Month: January 2011

Περί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IV

by

Μμμμ, πού είχαμε μείνει;

Α, ναι.

ε. Τι ισχύει προκειμένου περί μαθητών ή κηδεμόνων τους οι οποίοι έχουν εκδηλωθή υπέρ της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης σε άλλους τομείς του βίου τους (π.χ. θρησκευτικός γάμος, βάπτιση κ.λπ.);

Στην ως άνω διαδικασία είναι αληθές ότι εμφωλεύει ο κίνδυνος καταχρηστικών δηλώσεων απαλλαγής, υπό την έννοια ότι είναι πιθανόν και δυνατόν κάποιοι κηδεμόνες ή μαθητές να προβούν στην δήλωση απαλλαγής απλώς και μόνο επικαλούμενοι προσχηματικά λόγους θρησκευτικούς ή αθεϊστικούς, στη πραγματικότητα όμως για να εξυπηρετήσουν αλλότριους σκοπούς, π.χ. να μειωθή η επιβάρυνση των μαθητών της Γ΄ Λυκείου ενόψει Πανελληνίων Εξετάσεων. Ειδικώς θα προκαλή προβληματισμό μία παρόμοια δήλωση προερχόμενη από κηδεμόνες ή μαθητές οι οποίοι άλλως έχουν εκδηλώσει ή εκδηλώνουν σημεία θρησκευτικής ένταξης στον κοινωνικό τους βίο, π.χ. θρησκευτικός γάμος των κηδεμόνων, βάπτιση του μαθητή, συμμετοχή στον εκκλησιασμό εκ μέρους του μαθητή.

Πρέπει να παρατηρήσω ότι ο κίνδυνος αυτός είναι σύμφυτος με την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, η οποία δυσχερώς υπόκειται σε απόδειξη. Στο παράλληλο παράδειγμα του μαθήματος της Γυμναστικής απαιτείται προφανώς η συνυποβολή των σχετικών ιατρικών πιστοποιητικών, που θα δικαιολογούν την φυσική αδυναμία παρακολούθησης του μαθήματος, είναι ευνόητο όμως ότι κάτι παρόμοιο δεν ταιριάζει με την φύση του μαθήματος των Θρησκευτικών, καθώς τα προς απόδειξη πραγματικά περιστατικά ανάγονται στον εσωτερικό κόσμο του αιτούντος.

Read moreΠερί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IV

Διλήμματα αρετής

by

Ο γνωστός μύθος, όπως περιγράφεται στα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντος, λέει πως την περίοδο που ο Ηρακλής ήταν έφηβος, αποφάσισε αν θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο της Αρετής ή της Κακίας. Τον τρόπο με τον οποίο πήρε την συγκεκριμένη απόφαση περιγράφει ο Βάρναλης στην μετάφραση του Ξενοφώντα:

Λέγει δηλαδή για τον Ηρακλή όταν μετέβαινε από την παιδική ηλικία στην εφηβική, στην οποία πλέον οι νέοι αφού γίνονται αυτεξούσιοι φανερώνουν είτε αν θα ακολουθήσουν την οδό που οδηγεί μέσω της αρετής στη ζωή είτε την οδό της κακίας, αφού βγήκε σε ήσυχη τοποθεσία, κάθισε και απορούσε ποια από τις δυο οδούς να ακολουθήσει. Τότε του φάνηκε ότι τον πλησίασαν δύο γυναίκες επιβλητικές και όταν έφτασαν κοντά του η μία από αυτές του είπε:
“Σε βλέπω, Ηρακλή, να απορείς ποιο δρόμο να πάρεις στη ζωή σου. Εάν λοιπόν κάμεις εμένα φίλη σου, θα σε οδηγήσω στον πιο ευχάριστο και εύκολο δρόμο, και από τα ευχάριστα κανένα δεν θα υπάρξει που να μην το γευθείς, και θα περάσεις όλη σου τη ζωή χωρίς να δοκιμάσεις δυσκολίες.”. Και ο Ηρακλής, αφού τα άκουσε αυτά, “Γυναίκα,” είπε “ποιο είναι το όνομά σου;”. “Οι δικοί μου φίλοι” είπε “με ονομάζουν Ευδαιμονία, εκείνοι όμως που με μισούν με ονομάζουν Κακία.”
Εντωμεταξύ, η άλλη γυναίκα τον πλησίασε και του είπε: “Και εγώ ήρθα κοντά σου, Ηρακλή, επειδή ξέρω εκείνους που σε γέννησαν και εννόησα εντελώς την ευφυία σου στη μάθηση και από αυτά έχω την ελπίδα ότι, αν ακολουθήσεις τον δικό μου δρόμο, θα γίνεις πάρα πολύ καλός εργάτης των καλών και σεμνών έργων και εγώ θα αναδειχθώ πιο έντιμη και διαπρεπής με τις αγαθές πράξεις σου.”
Και η Κακία πήρε τον λόγο και είπε: “Καταλαβαίνεις, Ηρακλή, ότι η γυναίκα αυτή σου υπόσχεται δρόμο μακρό και δύσκολο για τις ευφροσύνες. Εγώ όμως θα σε οδηγήσω στην ευδαιμονία από δρόμο εύκολο και σύντομο.” Λέγεται, λοιπόν, ότι ο Ηρακλής επέλεξε την Αρετή και προτίμησε τους δικούς της μόχθους από τις πρόσκαιρες ηδονές της Κακίας.

