αντάλλαγμα δημόσιο χρήμα, οι βουλευτές αποφασίζουν αν θα με αφήσουν να ανοίξω φαρμακείο ή να γίνω συμβολαιογράφος και οι δικαστές αποφασίζουν με βάση τους νόμους που ψηφίζουν οι βουλευτές, έ για ποια λαϊκή κυριαρχία μιλάμε?
    Εκτός λοιπόν από μια ρήτρα αυτοκαταστροφής (που και εμένα θα μου άρεσε στα πλαίσια της πληρότητας ενός συστήματος που προβλέπει ακόμη και την κατάργησή του), μήπως θα χρειαζόταν και μια άλλη που θα έδινε στους πολίτες μια επιπλέον διέξοδο πλην των εκλογών να παρεμβαίνουν. Δεν μπορεί να ψηφίζεις κάθε 4 χρόνια και στο ενδιάμεσο η μόνη αντίδραση που έχεις ως πολίτης να είναι η εσχάτη προδοσία…

    Reply
    • Ισότητα είναι η όμοια μεταχείριση των ομοίων και η ανόμοια των ανομοίων

      Η ισότητα δεν είναι αριθμητική και ισοπεδωτική, είναι γεωμετρική και αναλογική. Δεν είναι “ίσο” να παίρνουν όλοι οι υπάλληλοι του Δημοσίου ίσο μισθό π.χ. Το ακριβώς σημαίνει “όμοια” μεταχείριση βέβαια είναι ένα θέμα με το οποίο ασχολείται η πολιτική φιλοσοφία από καταβολής καφενείων.

      που θα έδινε στους πολίτες μια επιπλέον διέξοδο πλην των εκλογών να παρεμβαίνουν.

      Ναι, δημοψήφισμα με λαϊκή πρωτοβουλία, συμφωνώ και εγώ και πριν από μένα πολλοί ακόμα.

      Δεν μπορεί να ψηφίζεις κάθε 4 χρόνια και στο ενδιάμεσο η μόνη αντίδραση που έχεις ως πολίτης να είναι η εσχάτη προδοσία…

      Εντάξει, υπερβολικό αυτό.

      Άσε που στην Ελλάδα δεν ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια!

      Reply
      • Το ακριβώς σημαίνει “όμοια” μεταχείριση βέβαια είναι ένα θέμα με το οποίο ασχολείται η πολιτική φιλοσοφία από καταβολής καφενείων.

        Χεχε, αυτό το λες ως γνώστης της ιστορίας της φιλοσοφίας ή των καφενείων;

        Reply
            • “θαναση μου“?
              δεν κοβετε λιγο τις γλυκες λεω εγω? Ρομαντικη κομεντι γιναμε.

              να ρωτησω και κατι, ακουσατε που λεει ο ΓΑΠ κατι για δημοψηφισμα για τον νομο περι ευθυνης υπουργων? Τι νοημα εχει αυτο, γιατι χρειαζεται δημοψηφισμα?

Leave a Comment