Όχι σε πολύ μεγάλη σχέση με κάποιες άλλες σύντομες σκέψεις που είχα εκθέσει σχετικά με την έκτρωση εδώ και εδώ, σχολιάζω σήμερα το παλαιάς κοπής κλειτοριδοκρατικό επιχείρημα υπέρ της έκτρωσης:
Δικό μου είναι το σώμα μου και ό,τι θέλω το κάνω.
Το πρώτο σκέλος του ως άνω ισχυρισμού επιστηρίζει το δεύτερο: επειδή είναι δικό μου, δεν πέφτει σε κανένα λόγος. Το δεύτερο σκέλος είναι ένα σκέλος σκληρά φιλελεύθερο και ως τέτοιο δεν διαφωνώ ιδιαίτερα.
Όμως το πρώτο; Ανήκει το έμβρυο στην έγκυο κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο της ανήκουν τα μαλλιά της, τα νύχια της ή το πάγκρεάς της; Ή, ακόμη καλύτερα, η έγκυος είναι το έμβρυο, όπως είναι η μήτρα της, τα πέλματα και τα μάτια της;
Το κλειτοριδοκρατικό επιχείρημα έχει ομολογουμένως υπέρ του μια κάποια προφάνεια: το έμβρυο δεν είναι παρά μια συσσωμάτωση κυττάρων, κάπου βαθιά μέσα στην γυναίκα, απολύτως εξαρτημένο από εκείνη. Πώς είναι δυνατόν το κράτος, η κοινωνία, ο επίδοξος πατέρας ή οποιοσδήποτε τρίτος να διατηρή εξουσία επέμβασης σε αυτό το ενδότατο σημείο του είναι της; Τίνος το δικαίωμα είναι δυνατόν να κατισχύη εκείνου της εγκύου;
Κιόμως, δεν είναι έτσι. Δεν είναι η γυναίκα ο μόνος ηθικός (και νομικός) παράγων της εξίσωσης ούτε τα θέλω του αυτοπροσδιορισμού της τα μόνα καθοριστικά.
Ας σκεφτούμε λίγο ως εξής:
Πόσες ηθικώς διακριτές άδικες πράξεις διαπράττονται αν κλοτσήσω μια έγκυο στην κοιλιά και εκείνη αποβάλη; Και ακόμη: Πόσοι παθόντες υπάρχουν;
Νομικώς βέβαια το πράγμα είναι σαφές: έχουμε δύο εγκλήματα, ήτοι σωματική βλάβη και τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης. Αν όμως η μήτρα της εγκύου ανήκε στην έγκυο, μαζί με όλο το περιεχόμενό της, και μόνο σε αυτήν, το έγκλημα θα ήταν ένα και μόνο: η σωματική βλάβη. Αμπσούρντουμ.
Το παράδειγμα αυτό αποδεικνύει ότι η εξουσία διαθέσεως της εγκύου δεν επεκτείνεται έτσι απλά σε όλο το περιεχόμενο της μήτρας της. Ίσως υπάρχουν σπουδαίοι λόγοι, και πράγματι υπάρχουν, για να δικαιούται ηθικώς και νομικώς να διακόπτη την εγκυμοσύνη της, αν το θελήση. Και τότε όμως πρόκειται για σύγκρουση δύο μεγεθών, όπου μετά απο την κατάλληλη στάθμιση το ένα υποχωρεί έναντι του άλλου. [ας αφήσουμε κατά μέρος ποια είναι αυτά τα δύο μεγέθη και πώς ορίζονται ειδικώτερα]
Όταν όμως η διακοπή γίνεται ενάντια στην θέλησή της, όταν με άλλα λόγια τα συμφέροντα εγκύου και εμβρύου ευθυγραμμίζονται, αναδεικνύεται περίτρανα ότι το έμβρυο δεν ισούται με το ηθικό μηδέν, αλλά αξιώνει την δική του αυτοτελή ηθική υπόσταση.
Ίσως να μην είναι ένα παιδί, δεν είναι πάντως ένα καρούμπαλο.
