Περί εσωκομματικών εκλογών

Είναι μεν νόμιμο, είναι όμως και ηθικό να ψηφίση κανείς στις εσωκομματικές εκλογές ενός κόμματος του οποίους δεν είναι μέλος ή δεν προτίθεται να το ψηφίση στις βουλευτικές εκλογές;

Δεν δημιουργείται τάχα έτσι με αυτόν τον τρόπο ένας μετακινούμενος θίασος ψηφοφόρων ευκαιρίας, οι οποίοι, ιδίως εκεί στις περί το κέντρο πολιτικές δυνάμεις, καθορίζουν τις πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων ερήμην του πυρήνα των οπαδών τους; Μήπως θα ήταν ευεργετικό να ψηφίζαμε και στις εσωκομματικές του ΚΚΕ ή της ΧΑ; Αυτού του είδους η διπλότριπλη κομματική πίστη δεν συνιστά υποκρισία, εισοδισμό και καιροσκοπία;

Αυτά είναι σοβαρά επιχειρήματα και αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε μαζί τους. Αλλά πρώτα το γενικό περίγραμμα:

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια τα πολιτικά κόμματα ανοίγονται πολύ περισσότερο στην κοινωνία. Αυτό όμως δεν είναι παρά ένα σημάδι της παρακμής των κομμάτων. Πράγματι, ένα κόμμα με π.χ. 500.000 ταμειακώς τακτοποιημένα, ενθουσιώδη και συνειδητά μέλη δεν θα χρειαζόταν κανένα άνοιγμα και καμία διεύρυνση. Αλλά θα αρκούνταν στα μέλη του, εκείνα που εκδίδουν την κομματική εφημερίδα, συνεισφέρουν οικονομικά στις κομματικές εξορμήσεις, πάνε εκδρομές και επισκέψεις με την κομματική νεολαία, δουλεύουν ένα κομματικό μεροκάματο και, φυσικά, ανεμίζουν τις κομματικές σημαίες στις κομματικές συγκεντρώσεις. Εμετός.

Στην διεύρυνση τύπου “μέλη και φίλοι” πρωτοστάτησε το ΠΑΣΟΚ, πρώτα με το θρυλικό συνέδριο του 1996, τότε που η τύχη της χώρας κρεμάστηκε από τα χέρια 4.000 “συνέδρων”, ήτοι χειροκροτητών και ποδοκροτητών. Η μετάβαση ωλοκληρώθηκε με την, ας πούμε, εκλογή ΓΑΠ το 2004 και ακολούθως είχαμε την εκλογή Σαμαρά από την βάση της ΝΔ το 2009 (που να μην έσωνε) και τα λοιπά και τα λοιπά.

Σε αυτά τα λοιπά, κορυφαία στιγμή υπήρξε ασφαλώς η εκλογή Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ στις αρχές του 2016. Εδώ νομίζω ότι εμφανίστηκε για πρώτη φορά το φαινόμενο πολιτών που δεν ήταν ΝΔ, μερικών που δεν είχαν ψηφίσει ποτέ ΝΔ και άλλων που δεν θα ψήφιζαν και στο μέλλον ΝΔ, που ωστόσο προσήλθαν και ψήφισαν με πίστη και επιμονή τον Κυριάκο. Υιοθετώντας μάλιστα την εσωτερική οπτική γωνία: ποιος θα ήταν ο καλύτερος αρχηγός της ΝΔ; ποιος θα ωφελούσε περισσότερο την χώρα; Με αντεστραμμένα τα πρόσημα το ίδιο παρατηρήθηκε και στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ τον Νοέμβριο 2017. Και πάλι πολλοί πολίτες που δεν είναι ΠΑΣΟΚ ψήφισαν έναν υποψήφιο για την ηγεσία ενός κόμματος που δεν είναι δικό τους.

Φέρθηκαν λοιπόν ανέντιμα όλοι αυτοί;

Απαντώ: οι περισσότεροι ασφαλώς και όχι, μερικοί ίσως ναι.

