Αναμφισβήτητοι πρωταγωνιστές της εξέγερσης που ζούμε τις τελευταίες ημέρες είναι οι περίφημοι κουκουλοφόροι. Είτε είναι καλόπαιδα ΒΠ είτε αναρχοαυτόνομοι είτε ασφαλίτες προβοκάτορες είτε Εβραίοι Νεφελίμ, τους σιχαίνομαι μέσα από την καρδιά μου. Θα μπορούσαμε όμως να νομοθετήσουμε κατιτίς εις βάρος τους; [προειδοποίηση: οι εν θερμώ νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι ίδιον των ελαφρών].
Σύμφωνα με το άρ. 11 παρ. 1 Συντ. Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχωνται ησύχως και αόπλως. Οι δημόσιες συναθροίσεις ρυθμίζονται στην Ελλάδα από δύο παλαιά και ανεπαρκέστατα νομοθετήματα, το ν.δ. 794/1971 περί δημοσίων συναθροίσεων και το β.δ. 269/1972 που εκδόθηκε εις εκτέλεσίν του περί εγκρίσεως του κανονισμού διαλύσεως δημοσίων συναθροίσεων.
Κανένα από αυτά δεν προβλέπει περί κουκουλοφόρων.
Το πράγμα όμως δεν είναι αυτονόητο. Στην Γερμανία π.χ. ισχύει από το 1989 η απαγόρευση της κάλυψης των χαρακτηριστικών του προσώπου. Απαγορεύεται συγκεκριμένα (άρ. 17α) κάθε αμφίεση αντικειμενικά πρόσφορη να αποτρέψει την διαπίστωση της ταυτότητας του συμμετέχοντος στην συνάθροιση από τις αρχές. Η παράβαση τιμωρείται μάλιστα με φυλάκιση έως ενός έτους.
Αφήνω κατά μέρος τις ανυπέρβλητες πρακτικές δυσκολίες εφαρμογής μιας τέτοιας απαγόρευσης, ειδικά σε μια χώρα με αστυνομία ανεκπαίδευτη, αναποτελεσματική, επικίνδυνη, όπως η Ελλάδα.
Θα υποθέσω ότι η δημόσια δύναμη μπορεί να επιβάλλη μια τέτοια απαγόρευση, να εντοπίζη αμέσως οποιονδήποτε κουκουλοφόρο και να τον απομακρύνη με κάποιο μαγικό τρόπο από την συνάθροιση, και μάλιστα χωρίς να διαταράσση την άσκηση του συνταγματικού δικαιώματος του συνέρχεσθαι από τους υπόλοιπους συμετέχοντες στην συνάθροιση.
Θα ήταν όμως κάτι τέτοιο συνταγματικώς ανεκτό;
Οι μόνοι περιορισμοί που προβλέπει ευθέως το Σύνταγμα στο δικαίωμα του συνέρχεσθαι είναι τα τροπικά επιρρήματα “ησύχως” και “αόπλως”. Η απόκρυψη των χαρακτηριστικών αφορά προφανώς τον ήσυχο ή μη χαρακτήρα της συνάθροισης.
Η ανωνυμία μπορεί κάλλιστα να αποσκοπή σε καθ’ όλα νόμιμους σκοπούς, όπως στην περίπτωση μιας διαδήλωσης υπέρ της ανωνυμίας στο διαδίκτυο ή μιας αποκριάτικης παρέλασης, ή να μην είναι καν σκόπιμη, όπως στην περίπτωση της προστασίας από δακρυγόνα.
