Θέλω να πω, όλοι (οι κατά πολύ περισσότεροι τέλος πάντων) θρηνούν την ανισότητα, την ξορκίζουν, ανακαλύπτουν χάσματα πλουσίων και φτωχών που συνεχώς διευρύνονται και τα λοιπά και τα λοιπά. Κανείς όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν προτείνει πόση ακριβώς ανισότητα κρίνει δίκαιη για μια κοινωνία, με συγκεκριμένους αριθμούς και όχι με το μίγμα κλάψας και κατάρας στο οποίο είμαστε συνηθισμένοι.
Προσπάθησα λοιπόν εγώ, με τις ασθενείς μου δυνάμεις, να βάλω μια τάξη στο ζήτημα. Αν κάποιος γνωρίζη σχετικά περισσότερα και μπορή να υποδείξη και κανένα προσβάσιμο σύνδεσμο, να μην σιωπήση!
Κατατάσσουμε λοιπόν τον πληθυσμό σε δέκα εισοδηματικές τάξεις, στις οποίες αντιστοιχούμε δέκα ποσοστά εθνικού εισοδήματος, ονομάζοντάς τις από την ανώτερη προς την κατώτερη με Α έως Ι. Κάθε ανώτερο δεκατημόριο πληθυσμού απολαμβάνει υποχρεωτικά μεγαλύτερο ποσοστό εισοδήματος από το αμέσως κατώτερό του (Α>Β>Γ>Δ κ.ο.κ.). Μάλιστα, υπάρχει μια ιδιόμορφη συμμετρικότητα μεταξύ των τάξεων, καθώς κάθε εκατοστημόριο εισοδήματος που προικίζει το ανώτερο, πρώτο 10%, δηλ. το Α, αφαιρείται από το κατώτερο, δέκατο 10%, δηλ. το Ι (και όχι από το Θ ας πούμε) κ.ο.κ. Αντιστοιχούμε συνεπώς κάθε δέκατο πληθυσμού με συγκεκριμένο ποσοστό εισοδήματος, ώστε να εξαντλήται το διαθέσιμο εισόδημα. Χάριν ευκολίας, χρησιμοποιώ μόνο ακέραιους, με μικρότερη την μονάδα.
Και ας πάρουμε τώρα περιπτώσεις:
1. Εξισωτισμός.
Όπου το κάθε δεκατημόριο πληθυσμού αντιστοιχεί σε ακριβώς ένα δέκατο του εθνικού εισοδήματος. Όπου, με άλλα λόγια, δεν έχει νόημα καμία διάκριση του πληθυσμού βάσει εισοδήματος, αφού σε όλους προσνέμεται ίσο κατά κεφαλήν εισόδημα.
Αυτή η στατιστικά απίθανη περίπτωση δεν νομίζω ότι εκπροσωπείται πολιτικά. Δηλαδή, όχι μόνο στον πραγματικό κόσμο δεν έχει παρατηρηθή ποτέ κοινωνία όπου απολαμβάνουν το ίδιο εισόδημα το νήπιο με τον ενήλικα και ο εργατικός με τον οκνηρό, αλλά και στην πολιτική θεωρία δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που το έχει υποστηρίξει. Στο κάτω κάτω, ακόμα και οι κομμουνιστές δογματίζουν “jedem nach seinen Bedürfnissen!”.
Το ενδιαφέρον σημείο του άκρου εξισωτισμού που θα ήθελα εγώ να τονίσω είναι άλλο: είναι άδικος. Όχι μόνο δεν μπορεί να υπάρξη, αλλά δεν πρέπει κιόλας. Ένα ποσό ανισότητας είναι απαραίτητο ήδη για λόγους δικαιοσύνης, απλώς και μόνο επειδή ως μοναδικές και ανεπανάληπτες προσωπικότητες διαφέρουμε καθ’ όλους τους κρίσιμους παράγοντες: εργατικότητα, παραγωγικότητα, επινοητικότητα, εκπαίδευση, ηλικία, ρώμη, ευφυΐα, ακόμη και τύχη.
2. Ελάχιστη ανισότητα.
