Τι λενε οι οικονομολογοι περι ΜΜΕ, ιστολογιων, πολιτισμικων συγκρουσεων…

Ο επιστημονικος ιμπεριαλισμος των οικονομολογων εξαπλωνεται ολο και περισσοτερο. Καλο ή κακο?

Αυτες τις μερες ετυχε να ειμαι σε ενα απο τα μεγαλα οικονομικα συνεδρια της χρονιας, αυτο της Econometric Society στο πανεπιστημιο Duke. Οπως παντα στα γενικης φυσεως οικονομικα συνεδρια μπορει να μην κερδιζω πολλα επαγγελματικα, αλλα κανω πολυ ενδιαφερουσες παρατηρησεις σχετικα με το μελλον της οικονομικης επιστημης. Θα συνοψισω εδω λιγη απο την δουλεια που παρουσιαστηκε, για να δειτε και σεις* που το πανε οι οικονομολογοι σημερα και ισως για τους αμυητους να δειτε και τι πραγματικα κανουν οι οικονομολογοι, ποσο ευρυ πεδιο μελετουν. Μερικοι το θεωρουν επιστημονικο ιμπεριαλισμο, εγω το θεωρω μια καλη αρχη, φτανει να μην παιρνουμε τα αποτελεσματα πολυ στα σοβαρα.

Προσθηκη: Γιατι οι φτωχες χωρες δεν τα πανε καλα στις εμπορικες διαπραγματευσεις

Γιατι οι φτωχες χωρες δεν καταφερνουν στις διαπραγματευσεις του Παγκοσμιου Οργανισμου Εμποριου να επιβαλλουν μειωση των δασμων στα προϊοντα (πχ αγροτικα) που εξαγουν στις πλουσιες χωρες? Δεδομενου του μεγαλου αριθμου τους θα ειχε νοημα να δημιουργησουν εναν μεγαλο συνασπισμο και να εχουν μεγαλη διαπραγματευτικη δυναμη, κιομως δεν φαινεται να συμβαινει αυτο. Παρουσιαστηκε ενα σχετικα πολυπλοκο πεηπερ με ομως απλο και κατανοητο αποτελεσμα περι των διεθνων σχεσεων και του εμποριου, απο τον Βρεταννοκυπριο Μπεν Ζησσιμο. Βρισκει λοιπον οτι το προβλημα ειναι ακριβως ο μεγαλος αριθμος των φτωχων χωρων που παραγουν παρομοια προϊοντα! Αν δεν αγορασει η ΕΕ καφε απο μια χωρα, θα αγορασει απο μια αλλη… Γενικο συμπερασμα, οταν υπαρχουν χωρες που παραγουν διαφορετικων ειδων προϊοντα, οι χωρες που παραγουν ενα προϊον που παραγεται και απο πολλες αλλες θα εχουν την χειροτερη στρατηγικη θεση (ακουγεται προφανες, αλλα ειναι πολυ δυσκολο να αποδειχτει μαθηματικα σε ενα σοβαρο μοντελο διεθνους εμποριου).

Πως οι εθνικες μνημες και παραδοσεις προκαλουν καταστροφικους πολεμους

Συμφωνα με την απλη ορθολογικη θεωρια παιγνιου, ενας καταστροφικος πολεμος σαν τον Β ΠΠ δεν συμβαινει ποτε. Οι συμμετεχοντες χανουν τοσα πολλα, που δεν εχει νοημα να φτασουν στον τελειωτικο πολεμο, καταλαβαινουν γρηγορα ποια ειναι η στρατηγικη τους θεση (το πολυ μετα απο λιγες μαχες) και διαπραγματευονται με βαση αυτην. Ενα ενδιαφερον πεηπερ ερευνητων απο το Γεηλ και το Georgetown (Social Memory and Evidence from the Past) ισχυριζεται οτι η βαση για τετοιας κλιμακας καταστροφες ειναι οι εθνικοι μυθοι, δηλαδη η προφορικη συνηθως παραδοση πληροφοριων απο γονεις σε παιδια, που κανει τα παιδια να μην εχουν τις σωστες πληροφοριες για το παιχνιδι και την στρατηγικη τους θεση. Ως παραδειγμα φερνουν την αποτυχια των Γερμανων μετα τον Α ΠΠ να συνειδητοποιησουν ποια ειναι η θεση τους στο ευρωπαϊκο παιχνιδι. Οι εθνικοι τους μυθοι ηταν τετοιοι που εκαναν τους πολιτες να πιστευουν οτι αδικα εχασαν και οδηγησαν στην προσπαθεια για επανορθωση της αδικιας, στον ακομα πιο καταστροφικο Β ΠΠ.

