ισοτητα

Έχω επιχειρήσει να ερευνήσω λίγο το δυσχερές θέμα της εισοδηματικής ανισότητας σε μια σειρά αναρτήσεων. Δεν έχω συναγάγει κανένα σπουδαίο συμπέρασμα, εκτός ίσως από το εμπειρικό εύρημα ότι ο μεταδείκτης ανισότητας (: το σύνθετο κλάσμα με αριθμητή τον λόγο του ανώτερου εισοδηματικού 10% προς το κατώτερο 10% και παρονομαστή το ανώτερο 20% προς το κατώτερο 20%) των πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου κινείται περί την χρυσή τομή (χονδρικά 8/5). Με άλλα λόγια, οι δικαιότερες χώρες αυτού του πεπερασμένου κόσμου (όχι μόνο αυτές όμως!) παρουσιάζουν μια (ανεξήγητη;) ομοιότητα στην κατανομή των εισοδημάτων.

Μήπως όμως υπάρχει ένας βαθμός φυσικής, αναπόφευκτης, αναγκαίας, υποχρεωτικής ανισότητας; Ας το σκεφτούμε αυτό λίγο ακόμη, κάνοντας τις διακοπές μας στην Εισοδηματία.

Η Εισοδηματία είναι μια χώρα όχι σαν όλες τις άλλες: είναι μια χώρα στην οποία διεξάγονται νοητικά πειράματα, για να εξετάσουμε τις οικονομικές και ηθικές ιδιότητες κάποιων φαινομένων. Έτσι, της προσδίδουμε τα εξής βολικά χαρακτηριστικά:

Έχει 100 ίσες ηλικιακές τάξεις των 100.000 ανθρώπων, ήτοι ένα πληθυσμό των 10.000.000, σαν την Ελλάδα περίπου. Αυτή η ιδιότητα δεν αντιστοιχεί ικανοποιητικά βέβαια στον πραγματικό κόσμο, μας βολεύει όμως για να συγκρίνουμε εκατοστημόρια εισοδημάτων. Οι κάτοικοι της είναι όλοι τους, εμ, τι άλλο, εισοδηματίες. Ειδικώτερα, κάθε Εισοδηματιανός παίρνει άμα τη γεννήσει του από τον Άγιο Βασίλη μια δωρεά 1.000.000 ευρώ, κατατεθειμένη στην Τράπεζα της Χιλιαρικιάς σε κλειστό λογαριασμό, τοκιζόμενη αφορολόγητα με 4% ετησίως, με συμφωνία μάλιστα ετήσιου ανατοκισμού. Από τους τόκους του ποσού αυτού όχι απλώς επιβιώνει, αλλά ζη ζωή χαρισάμενη, ανέμελη, ανέφελη, παλαιοπασοκική, επανεπενδύοντας υποχρεωτικά τους μισούς και καταναλώνοντας τους άλλους μισούς [Ευχαριστώ τον Άγη Κατσαφούρο για την διόρθωση στο σημείο αυτό]. Μόλις φτάνουν πανευτυχείς οι Εισοδηματιανοί στα 100, κλείνουν τα μάτια και πάνε στον εισοδηματιανό παράδεισο.

[Ευχαριστώ τον Θαλυς, που με βοήθησε με τον υπολογισμό των τόκων. Καταραμένο Εξέλ!]

Read moreΠερί εισοδηματικής ανισότητας IV: η Εισοδηματία

Εξ αφορμής του άρθρου της Λίνας Παπαδοπούλου “Γυναικεία συμμετοχή και Δημοκρατία“.

Σύμφωνα με το άρ. 116 παρ. 2 Σ (αναθεώρησης 2001):

Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών.

Το σχετικά νεόκοπο και καινοφανές αυτο άρθρο εισήγαγε στα συνταγματικά μας θέσμια καινά δαιμόνια. Κατωχύρωσε τις θετικές διακρίσεις, ήτοι τις έμφυλες διακρίσεις που είναι (όχι πια κακές, αλλ’ αίφνης) καλές, επειδή κατατείνουν στην συμπλήρωση της τυπικής έμφυλης ισότητας με ολίγη από ουσιαστική ισότητα.

