Ακολουθεί μεταφρασμένη περίληψη εργασίας που συγγράψαμε με το συνάδελφο Γρηγόριο Λιβάνη, και η οποία πρόσφατα έγινε δεκτή για δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.
Το 2007 οι ΗΠΑ είχαν το υψηλότερο ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στον κόσμο. Βόρεια, το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο του Καναδά ήταν στο 81% εκείνου των ΗΠΑ και παρόμοιο με αυτό της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Νότια ωστόσο την καλύτερη οικονομική επίδοση την είχαν στην Καραϊβική το Τρινιντάντ και Τομπάγκο με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 60% εκείνου των ΗΠΑ, και στη Λατινική Αμερική η Χιλή με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 33% εκείνου των ΗΠΑ. Πώς γίνεται η φαντασιακή γραμμή που χωρίζει τις ΗΠΑ από το Μεξικό να σηματοδοτεί τέτοιες πραγματικές διαφορές στην παραγωγικότητα του πληθυσμού που ζει βόρειά της και εκείνου που ζει νότια? Στη μελέτη με τίτλο “Economic Freedom and Economic Performance in Latin America: A Panel Data Analysis” εξετάζουμε την υπόθεση ότι οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζουν το διαφορετικό βαθμό στον οποίο οι χώρες της Αμερικανικής ηπείρου έχουν επιτρέψει στο αγοραίο σύστημα να κατανείμει τους παραγωγικούς πόρους.
Το δείγμα μας περιλαμβάνει 23 χώρες της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής για τις οποίες στοιχεία είναι διαθέσιμα. Η χρονική περίοδος καλύπτει από το 1984 μέχρι το 2007. Για να εξετάσουμε αν η οικονομική ελευθερία επηρεάζει την παραγωγικότητα στη Λατινική Αμερική διαφορετικά από ότι στις ανεπτυγμένες χώρες χρησιμοποιούμε σαν ομάδα σύγκρισης τις 23 χώρες του ΟOΣΑ (πλην Λουξεμβούργου). Τέλος, για να εξετάσουμε το δίαυλο μέσω του οποίου η οικονομική ελευθερία επηρεάζει την παραγωγικότητα διαχωρίζουμε το εισόδημα ανα εργαζόμενο σε εισόδημα από φυσικό κεφάλαιο, από ανθρώπινο κεφάλαιο (εκπαίδευση), και από την αποτελεσματικότητα με την οποία οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν το κεφάλαιο (φυσικό και ανθρώπινο). Για να μετρήσουμε την οικονομική ελευθερία χρησιμοποιούμε το συνολικό και τους επιμέρους δείκτες του Fraser Institute. Οι επιμέρους δείκτες μετρούν την οικονομική ελευθερία σε πέντε τομείς: Μέγεθος του κράτους σε σχέση με το ΑΕΠ, προστασία ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων και εφαρμογή του νόμου, αξιοπιστία του χρήματος (πόσο χαμηλός και σταθερός είναι ο πληθωρισμός), ελευθερία διεθνών συναλλαγών, και κρατική ρύθμιση της αγοράς εργασίας, της πίστης, και των επιχειρήσεων.
Η οικονομετρική ανάλυση βρίσκει ότι τόσο στη Λατινική Αμερική όσο και στον ΟOΣΑ μεγαλύτερη τιμή του συνολικού δείκτη οικονομικής ελευθερίας σχετίζεται με υψηλότερο μελλοντικό εισόδημα ανά εργαζόμενο. Ωστόσο η θετική επίπτωση είναι διπλάσια στις χώρες του ΟOΣΑ από ότι στη Λατινική Αμερική. Και στις δυο ομάδες χωρών η οικονομική ελευθερία δρα ευεργετικά μέσω της αύξησης της αποτελεσματικότητας με την οποία οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν το κεφάλαιο χωρίς ωστόσο να έχει επίπτωση στο φυσικό κεφάλαιο, ενώ έχει μια μικρή θετική επίπτωση στο ανθρώπινο κεφάλαιο μόνο στη Λατινική Αμερική.