Πολιτικη και πολιτικαντηδες

Υπηρξαν αρκετα πεηπερ πολιτικης οικονομιας (σημειωση: η πολιτικη οικονομια ειναι νεος κλαδος σχετικα, αναλυση της πολιτικης με οικονομικα εργαλεια οπως η θεωρια παιγνιου, καμμια σχεση με την πολιτικη οικονομια που συσχετιζει κανεις με μουσατους τυπους που πεθαναν πριν 150 χρονια). Ενα απο αυτα αναζητησε την ακριβη επιδραση των πολιτικών στην Αμερικανικη Γερουσια στα εσοδα των πολιτειων. Δηλαδη αναζητησαν αν καταρχας μια πολιτεια δεχεται τις ιδιες ομοσπονδιακες ενισχυσεις ανεξαρτητως της ικανοτητας των εκπροσωπων της. Η απαντηση ηταν φυσικα οχι, εχουμε πληρη απορριψη του μοντελου οτι οι πολιτικοι ενδιαφερονται για την χωρα γενικα και οχι μονο για τους δικους τους ψηφοφορους. Μαλιστα οσο πιο δυνατος ειναι ο πολιτικος, τοσο πιο πολυ αναδιανεμει σπαταλες παροχες προς τους ψηφοφορους του.

Υπηρξαν και αλλες πολυ ενδιαφερουσες παρατηρησεις σχετικα με τα κινητρα των πολιτικών (απο εναν εξαιρετικο και πολυ αστειο Ιταλο καθηγητη, καθολου περιεργο…). Αυτο που βρισκουμε στα στοιχεια (A Political Economy Model of Congressional Careers) ειναι λοιπον οτι η εκλογη στην Γερουσια διπλασιαζει περιπου τον μισθο που παιρνει ενας πολιτικος δουλευοντας στον ιδιωτικο τομεα μετα (λογω εμπειριας ή λογω διαπλοκης αραγε?) σε σχεση με αυτον που επαιρνε πριν. Αλλα η μακροχρονη παραμονη στην Γερουσια δεν ανεβαζει τοσο τα πλεονεκτηματα σου. Η συνταγη λοιπον ειναι, γινε γερουσιαστης, βγαλε εναν νομο στο ονομα σου και μετα τρεχα στον ιδιωτικο τομεα! Τωρα, το ενδιαφερον ειναι να κοιταξουμε πως επηρεαζουν οι κανονισμοι την ποιτητα των πολιτικων που εκλεγονται. Ο κ. Μερλο βρισκει οτι μια μειωση 20% στους μισθους των γερουσιαστων οδηγει σε μια 17% μειωση των ικανων και 11% μειωση των ανικανων, δηλαδη οδηγει σε μια Γερουσια (ή Βουλη αν θελετε) με περισσοτερους ανικανους! Αυτος ειναι ενας καλος λογος για να εχουμε υψηλους μισθους στην Βουλη! Απο την αλλη οδηγει σε 12% μειωση των καταφερτζηδων (πολιτικων που καταφερνουν να περασουν δικους τους νομους) εναντι 15% μειωσης των οχι-καταφερτζηδων. Επισης ενδιαφεροντα αποτελεσματα θα ειχε η επιβολη οριων στις θητειες (ας πουμε μεγιστη δυνατοτηα εκλογης 2 φορες), τα οποια σας αφηνω ομως να τα δειτε μονοι σας στο ανω πεηπερ…