[Μερικοί κακόγλωσσοι λένε βέβαια ότι χωρίς την ειδική συνταγματική διάταξη οι θετικές διακρίσεις θα ήταν οφθαλμοφανώς αντισυνταγματικές, όπως δηλαδή κρίθηκαν στην Γαλλία το 1982 και στην Ιταλία το 1995, αλλά εγώ δεν τα πιστεύω αυτά: αποκλείεται οι υπέρμαχοι της έμφυλης ισότητας να εργαλειοποίησαν το Σύνταγμα για να επιβάλουν αντισυνταγματικές απόψεις. Πού ακούστηκε να γίνεται αυτό!].

Read moreΥπέρ των ανδρικών ποσοστώσεων λόγος επιδεικτικός

Το Σύνταγμα της χώρας μας προβλέπει όλες κι όλες μόνο 4 υποχρεώσεις των Ελλήνων: φόρο, ψήφο, θητεία και αντίσταση.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρ. 4 παρ. 6 Σ:

Κάθε Έλληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων.

Για κάποιον μυστηριώδη λόγο, δηλαδή τι μυστηριώδη, ολοφάνερα σεξιστικό, οι ερμηνευτές και οι εφαρμοστές του Συντάγματος ερμηνεύουν κυριολεκτικά το “Έλληνας”. Ότι τάχα δηλαδή αναφέρεται μόνο στους άνδρες Έλληνες και όχι και στις Ελληνίδες (ενώ παντού αλλού φυσικά ο “Έλληνας” των συνταγματικών διατάξεων καλύπτει και τους αρσενικούς και τις θηλυκές).

Η διάταξη αυτή μάλιστα δεν μπορεί παρά να διαβάζεται και υπό το φως της βασικής και ειδικής περί έμφυλης ισότητας διάταξης του άρ. 4 παρ. 2 Σ:

Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Όχι λοιπόν ίσα δικαιώματα και άνισες υποχρεώσεις, μας λέει το Σύνταγμά μας, αλλά ίσες και τις υποχρεώσεις τους: ίση εκλογική υποχρέωση και ίση φορολογική υποχρέωση. Και, προφανώς, ίση στρατιωτική υποχρέωση.

Read moreΠερί στρατεύσεως των γυναικών

Στην αγαπημένη φίλη Α.Κ.

Σύμφωνα με το κεφαλαιώδες άρ. 5 παρ. 1 Σ:

Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.

Αυτό είναι το γενικό δικαίωμα ελευθερίας που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα. Ας σκεφτούμε λίγο πάνω στο τι ακριβώς επιτάσσει:

Η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας ταυτίζεται εν πολλοίς με την εκδίπλωση των δυνατοτήτων του ατόμου. Το άτομο πρέπει να είναι σε θέση να ανοίγη τα φτερά του, να καλλιεργή το τάλαντό του, να δοκιμάζη τις δυνάμεις του.

Ας αναπλάσουμε όμως τώρα μια φανταστική κοινωνία κοινωνικής στασιμότητας (και όχι αξιοκρατίας). Μια κοινωνία όπου ο γυιος του μηχανικού γίνεται μηχανικός, όπου στα πανεπιστήμια εισέρχονται μόνο τέκνα αποφοίτων τους, όπου η καταγωγή και το όνομα επικρατούν πάντοτε της αξίας και της προσωπικής αρετής. Είναι δυνατή άραγε σε μια τέτοια κοινωνία η εκπλήρωση της ως άνω συνταγματικής επιταγής;

Read moreΥπέρ της κοινωνικής κινητικότητας

Λέγαμε στο προηγούμενο ότι ο μεταδείκτης ανισότητας, ήτοι το κλάσμα του δεκατικού προς τον εικοστικό δείκτη ανισότητας, κινείται στα πιο προηγμένα κράτη της υφηλίου κάπου εκεί πέριξ της τιμής της χρυσής τομής (1,618). Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον εμπειρικό εύρημα, που χρειάζεται την εξήγησή του. Άραγε είναι τυχαίο ή υποδηλώνει κάτι βαθύτερο;

Δεν έχω ιδέα.

Απλώς, σκέφτηκα να κάνω το εξής:

Συγκεντρώνω σε ένα πίνακα την Ελλάδα και τις 25 πρώτες χώρες του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης/2014. Στην δεύτερη στήλη τοποθετώ τον μεταδείκτη ανισότητας κατά φθίνουσα σειρά και στην τρίτη την κατάταξή τους στον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης.