Ας εξετάσουμε όμως την περίπτωση στην οποία η κάλυψη των χαρακτηριστικών γίνεται επί τούτω, έχει δηλαδή ως αποκλειστικό σκοπό την μυστικότητα, την, ας μου επιτραπή ένας ακόμη νεολογισμός, την αντι-παρρησία. Γνώμη μου είναι ότι ούτε εδώ η συνάθροιση έχει πάψει να είναι ήσυχη, αλλά πρόκειται απλώς για προπαρασκευαστικές πράξεις. Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε την περίπτωση κατά την οποία οι σπάστες προσωπιδοφόροι αποφασίζουν να εκδράμουν στο κέντρο της πόλης για να επιτεθούν γενναία στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, αλλά τελικά, αν και συγκεντρώνονται, δεν προβαίνουν στην επαναστατική τους ενέργεια, επεδή έπιασε βροχή και, ως γνωστόν, η επανάσταση θα γίνη απόψε, εκτός αν βρέχη, οπότε αναβάλλεται.
Πράγματι λοιπόν, υπάρχει μεν μια εμπειρική σχέση ανάμεσα στην κουκουλοφορία και στις πράξεις βίας: συνήθως όποιος έχει σκοπό να προβή σε αξιόποινες πράξεις εις βάρος των εννόμων αγαθών τρίτων, φροντίζει εκ των προτέρων να καλυφθή από πιθανή αναγνώρισή του. Η σχέση αυτή όμως δεν είναι αναγκαία και ως εκ τούτου δεν βρίσκω ότι έχει κανονιστική σημασία. Οποιοσδήποτε περιορισμός του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, και μάλιστα οποιαδήποτε ποινική κύρωση, βάσει της αμφίεσης των συμμετεχόντων θα ήταν αντισυνταγματικός*.
*Αυτή η προκείμενη διαβάζεται φυσικά και ανάποδα σε πολιτικά συμφραζόμενα: αν κάποιοι επιθυμούν να συνέρχωνται με ξυρισμένα κεφάλια, μπότες και σημαίες με παράξενα σύμβολα, δικαίωμά τους.
Συμφωνώ με τη θέση του Θανάση.
Πάντως νομίζω πως είναι μια φαιδρή δικαιολογία πλέον να μην μπορούν να συλληφθούν οι κουκουλοφόροι την εποχή των αδρών και σε αληθινό χρόνο (real time) βιντεοαναμεταδόσεων.
Θα προτιμούσα οι αστυνομικοί που δουλεύουν υπό κάλυψη μέσα στις ομάδες αναρχικών αντί να κουβαλάνε ρόπαλα και να το παίζουν προβοκάτορες να φροντίζουν απλά να παρακολουθούν τους συγκεκριμένους αντιεξουσιαστές που προέβησαν σε παράνομες πράξεις.
Πολλές φορές η προ-αναγνώριση δεν απαιτεί καν την φανέρωση των προσωπικών χαρακτηριστικών μιας που οι διαδηλώτες τυγχάνουν και σπόνσορες ιμπεριαλιστικών πολυεθνικών ανωνύμων [no pun intended] εταιρειών.
Η απόκρυψη των χαρακτηριστικών με κουκούλα εν προκειμένω δεν αναφέρεται στο ησύχως, αλλά στο αόπλως. Αν ορίσουμε το όπλο ως “οποιοδήποτε μέσο που χρησιμοποιείται στην άμυνα, στην επίθεση ή στο κυνήγι (Μπαμπινιώτης)” παραμένει προς διερεύνηση το κατά πόσο η κουκούλα αποκλείεται από την γραμματική ερμηνεία του 11§1 ως πρόσφορο μέσο στην ατιμωρητί τέλεση εγκλημάτων.
Συνάθροιση πάντως με σκοπό την διάπραξη εγκληματικών πράξεων συμφωνούμε πως εξ ορισμού δεν είναι ήσυχη και ως εκ τούτου δεν προστατεύεται από το Σύνταγμα. Η ποινικοποίηση ενός προπαρασκευαστικού σταδίου του εγκλήματος δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στην ελληνική έννομη τάξη. Άλλωστε και ο Γερμανός νομοθέτης δεν έπραξε το 1989 σε κενό, αλλά πλαισιώνοντας θεσμικά τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Από μία γρήγορη ματιά που έριξα σχηματίζω την άποψη πως η μεταφορά του γερμανικού μοντέλου, παρά την όποια ασυμβατότητα με το ποινικό δόγμα, αποτελεί μια καλή αρχή συζήτησης.