Η ελάχιστη ανισότητα που μπορούμε να σκεφτούμε είναι εκείνη που επηρεάζει μόνο το ανώτερο και, συμμετρικά, το κατώτερο δεκατημόριο, ήτοι τα Α και Ι, αλλά αφήνει στην απόλυτη ισότητα όλες τις υπόλοιπες τάξεις της κατανομής. Έστω λοιπόν ότι το Α απολαμβάνει το 11% του εισοδήματος, αλλά το Ι το 9%, την στιγμή που το υπόλοιπο 80% του πληθυσμού κινείται στην βαρετή ομοιομορφία του ίσου εισοδήματος.
Είναι δίκαιη αυτή η κατανομή; Εξασφαλίζει αρκετό κίνητρο αριστείας; Επιβραβεύει την αξία;
3. Ήπια ανισότητα.
Σε αυτό το υπόδειγμα η ανισότητα έχει διαχυθή στην κοινωνία, καθώς εμφανίζεται σε όλες τις εισοδηματικές τάξεις και όχι μόνο στα άκρα. Η αντιστοίχιση που θα δώσω παραμένει μικρή, για την ακρίβεια είναι η μικρότερη δυνατή που μπορεί να υπάρξη ώστε να αφορά τους πάντες. Τα ποσοστά του εισοδήματος που προσνέμονται παρουσιάζουν υποχρεωτικά μια αντίστροφη κλιμάκωση (από 15-11 στο άνω ήμισυ της κατανομής και 9-5 στο κάτω), ενώ πρέπει πάντα να εξαντλούν και το διαθέσιμο εισόδημα.
Εδώ παρατηρούμε τρία πράγματα: πρώτον, ότι καμία εισοδηματική τάξη δεν βρίσκεται σε κατάσταση εξισωτικής αντιστοίχησης, με άλλα λόγια ότι κανένα δέκατο του πληθυσμού δεν εισπράττει το δέκατο του εθνικού εισοδήματος. Δεύτερον, ότι ακόμη και σε αυτήν την πολύ ήπια ανισοτική κατανομή, το πλουσιώτερο ήμισυ του πληθυσμού απορροφεί τα δύο τρίτα σχεδόν του εισοδήματος. Και τρίτον, ότι ο συντελεστής ανισότητας, ήτοι το πηλίκον του ποσοστού εισοδήματος Α/Ι είναι 3, άρα το ανώτερο δυνατό εισόδημα σε αυτήν την κοινωνία είναι μόλις τριπλάσιο του κατώτερου.
(Ας διακρίνουμε επίσης μεταξύ του συντελεστή ανισότητας Α/Ι, που θα τον ονομάσω δεκατικό, και του συντελεστή ΑΒ/ΘΙ, που θα τον αποκαλέσω εικοστικό)
4. Έντονη ανισότητα.
Οι τιμές που προσνέμουμε σε αυτήν την περίπτωση κλιμακώνονται πιο απότομα, καθώς είναι 19-15 για το άνω ήμισυ και 5-1 για το κάτω ήμισυ της κατανομής. Εδώ η ανισοτική σχέση Α προς Ι είναι 19 (19:1), ενώ ΑΒ προς ΘΙ πάνω από 12 (19+18/1+2). Ειδικά αυτός ο δεύτερος λόγος μεταξύ των δύο πέμπτων της κατανομής θεωρείται γενικά ότι φωτογραφίζει πιο αξιόπιστα την έκταση της ανισότητας, καθώς εμπλέκει το 40% του πληθυσμού, αποφεύγοντας έτσι τις στρεβλώσεις από τυχόν στατιστικές ακρότητες.
Η ως άνω κατανομή δεν απέχει πολύ από τις κατανομές που παρατηρούνται στην πραγματικότητα σε χώρες όπως η Γκάμπια ή η Μαδαγασκάρη.
Για την Ελλάδα μας, την ομορφότερη χώρα του κόσμου, ο δείκτης Τζίνι δίνει περίπου 33-34, ενώ οι αναλογίες Α/Ι είναι γύρω στο 10 και ΑΒ/ΘΙ γύρω στο 6 (επίπεδα δηλαδή Ισπανίας, ανάμεσα στην Ολλανδία και στην Ν. Ζηλανδία).
