Τον παλιό καλό καιρό, τότε που στα ποτάμια έρρεε μέλι και γάλα και οι γκόμενες ήταν εύκολες και πρόθυμες, είχα επινοήσει ένα βαρετό καλοκαίρι μια σπαστική άσκηση γλωσσομάθειας και γλωσσεπίδειξης.
Ο κανόνας είναι πολύ απλός: ψάχνουμε να βρούμε έννοιες που εκφράζονται σε όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες με λέξεις διαφορετικής ετυμολογίας. Ίσως ακούγεται εύκολο, αλλά δεν είναι. Όσο περισσότερες μάλιστα οι γλώσσες, προφανώς τόσο δυσκολεύει και η αποστολή. Τώρα ειδικά με εργαλεία σαν κι αυτό, το παιχνίδι γίνεται πολύ απλό, αλλά όχι λιγώτερο δύσκολο. Για λόγους πρακτικούς, ας περιορίσουμε την αναζήτηση στο ευρωπαϊκό πεντάγλωσσο (en, de, fr, it, es) συν τα ελληνικά.
Έχω αναπτύξει την εξής θεωρία: οι έννοιες που εκφράζονται με διαφορετικές λέξεις ανευρίσκονται μόνο στις λέξεις της καθημερινής χρήσης, στις λέξεις που φθείρονται, παλιώνουν και αλλάζουν, στις λέξεις των ταπεινών πραγμάτων. Δεν πρόκειται αντιθέτως να τις βρούμε στο λεξιλόγιο των τεχνών και των επιστημών, όπου δεσπόζει το κοινό ελληνορρωμαϊκό υπόστρωμα.
Οι πρώτες λέξεις που βρήκα ήταν αυτές που έδωσαν το τίτλο στην ανάρτηση και στο γλωσσοπαίχνιδο:
κίτρινος, jaune, amarillo, giallo, yellow, gelb
πεταλούδα, papillon, mariposa, farfalla, butterfly, Schmetterling
Μέχρι τώρα, με κάμποσο κόπο και την συνδρομή φίλων γλωσσομαθών και αργόσχολων, κατάφερα να βρω άλλες δύο:
ξύλο, bois, madera, legno, wood, Holz
γυαλιά, lunettes, gafas, occhiali, glasses, Brille
Μπορείτε να με βοηθήσετε; :-)
Πολύ όμορφο παιχνίδι… φαντάζομαι πως είχε τρομερή επιτυχία στην παραλία παρέα με τα λεξικά :)
Δοκίμασα κάποιες λέξεις με ρίζες από τα Ανδαλουσιανά Αραβικά (π.χ. alfombra, aceite, κτλ.) που έχουν περισσότερες πιθανότητες διαφοροποίησης από τα Ιταλικά και τα Γαλλικά αλλά δεν έχω βρει κάτι ακόμα.
Άσχετο με την παραπάνω τακτική – η δραστηριότητα του scuba diving προσφέρεται για το παιχνίδι:
κατάδυση: fr – plonger, it- immersione, en – dive, sp – bucear, de – tauchen
το αθεϊτε δεν νομιζω οτι ειναι αραβικο μαικωλ (απο ποτε μιλας εσυ ισπανικα? στα μαθαινουν οι παρανομοι μεταναστες στον δρομο για Βορρα? :) )
θαναση, τρομερα geeky το παιχνιδι, μαρεσει!
Ααα, δεν σου είπα ποτέ πως ομιλώ την Ισπανική; :)
http://en.wikipedia.org/wiki/Arabic_influence_on_the_Spanish_language
Maikwl, καλό αυτό με τα αραβοϊσπανικά, αλλά κλέβεις λίγο: συνήθως δεν υπάρχει και μια παράλληλη λέξη λατινικής αρχής; Καλό αυτό με την κατάδυση πάντως!
SG, ε όχι και γκήκυ, γκήκυ είναι όταν ανταλλάσσεις με τους φίλους σου κάρτες σταρ γουόρς! :-Ρ
Δεν νομίζω πως κλέβει κανείς με αυτό το τρυκ – ακόμα δεν έχει αποδώσει καρπούς πάντως. Για να μετρήσει, συμφωνώ, σίγουρα πρέπει να διαλέξει κανείς κυρίαρχη λέξη στη γλώσσα (π.χ. σάντουιτς και όχι αμφίψωμο) Χρειαζόμαστε και μερικούς ηθικούς κανόνες εδώ, τι να κάνουμε!
Αααααχ, αμφίψωμο, τι ωραία λέξη! :-)
μαικωλ με φοβιζεις με αυτες τις αποκαλυψεις κρυφων ταλεντων.