Read moreΔιλήμματα αρετής

Περί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IΙΙ

by

Λέγαμε λοιπόν για το ποιο πρέπει να είναι το νόμιμο περιεχόμενο της δήλωσης απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών και είχα εκφραστή υπέρ της λύσης της αρνητικής δήλωσης.

Στο σημείο αυτό αποκλίνω από τις σκέψεις της υπ’ αριθμ. 77Α/2002 αποφάσεως της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, οι οποίες αξίζει να παρατεθούν στο σημείο αυτό:

Το αυτό συμβαίνει και με την υποχρεωτική δήλωση του θρησκεύματος που προβλέπεται ως αναγκαία προϋπόθεση για την απαλλαγή μαθητή από τα θρησκευτικά. Διότι τούτο, αφενός μεν θα αντέβαινε προς την αρνητική θρησκευτική ελευθερία τόσο των ενδιαφερόμενων μαθητών όσο και των γονέων και κηδεμόνων τους, αφετέρου θα προσέκρουε προς το ειδικότερο δικαίωμα των γονέων «όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσιν [των παιδιών τους], συμφώνως προς τα ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις» (άρ. 2 Πρώτου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ). Πράγματι, όπως παγίως ερμηνεύεται από τα δικαιοδοτικά όργανα του Στρασβούργου, το δικαίωμα αυτό αναφέρεται και στις γενικότερες κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις τις οποίες, πέραν των αμιγώς θρησκευτικών, οι γονείς ενδεχομένως ακολουθούν και, βάσει των οποίων, επιθυμούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους. Δεν είναι συνεπώς απαραίτητο να είναι άθεοι, ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, για να ζητήσουν την απαλλαγή των παιδιών τους από τα μάθημα των θρησκευτικών.

Read moreΠερί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IΙΙ

Περί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IΙ

by

Συνεχίζω την πραγμάτευση των ερωτημάτων από το σημείο όπου τα εγκατέλειψα μόνα και απαρηγόρητα την προηγούμενη φορά.

γ. Είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση του μαθήματος των Θρησκευτικών από όλους τους μαθητές;

Ακριβώς επειδή ο χαρακτήρας του μαθήματος των Θρησκευτικών είναι, επιτρέπεται να είναι και οφείλει να είναι ομολογιακός, και μάλιστα χριστιανικός ορθόδοξος, η παρακολούθησή του, η εξέταση σε αυτό και η βαθμολόγηση δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να επιβάλλεται σε μαθητές ετερόδοξους, ετερόθρησκους ή άθρησκους. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ευθεία και βάναυση προσβολή της θρησκευτικής τους συνείδησης και θα ισοδυναμούσε με κρατικό προσηλυτισμό εις βάρος των αδύναμων μειονοτικών (α)θρησκευτικών ομάδων. Από την άλλη μεριά πάλι, δεν αποκλείεται από το μάθημα των Θρησκευτικών μαθητής ή κηδεμόνας που δηλώνει ότι δεν ανήκει στην ορθόδοξη χριστιανική Εκκλησία μόνο εξ αυτού του λόγου, αλλά ασφαλώς του επιτρέπεται ελεύθερα να συμμετάσχη στο μάθημα, εφόσον το επιθυμεί. Και φυσικά, “οι [εξυπακούεται χριστιανοί] μαθητές είναι υποχρεωμένοι […] να παρακολουθούν το μάθημα των θρησκευτικών” (ΣτΕ 3356/1995, παρομοίως και η ΣτΕ 2176/1998).