Συνεπώς, Αθανάσιε, είσαι υπέρ της αντισυνταγματικότητας όλων των διατάξεων που ποινικοποιούν προπαρασκευαστικές πράξεις;
Κάνις, στην Γερμανία έχουν διάφορα έθιμα που δεν χρειάζεται να μεταφερθούν εδώ: απαγορεύονται βιβλία, σύμβολα και τραγούδια, υπάρχει ποινικώς προστατευόμενη Ιστορία και λοιπά. Να μας λείπη. Ο ορισμός του όπλου κατά Μπαμπινιώτη δεν μας ωφελεί, γιατί το όπλο ορίζεται επαρκώς στο άρ. 1 ν. 2168/1993, δηλαδή στο καθ’ ύλην αρμόδιο νομοθέτημα. Το ότι η κουκούλα είναι μέσο διευκολυντικό δεν την καθιστά όπλο, αλλιώς στον στρατό θα πολεμούσαμε με φούμο και δίχτυα παραλλαγής. Και εφόσον μιλάμε για περιορισμούς συνταγματικού δικαιώματος, δεν μπορούμε να ξεχειλώνουμε την έννοια των λέξεων.
Μύρωνα, όχι, αν και τις αντιμετωπίζω με πολύ μεγάλη δυσπιστία όλες. Εδώ η διάγνωση της αντισυνταγματικότητας πάντως διευκολύνεται από τα κριτήρια του “ησύχως” και “αόπλως”.
Κενσάι, άραγε δεν υπάρχουν όπλα χρώματος για αυτήν την δουλειά;
Κάνις, συμπληρωματικά, αυτό που θα άξιζε να προσέξουμε περισσότερο από την γερμανική νομοθεσία είναι η δυνατότητα καταγραφής ήχου και εικόνας. Δεν είμαι από αυτούς που θεωρούν ταμπού τα προσωπικά δεδομένα, η αλήθεια είναι όμως ότι η δυνατότητα γενικής και αδιάκριτης καταγραφής θα προσέβαλλε τα δικαιώματα όσων συμμετόχων στην συνάθροιση χωρίς να παρανομούν.
ενδιαφερον θεμα
να πω 2-3 σκορπιες σκεψεις
χτες ειδα εδω στο Οχαϊο τουλαχιστον 20 ατομα με μασκες του σκι που καλυπταν ολο το προσωπο. Τρομοκρατες? Οχι, απλα ειχαμε -17 βαθμους και αερα 5-6 μποφορ (δεν κανω πλακα). Τι θελω να πω: το να απαγορευεις ενα ρουχο ειναι μαλλον αρκετα περιοριστικη κινηση.
δευτερον: ακομα και με αυτα που φορανε τωρα οι λεβεντες, αν η αστυνομια ειχε καμερες δεν θα μπορουσε αριστα να τους αναγνωρισει? νονομιζω πως ναι. Το προβλημα ειναι οτι δεν υπαρχει ενδιαφερον για συλληψη αυτων των ατομων μετα τα επεισοδια, σε ψυχραιμες μελετημενες κινησεις. Δεν ξερω αν φταιει η ηγεσια ή οι αστυνομικοι, αλλα αυτο νομιζω ειναι βεβαια.
ε ναι συμφωνω. δεν υπαρχει καποιος κανονισμος κατα των διακρισεων στην Ελλαδα? Η στατιστικη συσχετιση δεν ειναι επαρκης για την θεσπιση διακρισεων. Αλλιως θα επρεπε η αστυνομια να συλλαμβανει προληπτικα καθε αρσενικο 19 χρονων που δεν εχει τακτικο σεξουαλικο συντροφο για πιθανο βιασμο.
Δεν συμφωνώ Αθανάσιε. Και έχει νομίζω ενδιαφέρον εδώ να παραθέσει κανείς και την παρ.2 του άρθρ.11 του Συντάγματος (για να βγάλουν συμπεράσματα και οι μη- νομικοί για το πόσο ασύντακτο κράτος είμαστε):
Άρθρο 11
Παρ.2 : Μόνο στις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις μπορεί να παρίσταται η αστυνομία. Οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει.
