Οι περισσότερες εξηγήσεις για την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση που κυκλοφορούν στην Ελληνική μπλογκόσφαιρα είναι εξαιρετικά επιφανειακές και πάσχουν από τεράστια δόση ιδεολογικής προκατάληψης. Θα επιχειρήσω λοιπόν μια απλουστεμένη περίληψη των γεγονότων που έλαβαν χώρα στον χρηματοπιστωτικό τομέα πριν την κρίση χωρίς να αναφερθώ στο ποιος φταίει, το οποίο θα επιχειρήσω στο δεύτερο μερος.
Ας υποθέσουμε ότι είστε στελέχη μιας τράπεζας. Ο νόμος σας επιτρέπει με τις καταθέσεις των πελατών σας να δίνετε στεγαστικά δάνεια μόνο σε άτομα με καλό ιστορικό (prime borrowers). Προκειμένου να αυξήσετε την κερδοφορία της τράπεζας, και έτσι και τα μπόνους σας, πολλά δάνεια τα πουλάτε στους οργανισμούς Freddie Mac και Fannie Mae για τους οποίους θα γραψω περισσότερα στο επόμενο μέρος. Αυτό σας επιτρέπει να πάρετε πίσω τα χρήματά σας για να δώσετε και άλλα δάνεια, κρατώντας για κάθε δάνειο προμήθεια για τις υπηρεσίες σας. Οι προμήθειες αυτές επιτρέπουν να αυξηθεί η κερδοφορία σας, αλλά όχι πολύ καθώς οι οργανισμοί αγοράζουν μόνο δάνεια που πληρούν αυστηρές προϋποθέσεις (conforming loans). Π.χ. οι δανειολήπτες πρέπει να έχουν καλό ιστορικό, οι δανειακές τους υποχρεώσεις να μην υπερβαίνουν ένα ποσοστό του εισοδήματός τους, κ.ο.κ. Έτσι, η αγορά στην οποία μπορείτε να κινηθείτε είναι περιορισμένη και ο ανταγωνισμός με άλλες τράπεζες μεγάλος.
Εναλλακτικά μπορείτε να αγοράσετε χρεόγραφα. Αλλά και πάλι ο νόμος σας εμποδίζει να κρατάτε μετοχές και ομόλογα υψηλού ρίσκου. Μπορείτε να κατέχετε μόνο ομόλογα του Αμερικανικού δημοσίου, και στεγαστικά ομόλογα (mortgage-backed securities) τα οποία πληρώνουν τους κατόχους τους από τους τόκους των στεγαστικών δανείων που έχουν ως ενέχυρο, αλλά μόνο αν έχουν άριστη βαθμολογία σχετικά με το ρίσκο τους (AAA rating). Τα ομόλογα αυτά, επειδή είναι χαμηλού ρίσκου, πληρώνουν χαμηλά επιτόκια. Οι μέτοχοί σας είναι ασφαλείς, η κερδοφορία είναι καλή, αλλά οι αμοιβές σας όχι όσο υψηλές θα μπορούσαν να είναι.
Είναι 1999 όταν ένας καινούργιος νόμος (Financial Services Modernization Act) καταργεί έναν παλαιότερο (Glass-Steagall Act) ο οποίος είχε μπει σε ισχύ μετά το κραχ του 1929. Ο νέος νόμος, που είναι πιο γνωστός ως Gramm-Leach-Bliley Act καθώς κατατέθηκε από το Ρεπουμπλικανό Γερουσιαστή Gramm και τους Ρεπουμπλικανούς βουλευτές Leach και Bliley, άρει ορισμένους περιορισμούς. Η απορρύθμιση είναι αποτέλεσμα μιας νέας πίστης στη δύναμη των αγορών, και της πεποίθησης (λανθασμένης όπως παραδέχθηκε αργότερα ο Πρόεδρος της Fed Alan Greenspan) ότι τα στελέχη των τραπεζών θα πράξουν με φρόνηση και με βάση το συμφέρον των μετόχων τους.
Ο καινούργιος νόμος επιτρέπει αντί να πουλάτε δάνεια στους οργανισμούς οι οποίοι εκδίδουν έναντι των δανείων στεγαστικά ομόλογα τα οποία πουλάνε σε αποταμιευτές, να εκδίδετε εσείς ομόλογα έναντι των δανείων σας. Αφού δεν έχετε σκοπό να πουλήσετε τα δάνεια στους οργανισμούς, δεν χρειάζεται και να τηρείτε τις αυστηρές προδιαγραφές που θέτουν. Και αφού το ρίσκο μπορείτε να το μετακυλίσετε σε όποιον αγοράσει τα ομόλογά σας, ανέχεστε μικρότερη συμμετοχή του δανειολήπτη στην αξία του ακινήτου, κάνετε τα στραβά μάτια όταν οι υπάλληλοί σας, προκειμένου να βγάλουν προμήθεια, δηλώνουν πλασματικά εισοδήματα για τους δανειολήπτες, κ.ο.κ. Στόχος σας είναι να συνεχίσετε να εκδίδετε ομόλογα έναντι νέων δανείων και να τα πουλάτε, καθώς κάθε φορά που το κάνετε κρατάτε προμήθεια. Η κερδοφορία αυξάνει, και τα μπόνους σας παχαίνουν.
Ο νέος νόμος επιτρέπει επίσης στις μητρικές εταιρίες των τραπεζών (bank-holding companies) να ιδρύουν θυγατρικές που θα έχουν το δικαίωμα να ενεργοποιούνται σε δραστηριότητες οι οποίες δεν επιτρέπονται στις τράπεζες που κατέχουν, εφ’ όσον ωστόσο δεν αντλούν κεφάλαια από καταθέσεις. Μπορείτε επιτέλους να απλώσετε το χέρι σας στην αγορά λιγότερο φερέγγυων δανειοληπτών, ιδρύοντας πιστωτικούς οργανισμούς (sub-prime lenders) που θα δίνουν δάνεια σε αυτά τα άτομα χρεώνοντας υψηλό επιτόκιο ανάλογο του ρίσκου (π.χ. η Citigroup στην οποία ανήκει η Citibank ίδρυσε τη CitiMortgage) . Σε όσους δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν το υψηλό επιτόκιο δίνετε πολύ χαμηλό επιτόκιο για δυο χρόνια με απότομη αύξηση μετά (π.χ. το ARM 2/28). Μην ανησυχείτε, τους λέτε, μπορείτε να βελτιώσετε το ιστορικό σας τα δυο αυτά χρόνια, και μετά να πάρετε κανονικό δάνειο (refinance). Και αν δεν τα καταφέρετε, έτσι που ανεβαίνουν οι τιμές το πολύ-πολύ να πουλήσετε το σπίτι και να καρπωθείτε την υπεραξία. Ούτε κουβέντα βέβαια για το τι θα γίνει αν οι τιμές πάψουν να ανεβαίνουν. Έτσι και αλλιώς δεν έχετε σκοπό να κρατήσετε τα δάνεια. Σκοπός σας είναι να τα ομολογοποιήσετε και να τα πουλήσετε κρατώντας την προμήθεια.
