Μικρό εκτρωτικό Ι: ευκλεώς κύειν

Η πιο καθαρή περίπτωση ηθικού δικαιώματος σε έκτρωση είναι ίσως εκείνη της εγκύου που εξαναγκάστηκε να μείνη έγκυος, ας πούμε με βιασμό. Συμφωνώ λοιπόν και εγώ ότι η συγκεκριμένη έγκυος έχει κάθε ηθικό δικαίωμα να προβή στην έκτρωση του κυήματος. Προβλέπεται άλλωστε και από τον νόμο στο άρ. 304 παρ. 4 περ. δ΄ ΠΚ:

Δεν είναι άδικη πράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που ενεργείται με τη συναίνεση της εγκύου από γιατρό μαιευτήρα – γυναικολόγο με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου, σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, αν συντρέχει μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
[…] δ) Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

[Ας μη μείνη απαρατήρητο όμως ότι η προθεσμία που προβλέπεται στην διάταξη, των 19 εβδομάδων, ανακλά τα αντικρουόμενα συμφέροντα εγκύου και εμβρύου και γενικά την πολύπλοκη ηθική κατάσταση. Έτσι, ενώ όταν δεν υπάρχει καμία ένδειξη έκτρωσης η προθεσμία είναι 12 εβδομάδων, όταν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου αυτή αυξάνεται στις 24 εβδομάδες, ενώ η έκτρωση επί κινδύνου για την ζωή της εγκύου είναι εντελώς απρόθεσμη. Συνεπώς, η περίπτωση που μας απασχολεί εδώ κατατάσσεται από τον ίδιο τον νομοθέτη κάπου στην μέση, εις το ήµισυ του δρόµου µεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης, λιγώτερο επείγουσα πάντως από την ένδειξη της σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου.]

Ας υποθέσουμε όμως ότι η εν λόγω έγκυος αποφασίζει να κυοφορήση και να γεννήση το έμβρυο, επειδή ας πούμε θεωρεί ότι ό,τι έγινε, έγινε και το αθώο έμβρυο δεν φταίει σε τίποτε. Πώς θα χαρακτηρίζαμε ηθικά την στάση της αυτή;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει αμφιβολία ότι η δεύτερη έγκυος πράττει κατά τρόπο σύμφωνο με τις ηθικές αξίες, έστω και αν δεν θα ήταν δυνατόν να πούμε ότι πράττει σε εκτέλεση κάποιου καθήκοντος. Αντιθέτως, το κοινό και εκ του προχείρου αίσθημα θα έλεγε ότι η πράξη της ενεργείται πέραν του καθήκοντος. Αν όμως η πρώτη έγκυος είχε το ηθικό δικαίωμα να προβή στην έκτρωση και η δεύτερη έγκυος έπραξε πέραν του ηθικού καθήκοντος αποδεχόμενη την εγκυμοσύνη της, πώς κρίνονται συγκρινόμενες οι δύο πράξεις; Και ποια είναι η ορθοπραξία εν προκειμένω; Με άλλα λόγια, ποια είναι η ηθικώτερη ανάμεσα στις δύο κατ’ αρχάς ηθικές επιλογές;

Σε μια ανάλογη περίπτωση, δεν νομίζω ότι θα δυσκολευόμασταν πολύ. Αν η επιλογή ήταν μεταξύ του να πέσουμε στην θάλασσα για να σώσουμε ένα παιδί που πνίγεται, επειδή δεν ξέρει κολύμπι, ή να τηλεφωνήσουμε σε κάποια αρχή, δεν υπάρχει κανείς που δεν θα μας συνιστούσε το πρώτο, αν τυχόν ήμασταν σωματικώς ικανοί, ως ηθικά ανώτερη. Καλή η κλήση βοήθειας, αλλά καλύτερη η προσωπική προσπάθεια.

Εδώ δεν βλέπω κάτι διαφορετικό. Καλή και άγια η έγκυος που προβαίνει στην έκτρωση, καλύτερη και αγιώτερη όμως εκείνη που κρατάει το μωρό που φτερουγίζει μέσα της. Εκείνη που μεταβάλλει την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σε επιθυμητή μητρότητα. Εκείνη που μεταμορφώνει την ανάγκη σε προαίρεση.

Όπως λέει και η Ιφιγένεια στον στ. 1375 επ. της εν Αυλίδι:

κατθανεῖν μέν μοι δέδοκται: τοῦτο δ᾽ αὐτὸ βούλομαι εὐκλεῶς πρᾶξαι, παρεῖσά γ᾽ ἐκποδὼν τὸ δυσγενές. δεῦρο δὴ σκέψαι μεθ᾽ ἡμῶν, μῆτερ, ὡς καλῶς λέγω: εἰς ἔμ᾽ Ἑλλὰς ἡ μεγίστη πᾶσα νῦν ἀποβλέπει, κἀν ἐμοὶ πορθμός τε ναῶν καὶ Φρυγῶν κατασκαφαὶ κ.λπ.

Φρικτή η καταναγκαστική εγκυμοσύνη, ειδικά ως προϊόν βιασμού, αλλά όλα τα φρικτά πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε ευκλεώς. Ούτε η Ιφιγένεια ήθελε κατθανείν, αλλά αντιμετώπισε την συμφορά της παρείσα εκποδών το δυσγενές.

Κάθε γυναίκα που μένει παρά την θέλησή της έγκυος είναι καλύτερο να γεννά το παιδί της, τουλάχιστον αυτό πρέπει να την συμβουλεύουμε ως ηθικά ανώτερο. Δεν πρέπει να φοβώμαστε να το λέμε από φόβο μήπως μας θεωρήσουν αντιδραστικούς, σεξιστές ή ό,τι άλλο.

Μεθιστολόγηση αυτού εδώ του άρθρου, που δημοσιεύθηκε σαν σήμερα πριν από τέσσερα χρόνια, με αρκετές αλλαγές.