ΜΜΕ, παραπληροφορηση και ιστολογια

Ειδα τουλαχιστον τρεις παρουσιασεις σχετικες με το θεμα των προκατηλλειμενων ΜΜΕ και της επιδρασης των νεων μεσων οπως τα ιστολογια-blog στην θεση ισορροπιας (δηλαδη στο ποσο παραπληροφορουν ουσιαστικα τα καναλια τους πολιτες). Μια μελετη ( Unfairly Balanced: Unbiased News Coverage and Information Loss) ισχυριζοταν οτι η φυση του παιχνιδιου ειναι τετοια που σε καποιον βαθμο η αυξηση των ΜΜΕ προκαλει μεγαλυτερο ανταγωνισμο και λιγοτερη παραπληροφορηση. Η βασικη προϋποθεση ομως που κριτικαραν καποιοι σχολιαστες (και εγω μεταξυ τους) ειναι οτι το μοντελο θεωρει οτι οι ανθρωποι θελουν καλη πληροφορηση. Αν θεωρουσαμε οτι οι πολιτες εχουν μια προτιμηση για προκατειλλημενη πληροφορηση (δεν νομιζω οτι οι αναγνωστες της Ελευθεροτυπιας θελουν αντικειμενικα νεα ας πουμε), τοτε εχω την εντυπωση οτι η αυξηση του αριθμου των ΜΜΕ οδηγει σε μια θεση ισορροπιας με μεγαλυτερη παραπληροφορηση!

Εκπαιδευτικα συστηματα

Ειδα 8-10 παρουσιασεις σε σχεση με την εκπαιδευση. Καταπληκτικη δουλεια γινεται και ειναι πολυ κριμα που ο ευρυς κοσμος που ασχολειται με την εκπαιδευση, ειδικα στην Ευρωπη, φαινεται να μην το παιρνει ειδηση.
Η πιο σημαντικη δουλεια ειναι ισως στο θεμα της αντιστοιχισης μαθητων και σχολειων (matching). Σε πολλα μερη οπως Βοστωνη και ΝΥ, επιφανεις οικονομολογοι ανελαβαν να φτιαξουν μηχανισμους που να στελνουν τα παιδια σε σχολεια που θελουν, οχι απλα εκει που τους εριξε η επιλογη κατοικιας των γονιων τους. Εως σημερα το προγραμμα εχει επηρεασει τις ζωες περισσοτερων απο 400.000 μαθητων.
Δεν θα μπω σε λεπτομερειες, αλλα η δημιουργια μηχανισμων που να δινουν κινητρα στους μαθητες να αποκαλυπτουν τις πραγματικες τους προτιμησεις και ετσι να πηγαινει ο καθενας εκει που εχει περισσοτερο νοημα, ειναι ενα δυσκολο και ενδιαφερον προβλημα.

Ακομα πιο περιπλοκο γινεται το προβλημα οταν συμπεριλαμβανουμε τα αποτελεσματα απο πολλες μελετες (μερικες των οποιων ειδα εδω) οτι η συνθεση μιας ταξης μετραει για την αποδοση των μαθητων. Αν εισαι σε μια ταξη με καλους, καλυτερευεις (peer effects λεγονται). Το ενδιαφερον ειναι ομως οτι παιρνεις ως μετρο συγκρισης τους “ομοιους” σου. Ας πουμε τα μαυρα παιδια δεν νοιαζονται ιδιαιτερα για την συμπεριφορα των λευκων (μερικες φορες αντιστεκονται ενεργητικα σε μιμηση λευκων προτυπων γιατι το act white ειναι προδοσια). Ετσι η με το ζορι αναμιξη λευκων και μαυρων παιδιων δεν μπορει να φερει πραγματικη βελτιωση στην επιδοση των μαυρων. Ολα φαινεται να ειναι θεμα δασκαλων, που μας φερνει στο επομενο θεμα:

Εξαιρετικη δουλεια γινεται σχετικα με την αποδοση των δασκαλων.Αυτο που βρισκει ας πουμε ο Ερικ Χανουσεκ του Στανφορντ σε μια σειρα μελετων ειναι οτι καλος δασκαλος δεν ειναι αυτος με τα πολλα πτυχια, ειναι απλα αυτος που ειναι καλος δασκαλος! Παρολαυτα τα ιδιωτικα σχολεια προσλαμβανουν δασκαλους με βαση στοιχεια οπως τα πτυχια, πραγμα που σημαινει οτι στην πραγματικοτητα δεν αφαιρουν τοσο πολυ τους καλους δασκαλους απο τα δημοσια, οσο απλα αυτους με τους περισσοτερους τιτλους. Περισσοτερα σε αυτην την εξαιρετικη συνοψη.