5. Απόλυτη ανισότητα.
Και υπάρχει φυσικά και το έτερο θεωρητικό άκρο, εκείνο της όσο το δυνατόν απόλυτης ανισότητας, όπου το ανώτερο δεκατημόριο καταβροχθίζει το 91% του εθνικού εισοδήματος, ενώ οι τάξεις Β έως Ι προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με μόλις 1% έκαστη:
Το θεωρητικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η απόλυτη ανισότητα ίσως να είναι το εξής: την απόλυτη ανισότητα ίσως δέχεται κάποιος ακροφιλελεύθερος, που αντιλαμβάνεται αυστηρά διαδικαστικά την οικονομική ελευθερία και αδιαφορεί πλήρως για το εξαγόμενο του οικονομικού συναλλάγματος. Για μένα αυτή είναι μια σοβαρή ένσταση, που μου θυμίζει αρκετά όσα είχαμε συζητήσει εδώ περί διανεμητικής δικαιοσύνης. Θα επανέλθω επ’ αυτού σύντομα.
Μέχρι τότε, ακούω προτιμήσεις:
Ποια κατανομή εισοδήματος υποστηρίζετε;
- Ήπια ανισότητα (47%, 16 Votes)
- Εξισωτισμός (18%, 6 Votes)
- Ελάχιστη ανισότητα (12%, 4 Votes)
- Ανισότητα τύπου Ελλάδας (9%, 3 Votes)
- Έντονη ανισότητα (9%, 3 Votes)
- Απόλυτη ανισότητα (6%, 2 Votes)
Total Voters: 34
Loading ...
α) Για να σου πει κάποιος πόση ανισότητα αποδέχεται, πρέπει πρώτα να ορίσει τι θεωρεί δίκαιο και τι άδικο.
β) Ο ορισμός του (α) είναι τόσο πολύπλοκος και δύσκολος που πρακτικά κανείς μας δεν έχει επαρκή πληροφορία για να τον συμπιέσει σ’ένα νούμερο.
γ) Από το (β) συνάγεται ότι πρακτικά είναι πιο χρήσιμο να κοιτάμε την παραγωγική διαδικασία της ανισότητας και λιγότερο το τελικό αποτέλεσμα. Γι’αυτό μιλάμε για συστήματα δημόσιας παιδείας, υγείας και ασφάλισης ή το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ως μέτρα καταπολέμησης της ανισότητας. Αλλά δεν θέτουμε όριο στα ιδιαίτερα που θα κάνει κάποιος, στις ιδιωτικές ασφάλειες που θα έχει ή στο εισόδημα του.
δ) Η ανισότητα από κάποιους δεν θεωρείται προβληματική καθεαυτή, αλλά γιατί δυσχεραίνει την ισότητα των ευκαιρών. Προφανώς η οπτική αυτή υπονοεί κάποια θεωρία δικαιοσύνης.
Παράξενο, γιατί ορκίζομαι ότι διαβάζω συνέχεια αναλύσεις, γνώμες και ειδήσεις για την ανισότητα που αυξάνεται, για την κοινωνία της ανισότητας κλπ. Όλοι αυτοί οι σχολιαστές, που έχουνε λύσει το πρόβλημά τους, γιατί δεν μας λένε και μας πόση επακριβώς (αν)ισότητα θέλουν; Γιατί μας το κρατάει μυστικό ο Στίγκλιτς, θα σκάσω!
Η αποκλειστικά διαδικαστική θεώρηση όμως μπορεί να οδηγήση ακόμη και σε απόλυτη ανισότητα. Αν η “παραγωγική διαδικασία της ανισότητας” δώση δεκατικό συντελεστή ανισότητας ας πούμε 1000; Αρκεί ότι η διαδικασία υπήρξε άμεμπτη;
Κατά κανόνα αυτές οι αναλύσεις εξηγούνται από το (δ). Η δυσκολία του (β) παραμένει γιατί άντε τώρα να ορίσεις την ισότητα των ευκαιριών και κάθε υποπερίπτωση της για να βγάλεις ένα νούμερο.
