Το κείμενό μου αυτή τη φορά θα είναι αφηγηματικό-περιγραφικό και -κατα το δυνατόν- σύντομο. Μετά από κάποια χρόνια, πλέον, περιήγησης σε Blogs, έχω καταλάβει ότι τα μακροσκελή κείμενα ουδείς τα διαβάζει κι ελάχιστοι τα συμπαθούν (όποια κι αν είναι η ποιότητα του περιεχομένου τους). Ο χρόνος του αναγνώστη ιστολογίων είναι σημαντικό αγαθό και αυτό κάποτε το αγνόησα στην Αναμόρφωση (νομίζω φλυαρώντας)…
Το κείμενο βασίζεται σε πολύ πρόσφατη προσωπική εμπειρία:
Σε μια διάλεξη στο ελληνικό πανεπιστήμιο, κάποιος ακροατής (θα τον αποκαλώ στο εξής Α, για συντομία) παρεμβαίνει κατά τον διάλογο που ακολουθεί, προκειμένου να απευθύνει ερώτημα στον εισηγητή της διάλεξης (Καθηγητή Πανεπιστημίου), συνδέοντας το ερώτημά του και με την αμέσως προηγούμενη παρέμβαση ενός άλλου ακροατή, του Χ (επίσης Καθηγητή Πανεπιστημίου): Κατά την διατύπωση της ερώτησής του, ο Α χρησιμοποιεί την φράση: «….συνδέοντας το ερώτημά μου και με την παρατήρηση του Καθηγητή κυρίου Χ, θα ήθελα να ρωτήσω αν….» κ.λπ., κ.λπ.
Ήδη, όσο ο Α διατυπώνει το ερώτημά του, ο Καθηγητής X που έχει ήδη παρέμβει, μορφάζει κάθε φορά που ακούει τη φράση «..του Καθηγητή κυρίου Χ» (την φράση αυτή την ακούει συνολικά δύο ή τρεις φορές). Είναι φανερό ότι ο X νιώθει άβολα, αμήχανα, και ώρες ώρες, κατα την εκφώνηση της εν λόγω φράσης («του Καθηγητή κυρίου…») μοιάζει σαν να θέλει να ανοίξει η γη να τον καταπιεί. Δεν αισθάνεται καθόλου άνετα να τον αποκαλούν «Καθηγητή». «Περίεργο!» σκέφτεται ο Α, βλέποντας (πλαγίως) τους μορφασμούς, αλλά είναι αναγκασμένος να συνεχίσει την παρέμβασή του ακάθεκτος….
Όταν τελικώς η διάλεξη τελειώνει και ακροατές και εισηγητής φεύγουν, ο Χ πλησιάζει τον Α και του δηλώνει ρητά την αμηχανία που του προκάλεσε η προσφώνηση που ο Α χρησιμοποίησε: «Δεν είχα ξανακούσει ποτέ να με αποκαλούν Καθηγητή, μου φάνηκε εντελώς περίεργο, εντελώς παράξενο!» είναι τα ειλικρινή -σε σημείο παιδικής αθωότητας- λόγια του X. Ένας άλλος Καθηγητής (έστω Β) παρεμβαίνει και επισημαίνει ότι ο Α είναι φοιτητής που ανήκει σε άλλη πανεπιστημιακή ειδικότητα από εκείνη των Χ και Β, και σε αυτή την ειδικότητα-κλάδο συνηθίζονται οι προσφωνήσεις. Ακούγοντας τα παραπάνω, ο A νιώθει σαν να ανήκει όχι σε άλλη ειδικότητα, αλλά μάλλον σε άλλον πλανήτη: Από που κι ως πού, σκέφτεται, παίζει ρόλο η ειδικότητα και ο κλάδος σε ζητήματα όπως η προσφώνηση ενός Καθηγητή με τον τίτλο του; Τί σχέση έχει αν πρόκειται για Καθηγητή Ιατρικής, Φιλοσοφίας, Ορνιθολογίας, Σεισμολογίας ή Νομικής; Ποιό ακριβώς είναι άραγε, εδώ, το (όποιο) επιχείρημα, που λανθάνει στην διατύπωση του Β;;
Η ιστορία κλείνει ως εξής:
Ο A βγαίνει από την αίθουσα ξαφνιασμένος και κάπως απογοητευμένος-στενοχωρημένος. Έκανε άραγε κάποιο λάθος; Δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να φέρει σε αμήχανη θέση τον X, τον οποίο εκτιμά ιδιαιτέρως ως Καθηγητή και συμπαθεί ως άνθρωπο, και η όλη κατάσταση, όπως εξελίχθηκε, τον κάνει να νιώθει πλέον και αυτός άβολα. Στον περίβολο του χώρου της διάλεξης, ωστόσο, συναντά κάποιους άλλους ακροατές της διάλεξης και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Κάποιοι από αυτούς, όντες μαθητές του Χ, γελώντας, λένε στον Α ότι είδαν όλοι τους ότι έφερε σε εξαιρετικά άβολη θέση τον Χ με το να τον αποκαλέσει «Καθηγητή» (δηλ. αυτό που είναι!!): Κατά την διάρκεια αυτής της επισήμανσης, στο πρόσωπο ενός εξ αυτών των ακροατών, ο Α (νομίζει ότι) βλέπει να διαγράφεται κάτι παραπάνω από μειδίαμα, κάτι που μοιάζει με αποδοκιμασία, με συντεχνιακή απόρριψη, με έκφραση του τύπου: «Έκανες λάθος! Δεν αποκαλούμε ποτέ τον Χ Καθηγητή όταν του απευθύνουμε τον λόγο. Αυτό που έκανες ήταν αδόκιμο!».