Λιγη βιομηχανικη οργανωση

Μια παλια ερωτηση στον κλαδο της βιομηχανικης οργανωσης ειναι το ποσες εταιρειες υπαρχουν σε μια αγορα σε θεση ισορροπιας. Δεδομενου οτι οσο λιγοτερες εταιρειες υπαρχουν τοσο μεγαλυτερα ειναι τα κερδη τους, φαινεται λογικο οτι στην θεση ισορροπιας μια εταιρεια αγοραζει ολες τις αλλες και μενει με το μονοπωλιο (εν απουσια κρατικων παρεμβασεων). Ενα ενδιαφερον πεηπερ ( Limits of Acquisition in Price Competing Industry, απο εναν Ρωσο μαλιστα!) βρισκει οτι αυτο δεν ειναι αληθεια. Ας υποθεσουμε οτι εχουμε τρεις επιχειρησεις στην αγορα. Αν η Α αγορασει την Β ανεβαινουν τα κερδη τους αλλα τα κερδη της Γ ανεβαινουν ακομα περισσοτερο! Υπο προϋποθεσεις λοιπον, η Γ δεν θελει να εξαγοραστει και ετσι ακομα και χωρις να εχουμε δυνατη Αρχη Ανταγωνισμου, η αγορα δεν μονοπωλειται ποτε απο μια εταιρεια.

Συνοψιζοντας

Η οικονομικη ερευνα εχει εξαπλωθει σε παρα πολλους τομεις των κοινωνικων αλλα και φυσικων επιστημων (δεν σας εγραψα για τα πεηπερ πανω στην εξελιξη και βιολογια γιατι ειναι πολυ δυσνοητα). Αυτο νομιζω κανει καλο και στα οικονομικα και στις αλλες επιστημες που αλληλο-μπολιαζονται ετσι με νεες ιδεες. Πιστευω οτι αυτη η ταση πρεπει να ενδυναμωθει και να γινει και γνωστη στο ευρυ κοινο που σημερα νομιζει οτι οικονομικα ειναι αποκλειστικα η μελετη νομισματικων μεγεθων και αλλων βαρετων φαινομενων.

Αν μη τι αλλο, ο δημοσιος διαλογος χανει πολυ σημερα οταν απλα αγνοει τα εργαλεια και αποτελεσματα της συγχρονης οικονομικης ερευνας…

ΥΓ Ακουσα οτι στην Ελλαδα εχει αφορητη ζεστη. Στην Βορεια Καρολινα η ζεστη σε συνδυασμο με την υγρασια ειναι τρομερα εκνευριστικη, χειροτερη αποτι θυμαμαι να εχω νιωσει στην Ελλαδα. Απο την αλλη συχνα δεν το καταλαβαινεις γιατι ολα τα μερη ειχαν τον κλιματισμο στο τερμα και δεν πας πουθενα χωρις αυτοκινητο. Στην πραγματικοτητα μαλλον κρυωναμε 90% των περιπτωσεων…
ΥΓ2 Μην δοκιμασετε ποτε γατοψαρο, πρεπει να ειναι η πιο αηδιαστικη γευση που εχω δοκιμασει. Απο την αλλη σημειωνω οτι η κουζινα των εστιων στα business schools ειναι κλασεις ανωτερη απο την κουζινα των αλλων πανεπιστημιων.
ΥΓ3 Η δουλεια που παρουσιασα εγω δυστυχως δεν ειναι αρκετα σεξυ για να σας την συνοψισω εδω :-)

*Δεν πιστευω στον καθαρο αλτρουϊσμο, η συνοψη των παρατηρησεων κανει καλο και σε μενα μια και βαζω τις σκεψεις μου σε ταξη…