Όχι κατ’εμέ. Πρόσεξε όμως ότι μίλησα για σχετική, όχι απόλυτη πρακτική χρησιμότητα.
Φρέσκα κουλούρια. Η αιτία ενασχόλησης με τις ανισότητες;
Πιο (δ) δεν πάει.
Το άρθρο ασχολείται με την ανισότητα πλούτου, που προφανώς έχει σχέση με την ανισότητα εισοδήματος, την οποία σχολίασα εγώ.
Ερώτηση: τι σχέση έχουν ακριβώς αυτές οι δύο κατανομές;
Στοιχεία για τις ΗΠΑ εδώ. Του 2012 είναι αλλά δε νομίζω να’χουν αλλάξει πολλά από τότε.
Παρεμπιπτόντως, αν ο Μελανσόν δεν πρότεινε περιορισμό και στα capital gains, δεν έθετε όριο το 1:20 στην εισοδηματική ανισότητα. Τα έσοδα από μετοχές κι επενδύσεις είναι κι αυτά εισόδημα. Σε αρκετές περιπτώσεις δε, υψηλότερο ποσοστό αυτού από τον μισθό.
θαναση υπαρχουν καποια πραγματα που ο κοσμος δεν εχει προσεξει και ετοιμαζω εδω και καιρο ενα σχετικο κειμενο.
Μια λεπτομερεια που μπορω ηδη να δωσω (εκανες και σχετικη νυξη) και ειναι σημαντικη ειναι:
αν θελουμε ισοτητα μεταξυ ανθρωπων, τοτε πρεπει να αναμενουμε ανισοτητα μεταξυ ηλικιων. Δηλαδη ακομα και στην πιο ιση κοινωνια που ολοι ειναι κλωνοι, ΔΕΝ θα εχεις ισα εισοδηματα για ολους, θα εχεις ισα εισοδηματα για ανθρωπους στην ιδια ηλικια.
Αλλα ο 50ρης παντα θα βγαζει περισσοτερα απο τον 30ρη κατα μεσο ορο, απο την μια γιατι εχει συσωρευσει εργασιακη εμπειρια, απο την αλλη γιατι εχει αποταμιευσεις που αποδιδουν καποια εσοδα. Αυτο ηδη οδηγει αυτοματα σε συνολικη ανισοτητα τουλαχιστον τυπου 3.
Εγώ πάντως θέλω να επαναλάβω την αρχική μου ερώτηση: δεν μπορεί, κάπου κάποιος φιλόσοφος θα έχη προτείνει μερικούς ακριβείς αριθμούς σχετικά. Γνωρίζει κανείς;
Μετά από υπόδειξη του φίλου Ασμοδαίου αρχίζουμε να λύνουμε το μυστήριο:
Στην Γαλλία, πού αλλού;, έχει προταθή ανώτατος συντελεστής ανισότητας ίσος με 20. Η πρόταση του Μελέγχωνος, υποψηφίου της Αριστεράς για την προεδρία το 2012, ενθυμείσθε, τότε που θριάμβευσε ο Ολλαντρέου, ήταν να περιορίζεται ο υψηλότερος μισθός στο 20πλάσιο του κατώτερου.
Από την μεριά μου έχω να σχολιάσω ότι ίσως είναι μετριοπαθής η πρόταση να μην επεκτείνεται η εισοδηματική ανισότητα στα επίπεδα της συμπαθούς Μαδαγασκάρης (δεκατικός δείκτης ανισότητας: 19,2), όσο κι αν είναι βέβαια ανεφάρμοστη και πιθανόν επιβλαβής. Αλλά εσείς που δεν καταδέχεστε την ανισότητα τύπου Ελλάδας (με δ.σ.α 10) και θέλετε ακόμη πιο ήπια ανισότητα, δεν θα βρίσκατε ούτε στις γαλλικές προεδρικές εκλογές αρκετά αριστερό υποψήφιο για να σας ικανοποιήση! ;-)
Να πω ακόμη βέβαια ότι το 20 είναι ένας αριθμός που έβγαλε από το κεφάλι του ο Μελέγχων, χωρίς καμία λογική εξήγηση. Αν χρησιμοποιούσε δεκαεξαδικό σύστημα, θα ζητούσε άραγε η αναλογία να μην υπερβαίνη το 14;
Αθανάσιε γράφεις στο θεμα αυτο ανοησίες. Με το βασικό μισθό στα 600 ευρω, 20 φορές πανω σημαίνει 12000. Ξέρεις πόσος κόσμος παίρνει μισθό 20.000, ακομα και σημερα;
Όχι, ξέρεις εσύ μήπως;
Σχετικό
Ξήγα και λίγο τις Γραφές όμως αφεντικό!