Ο Α φεύγει και, φεύγοντας, δίνει μια συμβουλή στους φοιτητές: «Στο εξής, μπορείτε να κάνετε πλάκα στον X, αποκαλώντας τον: Κύριε Καθηγητά!»
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Υγ. Αν υπάρξει διάλογος θα συμμετάσχω με παρατηρήσεις στα σχόλια, εκφράζοντας κάποιες σκέψεις μου.
ολα αυτα μου φαινονται παντως περιεργα, σε σχεδον ολες τις παρουσιασεις που εδω δει ή κανει θα ελεγε καποιος απλα:
Μάλιστα SG, και σ’ ευχαριστώ που συμμετέχεις.
Αν καλώς καταλαβαίνω, εννοείς ότι ο Α πράγματι έσφαλλε με την προσφώνησή του (επικοινωνιακώς εννοώ). Κατά τη γνώμη σου λοιπόν, μάλλον ήταν αδόκιμο να αναφέρει τον τίτλο.
Καλώς κατάλαβα ή όχι;
υγ. Για να αλλάξω λίγο την ιστορία τώρα: Ας πούμε, ότι στην διάλεξη προσέρχονται και ακροατές άσχετοι με το Πανεπιστήμιο (οι διαλέξεις συνήθως είναι δημόσιες έτσι κι αλλιώς). Θεωρείς ότι πάλι πρέπει να αναφερόμαστε στον “John” ως “John” ή μήπως, όταν λ.χ. παρεμβαίνει ένας John που είναι Καθηγητής, καλό είναι να λέμε ότι πρόκειται για τον Professor John? Έτσι, ώστε, πρώτα-πρώτα να ενημερώνουμε σε γενικές γραμμές όσους αγνοούν την ιδιότητα του ομιλούντος για το πρόσωπό του, τις σπουδές του κ.λπ. (κατα, μαχητότατο βεβαίως, τεκμήριο, όσα λέει ένας Καθηγητής στο αντικείμενό του ενδέχεται να ενδιαφέρουν περισσότερο από όσα λέει ένας άσχετος!). Και δεύτερον -και κυριότερον!- ώστε να εκφράζουμε ένα είδος εμμέσου-τυπικού σεβασμού στο πρόσωπο του όποιου Καθηγητή αναφέροντας τον τίτλο του κ.λπ. (ιδίως όταν είμαστε φοιτητές).
Και μιας και σπούδασες Γερμανία, ας σου κάνω και μια άλλη σχετική με το θέμα ερώτηση: Το “Herr Doktor” και το “Herr Professor” στην προσφώνηση των Γερμανών είναι ή δεν είναι ψωμοτύρι; Αν ήσουν σε διάλεξη στην Γερμανία και έκανες παρέμβαση σε παρέμβαση Καθηγητή σου, θα έλεγες “Όπως είπε κι ο SG” ή “Όπως είπε κι ο Professor SG”?
Θα επανέλθω με (τα δικά μου) συμπεράσματα.
Αγαπητέ μου kt, υπάρχει ένα διήγημα του Πλασκοβίτη υπό τον τίτλο “το πουκάμισο του καθηγητή” (δεν θυμάμαι σε ποια συλλογή), με προεκτάσεις παραπλήσιες με όσα θίγεις.
ΥΓ:άλλο παράδειγμα:στις αίθουσες των δικαστηρίων πώς πρέπει ο δικαστής να απευθυνθεί σε συνήγορο ή σε μάρτυρα, ο οποίος τυγχάνει και καθηγητής πανεπιστημίου;
Μήπως από την προσφώνηση “κ. Καθηγητά” βλάπτεται η αμεροληψία του;
Μήπως εδώ το προωτόκολλο κάμπτεται ενόψει κατισχύσεως άλλων κανόνων;
Μύρωνα,
Thanks Για την ωραία λογοτεχνική παραπομπή, θα την ψάξω.
