Υπάρχουν κάποια πρόσωπα τα οποία θαυμάζουμε ή και ζηλεύουμε. Ο κύριος της φωτογραφίας είναι ο δικός μου Μιλτιάδης, του οποίου το τρόπαιο “ουκ εα με καθεύδειν” τις νυχτερινές ώρες. Είμαι βέβαιος, ότι δεν θα τον φτάσω ποτέ, καθότι δεν είμαι Θεμιστοκλής. Αφήνομαι λοιπόν να τον θαυμάζω και να τον ζηλεύω, στη φαντασία μου φυσικά, γιατί δεν είχα ποτέ την τύχη να τον γνωρίσω στην πραγματικότητα.
Ο κύριος λέγεται Bernhard Schlink. Σε όσους νομικούς αναγνώστες μου τυχαίνει να μην είναι γνωστός, θα έλεγα “κρίμα!”: Πρόκειται για έναν σοβαρό Γερμανό δημοσιολόγο, του οποίου η διδακτορική διατριβή υπήρξε -κατά τη γνώμη μου- σημαντική: Λεγόταν “Η στάθμιση στο συνταγματικό δίκαιο” και υποστήριζε σε γενικές γραμμές την άποψη ότι οι συνταγματικοί κανόνες αποτελούν κανόνες επιχειρηματολογικού βάρους. Για την εποχή που εκδόθηκε (μέσα δεκαετίας 70), νομίζω ότι αποτελούσε πραγματικά πρωτότυπο σύγγραμμα.
Ο κύριος της φωτογραφίας, ωστόσο, δεν είναι γνωστός κυρίως για τη διατριβή του. Έτσι, τον γνώρισα εγώ και ίσως ελάχιστοι ακόμη (νομικοί). Οι περισσότεροι τον γνωρίζουν από μιαν άλλη ιδιότητά του, που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό και δεν είναι εκείνη του νομικού. Ο κύριος Schlink είναι ένας σημαντικός λογοτέχνης. Το έργο του Der Vorleser (μεταφρασμένο στα ελληνικά ως “Διαβάζοντας στη Χάννα” από τον Ιακ.Κοπερτί, εκδόσεις Κριτική), έσπασε κυριολεκτικά τα ταμεία. Μεταφράστηκε σε 39 γλώσσες και αποτέλεσε best seller, νομίζω κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 90. Όσοι δεν έτυχε να διαβάσουν αυτό το έργο, που πραγματεύεται με πολύ λεπτό τρόπο, μέσω μιας ερωτικής ιστορίας, το αίσθημα ενοχής του γερμανικού έθνους για τις φρικαλεότητες του B’ παγκοσμίου πολέμου, πρέπει να το κάνουν οπωσδήποτε. Στερούνται προς το παρόν μιας σημαντικής αισθητικής απόλαυσης και ενός πνευματικού κέρδους.
Ο ίδιος, δεν έχω διαβάσει παρά ελάχιστα έργα του κυρίου Schlink (λ.χ. Vorleser και Liebesfluchten). Σκοπεύω να διαβάσω, όταν βρω περισσότερο χρόνο και τα αστυνομικά του, που έχουν μάλιστα λάβει αρκετά βραβεία. Ο κύριος Schlink διαβάζεται ευχάριστα στο πρωτότυπο γιατί η γλώσσα του είναι κοφτή και απλή -υπάρχουν όμως ήδη και μεταφράσεις αρκετών έργων του στα ελληνικά. Εκείνο, ωστόσο που αποτέλεσε αφορμή γι’ αυτή μου την ανάρτηση, είναι κάτι διαφορετικό από την αξία των λογοτεχνικών έργων του κυρίου Schlink. Είναι η αϋπνία που μου προκαλεί και σήμερα, λίγες ώρες μετά το εργώδες γράψιμο μιας μικρής παραγράφου στη διατριβή μου, η εγγίζουσα τη βεβαιότητα υποψία μου, ότι δεν θα γίνω ποτέ κύριος Schlink. Ότι δεν είμαι προικισμένος με το ταλέντο του θαυμαστού Μπέρναρντ, ούτε βέβαια στη λογοτεχνία ούτε όμως και στα νομικά.