και ήθελα να προσθέσω πως όταν σε ενα ηθικό πρόβλημα για το οποίο δεν έχουμε άμεση εμπειρία η λογική παει κόντρα στην διαίσθηση μας είναι καλύτερο να ακολουθούμε την λογική ή τουλάχιστον την διαίσθηση αυτών που έχουν. π.χ. η διαίσθηση πολλών ανθρώπων λέει οτι η πορνεία είναι κάτι κακό, παρά του ότι η λογική λέει ότι είναι κάτι χρήσιμο και παρά του ότι η διαίσθηση όσων έχουν σχέση με το αντικείμενο λέει ότι σίγουρα δεν είναι κάτι κακό. ομοίως με την απαγόρευση των εκτρώσεων, οι ακολουθούν τες την διαίσθηση τους κάνουν λάθος, αλλά το λάθος τους το πληρώνουν άλλοι.
ει που πήγε το προηγούμενό μου σχόλιο;
Είχες και άλλο; Δεν το βλέπω, Κουκ.
Βέβαια, στην έκτρωση εκείνος που το πληρώνει βασικά δεν ερωτάται ποτέ…
Μήπως πήγε στα Spam? Ναι, είχα γράψει ένα σχόλιο πριν από αυτό που φαίνεται παραπάνω. Τέλος πάντων, αυτό που είχα πει υποστήριζε την άποψη ότι το έμβρυο είναι μέρος της μητρός και όχι ένας ξεχωριστός οργανισμός (δηλαδή δεν “πληρώνει” τίποτα από μόνο του). Την υποστήριζα ενάντια στο αντεπιχείρημα σου περί εγκλήματος διακοπής της κύησης λέγοντας πάνω κάτω τα εξής: το ότι υπάρχουν δύο εγκλήματα (σωματική βλάβη, διακοπή κύησης) δεν σημαίνει ότι υπάρχουν δύο παθόντες. Μάλιστα δεδομένου του πλήθους των εγκλημάτων-δίχως-θύμα που ορίζει ο νόμος θα λέγαμε ότι η ύπαρξη ενός εγκλήματος δεν σημαίνει ότι υπάρχει, στην πραγματικότητα και το, θεωρητικά απαραίτητο, θύμα ή προσβαλλόμενο αγαθό. Στην προκειμένη περίπτωση το “έγκλημα” της διακοπής της κύησης μπορεί πιθανότερα να οφείλει την ύπαρξη του, όχι στην ανάγκη ηθικής αναγνώρισης του εμβρύου, αλλά σε απαρχαιωμένες αντιλήψεις σχετικά με την κυριότητα και τους σκοπούς του γυναικείου σώματος καθώς και στην ανάγκη για λογική συνέπεια με τα άλλα συγγενικής φύσεως μη-εγκλήματα (όπως η πάλαι-ποτέ απαγόρευση των εκτρώσεων). Συγκεκριμένα μιλάω για τις αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες η γυναίκα ή το βρέφος δεν αποτελούν κύριους του εαυτού τους αλλά περιουσιακά στοιχεία του ανδρός. Νομίζω συνεπώς ότι εάν διορθώσουμε την αιτιολογία του επιχειρήματος σου, αναστρέφοντας την σχέση αιτίου-αιτιατού, καταλήγει να είναι ένα επιχείρημα υπέρ της κατάργησης του μη-εγκλήματος της διακοποής κύησης ως ένα νομικό απωλίθομα.
Ήθελα να προσθέσω και μια σκέψη ακόμη:
Δεν απέχουμε πολύ ίσως από την τεχνητή μήτρα. Θα ξημερώση η ημέρα εκείνη που η κάθε πολυάσχολη εγκζέκιουτιβ δεν θα εγκυμονή, αλλά θα τεκνοποιή ωστόσο.
Αλλά τότε θα έχη πλέον καταστή σαφές ότι το έμβρυο δεν είναι μέρος του σώματός της και, άρα, δεν μπορεί να το κάνη ό,τι θέλη. Όταν δούμε με τα μάτια μας χωρισμένη την λειτουργία της εγκυμοσύνης από το γυναικείο σώμα, θα αντιληφθούν όλοι την ματαιότητα του επιχειρήματος “δικό μου είναι, ό,τι θέλω το κάνω”.
