Για σήμερα ένα κατιτίς από τα σχολικά μας χρόνια, δεν ξέρω πώς μου ήρθε. Από τον Περί του στεφάνου του Δημοσθένη:
[169] Ἑσπέρα μὲν γὰρ ἦν, ἧκε δ’ ἀγγέλλων τις ὡς τοὺς πρυτάνεις ὡς Ἐλάτεια κατείληπται. καὶ μετὰ ταῦθ’ οἱ μὲν εὐθὺς ἐξαναστάντες μεταξὺ δειπνοῦντες τούς τ’ ἐκ τῶν σκηνῶν τῶν κατὰ τὴν ἀγορὰν ἐξεῖργον καὶ τὰ γέρρ’ ἐνεπίμπρασαν, οἱ δὲ τοὺς στρατηγοὺς μετεπέμποντο καὶ τὸν σαλπικτὴν ἐκάλουν· καὶ θορύβου πλήρης ἦν ἡ πόλις. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ, ἅμα τῇ ἡμέρᾳ, οἱ μὲν πρυτάνεις τὴν βουλὴν ἐκάλουν εἰς τὸ βουλευτήριον, ὑμεῖς δ’ εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἐπορεύεσθε, καὶ πρὶν ἐκείνην χρηματίσαι καὶ προβουλεῦσαι πᾶς ὁ δῆμος ἄνω καθῆτο. [170] καὶ μετὰ ταῦτα ὡς ἦλθεν ἡ βουλὴ καὶ ἀπήγγειλαν οἱ πρυτάνεις τὰ προσηγγελμέν’ ἑαυτοῖς καὶ τὸν ἥκοντα παρήγαγον κἀκεῖνος εἶπεν, ἠρώτα μὲν ὁ κῆρυξ «τίς ἀγορεύειν βούλεται;» παρῄει δ’ οὐδείς. πολλάκις δὲ τοῦ κήρυκος ἐρωτῶντος οὐδὲν μᾶλλον ἀνίστατ’οὐδείς, ἁπάντων μὲν τῶν στρατηγῶν παρόντων, ἁπάντων δὲ τῶν ῥητόρων, καλούσης δὲ [τῆς κοινῆς] τῆς πατρίδος [φωνῆς] τὸν ἐροῦνθ’ ὑπὲρ σωτηρίας
Βέβαια, η συνέχεια της ιστορίας είναι γνωστή, σκληρή, αλλά να ακουστή: οι εραστές του Ιερού Λόχου εξωλοθρεύτηκαν λίγους μήνες μετά στην Χαιρώνεια, η μακεδονική φάλαγγα θριάμβευσε, οι μικροεθνικιστές Παλιοελλαδίτες πέρασαν στο περιθώριο της ιστορίας για δυο χιλιάδες τόσα χρόνια.
Αλλά αυτό δεν απαλλάσσει όσους κιότεψαν εκείνο το φθινοπωρινό πρωινό ενώπιον του Δήμου, όταν έμαθαν ως Ελάτεια κατείληπται. Απάντων μεν των στρατηγών παρόντων, απάντων δε των ρητόρων.
Και μερικά πραγματολογικά στοιχεία:
Το ΝΑΤΟΟ Φίλιππος είχε μόλις αρχίσει τον Δ΄ Ιερό Πόλεμο, όπου με την εντολήτου ΟΗΕτης Αμφικτιονίας των Δελφών είχε αναλάβει να τιμωρήση τους Αμφισσείς [που ήταν πολύ κακά παιδιά, γιατί είχαν καλλιεργήσει το εύφορο Κρισαίο Πεδίο, που ανήκε στο μαντείο, από τότε τα μοναστήρια βλέπετε πιάνανε τα καλύτερα μέρη].Αλλά δεν περιωρίστηκε ακριβώς στα όρια της εντολής του: διέβη τις Θερμοπύλες, το κλειδί της καθαυτό Ελλάδας, και κατέλαβε την Ελάτεια, μικρή φωκική πόλη στις πλαγιές της Οίτης. Αλλά η Ελάτεια έμεινε στην ιστορία, επειδή η κατάληψή της σήμαινε δύο πράγματα: σε στρατιωτικό επίπεδο, τίποτε πλέον δεν στεκόταν ως φυσικό εμπόδιο ανάμεσα στους Μακεδόνες και την Αθήνα. Το μόνο που είχε να κάνη ο Φίλιππος ήταν να προελάση κατά μήκος του βοιωτικού Κηφισσού. Και δεύτερον, σε πολιτικό επίπεδο, η κίνησή του σήμαινε πρόκληση στην τελειωτική μονομαχία Μακεδόνων και νοτίων Ελλήνων.
Γιαυτό έφτασε ξέπνοος ο άγγελος εκείνο το βράδυ στην Αθήνα. Γιαυτό όλη την νύχτα πραγματοποιήθηκαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις. Γιαυτό πρωί πρωί
μαζεύτηκαν οι πολιτικοί αρχηγοί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίαςσυνεκλήθη εσπευσμένα η Εκκλησία του Δήμου.Τώρα, ποιοι είναι οι στρατηγοί και οι ρήτορες της ιστορίας μας, τους οποίους σήμερα καλεί η πατρίδα στο πρόσωπο του κήρυκα, αλλά αυτοί ουκ ερούσι υπέρ σωτηρίας, είναι νομίζω φανερό.