Πως λεγεται το empire building στα ελληνικα?

Αποτι φαινεται θα ονομαστει Μαρφιν. Οι επιχειρησεις της χωρας αρχιζουν να φοβουνται την Μαρφιν. Θα πρεπει να φοβουνται και οι πολιτες?

Στον συνηθως βαρετο κοσμο του ελληνικου επιχειρειν υπαρχει ενα σχετικο νεο επιχειρηματικο σχημα που ταραζει τα νερα. Το ονομα του ειναι Marfin Investment Group και φαινεται να εχει πολυ μεγαλα σχεδια. Η τελευταια μεγαλη κινηση της ειναι η αποκτηση του 10% του ΟΤΕ, μιας απο τις μεγαλυτερες επιχειρησεις της χωρας.

Προηγηθηκε σχετικα προσφατα η εξαγορα της Vivartia, της μεγαλυτερης ελληνικης εταιρειας τροφιμων μετα την 3Ε (η Vivartia αποτελειται μεταξυ αλλων απο τοσο γνωστα ονοματα οπως Μπαρμπα Σταθης, Δελτα, Goody’s και Chipita!). Εχουν προηγηθει συμμετοχες σε τραπεζες (Εγνατια), νοσοκομεια (Υγεια) και εταιρειες πληροφορικης (Singular). Τι ακριβως ομως θελει μια εταιρεια επενδυσεων να κανει με ολες αυτες, και ειδικα με μια μεγαλη παραγωγικη επιχειρηση?

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα σχέδια για τη Vivartia είναι όντως πολυετή και περιλαμβάνουν την εξάπλωση της εταιρείας ως και την Αραβική Χερσόνησο. Στόχος με τη δημόσια πρόταση είναι η απόκτηση του 100% της Vivartia και η έξοδος από το ταμπλό, αλλά το εγχείρημα δύσκολα θα στεφθεί από επιτυχία αφού η Morgan Stanley, που ελέγχει το 14%, έχει διαμηνύσει ότι δεν θα πουλήσει – τουλάχιστον τώρα – τη συμμετοχή της.

Διαμηνυουν οτι θελουν την εξαπλωση της εταιρειας αλλα παραλληλα θελουν να αποκτησουν το 100% της εταιρειας και να την βγαλουν απο το ΧΑΑ! Το χρηματιστηριο ειναι για μια εταιρεια φτηνη πηγη κεφαλαιου αλλα και ενας ελεγκτικος θεσμος που περιοριζει την αυθαιρεσια της διοικησης. Γιατι λοιπον θελει η Μαρφιν να βγαλει την Βιβαρτια απο το χρηματιστηριο και γιατι οι σαφως πληροφορημενοι επενδυτες της Morgan Stanley δεν θελουν να πουλησουν? Νομιζω τιθεται ενα γενικοτερο ερωτημα, ποιο ακριβως ειναι το επενδυτικο σχεδιο της Μαρφιν που υποτιθεται περιλαμβανει εξαγορες υψους 15 δις ευρω, συμπεριλαμβανοντας πιθανοτατα και μια ακομα μεγαλη ελληνικη τραπεζα?

Από τη Marfin Investment Group υποστηρίζουν ότι διαφέρουν από τα private equity funds. «Είμαστε εισηγμένη εταιρεία συμμετοχών και θα ενοποιούμε μέσα από ένα καθεστώς διαφάνειας όλες μας τις συμμετοχές. Επίσης δεν έχουμε exit plan. Δηλαδή, δεν θα επενδύουμε και έπειτα από δύο χρόνια θα πουλάμε τη συμμετοχή μας. Στόχος μας είναι να πορευόμαστε μαζί με τις συμμετοχές μας για πολλά χρόνια και να κερδίζουμε από την ανάπτυξή τους».