Εξ αντιδιαστολής συνάγεται ότι όπου και όποτε το μάθημα των Θρησκευτικών απολλύει τον ομολογιακό του χαρακτήρα και διδάσκεται πλέον ως Ιστορία, Κοινωνιολογία, Ανθρωπολογία ή Φαινομενολογία του θρησκευτικού φαινομένου, δεν μπορεί να γίνεται λόγος περί απαλλαγής, διότι πλέον το μάθημα απευθύνεται στον μαθητή όχι ως μέλος μιας θρησκευτικής κοινότητας, αλλά ως γνωσιακό υποκείμενο. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι η συγγραφή των σχετικών εγχειριδίων από μία κατά το δυνατόν ουδέτερη επιστημονική οπτική γωνία και όχι εκκινώντας από την επικρατούσα θρησκεία.

Read moreΠερί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών IΙ

Περί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών I

by

[Θα δημοσιεύσω καναδυοτρία άρθρα σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών στην υποχρεωτική εκπαίδευση, τον υποχρεωτικό του χαρακτήρα, το δικαίωμα απαλλαγής από αυτό και άλλα τέτοια βαρετά. Όσα γράφω οφείλουν πάρα πολλά στο βιβλίο του Μαριάνου Καράση, Ομότιμου Καθηγητή Αστικού Δικαίου στο ΑΠΘ, Δίκαιο και Ορθόδοξη Θεολογία, με του οποίου τα πορίσματα γενικά συμφωνώ, καίτοι διαφέρουμε αρκετά τόσο στην αφετηρία όσο και στην διαδρομή. Για μια διαφορετική άποψη βλ. πρόχειρα αυτό το άρθρο του πασοκολόγου συνταγματολόγου Γ. Σωτηρέλη, Καθηγητή στην Νομική Αθηνών, ο οποίος έχει ασχοληθή και μονογραφικά με το θέμα].

Read moreΠερί της υποχρεωτικότητας του μαθήματος των Θρησκευτικών I

Είναι ο Σοσιαλισμός μια κακή ιδέα?

by

Το παρακάτω κείμενο επανεξετάζει τα επιχειρήματα που συνήθως προβάλλονται εναντίον του Σοσιαλισμού, μερικά από τα οποία παραθέτει ο ΣΓ στο κείμενό του “Είναι ο κομμουνισμός μια κακή ιδέα?“. Η επανεξέταση γίνεται υπό το πρίσμα της οργανωτικής θεωρίας και των εξελικτικών (evolutionary) οικονομικών. Χρησιμοποιώ τον όρο “Σοσιαλισμός” αντί για “Κομμουνισμός” διότι έχει σαφή ορισμό: Σοσιαλιστικό είναι το σύστημα στο οποίο το κράτος είναι ιδιοκτήτης του κεφαλαίου, δηλαδή των παραγώμενων από τον άνθρωπο παραγωγικών μέσων (κτήρια, μηχανήματα, λογισμικό, κ.ο.κ).

Η συνήθης λογική απόρριψης του σοσιαλισμού έχει ως εξής:
(α) Ο σοσιαλισμός προϋποθέτει και συνεπάγεται τον κεντρικό σχεδιασμό, δηλαδή την κατανομή των παραγωγικών πόρων μεταξύ εναλλακτικών δραστηριοτήτων από γραφειοκράτες. Αντίθετα, στον καπιταλισμό η κατανομή των πόρων (π.χ. το αν ένας αγρότης θα παράγει καπνό ή ελιές) γίνεται από τους ίδιους τους παραγωγούς με βάση τις σχετικές τιμές των αγαθών (την τιμή που πιάνει ο καπνός σε σχέση με τις ελιές) όπως αυτή διαμορφώνεται στην αγορά.

(β) Ο κεντρικός σχεδιασμός είναι υποδεέστερος του αγοραίου συστήματος οργάνωσης για δυο λόγους.

Read moreΕίναι ο Σοσιαλισμός μια κακή ιδέα?

Θα τα καταφερουμε

by

Ειμαι φυσει αισιοδοξος, μου το’χουν πει αρκετοι, για καλο ή για κακο. Και παλι, αυτες τις μερες αυτο που χρειαζομαστε ειναι νομιζω περισσοτερη αισιοδοξια και λιγοτερη γκρινια.

Πιστευω οτι θα τα καταφερουμε. Η Ελλαδα θα περασει το 2011 με αρκετο πονο, αλλα εως τα τελη τους ετους η χωρα θα εχει αρχισει μαλλον να ανακαμπτει. Η πιθανοτητα κοσμογονικων συμβαντων στο νεο ετος, οπως μιας (μερικης) στασης πληρωμων ή εξοδου απο το ευρω ειναι για μενα κατω απο 15% και 1% αντιστοιχως.

Read moreΘα τα καταφερουμε