Α΄ κατηγορία

Αγγλία 1916 14
ΗΠΑ 1892 5
Δανία 1883 10
Χονγκ Κονγκ 1835 15-16
Σιγκαπούρη 1824 9
Ν. Ζηλανδία 1823 7
Ιταλία 1784 26
Ολλανδία 1784 4
Αυστραλία 1785 2
Ισπανία 1716 27
Καναδάς 1709 8
Ισραήλ 1696 19
Ιρλανδία 1678 11

Β΄ κατηγορία

Βέλγιο 1673 21-22
Ελλάς 1645 29
Ν. Κορέα 1659 15-16
Ελβετία 1636 3
Γαλλία 1625 20
Γερμανία 1604 6
Αυστρία 1568 21-22
Νορβηγία 1564 1
Σουηδία 1550 12
Σλοβενία 1512 25
Τσεχία 1485 28
Φιλλανδία 1473 24
Ιαπωνία 1323 17

Τι διαπιστώνουμε;

Read moreΠερί εισοδηματικής ανισότητας ΙΙΙ: μερικά εμπειρικά δεδομένα ακόμη

Η ανισότητα είναι μια από τις οικονομολογικές και πολιτικές μόδες της εποχής, πιθανώς ορθά. Μέχρι και εγώ έγραψα σχετικά τα δικά μου.

Αλλά δεν μπορώ να βρω την σωστή κατανομή ρε γαμώτο. Προσπάθησα ωστόσο να κατεβάσω μερικές ιδέες:

Η χρυσή κατανομή.

Η ιδέα της χρυσής κατανομής βασίζεται στην χρυσή τομή. Αν θυμάστε από το σχολείο, η χρυσή τομή, που συμβολίζεται με φ, ισούται με το μισό του αθροίσματος 1 + ρίζα5 και δηλώνει την σχέση δύο αριθμών τέτοιων που να ισχύη ότι α+β/α = α/β. Κατά προσέγγιση δηλαδή 1,618.

Η χρυσή τομή θεωρήθηκε ιστορικά ότι αντιπροσωπεύει το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα: ένα ορθογώνιο ούτε πολύ στενόμακρο ούτε πολύ μακρόστενο, αλλά χαραγμένο με μέτρο και αρμονία. Εντάξει, ντε κολόριμπους νον ντισπουτάντουμ μεν, αλλά ας προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε την ιδέα αυτή στην εισοδηματική μας κατανομή, να δούμε τι θα βγη.

Δεδομένου ότι η διαίρεση δύο συνεχόμενων αριθμών Φιμπονάτσι μεταξύ τους δίνει κατά προσέγγιση την χρυσή τομή φ, βρίσκουμε μια συνεχόμενη δεκάδα φιβονάκειων αριθμών τέτοια που να συναθροίζεται σε 100 περίπου (γιατί εκατό εκατοστά εισοδήματος θέλουμε να κατανείμουμε). Έτσι, παίρνουμε το σύνολο [5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377], με άθροισμα 979. Τα υπόλοιπα 21 χιλιοστά (979+21=1000) θα τα χαρίσω κατ’ αναλογίαν στα τέσσερα κατώτερα εισοδηματικά κλιμάκια Ζ, Η, Θ, Ι χάριν επιεικείας, αλλά και επειδή όσο πιο μικροί είναι οι φιβονάκειοι αριθμοί, τόσο χειρότερη η προσέγγιση του φ ούτως ή άλλως (άρα το 5 τελικά γίνεται 7, το 8 γίνεται 12, το 13 γίνεται 19 και το 21 γίνεται 30 με στρογγυλοποίηση). Συμπερασματικά λοιπόν, η χρυσή μας ακολουθία είναι η εξής:

7 + 12 + 19 + 30 + 34 + 55 + 89 + 144 + 233 + 377 = 1000 χιλιοστά εισοδήματος. Κάθε αριθμός αντιπροσωπεύει μία εισοδηματική τάξη κατά φθίνουσα σειρά από τα δεξιά προς τα αριστερά, ήτοι Α προς Ι. Υπάρχει μια αρκετά σοβαρή απομάκρυνση από τον χρυσό κανόνα στην μετάβαση ΣΤ/Ζ (34/30 = 1,133), αλλά τέλος πάντων. Πάρα πολύ ωραία.

Read moreΠερί εισοδηματικής ανισότητας ΙΙ: αναζητώντας την χρυσή κατανομή