οικονομικα

To προβλημα της ηλεκτρικης ενεργειας στην Ελλαδα δεν εχει να κανει με σατανικους κερδοσκοπους ουτε με την ακαρδη φυση που μας προκαλει προβληματα. Εχει να κανει με την απορθυμια μας να εξορθολογισουμε την αγορα και την ανικανοτητα μας να εφαρμοσουμε καινοτομες λυσεις

Αυτες τις μερες αρκετοι απο σας θα βιωσετε το διασκεδαστικοτατο πατροπαραδοτο εθιμο των διακοπων ρευματος. Ειναι τοσο αναποσποστο μερος του ελληνικου καλοκαιριου οσο η μυρωδια του αντηλιακου, τα τζιτζικια και τα κεφτεδακια στην παραλια. Ειναι ομως οι ενοχλητικες και ζημιογονες για την βιομηχανια, τον τουρισμο και την ησυχια μας διακοπες ρευματος, τοσο αναποφευκτες οσο θα μας ηθελε η ΔΕΗ ή η κυβερνηση να πιστεψουμε?

Η εντυπωση μου, βασισμενη σε ολιγη οικονομικη επιστημη και ολιγη συγχρονη μηχανολογια ειναι πως οχι, το προβλημα της επαρκειας ρευματος θα μπορουσε να βελτιωθει, αν ειχαμε την διαθεση να εφαρμοσουμε καποιες καινοτομες αλλα ευκολες λυσεις που κυκλοφορουν διεθνως.

Το προβλημα
Ας ξεκινησουμε με την απλη παρατηρηση οτι η παραγωγη ενεργειας υποφερει απο το γνωστο προβλημα των αιχμων ζητησης (παρομοια με τα ΜΜΜ, τις τηλεπικοινωνιες κτλ). Η διαφορα αναμεσα στην ζητηση ενεργειας μιας μεσης ημερας (γυρω στα 7.000 MW) και την ανωτατη ζητηση μιας καλοκαιρινης μερας (γυρω στα 10.500 MW) ειναι παρα πολυ μεγαλη και η διαφορα θα γινεται μεγαλυτερη αυξανεται η ευημερια μας και η χρηση κλιματιστικων. Αυτο σημαινει οτι με το σημερινο συστημα πρεπει να συντηρουμε ολο και περισσοτερες πανακριβες μοναδες μονο και μονο για εκεινες τις λιγες ωρες που θα χρειαστουμε το ρευμα τους. Αυτο ειναι οχι μονο αντιοικονομικο αλλα και αντιοικολογικο. Ακομα χειροτερα, καποιες μερες ουτε καν οι εφεδρειες μας και οι μαζικες εισαγωγες (της ταξης των 2000 MW) δεν φτανουν, οποτε αναγκαστικα κοβεται το ρευμα σε πολλους πολιτες.

Βασικος σκοπος της ενεργειακης πολιτικης λοιπον θα πρεπει να ειναι ο περιορισμος της διαφορας μεταξυ ανωτατης και μεσης καταναλωσης ρευματος, για να αποφυγουμε τις καταστροφικες αιχμες ζητησης.

Read moreΤις πταιει για τις διακοπες ηλεκτρικου ρευματος στην Ελλαδα – λιγες απλες και εξυπνες λυσεις

Στις καθημερινές συζητήσεις μας συχνά ακούμε τη λέξη ακρίβεια. Ο μέσος Ελληνας έχει την αίσθηση ότι οι τιμές των προϊόντων στην Ελλάδα του επιτρέπουν να αγοράσει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες σε σχέση με το μέσο Ευρωπαίο. Το συμπέρασμα που βγάζει είναι ότι το πρόβλημα είναι οι υψηλές τιμές. Στο παρακάτω κείμενο εξηγώ γιατί οι υψηλές τιμές είναι το σύμπτωμα, ενώ το πραγματικό πρόβλημα είναι η χαμηλή παραγωγικότητα της Ελληνικής οικονομίας. Βάση της ανάλυσης συμπεραίνω ότι η λύση στο πρόβλημα είναι όχι η τεχνητή συγκράτηση των τιμών ή οι διαδηλώσεις εναντίον της ακρίβειας, αλλά μεταρυθμίσεις που σκοπό έχουν την αύξηση της παραγωγικότητας. Το παρακάτω παράδειγμα, βασισμένο στην ποσοτική θεωρία του χρήματος (Quantity Theory of Money), αρκεί για να γίνω πιο κατανοητός.