Από την άλλη μεριά πάλι, μια τεχνητή μήτρα αλλάζει πολλά στην περί εκτρώσεων συζήτηση. Αν ας πούμε το κράτος εγγυηθή την μεταφορά και επιβίωση του εμβρύου από την γυναίκα σε μια τεχνητή μήτρα και κατόπιν την υιοθεσία του; Ποιον ηθικό και νομικό λόγο μπορεί να προβάλη πλέον η εγκυμονούσα υπέρ της θανάτωσης του εμβρύου και κατά της κύησής του στην τεχνητή μήτρα;
Τον ίδιο ηθικό και νομικό λόγο που θα μπορούσε να προβάλλει οποιοσδήποτε μπροστά στην απαίτηση να παραδώσει στο κράτος οποιοδήποτε υπολλειματικό μέρος του σώματος του, όπως την σκωληκοειδή απόφυση του, τις ανδρικές ρώγες του, τους φρονιμήτες, τον παρθενικό υμένα, κ.λπ. για κάποιον σκοπό που εκείνο κρίνει ακόμα και εάν μπορεί η ιατρική επιστήμη να εγγυηθεί ότι η αφαίρεση αυτών των τμημάτων του σώματος μας δεν εγκυμωνεί (!) κάποιον κίνδυνο για εμάς: το σώμα μας ανήκει σε εμάς και “ό,τι θέλουμε το κάνουμε”. Και φυσικά δεν δέχομαι κάποιος τρίτος να τελεολογεί σε ένα μέρος του σώματος μου, π.χ. λέγοντας ότι η ύπαρξη ή όχι της ακροποσθίας στο πέος μου τον αφορά γιατί θα μπορούσε αυτή να είναι ένας παράγοντας για κάποια ηθικά σημαντικά αποτελέσματα (π.χ. την μετάδοση ασθενειών).
Κατά την γνώμη μου η αναγωγή ενός μέρους του σώματος μιας γυναίκας σε ένα ξεχωριστό από αυτήν αγαθό λόγω της τελεολογίας του παίζει τον ρόλο μιας ηθικοφανούς αντίδρασης στην ήδη συντελεμένη πολιτική αλλαγή που αφορά την κυριότητα του γυναικείου σώματος. Στην περίπτωση των ανδρών είναι αρκετά πιθανό η ηθική διαίσθηση να αυθαιρετεί λόγω της αδυναμίας τους να έχουν κάποια προσωπική εμπειρία για το ζήτημα, μια αυθαιρεσία που μπορεί να παρασύρει κάποιον σε αυτή την κατά τα άλλα πολιτικά απαράδεκτη αναγωγή. Αλλά υπάρχει και η πιθανότητα (ιδιαίτερα στην περίπτωση των – ελάχιστων – γυναικών που αντιτίθενται στις εκτρώσεις) ο ανάγων απλώς να βρίσκει ευκαιρία να εκφράσει καθυστερημένα την συντηρητική αντίδραση του στο γεγονός ότι οι γυναίκες πια έχουν και αυτές αποκλειστική κυριότητα επί του σώματος.
και όχι εντελώς αστειευόμενος, φαντάζεστε να ζούσαμε σε μια εποχή που θα εφαρμόζονταν νομικά αυτό:
https://www.youtube.com/watch?v=fUspLVStPbk
Σκέψου όμως και την περίπτωση της ταινίας Children of Men. Σε τέτοιες ακραίες περιστάσεις, τα όρια ιδιωτικού και δημοσίου δεν θα είναι όπως τα ξέρουμε.
Αλλά δεν συζητούμε για αυτό.
Αν κατάλαβα καλά, υποστηρίζεις ότι, αν σπάσω την τεχνητή μήτρα, δεν διαπράττω ούτε θα έπρεπε να διαπράττω κανένα έγκλημα. Ακόμη και αν το έμβρυο είναι 35 εβδομάδων. Σωστά;
Μιας και δεν μιλάμε για μαθηματικούς κανόνες ένα φανταστικό και ακραίο αντιπαράδειγμα όπως αυτό της ταινίας δεν λέει και πολλά. Ή μάλλον πρόκειται περί μιας ξεκάθαρης περίπτωσης όπου η εξαίρεση επιβεβαιώνει τον κανόνα, δηλαδή βλέπουμε ότι σήμερα χρειάζεται ακριβώς ένα τόσο ακραίο αναποδογύρισμα της κοινωνικής πραγματικότητας ώστε να μπορούμε καν να υποννοήσουμε την κοινωνικοποίηση του γυναικείου σώματος.