Το πρόβλημα είναι ότι εκτώς από ελάχιστες επενδυτικές τράπεζες που είναι διατεθειμένες να ανεχτούν το ρίσκο ομολόγων βασισμένων σε sub-prime δάνεια προς χάρην αυξημένης απόδοσης, δύσκολο να βρείτε αγοραστές. Ευτυχώς υπάρχει λύση. Χωρίζετε τα ομόλογα που έχουν ενέχυρο τα τοξικά αυτά δάνεια σε κατηγορίες (tranches). Η χαμηλότερη κατηγορία είναι αυτή που θα πληγεί πρώτη αν οι δανειολήπτες σταματήσουν να πληρώνουν τις δόσεις. Επειδή έχουν υψηλό ρίσκο, τα ομόλογα αυτά πληρώνουν υψηλό επιτόκιο. Αν περισσότεροι δανειολήπτες χρεοκωπήσουν τότε και όσοι κατέχουν ομόλογα της επόμενης κατηγορίας θα σταματήσουν να λαμβάνουν πληρωμή. Τα ομόλογα αυτά πληρώνουν επίσης υψηλό επιτόκιο αλλά χαμηλότερο από τα πρώτα. Η πιο ασφαλής κατηγορία είναι τα ομόλογα που θα πάψουν να πληρώνουν τελευταία, και δίνει το χαμηλότερο επιτόκιο. Πάτε στους ιδιωτικούς επενδυτικούς οίκους Standards and Poors και Moodys που βαθμολογούν τα ομόλογα και τους λέτε ότι για να χάσουν τα λεφτά τους οι κάτοχοι της ασφαλούς κατηγορίας θα πρέπει το ποσοστό των πιστωτών που θα παύσει να πληρώνει τις δανειακές του υποχρεώσεις να είναι σημαντικά μεγαλύτερο από ότι έχει συμβεί ποτέ ιστορικά.
Οι οίκοι, που δεν θέλουν να σας στεναχωρήσουν, άλλωστε είστε καλοί πελάτες τους, δίνουν στα ομόλογα αυτά την ανώτατη βαθμολογία (ΑΑΑ) χωρίς να ξέρουν τίποτα για τα δάνεια στα οποία στηρίζονται τα ομόλογα. Πήγατε με ένα σάκο γεμάτο κάρβουνο, και καταφέρατε να κάνετε μέρος από αυτό το κάρβουνο χρυσάφι. Μπορείτε πλέον να πουλήσετε αυτά τα ομόλογα σε αποταμιευτές που δεν τους αρέσει το ρίσκο, όπως π.χ. συνταξιοδοτικά ταμεία στην Ισλανδία, σχολικά ταμεία στις Η.Π.Α., κ.ο.κ. Αλλά και οι τράπεζες αρχίζουν να πουλάνε τα κρατικά ομόλογα που κατέχουν και να αγοράζουν mortgage-backed securities που προσφέρουν υψηλότερα επιτόκια. Έχετε έτσι καταφέρει να παρακάμψετε το νόμο που εμποδίζει σε τράπεζες να δανείζουν σε άτομα με κακό ιστορικό. Αγοράζοντας ΑΑΑ ομόλογα εκδιδόμενα από sub-prime lenders με τα λεφτά των καταθετών σας ουσιαστικά χρηματοδοτείτε έμμεσα τα δάνεια αυτά, παρόλο που δεν επιτρέπεται να τα δώσετε εσείς. Η κερδοφορία των τραπεζών και τα μπόνους σας αγγίζουν πλέον επίπεδα που αρκετοί χαρακτηρίζουν προκλητικά και απαράδεκτα.
Ο παρακάτω πίνακας απεικονίζει την αξία των νέων δανείων, για τρεις τύπους δανείου, ως ποσοστό επί της συνολικής αξίας (Source: Inside Mortgage Finance). Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι από το 2001 και μέχρι την αρχή της κρίσης το 2007 η αξία των νέων δανείων που αποτελούνται από τους δυο υψηλού ρίσκου τύπους (sub-prime και A-Alt) αυξάνεται δραματικά σε σχέση με τα παραδοσιακά δάνεια. Από εκεί και πέρα μειώνεται και στο τρίτο τέταρτο του 2008 οι δύο αυτοί τύποι έχουν σχεδόν εκλείψει.
|
|
Average 2001-2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008:Q3 |
|
Conforming |
63.9% |
47.2% |
39.6% |
38.8% |
55.2% |
59.4% |
|
Alt-A |
2.5% |
7.2% |
13.8% |
15.7% |
13.2% |
1.1% |
|
Sub-prime |
7.2% |
20.7% |
22.7% |
23.5% |
9.2% |
0.7% |
Το 2006 συμβαίνει το αναπάντεχο. Οι τιμές των ακινήτων, που μέχρι τότε ανέβαιναν, αρχίζουν να πέφτουν. Ένας λόγος είναι ότι στην προσπάθειά τους να κερδοσκοπήσουν από την άνοδο των τιμών, οι εργολάβοι πλημμύρησαν την αγορά με ακίνητα. Έτσι, ενώ το 2001 οι κενές μονάδες ήταν στα ιστορικά τους επίπεδα, σταδιακά σκαρφάλωσαν στις 1.200.000 κενές μονάδες πάνω από τα ιστορικά επίπεδα το 2006, και στις 1.600.000 μονάδες το 2007 (Source: Census Bureau). Επιπλέον, περίπου την ίδια περίοδο τα sub-prime δάνεια με τα χαμηλά κυμαινόμενα επιτόκια τα αναπροσαρμόζουν καθώς τα δύο χρόνια πέρασαν. Λόγω της σημαντικής αύξησης πολλοί δανειζόμενοι δε μπορούν να εξυπηρετήσουν το κόστος των δανείων. Προσπαθούν ταυτόχρονα να πουλήσουν τα σπίτια τους με αποτέλεσμα, και σε συνδιασμό με τα παραπάνω, να ανακαλύψουν ότι αντίθετα με ότι περίμεναν η τιμή του σπιτιού τους έχει πέσει και δε φτάνει για να καλύψει το ποσό που χρωστάνε στην τράπεζα. Το ότι η ρίζα του κακού βρίσκεται στα sub-prime δάνεια φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα που δείχνει το ποσοστό των δανείων που έχουν καθυστέρηση πληρωμών πάνω από 60 ημέρες ανάλογα με τον τύπο (Source: First American CoreLogic LoanPerformance).
|
|
July 2005 |
July 2006 |
July 2007 |
July 2008 |
December 2008 |
|
Conforming |
0.4% |
0.5% |
0.6% |
1.3% |
1.7% |
|
Sub-prime |
4% |
5.5% |
8% |
12.5% |
16.8% |
Τα ποσοστά των sub-prime δανειστών που έχουν παύσει πληρωμές είναι πλέον υψηλότερα από ότι έχουμε δει ιστορικά. Όσοι κρατάνε ομόλογα βασισμένα σε στεγαστικά δάνεια, ακόμα και αν είναι ΑΑΑ, αντιλαμβάνονται ότι το ρίσκο δεν ανταποκρίνεται στην βαθμολογία. Κανείς δεν ξέρει ποιο είναι το πραγματικό ρίσκο, και έτσι κανένας δε θέλει να τα αγοράσει. Εκατομμύρια αποταμιευτές κρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους ομόλογα που δε μπορούν να πουλήσουν και δεν ξέρουν ποια είναι η πραγματική τους αξία. Ξέρουν ότι είναι μικρότερη αυτής που πλήρωσαν, αλλά το πόσο δεν το γνωρίζουν. Η κρίση έχει αρχίσει…
Κωστα ωραιο το κειμενο, δεν εχω πολλα να προσθεσω και περιμενουμε το επομενο.