Κατι μου φαινεται περιεργο σε αυτην την ιστορια. Απο την Μαρφιν δηλωνουν οτι ειναι εταιρεια συμμετοχων, δηλαδη κατι σαν ενας οργανισμος ομπρελα που θελει να φτιαξει μια μεγαλη αυτοκρατορια “συμμετεχοντας” (διαβαζε εξαγοραζοντας) διαφορες μικροτερες επιχειρησεις, κατι σαν ενα conglomerate ας πουμε.

Χτισιμο αυτοκρατοριων
Το προβλημα ειναι οτι τετοιου τυπου ομιλοι ανομοιογενων επιχειρησεων τεινουν να αποτυγχανουν, γιατι δεν ειδικευονται σε τιποτα συγκεκριμενο. Και αυτο ειναι ενα διδαγμα που ξερει νομιζω καθε αποφοιτος διοικησης επιχειρησεων απο το 1970 εως σημερα (διαβαστε εδω για μια ωραια αναλυση). Οταν παιρνεις μια δυνατη εταιρεια σαν την Siemens και αρχιζεις να παραγεις απο βιομηχανικους αεριοστροβιλους μεχρι ηλεκτρικα σκουπακια, καταληγεις συχνα να μην παραγεις ουτε καλα σκουπακια ουτε αεριοστροβιλους. Η Siemens φυσικα το καταλαβε μετα απο πολυ πονο και εκοψε ας πουμε την παραγωγη τηλεορασεων ή κινητων.

Ακομα λιγοτερο νοημα εχει η στρατηγικη της Μαρφιν να αγοραζει επιχειρησεις σε εντελως διαφορετικους κλαδους. Γιατι να ανηκουν στον ιδιο ομιλο μια εταιρεια πληροφορικης και μια εταιρεια γαλακτοκομικων? Δεν υπαρχουν κανενος ειδους συνεργειες, εκτος ισως απο το οτι θα εχουν ολοι οι εργαζομενοι φτηνοτερο γαλα στον καφε και λιγο φτηνοτερο λογισμικο!

Επισης το επιχειρημα οτι θα εχουν χαμηλοτερο κοστος κεφαλαιου μου φαινεται μαλλον αδυναμο σε μια χωρα με ανεπτυγμενο τραπεζικο και χρηματιστηριακο συστημα. Αν μια μεγαλη ελληνικη επιχειρηση χρειαζεται κεφαλαια μπορει παντα να απευθυνθει στο χρηματιστηριο ή στις τεραστιες τραπεζες της Ευρωζωνης. Τετοιου ειδους εξωτερικη χρηματοδοτηση ειναι και ενα ειδος εγγυησης οτι το επενδυτικο σχεδιο εχει νοημα, αφου ανεξαρτητοι επενδυτες (τραπεζες ή μετοχοι) κρινουν οτι αξιζει να δανεισουν τα λεφτα τους στην επιχειρηση για να τα επενδυσει κατα αυτον τον τροπο.

Αντιθετα η εσωτερικη χρηματοδοτηση σε εναν ετερογενη ομιλο της μιας εταιρειας απο τις αλλες, σημαινει συνηθως απλα επιδοτηση μιας αποτυχημενης εταιρειας απο μια επιτυχημενη, οπως εκανε ας πουμε η BMW με την Rover πριν αποφασισει να την αφησει στην μοιρα της (εχοντας ομως σπαταλησει τεραστια ποσα). Οι ομιλοι-αυτοκρατοριες δυστυχως συνηθως ειναι απλα δειγμα μεγαλομανιας των διοικητων, οχι αποτελεσμα καποιας οικονομικης λογικης.