Ας υποθέσουμε ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι πολίτες παράγουν και καταναλώνουν ένα μόνο προϊόν, παγωτό. Οι εργαζόμενοι είναι οργανωμένοι σε ομάδες/επιχειρήσεις. Η κάθε επιχείρηση παράγει μια γεύση παγωτού, την οποία πουλάει στους καταναλωτές και εισπράττει Ευρώ. Τα Ευρώ αυτά τα διανέμει στους εργαζόμενους και τους ιδιοκτήτες του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί η επιχείρηση, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να αγοράσουν γεύσεις παγωτού και από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις. Ας υποθέσουμε ακόμα ότι στην οικονομία αυτή η Κεντρική Τράπεζα έχει τυπώσει 10.000 Ευρώ, και ότι κατά τη διάρκεια ενός έτους κάθε Ευρώ αλλάζει χέρια (δαπανάται) κατά μέσο όρο 10 φορές. H συνολική δαπάνη της οικονομίας ανά έτος είναι λοιπόν 100.000 Ευρώ (10.000 Ευρώ επί 10 φορές που δαπανάται το καθένα).

Ας υποθέσουμε επίσης ότι οι επιχειρήσεις, χρησιμοποιώντας τον εξοπλισμό και την τεχνογνωσία που διαθέτουν, μπορούν να παράξουν 1.000 κιλά παγωτό ανά έτος, και ότι σκοπός τους είναι να πουλήσουν το προϊόν τους σε όσο μεγαλύτερη τιμή γίνεται χωρίς ωστόσο να τους μείνει περίσσευμα. Ποιο θα είναι το επίπεδο των τιμών σε αυτήν την οικονομία? Η απάντηση είναι προφανώς 100 Ευρώ το κιλό. Αυτή είναι η ανώτατη τιμή την οποία μπορούν να χρεώσουν και ταυτόχρονα να πουλήσουν και τα 1.000 κιλά της παραγωγής. Αν από απληστία χρεώσουν 1.000 Ευρώ το κιλό, οι καταναλωτές, ξοδεύοντας 100.000 Ευρώ ανά έτος θα μπορέσουν να αγοράσουν μόνο 100 κιλά, και τα υπόλοιπα θα μείνουν αδιάθετα. Ο λόγος είναι ότι η αύξηση του επιπέδου των τιμών μειώνει την αγοραστική δύναμη του χρήματος, και έτσι κάθε Ευρώ που δαπανάται μπορεί να αγοράσει λιγότερο προϊόν.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι ύστερα από κάποιες αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της παραγωγής οι ίδιοι εργαζόμενοι αρχιζουν να παράγουν 2.000 κιλά παγωτού ανά έτος. Αν οι επιχειρήσεις συνεχίσουν να χρεώνουν την ίδια τιμή, οι καταναλωτές, όπως είδαμε, θα μπορούν να αγοράσουν 1.000 κιλά παγωτό και τα υπόλοιπα 1.000 θα μείνουν αδιάθετα. Προκειμένου να αποφύγουν κάτι τέτοιο οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να μειώσουν την τιμή στα 50 Ευρώ το κιλό. Η αύξηση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος θα επιτρέψει στους καταναλωτές, με τις ίδιες δαπάνες των 100.000 Ευρώ, να αγοράσουν 2.000 κιλά, ολόκληρη δηλαδή την παραγωγή.

Read moreΠώς ακριβώς καθορίζονται οι τιμές?

Το κρατος των Ελληνων ξεπηδησε πριν απο σχεδον 200 χρονια απο την οθωμανικη αυτοκρατορια. Ακομα ομως δεν λεει να ξεφορτωθει τα οθωμανικα ελαττωματα. Ειναι η διαφθορα μεσα στο αιμα μας?

Το σκανδαλο της Ζημενς ειναι επικαιρο, αλλα ακριβως νεο δεν ειναι. Καθε ατομο που εχει ζησει στην Ελλαδα εστω λιγο καιρο ξερει οτι αυτη η χωρα βασανιζεται απο εκτεταμενη διαφθορα. Στους παλιοτερους κατοικους μερικες περιπτωσεις δεν φαινονται καν σαν διαφθορα αλλα σαν απλη συνηθισμενη ρουτινα. Φακελακι στον γιατρο, λαδωμα στην πολεοδομια, μιζα για να κερδισεις μια συμβαση, βυσμα για να κανεις θητεια στην Νεα Μακρη, μεσο για να πιασεις δουλεια στο ευρυ δημοσιο, ενα δωρακι στους εξεταστες για αδεια οδηγησης. Το λεξιλογιο της διαφθορας ειναι πλουσιο και δυστυχως οι λεξεις μας ειναι τομερα οικειες, δεν προκαλουν πια καμμια εντυπωση.