Μονο να πω κατι, που μαλλον θα το συζητησουμε περισσοτερο στο επομενο κομματι, πολλες χωρες που ειχαν προβλημα δεν ειχαν κατι αντιστοιχο των αμερικανικων νομων. Και οκ, καταλαβαινω οτι πολλες ευρωπαικες τραπεζες ηταν εκτεθειμενες σε αμερικανικα επενδυτικα προϊοντα (απο subprime μεχρι μετοχες της Λεμαν) αλλα αυτο δεν εξηγει γιατι η Ισπανια ειχε πχ τετοια τεραστια φουσκα στα ακινητα, η οποια λογικα ουτως ή αλλως θα εσκαγε…
SG,
thanks. Η αλήθεια είναι ότι δεν περιμένω πολλά σχόλια σε αυτό, όσο στο επόμενο που ελπίζω να είναι έτοιμο σε καμιά εβδομάδα, και με τη σύμφωνη γνωμη του ιστολογικού ιερατείου.
Αλλά δε μπορεί να γίνει συζήτηση επί της ουσίας όσο κάποιοι, όπως ένας σχολιαστής στο προηγούμενο ποστ μου για τον νεοφιλελευθερισμό, επιμένουν να παραθέτουν αποσπασματικά μια πρόταση ή μια παράγραφο από το τι είπε κάποιος (πολλές φορές out of context) για να στηρίξουν ισχυρισμούς που δεν συνάδουν με τα ποσοτικά στοιχεία. Σκέφτομαι μάλιστα να γράψω στον πρόλογο ότι θα αρνηθώ να απαντήσω σε όποιον προβεί σε ισχυρισμούς που δείχνουν ότι δεν έχει διαβάσει το πρώτο κείμενο.
Στο ερώτημά σου πάντως μόνο με εικασίες μπορώ να απαντήσω καθώς δεν γνωρίζω τα στοιχεία και δε θέλω να κάνω αυτό για το οποίο μόλις κατηγόρησα άλλους.
1) Ίσως λειτούργησαν τα λεγόμενα ζωώδη ένστικτα (animal spirits). Είδαν δηλαδή κάποιες Ευρωπαϊκές Τράπεζες και επενδυτές το τι γινόταν στις ΗΠΑ όταν όλα πήγαιναν καλά και καταλήφθηκαν από το ίδιο αίσθημα υπεραισιοδοξίας (αυτό που ο Greenspan χαρακτήρισε irrational exuberance). Και όπως λένε και οι Akerlof-Shiller στο Animal Spirits υπάρχουν σημαντικά feedbacks που ενισχύουν το αρχικό κύμα αισιοδοξίας (που μπορεί να ήταν και δικαιολογημένο) οδηγώντας σε φούσκα.
2) Ίσως καθώς η επανάσταση στον τομέα της πληροφορικής έφτασε στο τέλος της και οι επενδυτικές ευκαιρίες λιγόστευσαν οι μάνατζερς των χρηματικών κεφαλαίων αναγκάστηκαν να στραφούν στα ακίνητα τα οποία ήταν παραμελημένα για ένα διάστημα, κάτι που πιστεύω ότι έπαιξε ρόλο και στις ΗΠΑ.
3) Ίσως η άνοδος των τιμών στην Ισπανία να μην ήταν φούσκα, και να είχει διατηρηθεί αν δεν ερχόταν η κρίση στις ΗΠΑ που οδήγησε σε μείωση των εισοδημάτων στην Ισπανία λόγω της πτώσης των εξαγωγών προς ΗΠΑ και άλλες χώρες που κατήχαν Αμερικανικά ομόλογα και δολλάρια.
Το ιδανικό θα ήταν κάποιος που έχει πρόσβαση π.χ. σε Ισπανικά στοιχεία να κανει αντίστοιχα αυτό που έκανα εγώ για τις ΗΠΑ.
Κώστα, βοήθησέ με λίγο: δεν καταλαβαίνω τι ποσοστό επί του συνόλου ήταν αυτά τα περίφημα αναξιόπιστα δάνεια.
Αθανάσιε,
θέλω οπωσδήποτε να καταλάβεις διότι αν κάτι υπογραμμίζει η κρίση είναι νομίζω το πώς το νομικό-θεσμικό πλαισίου μέσα στο οποίο λειτουργούν τα άτομα διαμορφώνει τα κίνητρα βάση των οποίων δρουν, κάτι που όπως σωστά είπε ο φιλελεύθερος οικονομολόγος Richard Posner φαίνεται να αγνοούν πολλοί άλλοι φιλελεύθεροι και μη οικονομολόγοι. Άρα η νομική συνδρομή είναι απαραίτητη. :)
Στην ερώτησή σου, ο πρώτος πίνακας δείχνει τι ποσοστό, με βάση την αξία, επί των δανείων που δόθηκαν συνολικά τον χρόνο που αναγράφεται σε κάθε στήλη, αποτελούταν από τον συγκεκριμένο τύπο. Π.χ. την τριετία 2001-2003 για κάθε $100 που δώθηκαν σαν στεγαστικό δάνειο, τα $63.9 δώθηκαν υπό τη μορφή conforming loans, δώθηκαν σε άτομα δηλαδή με καλό ιστορικό, και χαμηλές δανειακές υποχρεώσεις σε σχέση με το εισόδημά τους. Τα $2.5 δώθηκαν υπό τη μορφή Alternative-A, σε άτομα δηλαδή με καλό ιστορικό αλλά π.χ. υψηλές δανειακές υποχρεώσeiς. Τα $7.2 δώθηκαν υπό τη μορφή sub-prime δάνεια (τα οποία έχουν και το πιο υψηλό ρίσκο), σε άτομα δηλαδή που είχαν κακό ιστορικό και άρα ήταν χαμηλής φερεγγυότητας.
Ο πίνακας δείχνει ότι μέχρι και το 2006, για κάθε $100 στεγαστικού δανείου που δώθηκαν εκείνο το χρόνο, όλο και μεγαλύτερο κομμάτι πήγε π.χ. σε δανειολήπτες χαμηλής φερεγγυότητας: $20.7 το 2004, $22.7 το 2005, $23.5 το 2006. Οι αριθμοί δεν αθρίζονται στο 100 γιατί υπάρχουν και μερικές άλλες μικρότερες κατηγορίες (π.χ. τα prime jumbo) που όμως δεν έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο.
Ο δεύτερος πίνακας δείχνει το ποσοστό των δανείων, ανάλογα με τον τύπο, που είναι υπερήμερα για πάνω από 60 ημέρες. Όπως φαίνεται, βασικά το πρόβλημα το έχουν τα sub-prime δάνεια.
Τώρα, αν η ερώτησή σου είναι ποιό ήταν το ποσοστό των sup-prime και Alt-A δανείων που είχαν δωθεί συνολικά ανά τα έτη επί όλων των δανείων, δεν έχω έτοιμη απάντηση. Το σίγουρο είναι πως ότι και αν ήταν, μεταξύ 2001 και 2006 αυξήθηκε με ταχείς ρυθμούς.