ξερεις ισπανικα και λεξεις σαν το αμφιψωμο, σε λιγο θα μου πεις οτι ησουν και τριτοδεσμιτης :)
Τα
giallo, yellow, gelb
ειλικρινα δεν συνδεονται? Σκεψου οτι στην Ισπανια το yellow το διαβαζουν τζελο, αρα ποση διαφορα απο το τζιαλο?
θα σκεφτω αλλες λεξεις, αν και το παιχνιδι γινεται σαφως ευκολοτερο αν βαλουμε κινεζικα στην θεση των γαλλικων.
Γαμώτο, ήλπιζα ότι κανείς δεν θα το πρόσεχε…
Να σε δω να μιλάς κινέζικα και τι στον κόσμο!
Αφήστε τα αυτά και πείτε μου πως προφέρεται το Eyjafjallajökull;;; :D
http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=2257
Αθανάσιε διαβάζοντας τον τίτλο νόμιζα πως θα ακολουθούσε ανάρτηση για τον Nick Clegg, ομολογώ πως απογοητεύτηκα ελαφρώς.
Του γούστου μου θα ήταν περισσότερο ένα παιχνίδι, όπου αναζητούμε τις πιο σπάνιες και δύσκολες να μεταφραστούν λέξεις, όπως το ελληνικό “αυθαίρετο” και το βραζιλιάνικο sodade.
Παραπέμπω σε σχετικό άρθρο του μπίμπι σί.
Για τον Κλεγκ; Καλά το κίτρινο, αλλά η πεταλούδα; :-Ο
Σκέφτηκα ένα με 4 στα 5:
κλείνω, chiudere, cerrar, fermer, schliessen, close
Εδώ συγγενής είναι η αγγλική με την ιταλική λέξη, ασυνήθιστο μάλλον.
Στο μυαλό μου είχα την κίτρινη πουλάδα, τελευταία απεικονίζεται ως κίτρινο πετούμενο.
γιατι δεν ειναι συγγενης με την ελληνικη ή με την γερμανικη?
(κλεισε, κλοουζ, σλις)
επανεχνικοφ δεν ειναι τοσο δυσκολο αν καταλαβεις οτι ειναι βασικα τρεις λεξεις (εϊγια -φγιαλλα -γεκουλ), οπως για εναν Ελληνα η απεριγραπτη λεξη Παπαδημητρακοπουλος ειναι ευκολοπροφερτη και ευκολομνημονευτη.
Οι αρχικοί τύποι είναι κλείω/claudere, στα γερμανικά η απώτερη καταγωγή είναι άγνωστη. Τι να πω, μπορεί.
Κι άλλο τεσσάρι [μάλλον]:
μάγουλο, joue, guancia, Wange, cheek, mejilla.
(μπορούμε να κλέψουμε λίγο και να βάλουμε “παρειά” στα ελληνικά)
Βρήκα κι εγώ κάτι φίλτατε Αθανάσιε, ή μάλλον μου αποκαλύφθηκε μέσα από τους καπνούς της κατσαρόλας μου:
μολύβι, pencil, crayon, bleistift,matita,lápiz!
τι κερδίζω κύριε θανάση μου; αχ μήπως σας έμεινε κανένα τάπερ από χτες;!
μουτς
Ε, λοιπόν, σου αξίζει το παράσημο της
ΚίτρινηςΚόκκινης Πεταλούδας!κι άλλο κι άλλο :κορίτσι, ragazza, chica, Mädchen, fille, girl!
βάλτε και καμία γυναίκα στο κόλπο, αράχνες πιάσατε εδώ μέσα, να μυρίσει λίγο σπιτικό φαγητό η αναμόρφωσις
φουστάνι,dress,robe,kleid,abito,vestido!
κατάντησα κουραστική;
Αυτά είναι, βρίσκετε δυο-τρεις λέξεις σε ένα σαχλοπαίχνιδο και μετά νομίζετε ότι σας έχουμε ανάγκη! :-Ρ
σπίρτο: match, Streichholz, fiammifero, allumette, cerillo
Μόλις άναψα ένα και το μυαλό μου πήγε στην φιλελεύθερη κολλεχτίβα σας :)
Πσσσσσσσσσ, καταπληκτικό!
Ντουζ πουά για την ομάδα των αγοριών! :-Ρ
Ωραίο παιχνίδι, και δεν είναι τόσο εύκολο να βρεις παραδείγματα. Πολλές φορές μου τα χάλασαν τα ισπανικά. Σκέφτηκα π.χ. την ανεργία, που είναι:
unemployment, chômage, Arbeitslosigkeit, disoccupazione, paro, αλλά το πιο επίσημο ισπανικό αντί για paro είναι desempleo.