Αντιθετα τα private equity funds (οπως αυτοχαρακτηριζεται περιεργως η Μαρφιν) λειτουργουν εντελως διαφορετικα. Δεν αγοραζουν πληθωρα εταιρειων για να τις κρατησουν για δεκαετιες. Αγοραζουν λιγες, υποτιμημενες εταιρειες, τις αναδιαρθρωνουν γρηγορα και τις πουλανε, συχνα σπαζοντας τις σε πιο μικρα και ελκυστικα κομματια. Ας πουμε εγω αν ειχα την Βιβαρτια, θα πουλουσα τα Goody’s στην Burger King, τον Μπαρμπα Σταθη στην Captain Iglo και την Δελτα στην Nestle. Ειμαι σχεδον σιγουρος οτι ετσι θα εβγαζα πολυ περισσοτερα λεφτα αποτι θα μου κοστιζε η αγορα της Βιβαρτια. Μηπως ειναι αυτο τελικα το σχεδιο της Μαρφιν? Ή ακομα και αν δεν το εχουν σχεδιασει ετσι, μηπως θα καταληξουν σε αυτην την λυση οταν δουν την αποτυχια της Αυτοκρατοριας τους? Μηπως δηλαδη απλα δεν εχουν κανει καλα σχεδια, και εχουμε καποιους ερασιτεχνες που ετυχαν να εχουν ενα φουσκωμενο πορτοφολι*? Ή μηπως υπαρχουν καποια χαρακτηριστικα της ελληνικης αγορας που κανουν την στρατηγικης της Μαρφιν να εχει νοημα?

Ελληνικο φαινομενο?
Η Ελλαδα εχει παντα καποια ασυνηθιστα χαρακτηριστικα σε σχεση με αλλες δυτικες χωρες. Ειναι μια μικρη αγορα με πολυ ανεπτυγμενο το φαινομενο της παρεοκρατιας και της στενης σχεσης της πολιτικης με λιγους επιχειρηματικους κυκλους. Ετσι μπορει να μην εχει οικονομικο νοημα να κατεχεις δυο επιχειρησεις σε εντελως διαφορετικους κλαδους, αλλα μπορει καλιστα να βγαζει πολιτικο νοημα! Αν μια εταιρεια κατεχει τον ΟΤΕ, την μεγαλυτερη επιχειρηση τροφιμων στην Ελλαδα, μερικες τραπεζες, εναν οργανισμο Υγειας** κτλ θα εχει γινει ο μεγαλυτερος εγοδοτης και ο μεγαλυτερος παιχτης στην αγορα. Μπορει φυσικα να ειναι σιγουρη οτι καθε πολιτικος της χωρας θα εχει ανοιχτη την πορτα του γραφειου του για τους εκπροσωπους της Εταιρειας. (Τι θα γινει αραγε αν αγορασει ενα καναλι και μια κατασκευαστικη?)

Και οι καλες σχεσεις με το Κρατος μπορει να ειναι πολυ ωφελιμες για την Εταιρεια σε μια χωρα σαν την Ελλαδα οπου μια κυβερνηση ελεγχει μεγαλο κομματι της οικονομιας χωρις κανενα ουσιαστικο ελεγχο απο ΜΜΕ και αντιπολιτευση.

Μαλιστα η δημιουργια ενος ετερογενους ομιλου που ελεγχει καιριες επιχειρησεις σε διαφορους τομεις, αλλα που σε κανεναν κλαδο δεν εχει επικινδυνα μεγαλο ποσοστο της αγορας φερνει ενα μεγαλο οφελος: τεραστια δυναμη χωρις προβληματα και ελεγχους απο τις Αρχες Ανταγωνισμου ελληνικες και ευρωπαϊκες.

Τι μας περιμενει
Προς το παρον δεν γνωριζουμε*** τι μας επιφυλασσει το μελλον. Η Μαρφιν μπορει να εξελιχθει σε καταλυτη μεγαλων αλλαγων στην ελληνικη αγορα, αν αρχισει να εξαγοραζει και αναδομει κοιμισμενες ελληνικες επιχειρησεις. Εξαλλου με την συμπεριφορα της θα αρχισει να σπρωχνει και τις αλλες επιχειρησεις σε δραση για να αποφυγουν τον καταβροχθισμο. Αυτο θα ειναι σιγουρα προς οφελος της παραγωγικοτητας των επιχειρησεων και καλο για τους μετόχους.