Όσον αφορά την τεχνητή μήτρα δεν υποστηρίζω τίποτα. Θεωρώ εντελώς ανεξάρτητο ζήτημα, για το οποίο δεν έχω εντελώς σχηματισμένη άποψη, το τι συμβαίνει στο έμβρυο ή βρέφος όταν αποχωρίζεται από το σώμα της μητέρας.
Πάντως, για να πω το προφανές, εκ φύσεως το νεογέννητο παραμένει υπό τον έλεγχο της μητέρας του, από την οποία εξαρτάται η ζωή του. Φυσικά και μετά την γέννα η μητέρα επιβαρύνεται με υποχρεώσεις έναντι του παιδιού (όπως να μην το πνίξει λ.χ.) αλλά το ζήτημα μας αφορά κατά πόσο προκύπτει, πριν ή μετά από την γέννα, κάποια θετική υποχρέωση εκ μέρους της μητέρας που να είναι και επαρκής αιτία για επίταξη του σώματος της από την κοινωνία.
Ε, αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο όμως, κατά πόσο είναι μέρος του γυναικείου σώματος κάτι το οποίο δεν δημιουργήθηκε αυτοβούλως από την ίδια και σκοπός του είναι να αποχωριστή από αυτήν. Για μένα, το επιχείρημα της τεχνητής μήτρας αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι δεν είναι.
Πάντως ρε συ Κουκ, δεν ξέρω καμία φεμινιστική οργάνωση να ξεσπαθώνη κατά του άρ. 304 ΠΚ περί τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης και να ζητά την κατάργησή του. Αλλά αυτό θα ήταν το μόνο συνεπές. Άρα, κάτι άλλο συμβαίνει.
Συγνώμη, αλλά ποιο τμήμα του δικού σου σώματος δημιουργήθηκε “αυτοβούλως”; Πότε αποφάσισες εσύ προσωπικά ότι θα έχεις δύο χέρια για να αποτελούν, σύμφωνα με την λογική σου, μέρος του σώματος σου; Αλλά και το τελεολογικό σου επιχείρημα το αντέκρουσα και πριν. Δεν υπάρχουν εγγενείς σκοποί σε επιμέρους τμήματα του σώματος μας. Το σώμα και η λειτουργία του είναι προϊόντα της εξέλιξης, οι σκοποί της οποίας εκφράζονται σε πολύ πιο γενικό επίπεδο από του τι κάνει το ένα μέρος και τι κάνει το άλλο. Αυτό το αποδεικνύουν αφενός τα διάφορα υπολλειματικά μέρη του σώματος μας (τι σκοπό έχει η ανδρική ρώγα;) αλλά και αφετέρου το γεγονός ότι οι άνθρωποι κάνουν χρήση των μελών τους με πολλούς, ποικίλους και πρωτότυπους τρόπους που δεν προκύπτουν από καμία τελεολογική ανάλυση αυτών. Αντίθετα λοιπόν με τα όσα λέει η καθολική εκκλησία (για παράδειγμα), η γυναικεία μήτρα είναι φτιαγμένη όχι για έναν αλλά για οποιονδήποτε σκοπό επιθυμεί η γυναίκα, όπως εξάλλου και τα ανδρικά γεννητικά όργανα.
αυτό πήγαινε ως απάντηση στο σχόλιο σου την 15/07/2013 στις 16:53
Φυσικά, τι θα κάναμε εξάλλου χωρίς την απόλυτη συνέπεια που χαρακτηρίζει τις φεμινιστικές οργανώσεις αυτού του πλανήτη :-)
Πιο σοβαρά, ναι, φυσικά θα ήταν συνεπές να ζητούν την κατάργηση του. Αλλά για να λέμε και του στραβού το δίκιο δεν είδα και καμία οργάνωση να υπερασπίζεται ρητά αυτόν τον νόμο. Μήπως απλά αδιαφορούν για αυτόν ή τέλος πάντων δεν επιλέγουν να δώσουν αυτή την μάχη στην δεδομένη στιγμή;
Κουκ,
Σκεψου το και πες μου, είναι ουσιώδες. Αν ήταν πριν τον αποχωρισμό απλώς ένα μέλος του γυναικείου σώματος, το ίδιο είναι και μετά, όπως μια τούφα μαλλιά ή, έστω, ένα νεφρό. Αν είναι κάτι παραπάνω, το ίδιο ήταν και πριν.
