Σκεφτόμουν σχετικά με την εθνική μας ταυτότητα στις αρχές του 21ου αιώνα. Τι να ‘ν’ η πατρίδα μας; Δεν ξέρω με βεβαιότητα, πάντως οπωσδήποτε θα είναι και οι άνθρωποι που δένονται με αυτήν. Να μερικοί:
Σοφοκλής Σχορτσιανίτης: Μαύρος Έλληνας. Αφροέλληνας. Αράπης.
Γκάζι Καπλάνι: Αλβανός που γράφει ελληνικά, ζη στην Ελλάδα, σκέφτεται ελληνικά. Λίγο προδότης, όπως και να το κάνουμε.
Αντώνης Χατζηρούσος: Στην εσχατιά του ελληνισμού και στην εσχατιά του αραβισμού συναντώνται δύο κόσμοι. Αντί να πολεμήσουν, γεννάνε τους Μαρωνίτες.
Βαχίτ Τουρσούν: Αν ο παππούς σου ήταν χριστιανός, Βαχίτ, σήμερα μπορεί να ήσουν Νομάρχης Θεσσαλονίκης. Τώρα, είσαι απλώς ένας ακόμη λαθραίος.
Κεμάλ Εμίνογλου: Για τους Τουρκοθρακιώτες ασφαλώς είναι όργανο των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών, για τους Έλληνες εθνικιστές είναι ο εχθρός του εχθρού, ένα ακόμη εργαλείο στην πολιτική διαμάχη. Ίσως να είναι απλώς αυτό που λέει ο ίδιος.
Φίλιππος Πετσάλνικος: Πόσο απέχει ο Φίλιππος Πετσάλνικος από το Μαυροχώρι της Καστοριάς από τον Φίλιπ Πέτσαλνικ από το Μαύροβο της Κοστούρ;
Άχμαντ Ελντίν: Και Έλλην και Μουσουλμάνος. Δεν είναι μετανάστης, είναι ιθαγενής.
Ηλίας Ηλιάδης: Ή Τζαρτζίλ Ζβιανταουρί. Επαγγελματίας Έλληνας;
Πύρρος Δήμας: Ο λέων της Χειμάρρας, εθνικός ήρωας, χημικός ολυμπιονίκης, ζωντανός θρύλος. Για την Ελλάδα!
Μίστερ Πάνος: Ο Ελληνοαμερικάνος, λίγο Γκας Πορτόκαλος, λίγο Νικ Γκάλης, λίγο Καλομοίρα.
Βασίλειος Πελασγός Γούσιος: Έλληνας, όχι Χριστιανός.
Ιωάννης Ρωμανίδης: Ρωμιός, όχι Έλληνας.
Μωυσής Κωνσταντίνης: Έλληνας Εβραίος, πρώην Εβραίος Έλληνας, πρώην Εβραίος, Ρωμανιώτης ή Σεφαραδίτης.
Γιώργος Παπανδρέου: Έλλην Πρωθυπουργός. 3/4 Έλληνας, να το αφήσω;
Φιοντόρ Γιουρτσίχιν: Ρώσσος επί Έλληνας ίσον Πόντιος.
Γιώργος Χατζημαρκάκης: Έλληνας συν Γερμανός ίσον Ευρωπαίος. Η νέα, βελτιωμένη έκδοση.
Γιαννάκης: Νήπιο. Έλλην ελληνικώτατος άιζο 9001, δημότης Καλαβρύτων. Κατ’ ανάγκην, όχι από επιλογή. Ακόμη.
Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να υπονοήσω είτε ότι οι ανωτέρω είναι Έλληνες είτε ότι δεν είναι. Αυτό είναι δικό τους θέμα και βρίσκω ούτως ή άλλως εξαιρετικά άκομψη μια τέτοια ερώτηση. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι όλοι τους διασταυρώθηκαν, ποιος λίγο, ποιος πολύ, με την ελληνική εθνική ταυτότητα, την συγκαθώρισαν και συγκαθωρίστηκαν από αυτήν, μας έκαναν να σκεφτούμε πόσο ωραίοι σαν Έλληνες είμαστε. Ή δεν είμαστε.
Βασικά ο Γιαννάκης δεν είναι έλλην μέχρι να διαπιστωθούν οι κατηγορίες που σου προσάπτουν διάφορα εθνίκια ως αναληθείς (αλβανός, γυφτοσκοπιανός κτλ.). Για να σοβαρευτώ η εθνική ταυτοτητα ήταν και είναι πολύπλοκη υπόθεση προσωπικού χαρακτήρα απτό παράδειγμα ο Ελληνογερμανόμικρασιάτης βρετανός Alec Issigonis .
Έλλην είναι βασικά αυτός που αν και του αρέσει να βλέπει ξένες ταινίες ή να τρώει σε κανά Κινέζικο που και που, αισθάνεται τη μεγαλύτερη συγκίνηση όταν:
α) Σουβλίζει αρνί το Πάσχα υπό τους ήχους κλαρίνου
β) Πανηγυρίζει όταν κερδίζει η Εθνική Ελλάδος ακόμα και σε αθλήματα που δεν ήξερε ότι υπάρχουν
γ) Αισθάνεται τέτοια ηδονή όταν τρώει σουβλάκι-κοκορέτσι-γουρνοπούλα-τζατζίκι-πίτες-μπουγάτσες και αλλά περίεργα για τους αλλοδαπούς που ισοδυναμεί με εξωσωματική εμπειρία
δ) Μιλάει μια γλώσσα η οποία διαθέτει τη λέξη “φιλότιμο”
ε) Απολαμβάνει περισσότερο Ελληνικές ταινίες που γυρίστηκαν 40 και βάλε χρόνια πριν παρά σύγχρονες
ζ) Έχει ως κύριο τρόπο συναναστροφής με τους γύρω του τον καφέ (ακόμα και στις 10 το βράδυ) σε κατά προτίμηση ανοιχτούς χώρους…
Με λίγα λόγια, Έλληνας είναι όποιος απολαμβάνει να μετέχει της Ελληνικής κουλτούρας, ανεξάρτητα από το που γεννήθηκε, τι γλώσσα μιλάει, και τι θρήσκευμα έχει.