Και πως να μας κανει εντυπωση η διαφθορα, οταν το μεσο ατομο που γεννηθηκε στην Ελλαδα εχει εμπλακει σε καταστασεις διαφθορας 5-6 φορες πριν κλεισει τα 30! Για εναν Γερμανο θα ηταν αδιανοητο να του ζητηθουν χρηματα για να παρει αδεια οδηγησης. Μιλαμε για μια αδεια που σου επιτρεπει να οδηγεις οχηματα 2 τονων και 450 ιππων, ειναι δυνατον ενας εξεταστης να ειναι τοσο ανευθυνος που να την δινει με ανταλλαγμα 100-200 ψωροευρουλακια? Κιομως στην Ελλαδα ειναι απλα κοινος τοπος, το να πεις οτι λαδωσες για διπλωμα δεν θα φανει περιεργο σε κανεναν.*

Με βαζει σε σκεψεις το ζητημα και ειδικα η συγκριση με αλλους λαους, ηθη και εθιμα. Η διαφθορα ανηκει στους παραγοντες που επηρεαζουν καθοριστικα την μακροπροθεσμη οικονομικη και κοινωνικη αναπτυξη μιας χωρας. Και ενω ο αυτοκινητοδρομοι σε μια χωρα μπορει να βελτιωθουν με απλες επενδυσεις, το εκπαιδευτικο επιπεδο μπορει να ανεβει ανοιγοντας 100 σχολεια και ΑΕΙ, η διαφθορα δεν μπορει να μειωθει αν δεν το θελει η κοινωνια. Ειναι απο τα χαρακτηριστικα που ειναι βαθια τυπωμενα στην κυριαρχη κουλτουρα μιας χωρας και φαινεται να αλλαζει με παρα πολυ αργο ρυθμο. Πιθανολογω οτι αν η Ελλαδα δεν ξεφορτωθει την απαισια κουλτουρα ανοχης στην διαφθορα σε 30-40 χρονια θα εχει μεινει πολυ πισω απο φτωχες πλην τιμες χωρες οπως η Σλοβενια, Εσθονια κτλ Σε τι διαφερουμε απο αυτες τις χωρες?

Read moreΔιαφθορα, μια ενδημικη αρρωστια στην Ελλαδα με βαριες επιπτωσεις

Τα κλειστα επαγγελματα βλαπτουν σοβαρα τους μισθους μας και αυξανουν τις τιμες. Που ειναι οι κοινωνικα ευαισθητες εφημεριδες που στεναζουν για τον πληθωρισμο και τοσο νοιαζονται για το πορτοφολι μας, οταν πρεπει να τα κριτικαρουν?

Παντα αναρωτιομουν γιατι τα φορτηγα στην Ελλαδα ειναι τοσο παλια και σε κακη κατασταση σε αντιθεση με την υπολοιπη ΕΕ 15. Ακομα και στην παρομοιου εισοδηματος Ισπανια τα φορτηγα που βλεπει κανεις ειναι σημαντικα νεοτερα, φιλικοτερα στο περιβαλλον, ασφαλεστερα κτλ

Βρηκα λοιπον την απαντηση, οπως σε τοσα αλλα θεματα η διαφορα Ελλαδας και λοιπης ΕΕ δεν πρεπει να αναζητειται σε καποιον υπερφυσικο παραγοντα που κρυβεται στην φυση των Ελληνων, ουτε στην δηθεν φτωχεια μας και αλλους μυθους. Η Ελλαδα ειναι σημερα μια πλουσια χωρα αλλα η οικονομικη πολιτικη της παραμενει μιζερη, αναποτελεσματικη και παρωχημενη, εχοντας αλλαξει ελαχιστα απο την φτωχη Ελλαδα του 60. Η αγορα φορτηγων ΔΧ λοιπον, για καποιον παρανοϊκο λογο, ειναι κλειστη. Καποιοι τυχεροι κληρονομησαν απο τους παππουδες τους την αδεια να εχουν φορτηγο, οι υπολοιποι οχι μονο δεν εχουμε το δικαιωμα να διαλεξουμε αυτο το επαγγελμα αλλα πρεπει με το ζορι να πληρωνουμε αυτους τους τυχερους ολιγοπωλιακες τιμες. Συμφωνα με την Καθημερινη

η άδεια ενός φορτηγού Δ.Χ. αποτιμάται από 30.000 ευρώ έως και 350.000 ευρώ. Οι ακριβότερες άδειες αυτή τη στιγμή εκτιμάται ότι είναι αυτές των φορτηγών βυτίων υγρών καυσίμων. Συνέπεια του κλειστού χαρακτήρα της εν λόγω αγοράς είναι και η ηλικία του στόλου που κρίνεται πλέον επικίνδυνη καθώς φτάνει τα 18 έτη.