Ήταν λάθος επιλογή λέξης το “αυτοβούλως”, εννοούσα αυτομάτως, αυθορμήτως. Το έμβρυο δεν είναι σαν το δέρμα ή το συκώτι, που μεγαλώνουν μόνα τους.
Η τελεολογία του εμβρύου συνδέεται με το κατά πόσον είναι μέλος του γυναικείου σώματος: το σώμα μας δεν συνηθίζει να αναπτύσση μέλη μόνο και μόνο για να αποχωριστούν από αυτό. Δεν είμαστε αμοιβάδες ;-)
Ή μήπως οι ηθικονομικές αντιλήψεις τους δεν είναι συνεκτικές, γιατί δεν τις έχουν κουράσει και πολύ;
Το ότι ένα ανθρώπινο άτομο μπορεί να είναι φορέας δικαιωμάτων δεν σημαίνει ότι ήταν πάντα τέτοιος, όσο πρώιμη και αν είναι η ανάπτυξη του. Μάλιστα μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι πριν την γέννα δεν είναι κανείς φορέας κάποιου ουσιαστο ικού δικαιώματος, τουλάχιστον που να μπορεί να συγκριθεί με αυτά της μητέρας του, και ας μην μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια πότε αυτό αλλάζει. Μπορούμε δηλαδή να βάλουμε το αυθαίρετο όριο της γέννας αφενός επειδή άλλο πρακτικό κριτήριο δεν υπάρχει και αφετέρου επειδή προφανώς οι πιθανότητες να επιδεικνύει αυτονομία ένας οργανισμός τείνει στο μηδέν όσο ο λιγότερος είναι χρόνος που ζει ανεξάρτητα της μητέρας.
Όσον αφορά την “συνήθεια” του ανθρώπινου σώματος να παράγει αυθορμήτως οργανισμούς που εν τέλη αποχωρίζονται: το ανδρικό σώμα παράγει αυθόρμητα σπέρμα το οποίο έχει ως “σκοπό” να αποχωριστεί από το ανδρικό σώμα και να γονιμοποιήσει το ωάριο. Ομοίως το γονιμοποιημένο ωάριο αυθορμήτως θα αναπτυχθεί παρέα με την μήτρα, τον πλακούντα και το γυναικείο σώμα συνολικά με σκοπό να αποχωριστεί από το γυναικείο σώμα στην γέννα. Γιατί το σπέρμα και οι “σκοποί” του θεωρούνται ανάξιοι προστασίας ενώ το έμβρυο και οι “σκοποί” του όχι;
Τέλος, για να λέμε και του στραβού το δίκιο όσον αφορά τις φεμινίστριες, στις ΗΠΑ υπήρξε μεγάλη αντίδραση στην εισαγωγή του αδικήματος σε ομοσπονδιακό επίπεδο (μόλις το 2004!): https://en.wikipedia.org/wiki/Unborn_Victims_of_Violence_Act#Opposition
Οι πράσινες πολιτείες στον χάρη αλλά και ολόκληρος ο Καναδάς δεν έχουν καν το συγκεκριμένο έγκλημα:
https://en.wikipedia.org/wiki/Feticide#Laws_in_the_United_States
Στον καναδά παρεμπιπτόντως ο νόμος τιμωρεί ως φόνο μόνο εκείνη την βλάβη στο έμβρυο που οδηγεί στον θάνατο του *μετά* την γέννα: http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/page-110.html#h-77
Και για τον θάνατο ενός εμβρύου πριν την γέννα το μόνο έγκλημα που υφίσταται είναι αυτό της βιοπραγίας έναντι τη γυναίκας.