Δεν ξέρω σε αυτό που με ρώτησες. Το καλύτερο γενικώς θα ήταν οι Καθηγητές να δικηγορούσαν λιγότερο ή ελάχιστα. Το επιχείρημα της “τριβής στην πράξη” για την παραγωγή καλύτερης θεωρίας είναι έωλο. Ας διαβάζουν δικαστικές αποφάσεις οι κύριοι Καθηγητές. Αλλά ας τους πληρώσει και το Κράτος καλύτερα, βεβαια…
Το κύριε Συνήγορε μου φαίνεται πιο αμερόληπτο και το προτιμώ.
Εκεί που θα στεκόμουν εγώ σε αυτήν την ιστορία είναι η προτροπή του Α «Στο εξής, μπορείτε να κάνετε πλάκα στον X, αποκαλώντας τον: Κύριε Καθηγητά!». Είναι σαν να είναι κάποιος άνθρωπος κοντός και να του κάνεις πλάκα φωνάζοντας τον κοντό. Δεν νομίζω ότι μπορεί να αισθάνεται ως κάτι μειονεκτικό-άσχημο την ιδιότητα του καθηγητή ο κάθε καθηγητής.
Συμπεραίνω λοιπόν πώς το προβληματικό ή μη επιθυμητό στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι η επικράτηση του “τίτλου” ή της ιδιότητας έναντι του προσώπου. Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν θέλει να τον παίρνουν στα σοβαρά λόγο του τίτλου του όπως και δεν θα μπορούσε να πει ποτέ “εγώ είμαι καθηγητής τάδε και η γνώμη μου μετράει περισσότερο από εσένα που δεν είσαι”.
Γενικά η αντιμετώπιση της κοινωνίας σε τίτλους είναι προβληματική εάν σκεφτεί κανείς πόσο αλλάζει το κοινωνικό προφίλ κάποιου όταν παίρνει κάποιο πτυχίο, τίτλο ή αξίωμα.
Εγώ πάλι δεν καταλαβαίνω το πρόβλημα. Κατ’ αρχάς, εννοείται ότι οι προσφωνήσεις καθορίζονται από κοινωνικές συμβάσεις: στις ΗΠΑ και την Αγγλία είναι σύνηθες αυτό που λέει ο Σωτήρης, στην Ελλάδα και τη Γερμανία δεν είναι. Ίσως έχει να κάνει και με την επικοινωνιακή ωριμότητα των λαών. Όταν κάποτε ρώτησα συγγενικό μου πρόσωπο γιατί την αποκαλούν, στην εργασία της, με τον τίτλο της και όχι με το μικρό όνομα, μου απάντησε ότι, αν το ρίξουμε στους ενικούς, σε 1-2 μήνες θα παίζουμε σφαλιάρες. Ο ενικός ή η παράκαμψη των τίτλων απαιτεί μία κάποια κοινωνική νοημοσύνη που δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Κάποτε μία συμφοιτήτριά μου απεκάλεσε σχετικά γηραιό και πολύ διάσημο καθηγητή με το μικρό του όνομα για να του τραβήξει την προσοχή σε μία μικρή συγκέντρωση μετά από ένα σεμινάριο. Όλοι το σχολίασαν αρνητικά: άλλο να ξεκινάς τα μέηλ σου ‘Dear X’ επειδή και ο ίδιος υπογράφει τα δικά του ‘Χ’ κι άλλο αυτό που συνέβη. Αναμενόμενα, ήταν Αμερικανίδα η κοπέλα. Αλλά δε θυμάμαι να κράτησε το κουτσομπολιό πάνω από 5 λεπτά.
Εν προκειμένω, όμως, το περιστατικό δε δικαιολογεί την συνέχεια που δόθηκε, πολλώ δε μάλλον την αμηχανία όλων των πλευρών. Ένας καθηγητής στο ελληνικό παν/μιο θα πρέπει να γνωρίζει την ελληνική συνήθεια να αποκαλούνται οι καθηγητές με τον τίτλο τους. Οι συνεχείς μορφασμοί, πέρα από αδιάκριτοι και ανάρμοστοι για την περίσταση, εμένα (που δεν ήμουν εκεί, το υπενθυμίζω) μου μοιάζουν ολίγον δήθεν. Άλλο να προτιμάς τον ενικό, τη χαλαρότητα, το επώνυμό σου έστω αντί του τίτλου κι άλλο να καμώνεσαι ότι ήρθες ‘σε εξαιρετικά άβολη θέση’. Όσο για τους φοιτητές που νιώθουν ότι μετέχουν μίας μυστηριακής δοξασίας για λίγους και αποδοκιμάζουν τον τυπικό σχολιαστή, ε, θα μεγαλώσουν και -ας ελπίσουμε- θα ωριμάσουν. Εν ολίγοις, πολύς αχός για το τίποτα.