Σίγουρη λύση, πάντως, η γαλοπούλα:
turkey, dinde, Truthühner, tacchino, pavo
Truthahn (και λιγο υποπτα κοντα στο turkey) αλλα οντως ωραια παρατηρηση.
ισως να δουλεψει και το κολπο και με κανα αλλο αμερικανικο ζωο ή ζαρζαβατικο.
E, τότε θα δεχθούμε και την ανεργία. Αν μη τι άλλο, είναι η πιο ας πούμε λόγια λέξη που έχουμε βρει μέχρι τώρα.
Σωστή η γαλοπούλα, εξαιρετικό παράδειγμα! Μπορούμε να το συνεχίσουμε μάλιστα με λίγη βοήθεια: kalkoen στα ολλανδικά, hindi στα τουρκικά, peru στα πορτογαλικά και μελεαγρίς στα βαθιά ελληνικά! :-)
Από τη γαλοπούλα δύσκολα θα βρεις καλύτερο παράδειγμα. Είναι “το πουλί που ήρθε από αλλού” (τίτλος άρθρου που δεν έχω ακόμα γράψει). Στα βουλγάρικα, ας πούμε (και σε βόρειες δικές μας διαλέκτους) είναι μισίρκα (παναπεί αιγύπτια), στα δανέζικα είναι kalkun, στα πολωνικά indykowate, κτλ. Ενώ στα αραβικά της Αιγύπτου είναι ντικ ρουμί (ρωμέικο πουλί)
Καταπληκτικό, ούτε που το φανταζόμουν!
Περιμένω το άρθρο.
Στο ιστολόγιο του Σαραντάκου αναρτήθηκε το θέμα μας, όπου λόγω της μεγάλης συμμετοχής οι πενταλούδες, όπως τις ωνόμασε εύστοχα η Έφη Έφη, περιίπτανται χαρωπές. Όταν μαζωχτούν καμπόσες, θα τις εκθέσω και εδώ.
Ευχαριστώ τον Νίκο Σαραντάκο για την αναφορά και την διαφήμιση :-)
ξεφτιληστικαμε ομως!
θα βρω κιαλλες :)
ως τοτε, στα καταλανικα η γαλλοπουλα ειναι Gall dindi. Παρομοια λεξη με την τουρκικη δηλαδη, και συγγενης με την γαλλικη (απο την οποια ψυλλιαζομαι οτι εμπνευστηκαν και οι Τουρκοι). Σε ολες τις περιπτωσεις ειναι “κοτοπουλο των Ινδιων” νομιζω.
Οι πενταλουδολογίες στου Σαραντάκου κόπασαν, οπότε εκθέτω και εδώ την φουρνιά της συλλογικής σοφίας των σχολιαστών (με λίγες δικές μου αλλαγές):
(η σειρά είναι πάντα ΕΛ-EN-FR-DE-IT-ES)
1. ακρίδα, grasshopper, sauterelle, Heuschrecke, cavalletta, saltamontes
2. αναπτήρας lighter, briquet, Feuerzeug, accendino, mechero
3. αριστερά, left, gauche, linke, sinistra, izquierda
4. άσχημος, ugly, laid, hässlich, brutto, feo
5. αυλάκι, groove, sillon, Furche, canaletto, ranura/surco
6. αυτοκίνητο, car, voiture, Wagen, macchina, coche
7. βότσαλο, pebble, caillou, Κiesel, ciottolo, guijarro
8. γεύμα, lunch, déjeuner, Mittagessen, pranzo, almuerzo
9. γραμματόσημο, stamp, timbre, Briefmarke, francobollo, sello
10. γυναῖκα, woman, femme, Frau, donna, mujer
11. δοκός, beam, poutre/pilier, Balken, traversa, viga
12. εφιάλτης, nightmare, cauchemar, Alptraum, incubo, pesadillia
13. καθαρός, clean, propre, sauber, pulito, limpiο
14. κάμπια, caterpillar, chenille, Raupe, bruco, oruga
15. καραβίδα, crayfish, ecrevisse, Flusskrebs, gambero di fiume, cangrejo de rio
16. καρχαρίας, shark, requin, Hai, squalo, tiburón
17. κεραυνός, thunder, foudre, Blitz, fulmine, rayo
18. κόβω, cut, couper, schneiden, tagliare, cortar
19. κυψέλη, (bee)hive, ruche, Bienenstock, sciame, colmena
20. λαβράκι, bass, bar, Meerwolf, spigola, robalo
21. λάκκος, pit, creux, Grube, buca/fossa, hoyo/pozo