υγ. Η επιφύλαξη νόμου στο συγκεκριμένο άρθρο αφήνει περιθώρια (και) για τη δέουσα ρύθμιση της κουκουλοφορίας μέσω ενός a majore ad minus επιχειρήματος: Αφού επιτρέπεται υπό συνθήκες η απαγόρευση της ίδιας της συνάθροισης (μείζον) μπορεί να επιτραπεί η απαγόρευση της κουκουλοφορίας κατά την συνάθροιση (έλασσον).
Υπάρχουν; Χρησιμοποιούνται; Δεν ξέρω.
Πάντως ναι, υπάρχουν δεκάδες τρόποι αν το θέλουν οι αρχές να συλληφθούν οι όποιοι κουκουλοφόροι που πιάνονται σε εγκληματικές πράξεις. Η κάλυψη του προσώπου είναι αδιάφορη, όπως και η δικαιολογία τόσο χρόνια περί γνωστών-αγνώστων. Αν όμως τους πιάνεις και μετά τους αφήνεις ελεύθερους επειδή δήθεν «δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία» τότε τι να πω.
Εδώ έγραψε ο Πιτσιρίκος για τον Δημητράκη. Ένα παιδί-μάλαμα που κατηγορείται μόνο για δυο σειρές πράξεων που σε οποιοδήποτε άλλο κράτος θα σου έδιναν 10+ χρόνια με το καλημέρα σας. Δεν θα είμαι εγώ να κρίνω τον Μητσάρα, αλλά αν όντως τον έπιασαν με εκρηκτικά πάνω του (όπως λέει στο 5:07 στο βίντεο) και υπάρχουν βιντεοσκοπημένες αποδείξεις ότι πήρε μέρος σε συγκεκριμένες κινήσεις τότε τι άλλο χρειάζεται;
ΚΤ, κανείς δεν διαφώνησε με την παρ. 2. Έχει εφαρμοστή μάλιστα επί επίσκεψης του Κλίντονος το 99. Η εφαρμογή της όμως προϋποθέτει “σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια” ή “σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής”. Ερωτώ λοιπόν: οι δεκαπέντε νομάτοι που μαζεύτηκαν στα Προπύλαια πέρσι την Αποκριά φορώντας προσωπίδες ποιον σοβαρό κίνδυνο προκάλεσαν και ποια κοινωνικοοικονομική ζωή διετἀραξαν για να τους απαγορευθἠ εκ των προτέρων διά νόμου η προσωπιδοφορία;
To άρθρο 4 και ο συνδυασμός του με όλα τα υπόλοιπα ατομικά δικαιώματα του Συντάγματος δεν σου φτάνουν;
kt, o συλλογισμός σου θωρακίζει την εν λόγω απόφαση και από την ενδεχόμενη ένσταση για παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας. Ως λιγώτερο επαχθής απαγόρευση, υπάρχει η ερμηνευτική πιθανότητα να κριθεί ένα τέτοιο μέτρο ως θεμιτός περιορισμός του άρθρου 11. Η όποια, δε, απόφαση της αστυνομικής αρχής δεν μένει, βεβαίως, στο απυρόβλητο, αλλά υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο.
Μα στον στρατό Αθανάσιε πολεμούμε με φούμο και δίχτυα παραλλαγής, κανείς σώφρων δεν πάει στη μάχη χωρίς παραλλαγή ή κράνος :)
Αναλογικά κανένας μπάχαλος που σέβεται τον εαυτό του δε θα σκάσει μύτη σε πορεία χωρίς κουκούλα.