ΥΓ: Το ερώτημα ‘να είναι ή να μην είναι κανείς καθηγητής’ είναι, βέβαια, παραπλανητικό. Το δεχόμαστε ποιητική αδεία, φυσικά.
ΥΓ2: Ρε ποιος να ‘τανε ο Α, ποιος να ‘τανε…
Εγώ ήμουνα, το ομολογώ.
Δεν μας έφταναν τα προβλήματα της υπο-ευγένειας, έχουμε τώρα και την υπερευγένεια.
Ας δώσω και την δική μου ερμηνεία στο περιστατικό που ανέφερα (συνάγοντας και σχετικό ηθικό δίδαγμα). Μάλιστα, θα αφιερώσω την ερμηνεία μου στον αγαπητό μου φίλο Αθανάσιο (οπαδό του ενικού αριθμού στην επικοινωνία και γνωστού για τις προοδευτικές και φιλελεύθερες απόψεις του, οι οποίες, όμως συχνά με βρίσκουν αντίθετο!) Του την αφιερώνω, γιατί σε τηλεφ. επικοινωνία που είχα μαζί του, μου είπε ότι «δεν κατάλαβε» το Post μου, και ότι του φάνηκε κάπως «περίεργο». Βλέπω ότι δεν με κατάλαβε και στο σχόλιό του. Πάμε λοιπόν!
Υποθέτω ότι ο X στο παράδειγμα –όπως και όποιος άλλος Καθηγητής αισθάνεται αμήχανα όταν τον προσφωνούν έτσι- είναι ένας έντιμος και αξιόλογος πνευματικός άνθρωπος. Μόνον οι αξιόλογοι πνευματικοί άνθρωποι αμφισβητούν τους τίτλους που οι ίδιοι φέρουν, και βρίσκονται σε διαρκή «απορία» ως προς την νομιμοποίησή τους στο να τους φέρουν. Μόνον οι αξιόλογοι πνευματικοί άνθρωποι -και όχι οι τενεκέδες- «αγχώνονται» όταν οι άλλοι τους δείχνουν λεκτικώς-επικοινωνιακώς την εκτίμηση ή τον σεβασμό τους, γιατί αναρωτιούνται διαρκώς και εντίμως αν αξίζουν αυτό τον σεβασμό. Συνδέω αυτές μου τις παρατηρήσεις και με ένα σχόλιο πάνω σε στοχασμό του Leopardi για τους διδάκτορες, τον οποίο είχα δημοσιεύσει παλιότερα στο Συνιστολόγιο γιατί μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση. Εν συντομία: Μόνον όσοι αμφισβητούν τους τίτλους τους, φέρουν ουσιαστικά τους τίτλους τους!
Όμως (γιατί εδώ υπάρχει ένα όμως!)…
Θεωρώ ότι μόνον οι ίδιοι οι φορείς ενός τίτλου είναι σωστό να «απεμπολούν» ή να «αποποιούνται» έναντι τρίτων τον τίτλο, που με κόπο απέκτησαν, και μάλιστα ελεύθερα, όποτε εκείνοι θέλουν. Ένας Καθηγητής λ.χ. δικαιούται να λέει στους φοιτητές του “Call me Sotiris please!”, όταν και εφόσον το θέλει, και βάσει κάποιου σοβαρού σκοπού, λ.χ. προκειμένου να δημιουργήσει την απαιτούμενη οικειότητα σε ομάδες συνεργασίας, συλλογικής συγγραφής έργων, ομαδικής έρευνας κ.λπ. (όχι όμως και προκειμένου να φλερτάρει, αυτό είναι γλοιώδες.) Ωστόσο, από την πλευρά εκείνων που πρόκειται να προσφωνήσουν τον Καθηγητή, θεωρώ ότι υπάρχει ηθική υποχρέωση –εφόσον αποδέχονται τον τίτλο του και δεν τον αμφισβητούν!- να τηρήσουν ένα είδος «πρωτοκόλλου», όχι με φανφάρες και γλειψίματα, αλλά ήρεμα και τυπικά, απλώς, συνοδεύοντας το επώνυμο του Καθηγητή από τον τίτλο του. Αυτό ισχύει βεβαίως εντός του πεδίου του Πανεπιστημίου, δηλ. εντός του πεδίου δράσης του συγκεκριμένου προσώπου (δεν με νοιάζει δηλ. αν ο φούρναρης λέει τον Σωτήρη «Κύριε Καθηγητά ή Κύριε Γεωργανά» ή «Σώτο», όταν ο τελευταίος πάει να πάρει ψωμί!) Με νοιάζει αν οι φοιτητές και οι παρευρισκόμενοι σε μια διάλεξη είναι απέναντι στον τελεταίο όσο πρέπει ευγενείς, ώστε να μην παραλείπουν κάτι που δεν τους στοιχίζει τίποτε, και επιπλέον διαφοροποιεί τα πράγματα επιτυχώς. Σε τί συνίσταται όμως μια «επιτυχής διαφοροποίηση;»