Πολύ όμορφη ανάρτηση πάντως!
Ελληνας ειναι αυτος που καθεται 3 ωρες σε μια καφετερια για να πιει στιγμιαιο καφε :-)
Ωραια παραδειγματα Θαναση, απορω που τα ξετρυπωνεις μερικα. καμμια γυναικα δεν υπαρχει? (υπαρχει αλλα την εβαλες σε φωτο)
Δεν κατάλαβα καλά την ανάρτηση. Πάντως έχουμε μάθει πολύ καλά στην τηλεοπτική μας κοινωνία, να αποδεχ΄μαστε μόνο τους μεταγραφέντες με βραβεία κι όχι τους καθημερινούς μετανάστες. όταν ο μετανάστης είναι επώνυμος, γκολτσής κλπ είναι αποδεκτός, όλοι οι άλλοι αποβράσματα :(((
Μπιθικωτσης= κωλος ωραιος.(Αρβανιτικα)
Μμιθιγκουρας=κωλος κοτρωνα.(Κολοκοτρωνης,αρβανιτικα)
φουστανελλα=παραδοσιακη Αλβανικη φορεσια.(πηγη.Ηλιας Πετροπουλος.)
“αλλο πραγμα η Ελλαδα
αλλο οι Ελληνες.!”
Για να μάθετε:
Σερβιτόρε,
ακριβολογώντας ο Γιαννάκης όντως δεν είναι Έλληνας. Ή μήπως όχι; Ορίζουμε υποκειμενικά το έθνος: είμαι ό,τι θέλω να είμαι. Τα αντικειμενικά στοιχεία, όπως θρήσκευμα ή γλώσσα, έχουν συνήθως μια στατιστική σχέση με την υποκειμενική απόφαση, ιδίως στην δικιά μας μεριά του κόσμου, αλλά δεν την καθορίζουν. Ένας τέτοιος υποκειμενικός ορισμός όμως αφήνει εκτός, πλην του Γιαννάκη, τους αναρχικούς ή τον Βασίλη Ραφαηλίδη ή όσους είναι παράφρονες κ.λπ. Ανθρώπους δηλαδή στους οποίους συντρέχουν τα συνήθη αντικειμενικά στοιχεία. Σκεφτόμουν λοιπόν, είναι θεμιτό να πούμε ότι όλοι αυτοί δεν είναι Έλληνες; Ασφαλώς αν ερωτώντο, θα έλεγαν όχι, όλοι μας όμως τους αντιμετωπίζουμε ως τέτοιους στην καθημερινή μας ζωή.
ΣΓ,
ο αγαπημένος μου είναι ο Μίστερ Πάνος!
Δείμε,
Χαχα, θα σε αφήσω στην ίδια τάξη! :-) Δεν υπάρχει κάτι να καταλάβουμε, ίσως όμως για να νοιώσουμε.
Κώστα και Τάκη, αυτά τα “ξέρεις ότι είσαι Έλληνας όταν” δεν μου πολυαρέσουν, να πω την αλήθεια. Τέτοια κάνουν όλοι οι λαοί και συνήθως δεν είναι καν αυτοσαρκαστικά.
Ελληνική οικογένεια
Θανάση,
Αντικειμενικά (πέραν δηλ. του αυτοπροσδιορισμού του καθενός) μπορούμε πιστεύω να διακρίνουμε δύο επίπεδα. Αυτό της ουσίας (ποιος δηλ. μπορεί ή πρέπει να θεωρείται Έλληνας) και αυτό της υπηκοότητας. Ως προς το πρώτο, κατα τη γνώμη μου είναι Έλληνας όποιος έχει περάσει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και σχολικής του ηλικίας. Δεν παίζει δηλ. ρόλο ο τόπος ή η χώρα γέννησής του ή η καταγωγή των γονιών του. Αφού έχει περάσει εδώ την κρίσιμη παιδική και εφηβική ηλικία, είναι πλέον φορέας του τρόπου ζωής της εν λόγω χώρας, για τον οποίο κάνει λόγο και ο Κώστας. Αν εσύ για κάποιο λόγο πάρεις τον Γιαννάκη στην ηλικία που είναι τώρα και φύγετε π.χ. στη Ρωσία, μάλλον ρωσική ιδιοσυγκρασία θα διαμορφώσει μεγαλώνοντας.
Ως προς το δεύτερο, ένας μετανάστης ο οποίος έχει ζήσει και εργαστεί 7-10 χρόνια στην Ελλάδα και έχει ενταχθεί στην ζωή και την πραγματικότητά της, δικαιούται σίγουρα υπηκοότητας.
Δηλαδή αν δεν έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα δεν κάνει να λέγεται Έλληνας;
Αθανάσιε.
ο Θεόδωρος με έπιασε. Αυτά που εγώ περιέγραψα δεν τα ανέφερα καθόλου με σαρκασμό, αλλά με αγάπη. Είναι τα πράγματα που μου έλλειψαν στην ξενιτιά, που μου υπενθυμίζουν ότι όσο εγκληματισμένος και να είμαι στην καινούργια μου πατρίδα δεν είμαι ωστόσο Αμερικάνος. Για μένα αυτά που οριοθετούν τον Έλληνα είναι τα πράγματα που του λείπουν όταν δεν είναι στην Ελλάδα, και τα οποία κανείς μη Έλλην δε μπορεί να καταλάβει γιατί διάολο του λείπουν (π.χ. γιατί με τόσες επιλογές-Starbucks, Dunkin Donuts, IHOP-παραπονιέται που δεν μπορεί να αγοράσει φραπέ και μπουγάτσα).