300 χιλιαδες ευρω η μια αδεια! Ξερετε τι σημαινει αυτο το νουμερο? Μα ακριβως την αξια του ολιγοπωλιου για τον κατοχο της αδειας! Χαριζουμε σε καποια ατομα 300.000 ευρω χωρις κανεναν απολυτως λογο! Οι Ελληνες γκρινιαζουν τοσο για τις υψηλες τιμες, αλλα ανεχονται μια τοσο σημαντικη αγορα για την λειτουργια της οικονομιας να ειναι ολιγοπωλιακη!

Υπαρχει επιστημονικη αιτολογηση για την υπαρξη τετοιων κλειστων επαγγελματων? Μονο σε εξαιρετικες περιπτωσεις. Μια ειναι η αγορα των ταξι, για την οποια εχω γραψει παλιοτερα. Τα ταξι σε μια πολη πιανουν πολυτιμο χωρο στον δρομο και ρυπαινουν. Αν η αγορα ηταν ελευθερη θα ειχαμε υπερβολικα πολλα ταξι, η οχληση που θα προκαλουσαν θα ηταν πολυ μεγαλυτερη απο το οφελος. Αλλα για τα υπολοιπα περιπου 70 επαγγελματα που ειναι κλειστα, ποια ειναι η αιτιολογηση?

Read moreΚλειστα επαγγελματα ή πως πυροβολαμε (οικονομικα) τον εαυτο μας στο ποδι

Πως να μην ιδιωτικοποιειτε μια κρατικη εταιρεια

Η Deutsche Telekom φαινεται να ειναι στα τελευταια σταδια της εξαγορας σημαντικου μεριδιου στον ΟΤΕ. Οι αντιδρασεις απο ΜΜΕ και αντιπολιτευση ειναι οι συνηθισμενες. Κραυγες περι απωλειας εθνικης περιουσιας και ξεπουληματος, σχεδον απροκαλυπτος ρατσισμος του στυλ “Οι Γερμανοι ξαναρχονται”, καμποση παραπληροφορηση. Δεν θα συζητησω ιδιαιτερα εδω το οτι μια τετοια εξαγορα ειναι χρησιμη για την Ελλαδα ποικιλοτροπως. Πρωτα απολα θα εχουμε εισαγωγη τεχνογνωσιας απο μια κορυφαια εταιρεια τηλεπικοινωνιων. Θα εχουμε ελπιζω και εισαγωγη καλυτερης εξυπηρετησης πελατων, ντιζαϊν καταστηματων κτλ στα προτυπα που μας εχει συνηθισει η Deutsche Telekom. Θα εχουμε συσφιξη των οικονομικων σχεσεων Ελλαδας-Γερμανιας με την δημιουργια μιας εταιρειας που θα ελεγχει σχεδον ολοκληρη την Κεντροανατολικη Ευρωπη.

Κιομως, αν ξεπερασει κανεις λιγο την υστερια και την υστεροβουλια των αντιδρωντων, οι κινησεις της κυβερνησης για το πως θα γινει τελικα η πωληση σηκωνουν πολυ βαρια κριτικη. Εξηγουμαι:

Με την απελευθερωση των αγορων ενεργειας, τηλεπικοινωνιων κτλ ειναι συμφωνος σχεδον καθε οικονομολογος. Μερος αυτης της απελευθερωσης ειναι και η ιδιωτικοποιηση των εως τωρα κρατικων μονοπωλητων (με διαφορες προϋποθεσεις για εξασφαλιση του υγιους ανταγωνισμου). Ως εδω καλα. Αυτο ομως που σχεδον κανενας οικονομολογος δεν θα εβρισκε λογικο ειναι να πωλειται μια επιχειρηση σε μικρα κομματακια.

Υποθεσετε οτι μια εταιρεια ειναι χωρισμενη σε 100 μετοχες και οποιος κατεχει 51 εχει τον απολυτο διοικητικο ελεγχο. Οποιος κατεχει αυτες τις 51 μετοχες και θελει να τις πουλησει, θα ζητησει πολυ περισσοτερα χρηματα απο απλα 51 φορες την τιμη της μιας μεμονωμενης μετοχης.