Η επιτυχής διαφοροποίηση συνίσταται σε πολλά πράγματα: Ο Καθηγητής είναι Καθηγητής, αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε (ιδίως όσοι είμαστε φοιτητές). Μάλλον κουράστηκε για να αποκτήσει αυτόν τον τίτλο, κατα τεκμήριο εργάστηκε σκληρά ως ερευνητής/διδάσκων για να τον αποκτήσει, και, σε τελική ανάλυση, συνήθως σε αυτό τον κόσμο συνδέουμε την ταυτότητά μας με την επαγγελματική μας ιδιότητα (ασχέτως με το αν αυτό συνιστά ενίοτε μεγάλο σφάλμα). Έτσι, θεωρώ ότι το να διαφοροποιούμε εαυτόν και άλλους από τον προσφωνούμενο ως Καθηγητή, ακριβώς μέσω της τυπικής προσφώνησης, αφενός δίνει χαρά σε εκείνον τον οποίον αποκαλούμε έτσι (ή και αν τον φέρνει σε αμηχανία, πάντως σίγουρα του δημιουργεί, αργότερα, όταν το καλοσκεφθεί, μια υπόνοια «αυτοπεποίθησης» και πίστης ότι κάποιοι τον εκτιμούν!). Αφετέρου θυμίζει την διαφορετικότητά μας με έναν τρόπο τυπικό μεν, αλλά συμβάλλοντας πάντως σε κάτι που συνήθως το παρεξηγούμε και το υπερασπιζόμαστε, απαραδέκτως, μονόπλευρα: Συμβάλλοντας στην «ανοχή της διαφοράς», δηλ. στην τελική αίσθηση ότι αποδεχόμαστε τον συνάνθρωπό μας μολονότι είναι κάτι διαφορετικό από εμάς, με ρητή αναγνώριση και ταυτόχρονα αποδοχή αυτού του διαφορετικού. Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητός εδώ αγαπητέ μου Αθανάσιε!
Με την παραπάνω έννοια, η αναφορά του τίτλου δημιουργεί (ή πρέπει να δημιουργεί) συνολικά ένα επικοινωνιακό πλεονέκτημα που βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Ωστόσο, το εμπειρικό αντιπαράδειγμα του post μου διαψεύδει την αμέσως προηγούμενη πρόταση: Στο αντιπαράδειγμα αυτό, το επικοινωνιακό πλεονέκτημα τράπηκε αναπάντεχα σε επικοινωνιακό μειονέκτημα; Γιατί αυτό;
Η απάντηση είναι απλή:
Γιατί κάποιοι καλλιεργούν στα αμφιθέατρα των Σχολών την εντύπωση ότι Καθηγητές και φοιτητές είναι ένα και το αυτό (το ίδιο α-διάφορο πράγμα δηλαδή, με την διπλή έννοια της λέξεως) στο πλαίσιο ενός κακώς εννοουμένου «προοδευτισμού» που έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια: Είναι ο ίδιος προοδευτισμός που έχει οδηγήσει στην αντικατάσταση της προσφώνησης των φοιτητών από «Κυρίες και Κύριοι» στο γελοίο «Συναδέλφισσες και Συνάδελφοι». Είναι αυτός που έχει οδηγήσει τους Καθηγητές να στέκονται στην ουρά στο κυλικείο ή το φωτοτυπικό, παρά τα φανερά χρόνια τους, γιατί ουδείς φοιτητής τους παραχωρεί προτεραιότητα για να πάρουν καφέ ή να βγάλουν ένα αντίτυπο. Είναι ο ίδιος προοδευτισμός που κάνει τα κομματο-φοιτητόσκυλα να αράζουν ξαπλωταριό στα τραπεζάκια τους και να ειρωνεύονται με φωνασκίες το «αστείο» περπάτημα λ.χ. του ασπρομάλλη διδάσκοντα που έφαγε τα χρόνια του στα βιβλία (τα έχω ζήσει όλα αυτά που λέω).