Θανάση,
«Δηλαδή αν δεν έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα δεν κάνει να λέγεται Έλληνας;»
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν νομίζω δύο κυρίως ομάδες: τα παιδιά Ελλήνων μεταναστών στο εξωτερικό και οι ξένοι που μεταναστεύουν σε κάπως μεγάλη ηλικία στην Ελλάδα. Πολλά από τα πρώτα αυτοπροσδιορίζονται ίσως ως ελληνόπουλα, και μπορούμε αν θέλουμε να τα χαρακτηρίσουμε κι εμείς έτσι. Στην πράξη όμως, όσο κι αν κάποιες ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού προσπαθούν να συντηρήσουν ότι αντιλαμβάνονται ως «ελληνικότητα», η επίδραση του ξένου περιβάλλοντος στα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε αυτό είναι κυρίαρχη. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε, αν θέλουμε τα εθνωνύμια να έχουν μια ακρίβεια και ένα περιεχόμενο. Σίγουρα πάντως μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε τις «ελληνικές ρίζες».
Όσον αφορά τους ξένους που μεταναστεύουν σε κάπως μεγάλη ηλικία στην Ελλάδα, μπορεί σίγουρα πολλοί από αυτούς να νιώθουν τη χώρα μας ως δεύτερη πατρίδα τους. Δεν σημαίνει όμως ότι έχουν σβήσει μέσα τους και την πρώτη. Δε θα ήταν τότε εγωιστικό να την αγνοήσουμε κι εμείς χαρακτηρίζοντάς τους μόνον Έλληνες;
Αν ήμουν πολιτικός “με όραμα” θα έλεγα ότι Έλληνας είναι ο της ημετέρας… μαλακίας μετέχων. Αν ήμουν αριστερός με πολλά πτυχία αεργίας θα έλεγα ότι η προσπάθεια απόδοσης ορισμού του Έλληνα αποτελεί μια ένδειξη ψυχοπαθολογικής καταστάσεως του υποκειμένου, το οποίο ελλείψει ερωτικής διαθέσεως αυτό-ικανοποιείται με εθνικές ονειρώξεις, οι οποίες με τη σειρά τους ενισχύουν τη δυναμική των φασιστικών ιδεολογιών, οι οποίες εκμεταλλευόμενες από…. κλπ κλπ… Αν, αντιθέτως, ήμουν εκπρόσωπος της λαϊκής δεξιάς («δεξάς», για να θυμηθούμε τον Σημίτη) θα έλεγα ότι Έλληνας είναι -εκτός από εμένα- το σόι μου, το οποίο σε ευθεία γραμμή, αν το πάρεις, φτάνει κατευθείαν στον Αριστοτέλη, ο οποίος όταν μιλούσε για τη Λογική, οι άλλοι ήταν πάνω στα δέντρα. (καμιά φορά έπεφταν κιόλας) κλπ κλπ. Αν ήμουν κεντρωο-κάτι θα πρότεινα να μιλήσουμε καλύτερα για οικονομικά θέματα διότι δεν έχει σημασία ποιος παράγει τον πλούτο, αλλά η αύξηση του ΑΕΠ καθαυτή, η οποία δεν ευθύνεται αυτή βεβαίως για τις διαπιστούμενες κοινωνικές, περιφερειακές κλπ ανισότητες, αλλά το ίδιο το άτομον, που δύναται να δρα ελευθέρως ως οικονομική οντότητα μέσα στο οικονομικό περιβάλλον κλπ κλπ. Αν ήμουν κομμουνιστής (δηλ. ήμουν συνδρομητής του Ριζοσπάστη) θα έλεγα ότι ο ιμπεριαλιστικός καπιταλισμός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι που σφαγιάζει τους άμοιρους λαούς, οι οποίοι για να αντισταθούν, εκτός απ’ το να περιφρουρούν τις πορείες τους, θα πρέπει να ανανεώνουν το είδος των Ελλήνων κομμουνιστών γεννώντας τουλάχιστον ίσο αριθμό θνησκόντων ΕΛΑΣιτών. Αν ήμουν αφρικανός που ζω στην Ελλάδα, θα έλεγα ότι Έλληνας δεν είναι αυτός που έχει τουλάχιστον λευκό δέρμα, αλλά αυτός που αισθάνεται τέτοιος (δηλαδή Έλληνας), κάτι το οποίο δυστυχώς όμως δεν αποδεικνύεται με ιατρικές εξετάσεις (πώς να διαπιστωθεί η «αίσθηση» του Έλληνος, με καρδιογράφημα;). Αν ήμουν Αλβανός και δη αριστούχος μαθητής και σήκωνα την ελληνική σημαία στην εθνική παρέλαση και το είχαν πάρει πρέφα τα ΜΜΕ και με είχαν κάνει ήρωα κλπ κλπ ποιος τη χάρη μου…! Θα μου απέδιδαν πάραυτα την ελληνική υπηκοότητα σύσσωμοι οι τηλεοπτικοί αστέρες, οπότε θα τελείωνε εδώ η συζήτηση περί της ελληνικής ταυτότητας (τι με νοιάζει ποιος είναι Έλλην;). Αν ήμουν χριστιανός θα έλεγα Έλληνες μόνο οι χριστιανοί, αν ήμουν μουσουλμάνος γιατί όχι και οι μουσουλμάνοι, αν ήμουν εβραίος θα έψαχνα παράλληλα με την ελληνική ταυτότητα, το χρυσό δόντι της γιαγιάς μου που το πήραν οι Ναζί κλπ κλπ. Αν ήμουν οικολόγος πολύ περισσότερο θα με ενδιέφερε να είναι η Ελλάδα πράσινη παρά να κατοικείται από Έλληνες (όποιοι κι αν είναι αυτοί, αρκεί βέβαια να ανακυκλώνουν και τα χνώτα τους).
Αν λοιπόν μετά από όλα αυτά ήμουν Έλληνας θα σας απαντούσα και στο ερώτημα του ποιος είναι Έλληνας τελικά. Δυστυχώς, όμως, είμαι βάρβαρος…!