Ακόμα και στην Αγγλία, που έχουν το έγκλημα του child destruction, ο νόμος που πρακτικά χρησιμοποιείται για την τιμωρία των μη-επιτρεπτών εκτρώσεων είναι άλλος και δεν κάνει καμία μνεία στο ίδιο το έμβρυο: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/Vict/24-25/100/crossheading/attempts-to-procure-abortion
Εκτενές και μεστό το σχόλιο Κουκ, θα σου απαντήσω αύριο μετά παραπομπών, αλλά δεν μου απάντησες ευθέως: μπορώ να μπω μέσα στην αίθουσα με τις τεχνητές μήτρες, να τα κάνω όλα λαμπόγυαλο και να διαπράττω μόνο φθορά ξένης ιδιοκτησίας; Ναι ή όχι;
Θα κοιτάξω αύριο τις παραπομπές σου στα αγγλοσαξωνικά, πάρε τώρα μερικά τιμημένα ηπειρωτικά να πορεύεσαι:
Γερμανία
άρ. 218 StGB, φυλάκιση έως 5 χρόνια:
Γαλλία
άρ. 223-10 CP, πέντε χρόνια φυλάκιση και 75 χιλιάρικα χρηματική ποινή:
Ισπανία
άρ. 144 CP, φυλάκιση 4-8 έτη:
Ιταλία
άρ. 18 Ν. 194/1978, φυλάκιση 4-8 ετών:
Αυστρία
άρ. 98 StGB, φυλάκιση έως τριών ετών:
Ολλανδία
άρ. 293 παρ. 3 WvSr: κάθειρξη έως 12 ετών και χρηματική ποινή:
Κουκ, από όσα είδα από τις ενδιαφέρουσες παραπομπές σου κρατάω τα εξής:
Η έκτρωση (εκ προθέσεως πάντα υπενθυμίζω) χωρίς την συναίνεση της εγκύου τιμωρείται στην μεγάλη πλειονότητα των αμερικανικών πολιτειών, καθώς και σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Όπως και σε όλη την Ευρώπη και γενικά παντού. Εκείνοι που αντιτίθενται υποστηρίζουν κατ’ αποτέλεσμα ότι, αν πυροβολήσω στο κεφάλι την επίτοκο που πηγαίνει στο μαιευτήριο, διαπράττω μόνο ένα έγκλημα. Όλος ο πλανήτης σχεδόν διαφωνεί μαζί τους.
Συγκρατώ επίσης την σοβαρή σύγχυση που αναδεικνύουν περιπτώσεις όπς αυτής εδώ της Κινέζας, που, ούσα έγκυος, απέτυχε να αυτοκτονήση, πέτυχε όμως να σκοτώση το έμβρυό της. Προφανώς και υπάρχει αδίκημα τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης. Τι της έφταιγε το έμβρυο; Δεν είναι καρούμπαλο λέμε.
Στην πραγματικότητα μάλιστα όλοι ή έστω πάρα πολλοί ένιωσαν την δεκαετία του 60 ως σοβαρό κενό εγκληματοποίησης το γεγονός ότι, καλώς κατά την γνώμη μου, δεν τιμωρείται και η εξ αμελείας τεχνητή διακοπή, εκτός από την εκ προθέσεως. Το ζήτημα ανέδειξε η τραγωδία της θαλιδομίδης και της φωκομελίας, όπου δεν μπορούσε να ασκηθή ποινική δίωξη κατά των υπευθύνων των φαρμακευτικών εταιρειών.
Ακόμα:
Βέλγιο
άρ. 348 CP: κάθειρξη πέντε με δέκα έτη.
Ελλάδα
άρ. 304 ΠΚ: κάθειρξη 5-20 ετών.
Προφανώς, το θέμα είναι εξαιρετικά δύσκολο κι εγώ ομολογώ ότι δεν έχω καταλήξει σε μία καθαρή και συνεκτική θέση. Ξέρω, όμως, τα παρακάτω:
1) Το “φεμινιστικό” (αν και δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό) επιχείρημα δεν απαντιέται de lege lata. Αυτό ακριβώς λένε: ότι το δίκαιο το έχουν φτιάξει οι φαλλοκράτες που δεν ασπάζονται το my body my choice. Υπό αυτή την έννοια, δεν έχουμε κανένα absurdum αλλά μάλλον λήψη του ζητουμένου. Άλλωστε, το επιχείρημα εκ της ιδιοκτησίας του σώματος δεν προϋποθέτει την ταύτιση του εμβρύου με το σώμα: αρκεί να δείξει κανείς ότι ο μόνος τρόπος να φτάσεις στο έμβρυο είναι η επέμβαση στο σώμα. Το ζήτημα δεν είναι πόσα εγκλήματα προκύπτουν από την επέμβαση.