Οικονομολόγος;
Εντάξει, γιαυτό δεν είχα καταλάβει.
Άλλη ερώτηση: η αγορά επικίνδυνων στεγαστικών ομολόγων δεν ήταν ασφαλώς ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία όπου το εμπόρευμα ήταν κάτι σαν αέρας κοπανιστός, σύμφωνα με το επίπεδο κατανόησης ημών του απλού λαού. Γιατί κατέρρευσε ειδικά αυτή όμως;
βασικα ειναι μια πολυπλοκη σατανικη συγκυρια:
τα επιτοκια ηταν χαμηλα και την ιδια στιγμη ειχε διαχωριστει το ρισκο (το δανειο) απο αυτον που το εξεταζε και το δεχοταν (την τραπεζα). Ετσι οι τραπεζες δανειζαν σε ατομα που παλια ουτε να δρασκελισ9ουν την πορτα της τραπεζας δεν μπορουσαν. Οταν με το καλο τα επιτοκια ανεβηκαν, αρχισαν να αυξανονται οι καθυστερησεις και χρεοκοπιες των δανειοληπτων. Ταυτοχρονα αυτοι που αγοραζαν αυτα τα πακεταρισμενα δανεια καταλαβαν οτι δεν αγοραζουν και πολυ ποιοτικα προϊοντα και σταματησαν να τα αγοραζουν τοσο πολυ.
Η μειωμενη εμπιστοσυνη και τα υψηλοτερα επιτοκια σημαιναν οτι ξαφνικα οι δανειοληπτες δεν μπορουσαν καν να απευθυνθουν σε μια αλλη τραπεζα για νεο δανειο για να αποπληρωσουν το προηγουμενο προβληματικο τους δανειο.
Φαυλος κυκλος που στην εκρηξη του οδηγησε σε μια τεραστια ελλειψη ρευστοτητας, κανεις δεν ηξερε ποια μεγαλη τραπεζα ειναι ακριβως ποσο εκτεθειμενη σε αυτα τα “τοξικα” προϊοντα, αρα κανεις δεν ηεξρε ποιον να εμπιστευθει! Ετσι αποσυρθηκε πολυ χρημα απο την αγορα, κατι πυο εκανε επενδυσεις και δανεια που ειχαν νοημα προηγουμενως ξαφνικα να μοιαζουν επισφαλη, που οδηγησε σε περισσοτερες χρεοκοπιες κτλ κτλ
Αλλο να στο λεω και αλλο να το βλεπεις, στα χειροτερα του κυκλου καμμια αμερικανικη τραπεζα δεν ηθελε να δωσει πιστωτικη σε μενα, που ειχα αριστη πιστωτικη ιστορια (αλλα δυστυχως βραχυχρονια), σχετικα υψηλο εισοδημα, αφορολογητο στατους, σταθερη δουλεια, χαμηλες υποχρεωσεις κτλ Φαντασου ποσο δυσκολο ηταν για ατομα ή επιχειρησεις χαμηλης εμπιστοσυνης να δανειστουν.
αλλα νομιζω σε αυτα θα μπει ο Κωστας στο επομενο κομματι.
Κωστα συμφωνω απολυτα με την τακτικη να γινει μια σωστη ολοκληρωμενη αναλυση απο το μηδεν.
Για την ισπανικη φουσκα: θα ειχε διατρηθει ουτως ή αλλως. Η εντυπωση μου ειναι οτι τα διεθνως χαμηλα επιτοκια οδηγησαν σε φουσκες σε πολλα μερη και γενικα αλογιστο δανεισμο. Αυτο το ειδαμε και στην Ελλαδα και μαλιστα με μια μορφη που δεν προσεξαν πολλοι: δανεισμο γερμανικων τραπεζων προς ελληνικες, κατι που με την κριση περιοριστηκε αμεσα με τα γνωστα αποτελεσματα.
Αθανάσιε,
οικονομολόγος ο Πόσνερ στο βαθμό που ερευνητικά ασχολείται με τα law and economics. Τα δικα μας-δικά μας, και τα δικά σας-δικά μας! :) Μόλις είδα ότι η Βικιπέντια τον χαρακτηρίζει όχι φιλελεύθερο αλλά πραγματιστή!
Για την sub-prime αγορά τώρα, τα δάνεια σε αφερέγγυα άτομα πάντα είχαν υψηλό ποσοστό επισφαλειών. Για αυτό και οι δανειστές που έδιναν τέτοιου τύπου δάνεια χρέωναν υψηλό επιτόκιο και τα έδιναν με το σταγονόμετρο. Οι δε λίγοι που κατάφερναν να πάρουν δάνειο ήταν οι πιο φερέγγυοι μεταξύ των αφερέγγυων. Μέχρι που ένα μάτσο ιδιώτες έστησαν μαζικά μαγαζιά που δάνειζαν σε αυτά τα άτομα, ομολογοποιούσαν τα δάνεια, και πουλούσαν τα ομόλογα σε τρίτους για να πάρουν τα λεφτά τους πίσω, κρατώντας βέβαια προμήθεια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα εξής.
1) Πλέον και λιγότερο φερέγγυοι μεταξύ των αφερέγγυων μπορούσαν να δανειστούν. Αυτό σημαίνει αύξηση των επισφαλειών μεταξύ των αφερέγγυων δανειστών.
2) Η αύξηση της συγκεκριμένης κατηγορίας δανειστών σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες σημαίνει αύξηση των επισφαλειών επί του συνόλου των δανείων πάνω από τα ιστορικά επίπεδα.
3) Η ομολογιοποίηση των δανείων και το κόλπο της διαίρεσης των ομολόγων σε tranches σημαίνει ότι, σε αντίθεση με πριν που οι δανειστές γνώριζαν το υψηλό ρίσκο, πολλοί από όσους χρηματοδότησαν τα δάνεια αυτά αγοράζοντας τα στεγαστικά ομόλογα που προέκυψαν από αυτά δεν ήξεραν, λόγω της ΑΑΑ βαθμολογίας, ότι αναλάμβαναν υψηλό ρίσκο.
Η συγκεκριμένη αγορά κατέρρευσε όταν αποκαλύφθηκαν όλα αυτά. Τα “μαγαζιά” δε μπορούσαν να πωλήσουν πλέον τα ομόλογά τους, και άρα δε μπορούσαν να αντλήσουν κεφάλαια για να δώσουν άλλα παρόμοια δάνεια. Ευτυχώς δηλαδή!
Σωτήρη,
δεν παρακολουθούσα τα πρακτώμενα της ΕΚΤ. Έριξε και αυτή τα επιτόκια? Νόμιζα ότι οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή διάφοροι πολιτικοι παραπωνιούνταν ότι δεν το έκανε. Ή μηπως απλώς δεν το έκανε όσο η Φεντ?
Καλα βρε, δεν προσεξες οτι τα δανεια στην Ελλαδα ηταν φθηνοτερα απο ποτε (τουλαχιστον οσο μπορει να θυμηθει κανεις)? Τα ευρωπαικα επιτοκια ηταν χαμηλα και μαλιστα σε χωρεςς υψηλου πληθωρισμου οπως Ελλαδα και Ισπανια τα πραγματικα επιτοκια ηταν αφυσικα χαμηλα.