Αυτο γιατι ο ελεγχος μιας εταιρειας εχει μεγαλη αξια. Ενα πακετο μετοχων που προσφερει αυτον τον ελεγχο προσφερει πολυ παραπανω απο τα μερισματα που λαμβανει ενας απλος μετοχος. Αυτος που κατεχει τις 51 μετοχες διοριζει το διοικητικο συμβουλιο και καθοριζει τις τυχες της εταιρειας. Εχει πλεονεκτηματα που κανενας αλλος μετοχος δεν εχει*.

Η ελληνικη κυβερνηση ομως μεχρι τωρα εχει πουλησει σχεδον καθε μεγαλη κρατικη επιχειρηση με τον στρουθοκαμηλιστικο τροπο των μετοχοποιησεων!

Read moreΟΤΕ, Μαρφιν και Deutsche Telekom

Η αναγκη για εθνικο σχεδιο αστικης αναπτυξης

Ο νουμερο ενα στοχος των ελληνικων κυβερνησεων εδω και αρκετα χρονια ειναι η συγκλιση της Ελλαδας με τις πιο ανεπτυγμενες χωρες της ΕΕ. Αργα αλλα σταθερα φαινεται η χωρα να προχωραει σε αυτο το μονοπατι. Τι γινεται ομως με τις διαφορες ελληνικες περιφερειες?

Δειτε τα τελευταια στοιχεα της ΕΣΥΕ στην Ημερησια

Η Αττικη παραμενει με διαφορα πλουσιοτερη, ακολουθει Στερεα Ελλαδα και Νοτιο Αιγαιο. Ειναι ομως ενδιαφερον οτι οι φτωχες περιφερειες αντι να συγκλινουν μαλλον αποκλινουν! Πως εξηγειται αυτο?

Η αισθηση μου ειναι οτι για τις επιδοσεις των ελληνικων περιφερειων ευθεως ευθυνονται οι τομες που δραστηριοποιουνται. Οπου εχουμε τουρισμο, ειχαμε χαμηλη αναπτυξη 4-5%, ενα νουμερο που ειναι στα ορια του πληθωρισμου, δηλαδη σημαινει οτι το πραγματικο εισοδημα ισως και επεσε. Αυτο το φαινομενο ειναι ομως μαλλον παροδικο (ο τουρισμος ειναι πολυ κυκλικη δραστηριοτητα) και αυτες οι περιοχες ειναι ηδη σχετικα πλουσιες. Απο την αλλη περιοχες που στηριζονται στην ενεργεια (επισης κυκλικη δραστηριοτητα) και την βιομηχανια ειχαν μαλλον ικανοποιητικη αναπτυξη (8.1% στην δυτικη Μακεδονια, 8,7% στην Στερεα Ελλαδα).

Η Αθηνα και η Θεσσαλονικη στηριζομενες στις υπηρεσιες εχουν ενα καλο 7,8 και 7,4 % αντιστοιχως, υψηλοτερα απο τον εθνικο μεσο ορο. Οι αγροτικες περιοχες ομως, Ηπειρος, Δυτικη Ελλαδα, Θρακη και Θεσσαλια φαινεται να αποκλινουν, με αναπτυξη χαμηλοτερη απο την μεση της χωρας παρα το γεγονος οτι ειναι ηδη αρκετα φτωχες.

Η μονη περιοχη που φαινεται να ξεφευγει απο τα συνηθη ειναι η Πελοποννησος με ενα δυναμικοτατο 9,8%, ενω εχει ηδη εισοδημα υψηλοτερο απο καθε αλλη περιοχη εκτος Νοτιου Αιγαιου και Σ.Ελλαδος.

Γενικα αν κοιταξει κανεις τον χαρτη, η εικονα της ελληνικης αναπτυξης εχει εναν πολυ δυνατο πολο αναπτυξης στην Αττικη με τον πλουτο να διαχεεται στις γυρω περιοχες και εναν ελλασονα πολο στην Θεσσαλονικη με μικροτερη διαχυση πλουτου.

Η αναλυση μου για το τι συμβαινει με την περιφερειακη αναπτυξη εχει ως εξης. Περιοχες που στηριζονται στην γεωργια ειναι καταδικασμενες στον μαρασμο, αν δεν προσπαθησουν να αναδιαρθωσουν την οικονομια τους προς παραγωγικοτερες δραστηριοτητες.

Read moreΟ πλουτος των Ελληνων – αστικη αναπτυξη και αποκλιση μεταξυ περιφερειων