Ο 2168/93 πάντως δεν θα με κάλυπτε αν ήταν να τον εφαρμόσω σε έναν εκτελεστικό του συντάγματος νόμο. Όπως και για το ησύχως δεν μας καλύπτουν οι διατάξεις περί ωρών κοινής ησυχίας και ηχορύπανσης. Διαφορετικές οι σταθμίσεις και τα νομοπαρασκευαστικά εργαλεία στην περίπτωση αυτή. Εδώ άλλως τε δε μιλάμε για περιορισμούς του συνταγματικού δικαιώματος συνάθροισης, αλλά για προϋπόθεση εφαρμογής του, η οποία προκύπτει ούτως ή άλλως από την έννοια της συνάθροισης ως μίας διαδικασίας συλλογικής και ειρηνικής έκφρασης.
Σε κάθε περίπτωση πιστεύω πως η κανονιστική ρύθμιση και ποινικοποίηση προπαρασκευαστικών πράξεων, (ας μην κολλάμε στην κουκούλα ) θα παρείχε επαρκές νομικό έρεισμα και στους διοργανωτές μίας συνάθροισης να απομονώσουν ή ακόμα και “να δώσουν στεγνά” στις αρχές όλους εκείνους που προετοιμάζουν έκτροπα.
Η κουκουλοφορία δεν προβλέπεται καν απ’ το ποινικό δίκαιο σωστά;
Λάθος!
άρ. 167 ΠΚ, όπως ισχύει μετά τον Ν. 410/1976
1. Όποιος μεταχειρίζεται βία ή απειλή βίας για να εξαναγκάσει κάποια αρχή ή υπάλληλο να ενεργήσουν πράξη που ανάγεται στα καθήκοντά τους ή να παραλείψουν νόμιμη πράξη, καθώς και όποιος βιαιοπραγεί κατά υπαλλήλου ή προσώπου που έχει προσληφθεί ή άλλου υπαλλήλου που έχει προστρέξει για να τον υποστηρίξει ενώ διαρκεί η νόμιμη ενέργειά του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. [Σε κάθε περίπτωση αποκλείεται η μετατροπή ή η αναστολή της ποινής].
2. Αν οι πράξεις που προβλέπει η προηγούμενη παράγραφος έγιναν από πρόσωπο που οπλοφορεί ή φέρει αντικείμενα με τα οποία μπορεί να προκληθεί σωματική βλάβη ή έχει καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του ή έγιναν από περισσότερους, καθώς και αν το πρόσωπο κατά του οποίου στράφηκε η πράξη διέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, εφόσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.
Σημ.: το εντός αγκύλης θεωρείται σιωπηρά καταργημένο.
Συνεπώς ήδη η ποινική νομοθεσία έχει λάβει υπ’ όψιν της τον παράγοντα κάλυψη του προσώπου κατά την διάρκεια συγκεκριμένης αξιόποινης πράξης, ήτοι της αντίστασης κατά της αρχής. Η αναφορά σε μόνο ένα έγκλημα βέβαια δεν δημιουργεί argumentum e contrario, που να λειτουργεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε, εάν ο δράστης που τελεί εγκλήματα με καλυμμένο το πρόσωπό του, αυτή η περίσταση να μην μπορεί να υπολογιστεί εις βάρος του. Αντιθέτως, συνιστά κάτι που μπορεί κάλλιστα να υπολογίζεται στα πλαίσια του άρ. 79 ΠΚ κατά την επιμέτρηση της ποινής.
Η θεωρία του Συνταγματικού δικαίου δεν φαίνεται να συμφωνεί με το ότι η με καλυμμένα πρόσωπα συνιστά μη ήσυχη διαδήλωση, εκτός εάν η κάλυψη είναι όμοια με σύμβολα που διεγείρουν μίσος (αναφέρεται το παράδειγμα της Κου – Κλουξ – Κλαν).