2) Η προκείμενη του my body my choice είναι βαθύτατα προβληματική (ΟΚ, πιθανώς όχι για σένα και το φίλο μου τον Κουκ). Πρώτον, το σώμα μας δεν μας ανήκει με την έννοια που απαιτείται εδώ ή με οποιαδήποτε libertarian έννοια. Αλλά επειδή εδώ δε θα συμφωνήσουμε, ας υποθέσουμε ότι το σώμα μας πράγματι μας ανήκει. Αν το χέρι μας, το πόδι μας κλπ μας ανήκουν (=είναι ιδιοκτησία μας), αυτό δεν συνεπάγεται ότι δεν επιτρέπεται καμία επέμβαση σε αυτά. Αν το μόνο που μπορεί να σώσει τη γη (Σπίλμπεργκ κι έτσι) βρίσκεται κλειδωμένο σε ένα δωμάτιο, είμαστε ηθικά απολύτως δικαιολογημένοι αν δέσουμε τα χέρια του ανθρώπου που δεν μας δίνει το κλειδί για να σώσουμε τον κόσμο. Πιο ρεαλιστικά, αν γίνει πόλεμος, είναι (υπό προϋποθέσεις) ηθικό μας καθήκον να διακινδυνεύσουμε τα ιδιόκτητα σώματά μας για να υπερασπιστούμε τους συνανθρώπους μας που υφίστανται άδικη επίθεση. Αν η ηθική ζημία είναι ικανή, η παρέμβαση στο σώμα είναι δικαιολογημένη, ακόμα κι αν μας ανήκει με την παραδοσιακή έννοια της ιδιοκτησίας. Το ίδιο ισχύει, άλλωστε, με κάθε είδος ιδιοκτησίας, απλά η ιδιοκτησία του σώματος θα ήταν λογικό να θέτει πιο αυστηρούς κανόνες στους επίδοξους “καταπατητές”.
3) Οπότε, πράγματι είμαστε ενώπιον μίας ηθικής στάθμισης: το σώμα της εγκύου από την μία (βασικά, η ελευθερία της να αποφασίζει για τη ζωή της και όχι τόσο το σώμα της, αλλά τέλος πάντων) και από την άλλη το έμβρυο. Δυσκολεύομαι κι εγώ να πιστέψω ότι το έμβρυο ισούται με το ηθικό μηδέν, ότι δηλαδή, όταν χάνεται, η μόνη ηθική απώλεια συνίσταται στην απώλεια που βιώνει η έγκυος – οπότε, αν εκείνη δεν έχει πρόβλημα όλα καλά. Αυτό, νομίζω, διαφαίνεται και από τούτο: αλλιώς αξιολογείται ηθικά η στάση μίας γυναίκας που συνειδητά δεν επιθυμεί να τεκνοποιήσει και λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα αλλά στάθηκε άτυχη και αλλιώς, για παράδειγμα, η στάση μίας γυναίκας που μένει επανειλημμένως έγκυος και συνεχώς “δίνει λύση” με αμβλώσεις. Αν το έμβρυο ισούται με το ηθικό μηδέν, θα έπρεπε 15 “επιπόλαιες” αμβλώσεις επί μηδέν να μας δίνουν ηθικό αποτέλεσμα μηδέν. Αλλά δεν είναι έτσι.
4) Λίγο πιο προκλητικά, καλό θα ήταν να σκεφτούμε και την απώλεια που βιώνει ο πατήρ. Αν υποθέσουμε ότι η συνεύρεση υπήρξε, καθ’ όλους τους όρους της, συναινετική, γιατί ο πατέρας αποκλείεται από κάθε απόφαση σχετικά με το μέλλον του εμβρύου εκ των προτέρων; Θα δίναμε την ίδια απάντηση αν αρνείτο να παράσχει κάθε βοήθεια στην έγκυο που θα αποφάσιζε να κρατήσει το παιδί; Αν όχι, βρισκόμαστε ενώπιον αθεράπευτης ασυνέπειας, καθώς η πηγή της υποχρέωσης του πατρός είναι η ίδια με την πηγή τυχόν δικαιωμάτων του: η πατρότης ή, αν προτιμάτε εσείς οι ελευθεριστές, η ιδιοκτησία μέρους του γενετικού υλικού που βρίσκεται στην μήτρα της εγκύου!