Δεν έχω πάρει ποτέ ρε συ δάνειο στην Ελλάδα!
Και δεν ξερεις κανεναν που να εχει εστω πιστωτικη καρτα? (θα μου πεις ουτε γω ξερω το επιτοκιο της πιστωτικης μου γιατι δεν πληρωνω ποτε τοκους)
Αυτα ειναι κυριες και κυριε, τα γκολντεν μπους που πληρωνουν τα παντα τοις μετρητοις ενω ο κοσμος πεινααααει!
Κώστα,
πάντως το 1 που αναφέρεις δεν είναι μονοδιάστατα κακό, θα έλεγα μάλιστα ότι σε ένα βαθμό είναι αποτέλεσμα μιας ομαλής οικονομικής ανάπτυξης και της γενικής μεγέθυνσης: πολύ λιγώτεροι άνθρωποι μπορούσαν να δανειστούν από την τράπεζα πριν 50 χρόνια παρά πριν 20 παρά σήμερα. Ούτε η αύξηση των επισφαλειών μου μοιάζει κάτι ιδιαίτερο, αφού αντισταθμιζόταν (;) από τα υψηλότερα επιτόκια και στο κάτω κάτω υπάρχουν πολύ πιο επικίνδυνες επενδύσεις, όπως δανειοδότηση μιας νέας ευρεσιτεχνίας ας πούμε. Πιο ενδιαφέρον μου φαίνεται αυτό με την ψευδή (;) ή ανακριβή (;) βαθμολόγηση από τους εκτιμητικούς οίκους (οπότε τίθεται και θέμα απάτης!). Αλλά πραγματικά, ολόκληρες ασφαλιστικές εταιρείες και επενδυτικές τράπεζες και ταμεία συντάξεων εξαπατήθηκαν ως προς το τι αγόραζαν, σαν να τους κορόιδεψε ο μανάβης στην λαϊκή; [ή μήπως αφέθηκαν να εξαπατηθούν, τυφλωμένοι από την προοπτική του κέρδους;]
ΣΓ, άσχετη ερώτηση: αν την φούσκα την δημιούργησαν βασικά τα χαμηλά επιτόκια άλφα, γιατί δεν δημιουργήθηκε και στην Ιαπωνία την δεκαετία του 90 (ή δημιουργήθηκε και το έχασα;) και βήτα, προς τι όλη η υμνολογία προς τον Γρινσπάνο;
θαναση καλο ειναι οτι μπορεσαν περισσοτερα ατομα να εχουν προσβαση σε δανεια. Το κακο ειναι οτι σε παρα πολλες εισοδηματικες κλασεις ειχαμε υπερβολη, ας πουμε αγοραζαν σπιτια με 5 δωματια ενω χρειαζοντουσαν 3 και μπορουσαν να πληρωσουν τελικα μονο 2.
Η Ιαπωνια το 90 υπεφερε απο διατρηση φουσκας και αποπληθωρισμο (δηλαδη πτωση τιμων). Τα χαμηλα ονομαστικα επιτοκια στην πραγματικοτητα ηταν μαλλον υψηλα, γιατι τα μεν επιτοκια δεν μπορουνε να πανε κατω απο το μηδεν, ο δε πληθωρισμος ηταν αρνητικος.
Αθανάσιε,
το πρόβλημα είναι ότι οι επισφάλειες δεν αυξήθηκαν αναλογικά με τα δάνεια. Αυξήθηκαν σαν ποσοστό επί των δανείων! Για τις ευρεσιτεχνίες που αναφέρεις, ελάχιστες παίρνουν δάνειο. Οι περισσότερες χρηματοδοτούνται από venture capitalists έναντι μερικής ιδιοκτησίας στην εταιρία που έχει το δικαίωμα εκμετάλευσης της ευρεσιτεχνίας. Επειδή το ρίσκο είναι μεγάλο το επιτόκιο που θα ζητούσε κανένας για να δάνεισει τα λεφτά του σε τέτοιο εγχείρημα θα ήταν τόσο υψηλό που δε θα μπορούσε η εταιρία να ανταπεξέλθει. Αποκτώντας μερίδιο ιδιοκτησίας το ρίσκο αντισταθμίζεται από τα υψηλά κέρδη σε περίπτωση που η ευρεσιτεχνία αποδειχτεί πετυχημένη.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι στις χρηματοπιστωτικές αγορές είναι ιδιαίτερα έντονη η ασύμμετρη πληροφόρηση. Αυτός που δίνει δάνειο έχει σαφώς λιγότερη πληροφόρηση για τον δανειολήπτη από αυτόν που το παίρνει. Ο αποταμιευτής που αγοράζει ομόλογο βασισμένο σε αυτό το δάνειο ξέρει ακόμα λιγότερα, κ.ο.κ. Για αυτό και βασίζεται στους εκτιμητικούς οίκους, όπως εσύ π.χ. θα βασιστείς στο τι θα σου πει ο μηχανικός πριν αγοράσεις μεταχειρισμένο αυτοκίνητο. Αν το αυτοκίνητο βγει προβληματικό θα φταις εσύ? Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν διάφορα σημεία τριβής μεταξύ των εμπλεκομένων.
1) Η ομολογιοποίηση έδωσε κίνητρο στους δανειοδότες να δώσουν περισσότερα δάνεια αυξημένου ρίσκου καθώς μπορούσαν να το μετακυλίσουν στους αγοραστές των ομολόγων κρατώντας απλώς την προμήθεια. Οι τελευταίοι δεν είχαν τις απαραίτητες πληροφορίες για να ελέγξουν την ποιότητα των δανείων βάση των οποίων εκδώθηκαν. Όσο η ομολογιοποίηση των δανείων γινόταν από τους Freddie Mac και Fannie Mae οι οποίοι λειτουργούσαν κάτω από αυστηρές κρατικές ρυθμίσεις (π.χ. τους επιτρεπόταν να ομολογοποιούν μόνο conforming loans) δεν υπήρχε πρόβλημα. Το κακό ξεκίνησε όταν και άλλοι ιδιώτες άρχισαν να ομολογοποιούν δάνεια μαζικά και χωρίς κανένα περιορισμό από κρατικούς φορείς.
2) Σωστά λες ότι δεν θα μπορούσαν να το κάνουν σε τέτοιο βαθμό αν οι εκτιμητικοί οίκοι είχαν κάνει σωστά τη δουλιά τους. Δεν τίθεται όμως θέμα απάτης διότι σου λένε, κύριε, με βάση την πληροφόρηση που είχαμε, δηλαδή με τα μαθηματικά μοντέλα και τα ιστορικά δεδομένα, τα ποσοστά χρεωκοπίας και επισφαλειών δε μπορούσαμε να τα είχαμε προβλέψει. Σωστά βέβαια μπορεί να αναρωτηθεί κανείς γιατί αγνόησαν τις τόσες αλλαγές που συντελέσθηκαν στον τραπεζικό τομέα και θεώρησαν ότι η ιστορία είναι καλός οδηγός! Πιστεύω ότι και εδώ έίναι θέμα στρεβλών κινήτρων, καθώς δεν ήθελαν να χάσουν τους πελάτες τους! Αλλά, πώς το είπε πρόσφατα Έλληνας πρώην υπουργός, φαίνεται πως ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό.