22. μαλώνω, scold, gronder, schimpfen, sgridare, regañar
23. μαντίλι, handkerchief, mouchoir, Taschentuch, fazzoletto, pañuelo
24. νεροχύτης, sink, évier, Spülbecken, lavello, fregadero
25. νυχτερίδα, bat, chauve-souris, Fledermaus, pipistrello, murciélagos
26. οδοντογλυφίδα, toothpick, cure-dent, Zahnstocher, stuzzicadenti, mondadientes
27. παξιμάδι, nut, écrou, Schraubenmutter, dado, tuerca
28. πάπλωμα, duvet, couette, Oberbett, piumino, edredón
29. πιπίλα, dummy, tetine, Schnuller, succeti/ciciotto, chupete
30. πίσω, back, de retour, Zurück, indietro, atrás
31. πιτυρίδα, dandruff, pellicules, Schuppen, forfora, caspa
32. πλαίσιο, frame, encadrement, Zarge, telaio, bastidor
33. πλάτη, back, dos, Rücken, schiena, espalda
34. ποδιά, apron, tablier, Schürze, grembiule, delantal
35. σεντόνι, bedsheet, drap, Betttuch, lenzuolo, sabana
36. σκοτώνω, kill, tuer, töten, uccidere, matar
37. σκουπίδια, garbage, ordures, Müll, spazzatura, basura
38. σκούφος, cap, bonnet/casquette, Mütze, gorro, berretto
39. στοιχηματίζω, bet, parier, wetten, scomettere, apostar
40. σωρός, pile, tas, Haufen, mucchio, montón
41. ταβάνι, ceiling, plafond, Decke, soffitto, techo,
42. τερματοφύλακας, goalkeeper, gardien (de but), Torwart, portiere, arquero
43. τρύπα, hole, trou, Loch, buco, agujero
44. φέρετρο, coffin, cercueil, Sarg, bara, ataúd
45. φίμωτρο, muzzle, bâillon, Maulkorb, museruola, bozal
46. φούστα, skirt, jupe, Rock, gonna, falda
47. χαλασμένος, broken, fichu, kaputt, guasto, estropeado
48. χωματερή, tip (dump), décharge, Kippe, scarico, vertedero
Η πεταλούδα αναδεικνύεται σε απόλυτη πενταλουδική λέξη, καθώς, πέραν το ευρωπαϊκού πεντάγλωσσου, έχουμε ακόμη:
6. borboleta στα πορτογαλικά.
7. vlinder στα ολλανδικά
8. motyl στα πολωνικά
9. flutur στα αλβανικά
10. бабочка (μπάμπουτσκα) στα ρωσσικά
11. kelebek στα τούρκικα
فراشة 12 (φαράσ(ι)α) στα αραβικά,
δωδεκαλούδα!
[προφορές όλων των ως άνω ωραίων πενταλουδισμών υπάρχουν στο φόρβο]
Εύγε! Τον εφιάλτη πρέπει να τον πρόσθεσες εσύ, ίσως και καναδυό άλλα, έτσι; Ωραία συλλογή έγινε, αλλά δεν ξέρω αν βγαίνουν κάποια συμπεράσματα από τις σχεδόν 50 λέξεις, πέρα από το ότι οι πενταλούδες συνήθως είναι λέξεις που δηλώνουν συγκεκριμένα πράγματα και όχι αφηρημένες έννοιες.
ΥΓ
pesadilla, όχι -illia
ναι ηθελα να το διορθωσω και γω αυτο.
Το bet και wetten πρεπει να ειναι απο την ιδια ριζα ρε παιδια.
Επισης, ο θυμος στα ισπανικα λεγεται και rabia.
Το μανδηλι ειναι ισως λιγο προβληματικο, στα ιταλοισπανικα υπαρχει κατι αντιστοιχο νομιζω,και βεβαια και μεις εχουμε την λεξη πανι – pañuelo
Almuerzo στην Ισπανια ειναι το πρωϊνο, οχι μεσημεριανο.
Τελος, το γυναικα ειναι ελαφρως εντυπωσιακο οτι μπορει να διαφερει τοσο.
Νίκο, όχι δεν ήταν δικός μου ο εφιάλτης, που είναι και πολύ ωραίο πενταλούδι.
Σωτήρη,
Μάλλον όχι.
Ναι, δίκιο έχεις, θα το βγάλω.
Κάτσε ρε, desayuno δεν είναι το πρωινό;