Θόδωρε,
“Στην πράξη όμως, όσο κι αν κάποιες ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού προσπαθούν να συντηρήσουν ότι αντιλαμβάνονται ως «ελληνικότητα», η επίδραση του ξένου περιβάλλοντος στα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε αυτό είναι κυρίαρχη. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε, αν θέλουμε τα εθνωνύμια να έχουν μια ακρίβεια και ένα περιεχόμενο. Σίγουρα πάντως μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε τις «ελληνικές ρίζες».”
Με “ελληνικές ρίζες” ο Καβάφης λοιπόν; Τόσους αιώνες των Ελλήνων οι κοινότητες φτειάχνουν άτομα με ελληνικές ρίζες;
Ελλήσποντε,
“Αν ήμουν οικολόγος πολύ περισσότερο θα με ενδιέφερε να είναι η Ελλάδα πράσινη παρά να κατοικείται από Έλληνες (όποιοι κι αν είναι αυτοί, αρκεί βέβαια να ανακυκλώνουν και τα χνώτα τους).”
Χαχα, καλό!
Θανάση,
«Με “ελληνικές ρίζες” ο Καβάφης λοιπόν; Τόσους αιώνες των Ελλήνων οι κοινότητες φτειάχνουν άτομα με ελληνικές ρίζες;»
Οκ, δεν διευκρίνησα ότι λέγοντας «ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού» εννοούσα τους αποδημήσαντες στον 20ο αιώνα (σε Αμερική, Γερμανία, Αυστραλία, κλπ.). Δεν εννοούσα τις εκτος νέου ελληνικού κράτους ιστορικές ελληνικές κοινότητες, οι οποίες μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις προϋπήρξαν στα εκάστοτε εδάφη τους από όσους τελικά τις υποσκέλισαν σε δημογραφικό επίπεδο. Νομίζω η διαφορά μεταξύ των δύο περιπτώσεων είναι προφανής, ακόμη κι αν σε κάποιες από τις ιστορικές κοινότητες, όπως π.χ. στην Καλαβρία, δεν υπάρχει πλέον ιδιαιτέρως περισσότερη ελληνικότητα από ότι σε παιδιά ή εγγόνια σύγχρονων Gastarbeiter…
Αλλά η Ιστορία δεν τελείωσε ούτε η ελληνική Διασπορά πάγωσε στον χρόνο: νέες κοινότητες δημιουργούνται, παλιές αργοπεθαίνουν, αλλά η παραγωγή “ελληνικότητας” δεν σταματά. Εκτός αν θεωρείς πάλι “με ελληνικές ρίζες” τον Γκάλη και τόσα άλλα παραδείγματα.
Δεν φορτίζω τις «ελληνικές ρίζες» απαξιωτικά, απλά περιγράφουν νομίζω με ακρίβεια μια πραγματικότητα. Θεωρείς δηλαδή ότι η σχέση π.χ. του Μάικλ Δουκάκης με την Ελλάδα πρέπει να περιγραφεί αλλιώς; Ο Γκάλης φυσικά ανήκει κι αυτός στην εν λόγω κατηγορία (και μπάσκετ στην Αμερική έμαθε, αν θυμάμαι καλά), απλώς κάποια στιγμή ήρθε μόνιμα στην Ελλάδα και ενίσχυσε τον δεσμό του με τη χώρα των «ριζών» του.
Επίσης, στον αρχικό ορισμό ελληνικότητας που διατύπωσα («όποιος έχει περάσει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και σχολικής του ηλικίας»), όπου «Ελλάδα» μπορούμε βεβαίως να εννοήσουμε και την Κύπρο ή όποια άλλη ελληνική κοινότητα στον κόσμο διατηρεί μια δυναμική ιδιοπροσωπία, συνυπάρχει δηλ. αρμονικά με το ξένο περιβάλλον χωρίς να καταπίνεται από αυτό. Διατηρώ πολλές επιφυλάξεις αν κάτι τέτοιο ισχύει για τους απογόνους των αποδήμων του 20ου αιώνα.
Το κείμενο αποτελεί απόρροια της ιστορίας που έχεις μάθει και αποκρυσταλλώθηκε επί Μεταξά. Για πολλούς έλληνες του 1930 οι εβραίοι ήταν περισσότερο έλληνες από τους πρόσφυγες που μόλις είχαν φτάσει, (μέχρι και στο Κοινοβούλιο λέχθηκε κάτι τέτοιο χωρίς να προκαλέσει αντιδράσεις).
Στην Παλαιά Βουλή υπάρχει αγαλματίδιο που ονομάζεται “Συμφιλίωση Ελληνα και Γκέκα”. Αρα στην θεωρία θα έπρεπε να είχε συμπεριλάβει στην λίστα και πόντιους και αρβανίνιτες και γκέκηδες και και και
Από μόνη της η επιλογή των συγκεκριμένων ατόμων προδίδει το προσωπικό σου bias για το τι είναι ο mainstream ελληνας.
Αμπραβανέλ,
σταμάτα να είσαι γκρινιάρης, να κάνης ρυτίδες και να επιδεικνύης κακοπιστία και επιθετικότητα. Αν θεωρής τον κατάλογό μου λειψό, λες και ώφειλε να είναι επιστημονική διατριβή, υπόδειξέ μας τι λείπει και δώσε μας παραδείγματα. Για να μάθουμε και μεις πώς διδασκόταν η Ιστορία και προ Μεταξά.
Θανάση,
ο αγαπημένος μου είναι ο Χατζημαρκάκης! Ο Χατζημαρκάκης είναι για μένα ζωντανή απόδειξη Ομογενή που δεν ξεχνάει τις ρίζες του, αλλά δεν αναλώνεται και στο γκέτο του.