3) Ας μην ξεχνάμε δε ότι τα διευθυντικά στελέχη κάθε εταιρίας δεν διαχειρίζονται δικά τους κεφάλαια αλλά των μετόχων. Ο μισθός των τραπεζικών στελεχών μέσω των μπόνους είναι συνδεδεμένος με την κερδοφορία η οποία ανεβαίνει όσο πιο υψηλό είναι το ρίσκο. Και εδώ έχουμε λοιπόν στρεβλά κίνητρα. Τα τραπεζικά στελέχη έχουν κίνητρο να αναλλάβουν περισσότερο ρίσκο κερδίζοντας υψηλά μπόνους όταν όλα πάνε καλά, καθώς όταν συμβεί η στραβή τη νύφη θα την πληρώσουν όχι εκείνοι αλλά οι μέτοχοι!
Χωρίς λοιπόν να θέλω να μπω στα χωράφια του δεύτερου μέρους, θα θέσω απλώς το ερώτημα. Αν δεχτούμε με βάση τα παραπάνω ότι η αγορά μόνη της δε μπορεί να αυτορυθμιστεί, δεν ανοίγει αυτό δρόμο για κρατική ρύθμιση των χρηματιπιστωτικών αγορών?
Κώστα, διαφωτιστικότατο το κείμενό σου.
Μία μόνον νομική παρατήρηση, που απαντά ίσως και σε κάποιες απορίες που γεννήθηκαν μέσα από τη συζήτηση: στον ευρωπαϊκό χώρο πολλές χώρες έχουν υιοθετήσει τον θεσμό της “τιτλοποίησης απαιτήσεων”, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα με τον Ν. 3156/2003. Κατ’ ουσίαν, το νομοθετικό αυτό πλαίσιο επιτρέπει την εμφάνιση όλων των προβλημάτων που σχετίζονται με τα “sub-primes” (έκδοση ομολογιών που ενσωματώνουν επισφαλείς απαιτήσεις – κυρίως από στεγαστικά δάνεια -, μετέπειτα διακίνηση των “τοξικών” ομολογιών στην αγορά κ.λπ.)
Και κάτι ακόμη: το ξέρω ότι το όλο θέμα είναι τεράστιο (και διαφορετικό από αυτό που θέτεις πιο πάνω), αλλά πώς κρίνεις τις πρόσφατες κρατικές επεμβάσεις – με τις ενέσεις ρευστότητας – για τη διάσωση τραπεζικών ιδρυμάτων; Δεν δημιουργούν ένα κακό προηγούμενο, δίνοντας λάθος μηνύματα στην αγορά; Μήπως σε κάποιες περιπτώσεις θα ήταν καλλίτερο να πτωχεύσουν κάποιες τράπεζες-εκδότριες “τοξικών” ομολόγων; Τί θα συμβεί στην επόμενη ανάλογη τραπεζική κρίση: θα έχει το κράτος και πάλι την – οικονομική – δυνατότητα να παρεμβεί; Ίσως να είναι αφελείς οι απορίες μου, αλλά η παραπάνω ανάλυσή σου προδιαθέτει για κάποιες σοβαρές απαντήσεις επί του ζητήματος (πιθανόν στο “δεύτερο μέρος”).
lectoratius,
σε ευχαριστώ για το σχόλιο. Αγνοούσα το νόμο του 2003. Μάλλον μας έσωσε το ότι το θεσμικό πλαίσιο δημιουργήθηκε σχετικά αργά, και το ότι στην Ελλάδα οι εμπλεκόμενοι στο χώρο δεν έχουν το know-how να προχωρήσουν σε μαζικές τιτλοποιήσεις. Το μέλλον ωστόσο με ανησυχεί!
Οι δε ερωτήσεις που θέτεις δεν είναι καθόλου αφελείς. Για την ακρίβεια αποτελούν τον επίλογο του δεύτερου μέρους. Θα απαντήσω λοιπόν σύντομα και θα επανέλθω εκτενώς με το νέο κείμενο. Οι ενέσεις ρευστότητας, και σωστά, δεν πήγαν προς τις εκδότριες εταιρίες των ομολόγων. Οι εταιρίες αυτές ή έκλεισαν, ή αγοράστηκαν (με παρέμβαση και της Fed) από τράπεζες (π.χ. η Countrywide αγοράστηκε από την Bank of America). Οι ενέσεις ρευστότητας πήγαν κυρίως σε τράπεζες και ιδρύματα που είχαν αγοράσει τα ομόλογα. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι λοιπόν θεωρούν ότι ήταν λάθος που άφησε η Fed να πτωχεύσει ένα από αυτά τα ιδρύματα, η Lehman, προκειμένου να δώσει αυτό το μήνυμα, καθώς τις επόμενες μέρες βλέπουμε μια δραματική επιδείνωση της κρίσης με αύξηση των επιτοκίων, πτώση της ρευστότητας στην αγορά, κ.ο.κ. Εξαίρεση είναι η AIG η οποία δεν είχε εκδόσει ομόλογα, αλλά τα είχε ασφαλίσει μαζικά. Αν αφήναμε το χρηματοοικονομικό σύστημα να καταρρεύσει φοβάμαι ότι θα είχαμε επανάληψη του κραχ του 1929. Αν θέλουμε να φυλάξουμε “τα έρμα” στο μέλλον δε νομίζω ότι μπορούμε να βασιστούμε μόνο στο φόβο. Νομίζω ότι νομικοί περιορισμοί στις δραστηριότητες των χρηματοπιστωτικών οργανισμών, σαν αυτούς που μας φύλαξαν από το κραχ του 1920 και μέχρι που εμφανίστηκε η τιτλοποίση, είναι απαραίτητοι.
Συμφωνώ, με την προσθήκη ότι κατά τη χορήγηση του ρευστού θα πρέπει να ισχύουν διαφανείς και σαφείς κανόνες, ίδιοι για όλους τους αιτούμενους την χείρα της κρατικής βοηθείας. Επιπλέον δε, ορθώς, νομίζω, έχει ξεκινήσει στο πλαίσιο της ΕΕ μία προσπάθεια θέσπισης κάποιων περιορισμών στη λειτουργία των εκτιμητικών οίκων (…που έδιναν στη Lehman ΑΑΑ μόλις κάποιους μήνες προτού καταρρεύσει), ιδίως με την απαγόρευση της παράλληλης προσφοράς υπηρεσιών εκτίμησης και συμβούλου, η οποία δημιουργεί το γνωστό “conflict of interests”.
Η διαίσθησή σου είναι απολυτως σωστή και συμπίπτει με την εκτίμηση κάποιων έμπειρων στελεχών της αγοράς. Απόδειξη ότι ήταν λίγες και πολύ συγκεκριμένες οι τράπεζες που ασχολήθηκαν με την τιτλοποίηση πρωτογενώς (δημιουργώντας δηλ. οι ίδιες τα σχετικά προϊόντα).
Ωραίο κείμενο αλλά στο δεύτερο επεισόδιο γράψε μας γιατί επηρεάστηκε η Ελλάδα. Ή τουλάχιστον πες μας γιατί οι πολιτικοί το άφησαν να εννοηθεί έτσι.
Ελλαδίτη,
θα σου απαντήσω σύντομα εδώ διότι αν το κάνω στο δεύτερο κείμενο θα βγει ιδιαίτερα μακρύ. Τρεις λόγοι που μου έρχονται αμέσως στο νου είναι η εξής.