Ε, αυτός ο προοδευτισμός έφτασε πια σε ένα οριακό σημείο: Όχι απλώς στο σημείο, «οι Καθηγητές να ντρέπονται όταν τους αποκαλούν Καθηγητές» (είπαμε ότι αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ανώτερης πνευματικότητας ενός ανθρώπου!) αλλά στο αντίστροφο: Δηλ. στο σημείο «Οι φοιτητές να μην ντρέπονται να μην αποκαλούν τους Καθηγητές τους Καθηγητές!». Και «όσοι αποκαλούν τους Καθηγητές Καθηγητές,να ντρέπονται που δεν ντράπηκαν να τους προκαλέσουν ντροπή!» αποκαλώντας τους έτσι.
Ντρέπομαι που το λέω, αλλά έτσι είναι…
Υγ1. Ίσως κάποιοι να μην συνέλαβαν το παράλογο του περιστατικού που αφηγήθηκα…(Ρε ποιοί να είναι αυτοί οι κάποιοι, ποιοί να είναι… Και γιατί να μην θέλουν να ερμηνεύσουν πιο βαθιά έναν “αχό για το τίποτα”; :-))
Υγ2. Κι όμως, τώρα που το σκέφτομαι, καταλαβαίνω ότι ο Κωνσταντίνος τουλάχιστον, κατάλαβε. Μόνο έτσι εξηγείται η διατύπωσή του -στην αφήγηση του περιστατικού με την συμφοιτήτριά του και τον γηραιό Καθηγητή- ότι «…άλλο να ξεκινάς τα μέηλ σου ‘Dear X’ επειδή και ο ίδιος υπογράφει τα δικά του X…».
Υγ2. Ένα παρόμοιο πρόβλημα με αυτό που περιγράφω στο κείμενο (ας το ονομάσω «αγγλοσαξονικού τύπου») έχει να κάνει με τη χρήση της προσφώνησης «Philosopher» για τον χαρακτηρισμό Καθηγητών της Φιλοσοφίας (η οποία αν δεν απατώμαι, είναι στον αγγλοσαξονικό κόσμο συνηθέστατη.) Νομίζω ότι η αντίστοιχη χρήση της φράσης «φιλόσοφος» στην Ελλάδα θα προκαλούσε τεράστιο επικοινωνιακό πρόβλημα: Εδώ δεν λέμε τον Καθηγητή «Καθηγητή», είναι ποτέ δυνατόν να αποκαλέσουμε τον Καθηγητή Φιλοσοφίας «Φιλόσοφο»; Θα μας πάρουν με τις πέτρες….
“Δρ. Αθανάσιε” περικαλώ.
xaxa….
Συγγνωμη Herr Doktor,
Αλλά εσύ δεν έγραψες ποτέ διδακτορικό. Είναι αυταπάτη η “έμμεση αυτουργία”.
Στο στρατό ήσουν και μάζευες γόπες….
:-)
Είδες, μωρέ kt, που καταλαβαίνω περισσότερα απ’ όσα μου αναγνωρίζεις; Ή, τέλος πάντων, μου αναγνωρίζεις με δεύτερο υστερόγραφο σε μία επίδειξη διαδικτυακής λεπτότητας. Μυαλό δε βάζω, βέβαια, αλλά κάτι καταλαβαίνω. Όσο μπορώ κι εγώ δηλαδή.
ΥΓ: Όλους τους λέμε ‘φιλοσόφους’ σαδώθε, συμπεριλαμβανομένων και των διδακτορικών, μην σου πω και των μεταπτυχιακών της φιλοσοφίας. Είναι σα να λέμε μαθηματικός ή βιολόγος, δεν εμπεριέχει αξιολόγηση του φέροντος τον τίτλο. Ελπίζω να το διάβασες καθιστός αυτό.
Πολλές φορές διδάσκομαι από την λεπτότητα των συνομιλητών μου αγαπητέ Κωνσταντίνε και την αντιγράφω, προκειμένου να είμαι “μέσα στο κλίμα”…
Τί να κάνω κι εγώ, ο “έρμος”; (που λέμε σαδώθε :-))
υγ. Αυτή η native speaker οπτική που πάντοτε δίνεις στον λόγο σου περί Aγγλοσαξόνων, μου αρέσει πολύ πάντως! :-) Έλα σε πειράζω και μην θυμώσεις και γι’ αυτό τώρα. Χαίρομαι που με διαβάζεις γιατί κατα τα λοιπά, χαθήκαμε…)
Προσωπικά, εγώ ζητώ από τους φοιτητές μου να με αποκαλούν Professor διότι έρχονται που έρχονται χαλαροί στην αίθουσα (με το IPod κολημένο στο αυτί, τα δάχτυλα στο κινητό για texting, και το laptop ανοιχτό για να ανανεώνουν τη σελίδα τους στο Facebook), αν τους πω να με αποκαλούν Κώστα το χάσαμε το παιχνίδι.