Η γνώμη μου είναι η εξής: Το πρόβλημα δεν είναι η κάλυψη του προσώπου ως τέτοια. Άλλωστε επόμενο βήμα είναι η ποινικοποίηση του μη σύμφωνου με τα πρότυπα ντυσίματος, οι άσεμνες χειρονομίες κλπ. [αν και αυτές είναι ήδη αξιόποινες, όπως οι περισσότεροι που έχουν παρακολουθήσει συνεδριάση του αυτόφωρου μονομελούς γνωρίζουν!). Είναι ο ιδιότυπος κοινωνικός θετικισμός που λειτουργεί αυτή την στιγμή στην Ελλάδα κατά την εφαρμογή του δικαίου. Σήμερα, όπως το ‘χει γράψει ο Αντ. Πανούτσος, κάποια παιδιά ενός ανώτερου Θεού επιλέγουν από το μεγάλο λιβάδι των νόμων ποιους από αυτούς θα εφαρμόσουν.
Εύγε antipop.
Εύγε Αντιποπ που μου θύμισες το 167 παρ. 2. Όπως δεν πρόσεξε ο ΚΤ, εκεί ο λόγος είναι για επίταση της ποινής που αρμόζει σε ένα βίαιο αδίκημα, ενώ ο δικός μου προβληματισμός αφορούσε την απαγόρευση αφ’ εαυτής και χωρίς σύνδεσμο με οποιαδήποτε άλλη παράβαση.
Ο Πανούτσος συμπεριλαμβάνεται στην θεωρία του συνταγματικού που έχεις μελετήσει; :-)
[quote comment=”14780″]
[/quote]
Εγώ πάντως νομίζω ότι η απόκρυψη των χαρακτηριστικών δεν αφορά ούτε τον ήσυχο χαρακτήρα της συνάθροισης, ούτε την κατοχή ή μη όπλων, λοστών, κλπ. Μπορεί μια συνάθροιση να γίνει με χρήση κάποιου στοιχείου απόκρυψης των χαρακτηριστικών, από τους συναθροιζόμενους (π.χ. στολή γουρουνιού, αγελάδας ή full face σκούφου, κράνους), και η συνάθροιση να είναι καθ’ όλα ήσυχη και ειρηνική. Έχουμε δει και τέτοιες συναθροίσεις. Οπότε το “ησύχως και αόπλως” του άρ. 11 παρ. 1 Συντ., δεν έχει να κάνει με τη χρήση κουκούλας.
Αγαπητέ Αθανάσιε, υποτιμάς (ως συνήθως;) την μεθοδολογική αξία ενός ex lege επιχειρήματος (απαξία κάλυψης χαρακτηριστικών) για την επίλυση ενός νομοθετικού προβλήματος, όπως αυτό που σε απασχολεί. Μολονότι επιμένω στο δικό μου επιχείρημα (ξαναδιάβασέ το!), συνεχάρην τον antipop γιατί μου προσέφερε και μια ωραία ex lege βάση για να αναπτύξω τον συλλογισμό μου καλύτερα και στις λεπτομέρειές του, αν χρειαστεί.
Τον συλλογισμό μου, τώρα, τον προσπέρασες αναιτιολογήτως με κινδυνολογίες περί καρναβαλιστών.
Ξαναθέτω τα ερωτήματά μου αναμένοντας απαντήσεις: Ας πούμε ότι ο νόμος που εξειδικεύει (διάβαζε: ερμηνεύει!) το α.11παρ.2Σ και παρέχει εξουσία απαγόρευσης της συνάθροισης στην αστυνομική αρχή, προέβλεπε εξειδίκευση της έννοιας του σοβαρού κινδύνου με αναφορά στην κουκουλοφορία. Θα ήταν άνευ άλλου αντισυνταγματική μια τέτοια διάταξη; Για να προχωρήσω: Ας πούμε ότι με τον παρόντα νόμο η αστυνομική αρχή αντί να απαγορεύσει την ίδια την συνάθροιση απαγόρευε σε συγκεκριμένη περίπτωση (αιτιολογημένα και με αναφορά σε εμπειρικά δεδομένα) το έλασσον, δηλ. την κουκουλοφορία. Τί θα είχες ακριβώς να μας πεις τότε;
Υγ. Τα δύο ερωτήματα είναι διαφορετικά, όπως θα πρόσεξες. Το πρώτο αφορά ακριβώς τον προβληματισμό σου, το δεύτερο τον προωθεί παραπέρα.