1) Πτώση της εισροής χρηματικών κεφαλαίων από το εξωτερικό λόγω της μείωσης της ρευστότητας στις διεθνείς αγορές.
2) Πτώση των εξαγωγών προς Η.Π.Α. και άλλες χώρες.
3) Μείωση της καταναλωτικής δαπάνης από νοικοκυριά και του δανεισμού από Ελληνικές τράπεζες λόγω του φόβου και της αβεβαιότητας, τα Κευνσιανά δηλαδή “ζωώδη ένστικτα” (animal spirits).
Πάντως θεωρώ ότι οι πολιτικοί πράγματι υπερέβαλλαν το ρόλο της κρίσης στο πρόβλημα στην Ελλάδας, το οποίο αφορά κυρίως τα δημόσια οικονομικά, είναι δε σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα διαρθρωτικών δυσλειτουργιών. Το γιατί το έκαναν είναι νομίζω προφανές!
Eξαιρετικό το κείμενο για καταλάβουμε όλοι πως ακριβώς λειτούργησε το σύστημα.
Μου κάνει εντύπωση όμως,οι μέτοχοι των τραπεζών δεν μπορούσαν να δούν ή δεν είχαν τους μηχανισμούς να δούν πως κάτι μπορεί να μη πηγαίνει καλά;
Αρκούνταν στην πρόσκαιρη ευδαιμονία και την προοπτική που τους έδινε;
Αναγνώστη,
ευχαριστώ για το σχόλιο. Γενικά νομίζω είναι στην φύση του ανθρώπου όταν του συμβαίνει κάτι κακό να αναρωτιέται γιατί του συνέβη,ενώ τα θετικά να τα βλέπει ως φυσιολογική απόρροια των πράξεων και επιλογών του. Κάτι τέτοιο συνέβη και με τους μετόχους οι οποίοι για αυτό και δεν πολυέψαξαν, όπως και πολλοί άλλοι βέβαια, αν η ευδαιμονία ήταν τεχνητή.
Επιπλέον, σίγουρα οι μέτοχοι δεν είχαν ούτε την τεχνογνωσία ούτε την πληροφόρηση να εκτιμήσουν το ρίσκο. Εδώ δεν το έκαναν σωστά οι επαγγελματίες αναλυτές ρίσκου της Standards and Poors, σιγά μην τα κατάφερνε ο πρίγκηπας Walid bin Talal http://www.nytimes.com/2009/02/28/business/worldbusiness/28prince.html
Να και μια πρόσφατη ετερόδοξη άποψη εκ’ Χάρβαρντ για τη φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ.
http://www.cnbc.com/id/36945763
Κώστα πολύ καλό το κείμενο σου.
Το κείμενο που παραθέτω είναι απόσπασμα από μια συνέντευξη δημοσιευμένη στο ΙΝΣΤΟΡ 49, από τον κ. Θεόδωρο Βάρδα, πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδος. Η συνέντευξη δόθηκε τέλη 2008 αρχές 2009.
μεταξύ άλλων λέει:
“Στις ΗΠΑ υπήρχε μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένας νόμος του 1933, ο οποίος και απαγόρευε την μίξη επενδυτικών τραπεζών με καταθετικές. Και υπήρχε λόγος που έπρεπε οι ρόλοι τους να είναι διαφορετικοί. Διότι η καταθετική τράπεζα διαχειρίζεται τα χρήματα των πελατών της με την εγγύηση του Δημοσίου, αναλαμβάνει τον τραπεζικό κίνδυνο και χρηματοδοτεί υγιείς επιχειρηματικές δραστηριότητες. Σε κάποιους λοιπόν δεν άρεσε αυτό. Γιατί μία καταθετική τράπεζα δεν έχει τις αποδόσεις μιας επενδυτικής, ούτε τα «boys» της αποκομίζουν τα έσοδα των «boys» μιας επενδυτικής. Κάποια στιγμή λοιπόν υπήρξε τέτοιο χάσμα μεταξύ των δύο, ώστε οι καταθετικές πίεσαν για να μπορούν να συμπεριφέρονται και σαν επενδυτικές τράπεζες. Και αυτό συνέβη το 1999, επί προεδρίας Μπίλ Κλίντον, με προτροπή και lobing της Citibank, και με τον Paulson (μέχρι πρότινος υπουργό Οικονομίας στην κυβέρνηση Μπους) τότε στη Morgan Stanley, να ζητάει για λογαριασμό των τραπεζών να τους εγκριθεί ακόμη μεγαλύτερο τραπεζικό ρίσκο. Το επιχείρημά του ήταν ότι θα φύγουν από τις ΗΠΑ και θα εγκατασταθούν αλλού… Τζόγαραν με το μέλλον μας Οι πρώτες σκηνές λοιπόν της ταινίας που βλέπουμε σήμερα, άρχισαν να γυρίζονται το 1999; Το μοντέλο αυτό επεκτάθηκε μέσα σε λίγα χρόνια παγκοσμίως. Σήμερα μπορεί να αποταμιεύει κανείς τα χρήματά του σε μια τράπεζα, και εκείνη εν αγνοία του να τα παίζει σε παράγωγα. Εδώ και καιρό παίζονται στοιχήματα για το αν θα χρεοκοπήσει ή όχι η οικονομία της Ισλανδίας, και αυτό έγινε παράγωγο και πωλείται στα χρηματιστήρια. Είχε γίνει δηλαδή ένα τεράστιο καζίνο. Φανταστείτε ότι όταν ο παγκόσμιος πλούτος, το ΑΕΠ δηλαδή όλων μαζί των χωρών του πλανήτη, ανέρχεται σε 57-58 τρισ. δολάρια, αυτά τα παράγωγα είχαν φτάσει σε αξία τα 60 τρισ δολάρια, και παίζονταν επί δέκα φορές. Είχαν δημιουργήσει δηλαδή μια «φούσκα» αξίας 500 τρισ. δολαρίων. Δέκα φορές ο παγκόσμιος πλούτος, παιζόταν σε τζόγο. Έγινε με άλλα λόγια ένα γιγάντιο «gambling» με το μέλλον μας…Και αυτό έγινε από τα λεγόμενα goldenboys, τα οποία εισέπρατταν τρομακτικά bonus. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συνέβη πριν από λίγους μήνες σε στέλεχος της αγοράς με τη μετοχή της Εθνικής Τράπεζας. Του προτάθηκε να εισπράξει ένα bonus 250.000 ευρώ, με τον όρο ότι εφόσον η τιμή της μετοχής της Εθνικής θα έπεφτε σε διάστημα ενός μηνός κάτω από τα 25 ευρώ, τότε εκείνος θα υποχρεούνταν να αγοράσει 1.000 μετοχές της. Δεδομένου ότι την ώρα που του έγινε η πρόταση, η τιμή της μετοχής ήταν κοντά στα 49 ευρώ, το συγκεκριμένο στέλεχος δεν φαντάστηκε ότι μπορεί να κατρακυλήσει μέσα σε ένα μήνα τόσο χαμηλά. Και έτσι δέχτηκε. Ένα μήνα μετά η τιμή της μετοχής της Εθνικής είχε πέσει στα 11,5 ευρώ, και το στέλεχος είχε χάσει… 1 εκατομμύριο ευρώ. Και έμαθε μάλιστα ότι πίσω από αυτό το παιχνίδι, βρισκόταν μια μεγάλη γερμανική τράπεζα, η οποία την ίδια εποχή συνιστούσε αγορά της μετοχής της Εθνικής στα 49 ευρώ, αλλά ταυτόχρονα έπαιζε σε παράγωγα ότι θα πέσει κάτω από τα 25 ευρώ. Τι μπορεί να συνέβη; Τα golden boys που γνώριζαν πριν από όλους τους άλλους ότι με το που θα ξεσπάσει η κρίση οι ξένοι θεσμικοί θα αποσυρθούν από το ελληνικό χρηματιστήριο, μπορεί να μοίρασαν 250 εκατ. ευρώ σε 1.000 ανθρώπους, και όταν πια η μετοχή είχε κατρακυλήσει στα χαμηλά, αγόρασαν μαζικά τίτλους της Εθνικής προς 11,5 ευρώ. Μπορεί με τον τρόπο αυτό να κέρδισαν και 1-2 δισ. ευρώ. Τo ίδιο το σύστημα δηλαδή επέτρεψε στα goldenboys (που σήμερα απολύονται, τους «πετσοκόβονται» τα bonus, κ.