Πράγματι όμως όταν μιλάω με τρίτους είτε στα Ελληνικά είτε στα Αγγλικά αισθάνομαι άσχημα να χρησιμοποιήσω τη λέξη καθηγητής. Συνήθως λέω ότι διδάσκω οικονομικά. Νομίζω αυτό οφείλεται σε μια εικόνα που έχει καλλιεργηθεί του καθηγητή ως ενός πομπώδη και σοβαροφανούς τύπου, αλλαζόνα και ελαφρώς αποκομένου από την πραγματικότητα, εικόνα που δεν ταιριάζει καθόλου με το πως βλέπω εγώ τον εαυτό μου.
Insider βρε όχι native speaker. Τα χρόνια που έχουν περάσει δεν είναι και λίγα… Και έχω χάσει και την ικανότητα να θυμώνω σε τούτη την ησυχία. Μην ανησυχείς λοιπόν!
Μeταξυ σοβαρου και αστειου μου χεπει ενας φιλος οτι ειχε γινει μελετη πως αυτοχαρακτηριζονται διαφοροι ερευνητες, ας πουμε απο τα μυνηματα στον αυτ. τηλεφωνητη τους.
Οπως μαντευει κανεις, οι τυποι που ηταν σε καποια ιδρυμα χαμηλης σταθμης δηλωναν Προφεσορ Δρ Τζων Κλων ας πουμε. Οσο καλυτεροι τοσο πιο χαλαροι, οι Νομπελιστες απλα συστηνονται ας πουμε με το μικρο τους ονομα.
Αυτα νομιζω ισχυουν γενικα στον αγγλοωφνο χωρο και τους παω πολυ για την ελλειψη επιδειξιομανιας. Στον γερμανοφωνο χωρο ειναι λιγο αλλιως τα πραγματα, μπερδευεις τον κοσμο αν δεν δηλωνεις τον πληρη τιτλο σου και υπαρχει και η γενικα ταση ακριβολογιας, οποτε βαζεις τα παντα (ο επιβλεπων μου που ηταν πολυ σεμνο ατομο ειχε παρολα αυτα Prof. Dr. Dr. mult. h.c. στην πορτα του, αν και μαλλον καποια γραμματεας το βαλε).
κοιτα, στα σεμιναρια της βαρετης επιστημης μου δεν νομιζω οτι υπηρχε συχνα ατομο χωρις Δρ, και πραγματικα σχεδον ποτε ατομο που δεν ειναι εστω υποψηφιος Δρ. Σε αυτα τα περιβαλλοντα δεν μουρχεται καμμια αναμνηση που καποιος να αποκαλλειται Προφ ταδε.
δεν ξερω αν φταιει η τριβη με αγγλοφωνους, οπως ειπα, αλλα βλεπω ολο και πιο πραγματιστικα τα πραγματα… ο σεβασμος δεν φαινεται στον τιτλο αλλα στον τονο, στις λεξεις που διαλεγεις γενικα κτλ (αντε γ$%^θειτε μητερα πουχε πει καποιος συγχισμενος καποτε). Οπως ελεγε και Εκονομιστ, ακομα και στην Γερμανια, το siezen καποιες φορες μπορει να εινια σημαδι οτι δεν συμπαθεις καποιον, οχι οτι τον σεβεσαι.
διαλεξη ή ερευνητικο σεμιναριο? Αν σε διδασκει προφανως εισαι πιο τυπικος. Dont mess with the guy who gives you grades or prepares your food.
Πραγμα που στην πολυπολιτισμικη δημοκρατικη εποχη μας οδηγει σε πολλα αστεια, Κινεζοι που με λενε Προφεσσορ Σωτηρης, Σερ Προφεσσορ, Σωτηρης Σερ κτλ Ξεραινομαι στο γελιο :)
Αν μπορουσα να επιλεξω θα τους εβαζα να με λενε Χερρ Φον Δημητρακη παντως.
(παρεπιμπτοντως, ακριβολογωντας στην Αγγλια Προφεσσορ ειναι νομιζω μονο ο φουλ, αποσο ξερω οι lecturer/asisstant και reader/associate δεν ειναι Προφ)
SG,
οπότε στην Αγγλία πώς αποκαλούν οι φοιτητές τον Associate? Θα λέγανε π.χ. “Associate Professor τάδε, πότε είναι το διαγώνισμα?”