Κωνσταντίνε,
Προφανώς, απλώς η κείμενη ρύθμιση και οι αντιδράσεις σε αυτήν (ή η απουσία τους) μας δείχνει τι σταλήθεια πιστεύουν οι συζητητές, ό,τι και αν λένε κατά τα λοιπά. Αποκαλύπτει τα σχετικά με την λογική συνοχή των υποκείμενων αντιλήψεων.
Είναι, αν κάποιος υποστηρίζει ταυτόχρονα α) μάι μπόντι κ.λπ., και β) καλώς τιμωρείται ως χωριστό έγκλημα τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης η παρά την συναίνεση της εγκύου έκτρωση.
Για το 2, επαναλαμβάνω την δική μου θέση: δεν μας ανήκει το σώμα μας, είμαστε το σώμα μας. [και η έγκυος δεν είναι το έμβρυο!]
Εμ εμ, πες τα να μην τα λέω εγώ! :-)
Πολύ σωστό. Αν είναι μέρος του σώματος της εγκύου το κύημα, του πατέρα δεν του πέφτει λόγος αμφίστομα, και θετικά και αρνητικά, και για τοκετό και για έκτρωση.
Τα λες τόσο ρομαντικά, το ξέρεις;
Ναι, αλλά όπως είδαμε οι συζητητές αντέδρασαν έντονα όταν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ όρισε για πρώτη φορά ότι τα κατεστραμμένα έμβρυα αποτελούν θύματα. Επομένως βάλεις κατά σταχυάνθρωπων, οι πραγματικοί συζητητές σου έχουν απόψεις με λογική συνοχή γιατί το κρίσημο ζήτημα, που είναι η έκτρωση, αφορά το αν το έμβρυο είναι θύμα. Γιατί μόνο τότε η ύπαρξη του εγκλήματος της εμβρυοκτονίας, ασχέτως ποια άποψη έχουν οι φεμινίστριες για αυτό, θα αποτελούσε κάποιο επιχείρημα κατά της έκτρωσης.
Το ότι η έκτρωση συχνά απαγορεύεται σε πολλά μέρη του πλανήτη επίσης δεν είναι κάτι για το οποίο κανείς αμφιβάλλει. Και ο αυνανισμός απαγορεύτηκε και θεωρείται ανήθικος αλλά κανείς δεν λέει ότι το ίδιο το σπέρμα αποτελεί ένα υποκείμενο προς το οποίο έχει κανείς υποχρέωση να σεβαστεί κάποια δικαιώματα.
Επίσης όσον αφορά του αν έχουμε ιδιοκτησία του σώματος ΄μας ή όχι νομίζω ότι απλά έχουμε να κάνουμε με μια αναλογία η οποία δεν είναι τέλεια. Αλλά κατά την γνώμη μου η ατέλεια της έγκειται στο ότι η έννοια της ιδιοκτησίας είναι μάλλον ασθενής για να περιγράψει την ουσία του δικαιώματος μας να ζούμε ελεύθεροι από επεμβάσεις τρίτων πάνω μας.
Τέλος, προφανώς και η θέση που εκφράζω δεν είναι συμβατή με κανένα δικαίωμα ή υποχρέωση του πατέρα επί του εμβρύου αλλά και κανενός δικαιώματος του πατέρα επί του σπέρματος που έχει συνεισφέρει για να δημιουργηθεί το έμβρυο. Ειδικά το τελευταίο το θεωρώ, από ελευθεριακή άποψη, εντελώς απορριπτέο για διάφορους λόγους, για παράδειγμα διότι θα ήταν προσβλητικό να θεωρούμε ότι ο πατέρας έχει “δανείσει” το σπέρμα στην έγκυο (και ότι μπορεί να το ζητήσει πίσω) και αφετέρου διότι στην πράξη δεν υφίσταται πια το σπέρμα και το μόνο που “παραμένει” από αυτό είναι η γενετική πληροφορία, ενσωματομένη πια στο σώμα της γυναικός, επί της οποίας πληροφορίας για λόγους αρχής δεν παραδέχομαι κανενός είδους ιδιοκτησιακού δικαιώματος.