Το άρθρο αναφέρεται στα προβλήματα εκτίμησης της κατανομής των εισοδημάτων και σε παρατηρούμενες μεταβολές στις εκτιμήσεις που δεν οφείλονται σε αλλαγές της διαδικασίας που δημιουργεί τον πλούτο. Νομίζω πως το conclusion τα λέει αρκετά καλά. Θα πρότεινα σε όποιον (και ειδικά οικονομολόγους, πολιτικούς επιστήμονες, εγκληματολόγους και ιστορικούς) διαθέτει τον χρόνο, την υπομονή και το σχετικό υπόβαθρο να διαβάσεις και το υπόλοιπο μέρος του άρθρου
Τώρα σε σχέση με το ερώτημα σου νομίζω πως αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί από μόνο του. Μια μεταβολή στην κατανομή οφείλεται ή σε αλλαγές στη διαδικασία παραγωγής πλούτου ή σε δραστικές κρατικές παρεμβάσεις. Και στις δύο περιπτώσεις μεταβολή στην κατανομή θα συνοδεύονταν πιθανότατα με μεταβολή στο συνολικό εισόδημα. Αυτό που έπρεπε να μας ενδιαφέρει είναι όχι τόσο το πως κατανέμεται ο πλούτος όσο το πια η αλλαγή συνολική ωφέλεια που απολαμβάνουμε ως κοινωνία. Αυτό δεν αποτελεί μόνο συνάρτηση της σχετικής κατανομής των εισοδημάτων αλλά επιπρόσθετα και του συνολικού εισοδήματος και της μορφής των συναρτήσεων ωφέλειας του καθενός από εμάς.
Ευτυχώς, κυκλοφόρησε και στην ελληνική γλώσσα, ένα εξαιρετικό και αρκούντως …εκλαικευμένο βιβλίο του Joseph Stiglitz. Το βιβλίο φέρει τον τίτλο: “ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ” (εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, 2012).
Έτσι, έχουν όλοι την ευκαιρία (συμπεριλαμβανομένου και του αρθρογράφου) να διαβάσουν γενικότερα περί ανισοτήτων και να ξεδιαλύνουν μέσα τους την σύγχυση (έννοιες) καθώς και την παραπληροφόρηση (δεδομένα) που έχουν “καταδυναστεύσει ιδεολογικά” το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών του δυτικού κόσμου σήμερα.
Επισημαίνεται, ότι οι περισσότερες αναφορές στο βιβλίο, αφορούν στις ΗΠΑ (πρωταθλήτρια χώρα της ελεύθερης οικονομίας και των αγορών και παράλληλα πρωταθλήτρια χώρα σε ζητήματα ανισοτήτων).
Άκρως διδακτικό!!!
Υ.Γ. Επίσης, υπάρχουν οι μελέτες των Piketty και Saez, περί ανισοτήτων. Τόσα χρόνια το “βασανίζουν” το θέμα, οι καημένοι! Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην …λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα ευρήματά τους, έτσι δεν είναι? Κάτι λένε κι αυτοί!
Τώρα αν σου πω δηλαδή ότι ακριβώς διαβάζοντας τον Στίγκλιτς μού ήρθε η ιδέα της ανάρτησης;
Και λέω, καλά τα λέει ο προφήτης, αλλά γιατί περιπουλογεί; Γιατί δεν μας λέει ποια ποσοστά ανισότητας θεωρεί αποδεκτά και ποια όχι;
Αλλά ούτε από σένα θα μάθουμε τίποτα βλέπω.