Αν έχεις πάρει Νόμπελ δεν έχεις ανάγκη από κανένα τίτλο έξω από την πόρτα σου, το όνομά σου αρκεί. Αν όχι, όμως, δε μπορείς να πεις, όλο και κάτι χρειάζεσαι για να προσδώσεις μια παραπάνω πληροφορία στο όνομά σου – μοιραία.
Επιπλέον, αισθάνομαι ότι όση μικρότητα δείχνει η αγωνία εκ μέρους κάποιου προσώπου να εμμένει στις τυπικότητες και τις προσφωνήσεις άλλη τόση μικρότητα δείχνει και η μανία να αρθούν πλήρως αυτές.
Απορία μου απέμεινε σχετικά με το ποιος είναι εκείνος ο κλάδος όπου οι προσφωνήσεις συνηθίζονται και ποιος ο άλλος!
Κατά τα άλλα, χαίρομαι να διαβάζω κι αυτής της θεματολογίας άρθρα που, αρχικά μοιάζουν να ασχολούνται με μια μικρή λεπτομέρεια μα, τελικά, αποκαλύπτουν το βάθος τους.
Τέλος, kt, ψέμματα μας είπες για τη φλυαρία στην αρχή. Απλά, περίμενες να την εξαντλήσεις στα σχόλια και όχι στο κυρίως άρθρο…
Xaxa, δίκιο έχεις Τάκη. Δεν ξεχνιούνται οι παλιές (κακές) συνήθειες.
υγ. Άραγε οι συνήθειες του στρατού ξεχνιούνται;; :-)
βασικα οι τιτλοι στα περισσοτερα μερη ειναι lecturer και reader, αλλα ας πουμε στα τρια τελευταια μεηλ μου γραφουν
Hi, …
Dear Sotiris, …
Sotiris, …
και τετ α τετ παει απο Προφεσσορ, μεχρι Σερ μεχρι απλα Σωτηρης.
Πότε έγινες Σερ SG?? ;)
χεχε οντως ακουγεται περιεργο, ειδικα κατι αβολα στυλ σερ προφεσσορ. Απο την αλλη μαρεσει η ευγενεια των Αγγλων που και στο περιπτερο ή στο ταξι μπορει να σε πουν σερ (ή γκοβ).
Πάντως, πέρα από τον γαλλισμό του πληθυντικού ευγενείας (Αθανάσιε, ιδού ο σύνδεσμος:http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=73894)η προσφώνηση με χρήση της επαγγελαματικής ιδιότητας υπήρξε έκπαλαι, βλ. πάτερ, δάσκαλε, γιατρέ μου κ.λπ.
Το πιο ωραιο ειναι οταν μπερδευουν το μικρο σου ονομα με το επιθετο. Καποιοι που δεν ερχονται κ συχνα στα μαθήματα
μου γραφουν σε εμαιλ dear Bournakis.
Kαι η πιο κουφη προσφώνηση σε εμαιλ που μου χει τύχει συνήθως απο κάτι κουμπούρες Ινδους Dear respected Sir.
Να γουσταρεις. Κατα τ’αλλα οι τιτλοι μας μάραναν, τα λυσαμε ολα τα προβλήματα!!!
Το πιο σύνηθες παντως ειναι να σε αποκαλουν με το μικρο σου ονομα, χαρειν οικειοτητας και φιλικότητας. Αν αξιζείς τον τιτλο δεν χρειαζεται να τον επιδεικνυεις κιολας.
Γιάννη,
χε χε, μια που έθιξες το θέμα η πιο κουφή προσφώνηση που έχω ακούσει είναι από φοιτητή με τον οποίο είχα ανταλλάξει απόψεις στο διάδρομο για κάποιο αθλητικό γεγονός, ο οποίος με είδε μια μέρα να βγαίνω από μια αίθουσα και για να με ρωτήσει αν είχα δει την προηγούμενη κάποιον αγώνα μου φώναξε
“Hey Dude! Did you see…”
Φανταζομαι Κωστα μετα απο το “dude” θα τον αγριο-κοιταξες σε στυλ καλα μη το ξεχεσουμε και τελειως!!!
Εδω, στην αγγλια παιζει πολυ το Hi mate, cheers mate klp.
Βασικά γελώντας αλλά ταύτόχρονα και με ύφος είπα ότι έχω πολλά χρόνια να ακούσω κάποιον να με αποκαλεί Dude.
πού ακριβώς συνέβη αυτό;
Eννοω σα προσφώνηση
Γιάννης
Συμφωνώ, όχι, όμως, προς διδάσκοντα.
Ε ναι δε φτασαμε ακομα σε τετοιο επιπεδο οικειοτητας…
Φανταζεσαι να μου λεει ο μαθητης μου, χαι μειτ!!!