Πάντως τρέφω και κρυφές ελπίδες για τον επόμενό μας συνΙστολόγο (Γιαννάκη), κατά προτίμηση μετά την επιτυχημένη ολοκλήρωση της Α’ Δημοτικού. Χαχα, στην αρχή νόμιζα ήταν ο Π. Γιαννάκης, αλλά μετά ακολούθησα το link στο εκπληκτικό βίντεο. Να τον χαίρεσαι! :D
Τα επιτεύγματα του γραπτού λόγου – καταλαβαίνω γιατί θεώρησες οτι είμαι επιθετικός αλλά ίσως ήταν κακή επιλογή λέξεων εκ μέρους μου.
Δεν θεωρώ οτι έκανες κάτι “κακό”, απλώς έκανα μια καθαρά κοινωνιολογική παρατήρηση για το πως η συγκεκριμένη ανάρτηση speaks for a συγκεκριμένη ηλικία και συγκεκριμένη κρατική πολιτική. Το bias δεν το είπα αρνητικά, είναι έμφυτο σε κάθε άνθρωπο λόγω των διδαχών του περιβάλλοντος.
Για το πως διδασκόνταν η ιστορία προ Μεταξά δεν γνωρίζω – δεν είμαι και τόσο γέρος. Αλλά ενδεικτικά είναι τα έργα της, πιστοποιημένης 100% ελληνίδας, Πηνελόπη Δέλτα.
Σ’ έναν κόσμο όπου τα κρατικά μορφώματα έχουν εξαϋλωθεί και δεν εξυπηρετούν πια τις σύγχρονες κοινωνικο-οικονομικές ανάγκες των Ατόμων, οι έννοιες περί έθνους και φυλής, περί πολιτιστικής ταυτότητας κλπ έχουν ιστορική πλέον σημασία, περιγράφοντας με διάχυτη νοσταλγία και συναισθηματικότητα ιστορικές διαδρομές μιας ανύπαρκτης πλέον κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνικότητα αποδεσμευμένη από τα δεσμά της κρατικής εξουσίας έχει την ευκαιρία είτε να αναδειχθεί ως εναλλακτική πρόταση του «Ζην» είτε να χαθεί οριστικά μες στην παραζάλη της ατέρμονης κινητικότητας αναλώσιμων αγαθών, λαών και ιδεών.
Όσον αφορά την επίδραση του περιβάλλοντος, πόσο Ελληνίδα είναι σήμερα η εγγονή του Κολοκοτρώνη που μολονότι ζει στο Κολωνάκι (στο κέντρο των ελληνικότατων υποτίθεται Αθηνών), αφιονίζεται με Sex and the city, τρώει σούσι, γουστάρει Μαντόνα και κάνει εμετό όταν ακούει για γιδοβοσκούς του 21;
Η λύση δεν είναι ούτε κλειστά σύνορα, ούτε κλειστά μπούτια…
Ο «Χυλός» θα μας πνίξει…
Κενσάι, ευχαριστώ! :-)
Αμπραβανέλ,
καλώς, παρεξήγησα λοιπόν, δεν είναι η πρώτη φορά και μάλλον δεν θα είναι και η τελευταία στο δίκτυο. Τώρα που το ξεκαθαρίσαμε, ας σε χρησιμοποιήσουμε κιόλας: :-)
Έβαλα τον Κωνσταντίνη όχι ατομικά, αλλά ας πούμε θεσμικά, υπό την έννοια ότι υποθέτω ότι οι Έλληνες Εβραίοι, ειδικά οι Σεφαραδίτες, έχουν περάσει μια πολύπλοκη διαδικασία εθνογένεσης, εθνοκαθαρισμού, εθνοθανάτου και δεν συμμαζεύεται, με συγγενείς στις ΗΠΑ ή στο Ισραήλ, με παππούδες Οθωμανούς κ.λπ. Μπορείς να μας διαφωτίσης σχετικά;
Αυτό με το αγαλματίδιο δεν το ήξερα, υποπτεύομαι όμως ότι αφορά Έλληνα-Αλβανό. Ή όχι;
Αμπραβανέλ,
Γκέγκηδες είναι οι Αλβανοί βορείως του Γενούσου, αλλά φαντάζομαι παίζει κάποια ορολογική ποικιλία [θυμάμαι πάντα μια σκηνή από τον Καπετάν Μιχάλη, όταν μια Κρητικοπούλα βλέπει τους Ελλαδίτες αντάρτες που μόλις έφτασαν με καΐκι στην παραλία για βοήθεια της εξέγερσης και αναφωνεί: -Ένας Λιάπης!]. Η υπόθεσή μου, εντελώς μαντεία όμως, είναι μήπως το αγαλματίδιο προέρχεται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν κυκλοφορούσε ένα σχέδιο ελληνοαλβανικής προσέγγισης, οπότε η ερμηνεία του είναι η εξής: οι Τόσκηδες είναι αδέρφια μας και είναι βασικά Έλληνες, απλά δεν το ξέρουν ακόμα, οι δε Γκέκηδες είναι τα ξαδέρφια μας, υπήρξαν λίγο Τουρκαλβανοί εδώ που τα λέμε, αλλά τώρα συμφιλιωνόμαστε.
Εμ, καμπόσοι ήταν Έλληνες κα πριν την Επανάσταση εδώ που τα λέμε, γιατί αλλιώς δεν θα υπήρχε κανείς για να την κάνη!
Παράλληλη είναι και η περίπτωση των Καθολικών στις Κυκλάδες.
Δεν αμφιβάλλω, απλώς στον πόλεμο συνήθως ισχύει ο μη μεθ’ ημών καθ’ ημών και έτσι εισπράχθηκε πιθανώς.
Τότε γιατί η οργάνωση σε κοινότητες με την μορφή ΝΠΔΔ και το χωριστό εκλογικό καθεστώς; Εμένα για privilegium odiosum μου μοιάζει.
Ω ναι.
Ελλήσποντε, δεν σε κατανοώ απολύτως.
