Είχα γράψει προ καιρού ένα αρθράκι, χρησιμοποιώντας το διάσημο παράδειγμα του Νόζικ με αυτόν τον τύπο:
Λέγαμε λοιπόν εκεί ότι
… από μόνη της η ανισότητα που δημιουργεί η επιτυχία του ΛεΒρόνου δεν λέει κάτι, δεν είναι καθαυτήν άδικη, αλλά χρειάζονται και άλλα στοιχεία.
Η ανισότητα ήταν όμως το θέμα της τελευταίας μου ανάρτησης, οπότε ξανασκέφτηκα το όλο ζήτημα:
Εκείνος ο οποίος εθελοντικά προβαίνει σε μία συναλλαγή, ανταλλάσσοντας με τα χρήματά του ένα αγαθό, επιδιώκει ασφαλώς ο πάροχος του αγαθού να γίνη πλουσιώτερος κατά το ποσό της καταβολής του. Δεν είναι καθόλου βέβαιο όμως ότι επιδιώκει εξίσου ο αντισυμβαλλόμενός του να καταστή τελικά απεριορίστως πλουσιώτερος από τον ίδιο μέσω ενός μεγάλου αριθμού παράλληλων τέτοιων συναλλαγών. Με άλλα λόγια: ναι κύριε υπεραστέρα μας, συναινώ να απολάβης το αντίτιμο του εισιτηρίου μου, διαφωνώ όμως με την προοπτική να καταστής αμύθητα πλουσιώτερός μου από το άθροισμα όλων αυτών των εισιτηρίων. Κάτι σαν “δίνω, αρκεί να μην δώσουν (όλοι) οι άλλοι”.
Μια προφανής αντίρρηση εν προκειμένω είναι η εξής: και με ποιο δικαίωμα ο μεμονωμένος θεατής που απεχθάνεται την ανισότητα μπορεί να ορίση τι θα κάνουν με τα χρήματά τους οι συνθεατές του; Ασφαλώς και δεν μπορεί βέβαια. Η σκέψη είναι ότι, επεκτείνοντας το σκεπτικό του πρώτου θεατή σε όλους ανεξαιρέτως, θα προέκυπτε ένα πρόβλημα συντονισμού: όλοι επιδιώκουν να μην αυξηθή υπέρμετρα η ανισότητα υπέρ του Σαμβερλαίνου, αλλά σε αυτό κατατείνουν ακριβώς οι πράξεις τους.
Ίσως μπορώ να παραστήσω αυτό που αορίστως σκέφτομαι με μια παιγνιώδη μήτρα:
Παρακολουθεί Δεν παρακολουθεί
Παρακολουθώ Μεγάλη ανισότητα-Ηδονή Μικρή ανισότητα-Ηδονή
Δεν παρακολουθώ Μικρή ανισότητα-Καμία ηδονή Μικρή ανισότητα-Καμία ηδονή
Χωρίζουμε λοιπόν όλους τους θεατές του αγώνα σε δύο ομάδες: σε εμένα και σε ένα συμπεριληπτικό πρόσωπο, που αντιπροσωπεύει όλους τους υπόλοιπους. Το εξαγόμενο κάθε πράξης δεν είναι μονοσήμαντο, ήτοι η ηδονή που αντλείται από την παρακολούθηση του αγώνα, αλλά και η εισοδηματική ανισότητα που προκαλείται σε δεύτερο επίπεδο από την αθροιστική αποτύπωση της συμπεριφοράς και των δύο ιδεοτυπικών θεατών. Επειδή ιεραρχώ την ηδονή πιο ψηλά από την απουσία της, αλλά και την μικρή ανισότητα πιο πάνω από την μεγάλη, το καλύτερο αποτέλεσμα για κάθε θεατή χωριστά βάσει αυτών των δύο κριτηρίων θα είναι να παρακολουθήση ο ίδιος τον αγώνα (πρώτη σειρά), αλλά να μην πάη στο γήπεδο κανείς άλλος (δεύτερη στήλη) ή, τέλος πάντων, να παρακολουθήσουν τον αγώνα τόσοι μόνο όσοι δεν θα διετάρασσαν τα κριτήρια της δίκαιης εισοδηματικής κατανομής που έχω στο μυαλό μου.
Τι θέλω να πω με όλα αυτά τα ερασιτεχνικά, για τα οποία ζητώ συγνώμη από τους οικονομολόγους του συνΙστολογίου; Ότι αν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα μιας οικονομικής συναλλαγής, που είναι η μεταβίβαση κάποιου χρηματικού ποσού στον αντισυμβαλλόμενο, πρέπει να γίνεται σε κάθε περίπτωση σεβαστό (υποστηρίξιμο αυτό, αλλά όχι βέβαιο), δεν συντρέχουν οι ίδιοι λόγοι για να γίνωνται σεβαστά και τα μη επιδιωκόμενα αποτελέσματα μιας σειράς ελεύθερων συναλλαγών, εν προκειμένω η αύξηση της ανισότητας σε μεγάλα επίπεδα.
Εκτός βέβαια, αν πάνω στο κουτάκι που βρίσκεται στην είσοδο του γηπέδου και προορίζεται για τον ΛεΒρόνο, αναγράφεται ότι διά του οβολού του κάθε θεατής αναλαμβάνει την συνέπεια το ανώτερο εκατοστημόριο του αμερικανικού πληθυσμού να απολαμβάνη σταθερά πάνω από το 15% και ήδη πάνω από το 20% του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος.