Απο την αλλη υπαρχει ο μεγαλος κινδυνος η Μαρφιν να γινει ενας μεγαλος αργοκινητος δεινοσαυρος, που ολοι φοβουνται και κανεις δεν ακουμπα. Μπορει να αποκτησει κυριαρχη θεση σε πολλες αγορες και μεγαλη πολιτικη δυναμη, κατι δηλαδη σαν την οικογενεια Ανιελι στην Ιταλια (κατοχο της Φιατ). Σε αυτην την περιπτωση θα πνιγει την οικονομια, θα βλαπτει τους καταναλωτες και πιθανοτατα και τους μικρομετοχους των διαφορων επιχειρησεων που αναλαμβανει.

Οπως τελικα σε ολα τα ζητηματα της αγορας και της κοινωνιας, τα παντα εξαρτωνται απο τους θεσμους μας. Οσο πιο ανεξαρτητη ειναι η δικαιοσυνη μας, οσο πιο καθαροι ειναι οι πολιτικοι μας, οσο πιο σαφεις οι κανονες της αγορας, τοσο μεγαλυτερο το οφελος της χωρας απο την αναδυση ενος πιο δυνατου, πιο μεγαλου και πιο ριψοκινδυνου ελληνικου επιχειρηματικου κοσμου, τον οποιο συμβολιζει η Μαρφιν σημερα.
Η υποθεση λοιπον χρειαζεται συνεχη παρακολουθηση και προσοχη. Οι πορειες διαμαρτυριας και φωνασκιες περι ξεπουληματων δεν εχουν νοημα. Αυτο που εχει ομως σιγουρα νοημα ειναι να ελεγχουμε στενα τους πολιτικους μας και στο παραμικρο σημαδι προνομιακης μεταχειρισης μιας επιχειρησης, ακομα και αν ειναι τοσο μεγαλη οσο η Μαρφιν, να χρησιμοποιουμε καθε μεσο λογοδοσιας (ΜΜΕ, δικαστηρια, εκλογες) για να συνεφερουμε τους κυβερνωντες. Το μονο που ειναι πιο δυνατο απο μια τεραστια εταιρεια ειναι οι συνειδητοποιημενοι πολιτες.

 

*Το οτι κ. Βγενόπουλος που κινει την Μαρφιν ειναι δικηγορος δεν μου εμπνεει τρομερη εμπιστοσυνη στις γνωσεις του περι διοικησης επιχειρησεων, ειδικα δεν ξερω αν εχει διδαχθει να αποφευγει τα λαθη των μεγαλομανων μανατζερ, την καταρα του νικητη κτλ. Αλλα αποτι φαινεται εχει καλες γνωσεις στα νομικα, και ειδικα στο πως να εξαγοραζεις, σπας ή ισως να χρεοκοπεις μια εταιρεια ;-)
**Η Μαρφιν μας δειχνει και ποσο μικρη και περιφερειακη ειναι η ελληνικη αγορα. Δεν ξερω αλλη δυτικη χωρα που ενας ομιλος μεσα σε λιγα χρονια να εξαγοραζει τοσο καιριες και προβεβλημενες επιχειρησεις της χωρας χωρις καμμια αντιδραση απο αλλες εταιρειες. Για αυτο δεν πρεπει να κατηγορουμε τοσο το μικρο μεγεθος της χωρας οσο την πολιτικη απομονωσης και οικονομικου εθνικισμου που εχουν ακολουθησει οι κυβερνησεις μας επι δεκαετιες.
***Ελπιζω να εχει γινει σαφες οτι δεν εχω καμμια ιδιωτικη κρυφη γνωση σχετικα με το θεμα. Κανω απλα καποιες εικασιες με βαση τις δημοσιως διαθεσιμες πληροφοριες.