Προφήτες της εξαφάνισης του έθνους εμφανίστηκαν αρκετοί, όλοι τους όμως απεδείχθησαν γάιδαροι.
Ξέρω γω, όσο θέλει μάλλον.
Γκέκας νομίζω οτι είναι sub-tribe των αρβανίτων αλλά δεν είμαι σίγουρος. Ταύτιση αρβανίτη με αλβανό είναι λανθασμένη – είναι σαν να λέμε οτι οι πρόγονοι μας ήταν πίθηκοι ενώ οι πίθηκοι και οι homo sapiens είναι το ίδιο “εξελιγμένοι”.
Ο εθνοκαθορισμός των ελληνων εβραίων είναι μάλλον αρκετά απλός – οι παλαιοελλαδίτες (αυτοί που επέζησαν της Επανάστασης του 1821, ουσιαστικά η κοινότητα της Χαλκίδας γιατί αποδώθηκε στην Ελλάδα μετά την ίδρυση του κράτους) ακολούθησαν την ίδια πορεία με το υπόλοιπο έθνος. “Εγιναν” έλληνες, έτσι πως “έγιναν” έλληνες οι ρωμιοί, οι γκέκηδες, οι αρβανίτες κτλ κτλ
Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για πολλές κοινότητες της Νέας Ελλάδας (post-1912) όπως αυτή των Ιωαννίνων που υιοθέτησε πλήρως το νέο κράτος και μάλιστα με πάθος. Αλλωστε παρά την σύγχρονη παραφιλολογία ότι οι εβραίοι ήταν εθνικά τούρκοι και αγαπούσαν ο ένας τον άλλο, δεν ήταν παρά φιλήσυχοι πολίτες και ακριβώς με την ίδια διάθεση έγιναν φιλήσυχοι πολίτες και επί Ελλάδας. Η ίδια η επίσημη Ελλάδα τότε δεν αμφισβήτησε ποτέ τους νέους υπηκόους και ούτε τους είδε με την καχυποψία με την οποία έβλεπε τους μουσουλμάνους τούρκους, τους τσάμηδες, τους σλαβόφωνους, τους βούλγαρους κτλ
Η μόνη διαφορά ήταν η Θεσσαλονίκη η οποία ήταν μια εβραϊκή πόλη με μια διαφορετική νοοτροπία αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.
Αλλά ακόμα και για αυτούς κυρίαρχο ρόλο έπαιξε ο Μεταξάς ο οποίος τους “επέτρεψε” να αποδείξουν την φιλοπατρία τους και πάταξε τον ακραίο αντισημιτισμό που είχε υιοθετήσει ο Βενιζέλος. Ακριβώς για αυτό το λόγο στο Β’ΠΠ είχαμε μια τόσο ενθουσιώδη συμμετοχή στην κινητοποίηση, (που δεν συνδέονταν προφανώς με κάποια πάλη ενάντια σε φασισμό και λοιπές βλακείες), ακόμα και ελληνοεβραίων που πλεον ζούσαν εκτός Ελλάδος. Αντιθέτως προσλήφθηκε ως μια ευκαιρία να αποδείξουν το πόσο έλληνες είναι.
Είναι ενδεικτικό οτι τα τραγούδια του Ολοκαυτώματος είναι στα λαντίνο όσο είσαι Ελλάδα, αλλά είναι στα ελληνικά όταν βρίσκονται στο Αουσβιτς ενώ οι ελληνοεβραίοι αποδεικνύονται η πιο συνεκτική εθνική ομάδα εβραίων, (οι ιστορία του Primo Levi είναι ενδεικτική).
Κάποια στιγμή θα γράψω ένα άρθρο γιατί τα σχόλια δεν αποτελούν τον κατάλληλο χώρο για μια τόσο μεγάλη συζήτηση όπου πρώτα πρέπει να αναφέρεις ορισμένα βασικά γεγονότα.
H έννοια “έλληνας” και το “ελληνικό έθνος” ήταν ένα work in progress μέχρι τον Μεταξά. Δεν υπήρχε μια ταυτότητα μια μικρής ή μεγάλης ομάδας που υιοθέτησαν οι αρβανίτες κτλ αλλά η ελληνική ταυτότητα ήταν το αποτέλεσμα όλων αυτών των ταυτοτήτων μαζί και δυναμικά διαμορφωμένη από την εκάστοτε πολιτική συνθήκη. Προφανώς και υπήρχε κάποια συνείδηση αλλά όχι απαραίτητα εθνική με την σύγχρονη έννοια.
H οργάνωση σε κοινότητες ως ΝΠΔΔ υπήρξε το αποτέλεσμα της προσπάθειας ενσωμάτωσης της κοινότητας της Θεσσαλονίκης με τους δυνατόν ευνοϊκότερους όρους ώστε να αποδεχθεί την ελληνική κυριαρχία στην Θεσσαλονίκη, (μιας πόλης πιο εξελιγμένης από την Αθήνα και η οποία ήταν η πλεον εβραϊκή πόλη στον κόσμο όχι λόγω μεγέθους αλλά λόγω της πλήρους κοινωνικής διαστρωμάτωσης της εβραϊκής πλειοψηφίας).
Τα ξεχωριστά εκλογικά τμήματα υπήρξαν μια προσπάθεια του βενιζελικού καθεστώτος να μειώσει την επιρροή των εβραϊκών ψήφων στην Θεσσαλονίκη γιατί σταθερά ψήφιζαν κατά 60% Λαικό Κόμμα και 30% ΚΚΕ, (στις διάφορες μορφές των). Ουσιαστικά υπήρξε ένα λαϊκιστικό μέτρο που προσπαθούσε να βρει αποδιοπομπαίους τράγους για την πανελλαδική ήττα του Βενιζέλου το 1920, φορτώνοντας την στην “αλλοεθνή ψήφο” χωρίς όμως στην συγκεκριμένη περίπτωση να έχει παίξει το πιο παραμικρό ρόλο.
