Οικονομικα

Ακολουθεί μεταφρασμένη περίληψη εργασίας που συγγράψαμε με το συνάδελφο Γρηγόριο Λιβάνη, και η οποία πρόσφατα έγινε δεκτή για δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.

Το 2007 οι ΗΠΑ είχαν το υψηλότερο ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στον κόσμο. Βόρεια, το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο του Καναδά ήταν στο 81% εκείνου των ΗΠΑ και παρόμοιο με αυτό της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Νότια ωστόσο την καλύτερη οικονομική επίδοση την είχαν στην Καραϊβική το Τρινιντάντ και Τομπάγκο με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 60% εκείνου των ΗΠΑ, και στη Λατινική Αμερική η Χιλή με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 33% εκείνου των ΗΠΑ. Πώς γίνεται η φαντασιακή γραμμή που χωρίζει τις ΗΠΑ από το Μεξικό να σηματοδοτεί τέτοιες πραγματικές διαφορές στην παραγωγικότητα του πληθυσμού που ζει βόρειά της και εκείνου που ζει νότια? Στη μελέτη με τίτλο “Economic Freedom and Economic Performance in Latin America: A Panel Data Analysis” εξετάζουμε την υπόθεση ότι οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζουν το διαφορετικό βαθμό στον οποίο οι χώρες της Αμερικανικής ηπείρου έχουν επιτρέψει στο αγοραίο σύστημα να κατανείμει τους παραγωγικούς πόρους.

Το δείγμα μας περιλαμβάνει 23 χώρες της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής για τις οποίες στοιχεία είναι διαθέσιμα. Η χρονική περίοδος καλύπτει από το 1984 μέχρι το 2007. Για να εξετάσουμε αν η οικονομική ελευθερία επηρεάζει την παραγωγικότητα στη Λατινική Αμερική διαφορετικά από ότι στις ανεπτυγμένες χώρες χρησιμοποιούμε σαν ομάδα σύγκρισης τις 23 χώρες του ΟOΣΑ (πλην Λουξεμβούργου).

Read moreΟικονομική ελευθερία και οικονομικές επιδόσεις στη Λατινική Αμερική

Έχουν περάσει 75 χρόνια από τότε που ο Κέυνς δημοσίευσε το βιβλίο του General Theory of Employment, Interest, and Money. Σε αυτό υποστήριξε ότι, για λόγους που εξηγώ εδώ, διακυμάνσεις στη συνολική ζήτηση επιφέρουν μεταβολές στην οικονομική δραστηριότητα. Για τη σταθεροποίηση των οικονομικών κύκλων ο Κέυνς πρότεινε την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής, ιδίως όταν η νομισματική πολιτική έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της. Κάτι τέτοιο συμβαίνει στην “παγίδα ρευστότητας”, όταν δηλαδή οι νομισματικές αρχές έχουν μειώσει τα ονομαστικά επιτόκια στο μηδέν και άρα δε μπορούν να τα ρίξουν περισσότερο προκειμένου να τονώσουν τη ζήτηση. Σε μια τέτοια παγίδα βρίσκονται σήμερα οι ΗΠΑ. Το επιτόκιο διατραπεζικού δανεισμού (Federal Funds Rate) που ελέγχει η Φεντ είναι σχεδόν μηδενικό εδώ και δυο χρόνια περίπου, ωστόσο οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις αρνούνται να αυξήσουν τις δαπάνες τους. Υπό αυτές τις συνθήκες πολλοί οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι η αύξηση των κρατικών δαπανών, στις Η.Π.Α. με τη μορφή των δυο stimulus bills, είναι απαραίτητη προκειμένου να αντισταθμίσει τη μείωση των καταναλωτικών και επενδυτικών δαπανών. Η Κεϋνσιανή συνταγή προτρέπει το κράτος να δανειστεί τις πλεονάζουσες ιδιωτικές αποταμιεύσεις αφού οι επιχειρήσεις αρνούνται να το κάνουν, και να τις χρησιμοποιήσει για να αγοράσει αγαθά και υπηρεσίες τονώνοντας έτσι την παραγωγική δραστηριότητα. Ωστόσο μια μερίδα οικονομολόγων, και μάλιστα ηχηρά ονόματα όπως οι Robert Lucas, Robert Barro, Ed Prescott, Gary Becker, Lee Ohanian, John Cochrane και άλλοι έχουν εκφράσει προβληματισμούς σχετικά με την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής. Είναι οι προβληματισμοί αυτοί βάσιμοι?

Read moreΕίναι η δημοσιονομική πολιτική αποτελεσματική? Επιστήμη και ιδεοληψία

Όσοι διαβάζουν τα κείμενά μου γνωρίζουν ότι επανειλημμένα έχω ασκήσει αυστηρή κριτική σε κακές νοοτροπίες διαδεδομένες στην Ελλάδα, και στις πολιτικές επιλογές των Ελληνικών κυβερνήσεων του παρελθόντος.  Ωστόσο έχω κουραστεί όπου βρεθώ στο εξωτερικό να ακούω υποτιμητικά σχόλια συχνά εκφρασμένα με ιδιαίτερα αγενή τρόπο, όπως π.χ. με ερωτήσεις του τύπου “Γιατί δεν πετάνε οι Ευρωπαίοι την Ελλάδα έξω από το Ευρώ?”  Ακόμα περισσότερο με ενοχλεί η προσπάθεια από διάφορα Ευρωπαϊκά μέσα μαζικής ενημέρωσης να εμφανιστεί ο μέσος Έλληνας ως κηφήνας που τρώει και πίνει αραχτός σε μια παραλία και περιμένει από τους Γερμανούς να του πληρώσουν το λογαριασμό.  Με ενοχλεί όχι διότι είμαι Έλληνας, αλλά επειδή γνωρίζοντας το οικονομικό δράμα που βιώνουν εκατομμύρια συμπατριώτες μου ξέρω ότι η εικόνα αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.  Αλήθεια, ποιό είναι το κρίμα των Ελλήνων?

Αυτό που μας προσάπτουν, και προσάπτουμε και εμείς στους εαυτούς μας, είναι ότι επιτρέψαμε λόγω της απληστίας μας στην Ελληνική κυβέρνηση να συσσωρεύσει ένα υπερβολικά μεγάλο δημόσιο χρέος.  Τι σημαίνει ωστοσο “υπερβολικά μεγάλο?”  Αν σημαίνει τόσο μεγάλο ώστε να μη μπορούμε να το αποπληρώσουμε άμεσα τότε το ίδιο ισχύει για όλο το δυτικό κόσμο.  Χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία, οι Η.Π.Α. και άλλες μπορεί μεν να έχουν  χαμηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με την Ελλάδα (μεταξύ 60% και 75% αντί για 140%) αλλά ούτε αυτές θα μπορούσαν να ξεπληρώσουν το χρέος τους σε ένα-δυο χρόνια αν καλούνταν να το πράξουν.  Αυτό που κάνουν όλες οι κυβερνήσεις είναι να μετακυλίουν το χρέος τους.

Read moreΔεν είμαι ο Έλληνας που έχεις συνηθίσει!