Καταρχάς, σε εμάς τους φιλελέδες αρέσουν οι συναινετικές καταστάσεις: αν το κόμμα προσκαλέση τους εξωτικούς ψηφοφόρους, νόου στρινγξ αττάτσντ, και αν οι εξωτικοί ανταποκριθούν, κανείς τρίτος δεν έχει δικαίωμα να παραπονήται. Πρόκειται για περίπτωση res inter alios acta. Πολύ περισσότερο, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να υπαγορεύση στα κόμματα πώς θα εκλέγουν την ηγεσία τους και, ακόμη περισσότερο, κανείς νόμος δεν έχει την εξουσία να απαγορεύση τον άλφα ή τον βήτα τρόπο εκλογής. Διότι κάτι τέτοιο θα αντέβαινε στο άρ. 29 παρ. 1 Σ, σύμφωνα με το οποίο “Έλληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος”. Η εσωκομματική ελευθερία αποτελεί ουσιώδη πολιτική ελευθερία.

Περαιτέρω, είναι σε κάποιο, δυστυχώς μικρότερο βαθμό από όσο θα ήθελα, αληθές ότι ένας μικρός αριθμός ψηφοφόρων του Κέντρου ίσως επηρεάση δυσανάλογα τις εσωκομματικές ισορροπίες ένθεν κακείθεν. Αλλά δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στις εκλογές: μέχρι πρόσφατα, καθένα από τα δύο μεγάλα κόμματα είχε βέβαιο ένα 35-40% της λαϊκής ψήφου, αγωνιζόταν δε στις εκλογές να προσελκύση ή να μην σκιάψη το υπόλοιπο 5% του Κέντρου που θα του εξασφάλιζε την πολυπόθητη νίκη. Αυτό ακριβώς που γινόταν στις βουλευτικές εκλογές δεν πρέπει να μας ξενίζη μεταφερόμενο στις εσωκομματικές.

Τούτων λεχθέντων, ο εξωκομματικός ψηφοφόρος έχει ένα χρέος: να υιοθετήση την εσωκομματική οπτική. Ο εξωκομματικός ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ πρέπει να ψηφίση τον καλύτερο κατά την γνώμη του για το ΠΑΣΟΚ ή για την σοσιαλδημοκρατική παράταξη, δεν έχει όμως ηθικό δικαίωμα να ψηφίση τον καλύτερο για την ΝΔ (αυτόν που δηλαδή που θα ήταν τόσο άχρηστος για το ΠΑΣΟΚ, που θα ευνοείτο τελικά η ΝΔ). Σεβάσου την πρόσκληση που δέχθηκες και βοήθησε κατά το μέτρο των δυνάμεών σου το κόμμα που γενναιόδωρα σε προσκάλεσε. Αλλιώς, κάτσε σπίτι σου.

Ειδικά προκειμένου για τα κόμματα που διεκδικούν μερίδιο του πολιτικού κέντρου και αυτοπροσδιορίζονται ως κεντρώα, κεντροδεξιά και κεντροαριστερά, είναι οφθαλμοφανής ο γεωμετρικός πολιτικός τόπος των πιθανών ψηφοφόρων τους: οι κεντρώοι ψηφοφόροι απολύτως θεμιτά ψηφίζουν στις εσωκομματικές εκλογές των κομμάτων που επιζητούν στις βουλευτικές εκλογές την ψήφο τους.

Ο εξωκομματικός ψηφοφόρος που γίνεται λίγο εκλογικός περιηγητής είναι μεν καινή οπώρα, πλην όμως ενσαρκώνει και ένα καινό τύπο πολίτη: εκείνον που δεν είναι δεδομένος υποστηρικτής βρέξη-χιονίση, που δεν παραμένει στα κομματικά στεγανά, που διακρίνει το πατριωτικό και το ωφέλιμο και σε άλλους κομματικούς χώρους, που αντιλαμβάνεται ότι ο μελλοντικός Πρωθυπουργός θα είναι και δικός του Πρωθυπουργός, ακόμη και αν δεν προέρχεται από το δικό του κόμμα. Δεν βρίσκω τίποτα κακό σε αυτό.

Ασφαλώς όλοι ξέρουμε ότι το μόνο σοβαρό κόμμα με καταστατικές διαδικασίες που τηρούνται και κομματική γραμμή που επιβάλλεται είναι το ΚΚΕ. Αλλά δεν θέλουμε να ζούμε σε μια κοινωνία ΚΚΕ.

Σωστά;