Πάντως επιμένω στο ότι η καχυποψία του επίσημου κράτους ήταν εξαιρετικά περιορισμένη ακριβώς λόγω του πραγματισμού του.
Αμπραβανέλ,
Γιατί; Μέχρι και σήμερα είναι και θα εξακολουθή να είναι όπως καθετί ζωντανό. Ο terminus ante quem όμως δεν είναι το 1830 ούτε το 1800, έλεος, ανάγεται πολλούς αιώνες πιο πριν. Και αυτό δεν επηρεάζεται από τον ενοφθαλμισμό και άλλων συνιστωσών καθ’ οδόν, κάτι σαν τον ΣΥΡΙΖΑ, που όσο πιο πολύχρωμο ποτάμι είναι, τόσο πιο αριστερός νοιώθει. :-)
Αλτ. Η ισραηλιτική νομοθεσία είναι βασικά ο Ν. 2456/1920. Δεν ξέρω αν περιείχε και κατηργημένες εκλογικές διατάξεις, αλλά τουλάχιστον το στρίμωγμα σε ΝΠΔΔ δεν είναι βενιζελικό.
[άρ. 21 Ν. 2456/1920: Αι ποινικαί διατάξεις και αι αστικαί συνέπειαι αυτών, ως και η διαδικασία του νόμου περί αθεμίτου συναγωνισμού, εφαρμόζονται κατά των πωλούντων δολίως ως “κασέρ” τρόφιμα ή ποτά μη όντα τοιαύτα, τη αιτήσει του Αρχιραββίνου ή του Προέδρου της Κοινότητος] :-)
Ζωντανό είναι αλλά αν δεις το τι σήμαινε έλληνας το 1890, το 1910, τον 1930 θα βρεις σημαντικές διαφορές αλλά από το 1950 μέχρι σήμερα έχει παραμείνει ουσιαστικά σταθερή. Τώρα ξανα αλλάζει με την συμβίωση μικρών παιδιών στα δημοτικά αλλά θα πάρει τουλάχιστον μια γενιά.
Το στρίμωγμα σε ΝΠΔΔ δεν είναι “στρίμωγμα” αλλά ευνοϊκή ρύθμιση. Ψηφίστηκε το 1920 αλλά ξεκίνησε επί Βενιζέλου – εντάσσεται στην γενικότερη φιλοεβραϊκή πολιτική που είχε μέχρι το 1922 – η Ελλάδα μάλιστα είχε προσπαθήσει να πλησιάσει κάθε συνιστώσα και είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που endorsed officially τον σιωνισμό που ήταν τότε μια μικρή μειονότητα μέσα στην κοινότητα. Τα ξεχωριστά εκλογικά τμήματα κτλ είναι άλλη ιστορία και συνέβησαν όταν άλλαξε αυτή η πολιτική με την άφιξη των προσφύγων. Εκλογικές διατάξεις είχε την τριετή αναστολή της υποχρεωτικής στράτευσης χωρίς την αναστολή των πολιτικών δικαιωμάτων – τα υπόλοιπα ήταν αφορούσαν την κοινοτική οργάνωση, την ισχύ της λαντίνο ως επίσημης γλώσσας (πχ διατήρηση των λογιστικών βιβλίων στα λαντίνο), ατέλεια των αζύμων του Πέσσαχ.
Privilegium odiosum, επιμένω. Λίγο δόλωμα και πολύ αγκίστρι. Ποιος βγήκε τελικά χαμένος;
Χαμένος κανείς – η θέση ως ΝΠΔΔ σίγουρα είναι κάτι θετικό σήμερα αφού προστατεύει από τις υπερβολές την ελληνοεβραική κοινότητα.
Το κομμάτι είναι από τον Primo Levi, από τους σημαντικότερους ιταλούς συγγραφείς και o ίδιος επιζώντας:
Στο ξαναείπα: είναι απίστευτα αποκαλυπτικό οτι οι ισπανόφωνοι τραγουδούσαν ελληνικά τραγούδια στο Αουσβιτς, ενώ λαντίνο εδώ.
ενδιαφερον. παντως λαΔινο μιλανε, οχι λαντινο :-)
Παρεπιμπτοντως μουχουν πει οτι στοι Ισραηλ τους Ελληνες σεφαρδιτες τους λεγανε Σαλονικη και ηταν περιπου συνωνυμο του λιμενεργατη καποια εποχη.
Σπανιόλ βασικά τα έλεγαν στην οικογένεια μου – Νον αβλα σπανιόλ, νο ες τζιδιό.
Το τυπικό επάγγελμα των σαλονικιών ήταν η θάλασσα, περίπου το 50% ήταν ψαράδες, χαμάληδες και βαρκάρηδες, (οι ιστορίες οτι το λιμάνι έκλεινε Σάββατο, οι χριστιανοί μιλούσαν σπανιόλικα κτλ κτλ)
Μέχρι το ’32 το Εβραικό Πρακτορείο, (που αναλαμβάνει την μετανάστευση στο Ισραήλ για το σιωνιστικό κίνημα), ουσιαστικά αποτυγχάνει να προσελκύσει μετανάστες από την Θεσσαλονίκη οι οποίοι θεωρούσαν αντίθετα οτι οι παλαιστίνιοι εβραίοι έπρεπε να έρθουν εδώ. Η αντισημιτική πολιτική του Βενιζέλου, (το Κάμπελ ήταν ουσιαστικά ένα βενιζελικό και προσφυγικό πογκρόμ) οδηγεί όμως μετά το Κάμπελ χιλιάδες εβραίους να εγκαταλείψουν την πόλη. Τότε το Εβραικό Πρακτορείο καταφέρνει να φέρει μια μαζική ομάδα σαλονικιών λιμενεργατών οι οποίοι οργανώνουν το εβραϊκό λιμάνι της Χάϊφας, (το οποίο σαν γεγονός αποτελεί σημαντική καμπή αφού επιτρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί οικονομικά το Γισούβ, η εβραϊκή παροικία στην Παλαιστίνη – μέχρι τότε ήταν “όμηροι” των αράβων λιμενεργατών αλλά οι σαλονικιοί όχι μόνο τους συναγωνίζονται αλλά τους αντικαθιστούν αφού εκσυγχρονίζουν τα λιμάνια. Το ξέρω οτι ακούγεται ιδιαίτερα ιδανικό αλλά ο SG επιβεβαιώνει την αποτύπωση του γεγονότος στον ισραηλινό ιδρυτικό μύθο.