Προσπαθώ βεβαίως κι εγώ ο ταπεινός, καθημερινά, στο δεύτερο πεδίο αλλά οι ώρες της βαθιάς αυταμφισβήτησής μου είναι πολλές και συχνές: Τί κι αν κάθε νομικός συγγραφέας μπορεί να διεκδικήσει μια ταπεινή ύπαρξη ανάμεσα στην πληθώρα των ομοίων του και να κρυφτεί πίσω από τόνους σκουπίδια που γράφονται, χωρίς να χρειαστεί να ντραπεί για το δικό του σκουπιδάκι; Λίγοι είναι εκείνοι οι συγγραφείς που πράγματι έχουν συνεισφέρει κάτι με τις εργασίες (και κυρίως τις διατριβές τους) σε κάποιον κλάδο της νομικής επιστήμης. Μετρημένοι στα δάχτυλα, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα… Ε λοιπόν, νομίζω ότι ο Schlink ανήκει σε αυτούς τους λίγους!
Έλα όμως που ο Schlink δεν έχει καμία ανάγκη να ανήκει σε αυτούς! Είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους λογοτέχνες της γενιάς του -το να καταχωρείται και ως ένας καταξιωμένος νομικός επιστήμονας στα διάφορα sites που τον αφορούν και κυριολεκτικά βρίθουν στο διαδίκτυο, είναι καθαρός πλεονασμός. Δεν πρόκειται καν για ένα “κερασάκι στην τούρτα” (που την κάνει πιο γλυκιά). Πρόκειται απλώς για μια ανούσια βιογραφική λεπτομέρεια, που μπορεί να προκαλέσει δύο ειδών αντιδράσεις: Παντελή αδιαφορία σε όσους απλώς εκτιμούν τη λογοτεχνία του κυρίου Schlink και είναι ασφαλώς οι περισσότεροι, και -ίσως- ελαφρά περιέργεια σε όσους εξ αυτών τυχαίνει να είναι και νομικοί…
Υπάρχει όμως και μια κατηγορία αναγνωστών, που από κάποια κακή μοίρα έτυχε να ανακαλύψει πρώτα τον νομικό και μετά τον λογοτέχνη κύριο Schlink, και μάλιστα σε περίοδο συγγραφής διατριβής. Η κατηγορία αυτή, εκτίμησε το νομικό του έργο ως σημαντικό, και περνώντας έπειτα στο λογοτεχνικό του έργο, δεν μπορούσε παρα να μαγευτεί. Η κατηγορία αυτή, περιλαμβάνει τον γράφοντα -και ίσως κάποιους ακόμη νομικούς. Και είναι κυριολεκτικά απαρηγόρητη…
Γιατί όταν κάποιος κύριος Schlink αποδεινύεται, ταυτόχρονα, τόσο σημαντικός νομικός όσο και εξαίρετος λογοτέχνης, ο πήχυς ανεβαίνει σε δυσθεώρητα ύψη για κάθε -ταπεινό πλην φιλόδοξο- εργάτη της νομικής επιστήμης που αγνοεί, φυσικά, το προηγούμενο, προσωπικό του οξύμωρο. Και οι νυχτερινές ώρες περνούν πια πολύ δύσκολα, στη σκέψη ότι η διατριβή του είναι για τα σκουπίδια, η λογοτεχνική παραγωγή του ανύπαρκτη ή μηδαμινή, και ο κόπος που έχει καταβάλει (και που τον έχει ήδη καταβάλει), υπολογίσιμος.
Αυτές τις ώρες, μία μόνο λύση βρίσκω ότι υπάρχει για έναν φρόνιμο νομικό: Να γυρέψει παρηγοριά σε κάποιο από τα αριστουργήματα του κυρίου Schlink, μέχρι να τον πάρει γλυκά ο ύπνος.
Καληνύχτα σας.