λπ.), να είναι πολύ «άπληστα». Το θέμα δεν είναι τι κάνουν τα golden boys, αλλά οι ρυθμιστικές αρχές και τα κράτη. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο που περιγράψατε παραπάνω, πήρε μεγάλη έκταση ή όχι; Όχι ευτυχώς. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει εκτεθεί σε αυτά τα φαινόμενα, όπως έχει συμβεί με τις ξένες τράπεζες, ίσως γιατί είμαστε λίγο «επαρχιώτικη» οικονομία. Είναι ένα καλό το ότι είμαστε στην περιφέρεια, παρ’ ότι ακόμη και στη Λάρισα, θρήνησαν ένα ποσό γύρω στα 150 εκ. ευρώ σε ομόλογα της Leeman Brothers. END”
Δημοσιεύθηκε στο τεύχος INSTORE 49
Ευχαριστώ Teo,
εύστοχα τα σχόλια του κυρίου Βάρδα και για να είμαι ειλικρινής με εξέπληξε το γεγονός καθότι δεν έχω συνηθίσει να ακούω στην Ελλάδα ανθρώπους που είναι τόσο ενημερωμένοι. Μπράβο του.
δεν ξερω Κωστα γιατι θεωρειται ετεροδοξο αυτο το πεηπερ, αυτο που ξερω ομως ειναι οτι δεν εξηγησαν την φουσκα, απλα λενε οτι δεν μπορει να προκυψει οτι προκληθηκε μονο απο 2-3 απτες κινησεις, οπως τον χαλαρο δανεισμο των τραπεζων. Αυτο δεν ειναι στην πραγματικοτητα κατι που μπορει να αποδειχτει οταν οι ιδιοι μιλανε για ενα μυστηριο κοκτεηλ που μπορει να οδηγησει σε irrational exuberance και φουσκες.
Δεν εχουμε καταλαβει ακριβως πως δημιουργουνται οι φουσκες και δεν μπορουμε να ξερουμε αν μια μικρη αλλαγη στα προτυπα δανεισμου ας πουμε οδηγει (εστω με καποια καθυστερηση) σε ενα εκρηκτικο γεγονος, οπως μια μεγαλη φουσκα.
εξαιρετικη αναλυση σε blog του economist για την κριση.θυμιζει πολυ την αναλυση του κωστα.
http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2010/08/inequality_and_crash_1
Θάνο,
ευχαριστώ για το σύνδεσμο. Κατόπιν ανάγνωσης μπορώ να παινέψω λίγο το σπίτι μας λέγοντας ότι όποιος διαβάζει αναΜόρφωση ενημερώνεται και φτηνότερα και νωρίτερα από όποιον διαβάζει Εκόνομιστ. Τα ίδια έγραψα και εγώ στα μέρη 1 και 2 τόσο στο κείμενο όσο και ως απάντηση στα σχόλια. Αναρρωτιέμαι αν όσοι μου επιτέθηκαν έχουν αναθεωρήσει εν μέρει τις απόψεις τους. Πάντως χρωστάω και το μέρος 3.
ενας αντιλογος σε αυτο λινκ http://www.economist.com/node/21010180
εγω προσωπικα βρισκω πιο πειστικη την κριτικη εναντιον της κεντρικης τραπεζας πριν την κριση.
thano,
κανένας αντίλογος. Προσωπικά δεν καταλαβαίνω τη λογική του αντίλογου. Ας πούμε ότι 5 άτομα κάνουν μια ληστεία. Ο ένας φυλάει τσίλιες, ο άλλος κόβει το συναγερμό. ο τρίτος ανοίγει το χρηματοκιβώτιο κ.ο.κ. Σκέψου να πάει ο συνήγορος και να υποστηρίξει ότι αυτός που άνοιξε το χρηματοκιβώτιο δεν ευθύνεται και ότι την ευθύνη έχει αυτός που κρατούσε τσίλιες, διότι χωρίς αυτόν οι υπόλοιποι δεν θα είχαν τη δυνατότητα να διαπράξουν τη ληστεία. Θα γελούσε και το παρδαλό κατσίκι. Και όμως αυτή είναι η λογική του δεύτερου άρθρου, εν μέσω μάλιστα ανακριβειών. Γράφει δηλαδή ότι
“government agencies or companies and banks required by government regulations to purchase these junk loans.¨”
Σε ποιους αναφέρεται? Όπως έγραψα και στο κείμενο οι Fannie και Freddie είναι ιδιωτικοί παρόλο πουαναφέρονται ως Government Sponsored Enterprises και αναγκάστηκαν όπως σωστά λέει το προηγούμενο άρθρο να αγοράσουν και αυτά mortgage backed securities διότι έχαναν μερίδιο αγοράς από τις άλλες ιδιωτικές εταιρίες τιτλοποίησης που μπήκαν στην αγορά. Επίσης, εγώ δεν γνωρίζω κανένα νόμο που εξανάγκασε τράπεζες να αγοράσουν τα συγκεκριμένα ομόλογα. Αυτός που το έγραψε ψεύδεται!
Θάνο, συγνώμη, τώρα που το διάβασα πιο προσεκτικά είδα ότι το ίδιο λέει και ο συγγραφέας του αντίλογου στις τελευταίες του παραγράφους. Νομίζω ότι τελικά οι δυο πλευρές συμφωνούν κατά βάση, απλώς η μια για ιδεολογικούς λόγους δίνει έμφαση στο ρόλο των αγορών ενώ η άλλη στο ρόλο του κράτους. Πάντως μου κάνει εντύπωση που κανένας δεν αναφέρει το λεγόμενο saving glut hypothesis του Bernanke το οποίο δίνει άφεση σε κάποιο βαθμό στο ρόλο της νομισματικής πολιτικής. Την είχε διατυπώσει μάλιστα από το 2005, πριν την κρίση. http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2005/200503102/
Ο Γκρηνσπαν ισχυρίστηκε ότι όταν η Φεντ ανέβασε τα επιτόκιο στη διατραπεζική τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων παρέμειναν χαμηλά για αυτό το λόγο.