μηπως ηταν κρητικοι και οχι σαλονικιοι? :-)
Ωραια πραγματα αυτα, σχετικα παρομοιες ιστοριες εχω ακουσει για την Κωνσταντινουπολη οτι οταν εφυγαν οι Ελληνες το 50 δεν ηξεραν ποιος θα οδηγησει τα πλοιαρια του Βοσπορου.
Ε στο τελος προσαρμοζεται ο κοσμος, ουδεις αναντικαταστατος. Αν και αν αργησει πολυ η προσαρμογη, μπορει να εχεις καταστροφικα φαινομενα.
Πολύ Ρασούλη ακούς…
λολ
Επιτρέψτε μου μια ασήμαντη και εκτός θέματος παρένθεση:
@Κώστας
η λέξη φιλότιμο υπάρχει και σε μία τουλάχιστον γλώσσα ακόμη, την ισπανική (μην το πούμε όμως στους έλληνες και πικραθούν, να μείνει μεταξύ μας)
εγκλιματισμένος με γιώτα (από το κλίμα κι όχι από το κλήμα ή το έγκλημα).
Συνεχίστε την ενδιαφέρουσα συζήτηση, παρακαλώ.
Μελάνη,
μαγειρεύω σουπιές σήμερα και σε είχα στον νου μου (και στα χέρια μου) :-) Πώς είναι το φιλότιμο στα ισπανικά;
Amor propio.
Αόρατη Μελάνη,
είδα αφότου πόσταρα ότι έγραψα εγκληματισμένος (λανθάνουσα γλώσσα αλήθεια λέγει?) όταν ήταν πλέον αργά, και περίμενα καζούρα. Δεν ξέρω αν οι υπόλοιποι δεν το είδαν, ή αν από καλοσύνη δεν σχολίασαν! :)
Για τη λέξη “φιλότιμο” δεν αμφιβάλλω ότι πιθανόν να υπάρχει σε άλλες γλώσσες. Άλλωστε ο ισχυρισμός μου ήταν ότι είσαι Έλληνας όχι αν ισχύουν ένα από τα παραπάνω, αλλά ένας σημαντικός αριθμός των παραπάνω ταυτόχρονα. Πάντως στα Αγγλικά δε νομίζω να υπάρχει λέξη (έσπαγα το κεφάλι μου να βρω και δε μπορούσα). Αν ξέρει ο SG για τα Γερμανικά ας μας πει.
αμορ προπιο το φιλοτιμο? δεν ειμαι σιγουρος οτι συμφωνω. Μου φαινεται ειναι πιο κοντα στην αυτοεκτιμηση, ακεραιοτητα κτλ Ισως κανω λαθος.
Στα γερμανικα δεν μου’ρχεται καμμια σχετικη λεξη να πω την αληθεια.
θαναση φτιαξε παιδι μου φιδε ή ρυζι με σουπια (την μελανη της βασικα) και εισαι τελειος καταλανος :-)
Κώστα, δεν αμφιβάλω ότι ξέρεις πώς γράφεται ο εγκλιματισμένος :-)
Ούτε νόμισα ότι ισχυρίστηκες ότι το φιλότιμο δεν υπάρχει σε άλλες γλώσσες. Κατάλαβα μια χαρά τι έλεγες.
Το σχόλιό μου είχε μάλλον χαρακτήρα χαβαλέ, παίρνοντας αφορμή απ’ αυτά που είπες.
SG, πήγαινε πες το σε κανέναν ισπανό που του θίξανε το amor propio, και θα σου πω εγώ αν είναι ή δεν είναι! :-D
Έχεις δίκιο βέβαια. Για την ακρίβεια, θα έλεγα ότι η έννοια του amor propio καλύπτει ένα μέρος της έννοιας φιλότιμο. Ταιριάζει όταν κάποιος θιχτεί ή πληγωθεί στο φιλότιμο, όχι όμως όταν πας να φέρεις κάποιον στο φιλότιμο για να κάνει κάτι. Επίσης δεν μπορείς να μεταφράσεις έτσι το επίθετο “φιλότιμος”.
(βλέπω πως η off topic αερολογία μου πήρε μεγάλες διαστάσεις!)
Θαναση
Για τη λεξη φιλότιμο, ακριβως στα αγγλικα δεν θα ελεγα οτι υπαρχει, αλλα οι αγγλοι χρησιμοποιουν τη λεξη ethos με αρκετα παρεμφερες νοημα.
Βεβαια στα λεξικα καποιοα θα βρει την ερμηνεια το ethos ως συνωνυμο της παραδοσης, κουλτούρας κλπ, αλλα εχω ακουσει γηγενεις αγγλους που τη χρησιμοποιουν αποδιδοντας της την εννοια φιλοτιμο, οπως τη λεμε καιεμεις.
Ελληνες είναι μόνο οι παλιαοελλαδίτες αρβανίτες κατά πρώτον και μετά οι άλλοι παλαιοελλαδίτες. Ολοι οι άλλοι είναι ξένοι πρόσφυγες τυρκόσποροι,σλάβοι τούρκοι,γύφτοι και ο,τι σκατά υπάρχουν αυτήν την στιγμή στην παλιά μας πατρίδα όπως την κατάντησαν με τους βρωμιάρηδες που μας μάζεψαν τα τελευταία εκατό χρόνια στον τόπο που έχυσαν το αίμα τους οι παππούδες μας.