Όταν επιμερίζουμε το συνολικό δείκτη βρίσκουμε ότι στη Λατινική Αμερική η μεγέθυνση του κρατικού τομέα, η ανομία και έλλειψη προστασίας των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, και ο υψηλότερος και πιο ασταθής πληθωρισμός έχουν αρνητική επίπτωση στην παραγωγικότητα. Ωστόσο η ελευθερία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές δεν έχει κανένα αποτέλεσμα, ενώ η απορύθμιση των αγορών έχει αρνητική επίπτωση. Με άλλα λόγια, δεν έχουν όλες οι φιλελεύθερες πολιτικές το ίδιο αποτέλεσμα. Κάποιες δε από αυτές τις πολιτικές έχουν αντικρουόμενες επιπτώσεις στους παράγοντες που επηρεάζουν το εισόδημα ανά εργαζόμενο. Για παράδειγμα, η απορύθμιση των αγορών και των επιχειρήσεων έχει θετική επίπτωση στο φυσικό κεφάλαιο αλλά αρνητική στην αποτελεσματικότητα με την οποία αυτό χρησιμοποιείται, με την τελευταία να υπερτερεί της πρώτης. Αντίστροφα, πιο σφιχτή νομισματική πολιτική έχει αρνητική επίπτωση στο φυσικό κεφάλαιο αλλά θετική στην αποτελεσματικότητα, με την τελευταία πάλι να υπερτερεί της πρώτης. Τέλος, βρίσκουμε αρκετές διαφορές μεταξύ της επίπτωσης που έχει η οικονομική ελευθερία στην παραγωγικότητα των χωρών της Λατινικής Αμερικής και στην παραγωγικότητα των χωρών του ΟOΣΑ. Στον ΟOΣΑ το μέγεθος του κράτους δεν επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα όπως στη Λατινική Αμερική, δείγμα ότι τα ανεπτυγμένα κράτη βρίσκουν τρόπους να αντιμετωπίζουν τις στρεβλώσεις που προκαλεί η επέκτασή τους. Επιπλέον, η ελευθερία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές έχει σημαντική θετική επίπτωση στην παραγωγικότητα τους, σε αντίθεση με τη Λατινική Αμερική όπου η επίπτωση είναι μηδενική.
Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν τη δυσκολία στην άσκηση οικονομικής πολιτικής. Το βέβαιο είναι ότι γενικόλογες αντιπαραθέσεις σχετικά με το αν ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι καλός ή όχι είναι στείρες. Κάποιες φιλελεύθερες πολιτικές φαίνεται να έχουν ευεργετικό αποτέλεσμα, αλλά το ίδιο ισχύει και για κάποιες κρατικές παρεμβάσεις. Το πρόβλημα για τους ασκητές της οικονομικής πολιτικης είναι ότι πολιτικές που φαίνεται να λειτουργούν αλλού δεν έχουν απαραίτητα το ίδιο αποτέλεσμα στη δική τους χώρα. Θα πρέπει και οι συνθήκες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής να είναι παρόμοιες. Τέλος, το εγχείρημά των ασκητών γίνεται ακόμα πιο δύσκολο από το ότι η οικονομική ελευθερία φαίνεται να έχει σε κάποιες περιπτώσεις αντικρουόμενη επίπτωση στους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από το μέγεθος των επιμέρους επιπτώσεων, κάτι που είναι αδύνατο να γνωρίζει ο ασκητής εκ’ των προτέρων. Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι η άσκηση οικονομικής πολιτικής είναι περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη. Οι ασκητές θα πρέπει να εφαρμόζουν τις όποιες μεταρυθμίσεις σταδιακά, και ανάλογα με το αποτέλεσμα να συνεχίζουν ή να προβαίνουν σε διορθωτικές κινήσεις.
Sorry αγαπητοί,
Αλλά υπάρχει επιστημονικό περιοδικό που δέχθηκε να δημοσιεύσει εργασία, στην οποία ο ΟΟΣΑ (OECD) αναφέρεται ως ΟΑΣΑ?
Όταν μάλιστα σε μια μικρή περίληψη, όπως π.χ. αυτή που αναρτήσατε εδώ, το λάθος επαναλαμβάνεται 5 φορές, κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι ορθογραφικό…
Διορθώστε το τάχιστα!
S.K.
Λαθη γινονται στην γραφη, οπως γινονται και στην αναγνωση (δεν ειναι προφανες οτι το δημοσιευθεν ηταν στα αγγλικα, οχι ελληνικα?).
Κατα τα αλλα ετσι οπως παει ο ΟΟΣΑ δεν ειναι περιεργο να τον μπερδευει κανεις με την γνωστη κακοδιοικουμενη εταιρεια παροχης μεταφορικων υπηρεσιων στην Αθηνα. (Οκ, εξυπναδα, ζητω συγγνωμη)
Κωστα γιατι δεν δινεις και συνδεσμο στην εργασια?
Stavros,
ευχαριστώ για την επισήμανση. Το λάθος διορθώθηκε. Όπως λέει και ο Σωτήρης η εργασία είναι γραμμένη στα Αγγλικά (όπου σωστά αναφερόμαστε στον OECD) από μόνιμους κάτοικους ΗΠΑ και έγινε δεκτή σε ξενόγλωσσο περιοδικό. Δεν ξέρω γιατί κατά τη μετάφραση συνειρμικά μου ήρθε και έγραψα ΟΑΣΑ αντί για ΟΟΣΑ. Πάντως ήταν διδακτική εμπειρία καθώς ανακάλυψα πόσο δύσκολο είναι να αποδώσει κανείς στα Ελληνικά έννοιες για τις οποίες σκέφτεται και γράφει σε άλλη γλώσσα. Πάλι καλά που θα είμαι Ελλάδα για τους υπόλοιπους τρεις περίπου μήνες μπας και ξεκολήσω λιγάκι. :)
Σωτήρη,
δεν έχω κάποιο σύνδεσμο αυτή τη στιγμή. Όταν μου στείλουν τα proofs μπορώ να το στείλω ηλεκτρονικά σε όποιον ενδιαφέρεται. Πάντως όντως πρέπει να δουλέψω την προσωπική μου ιστοσελίδα όταν γυρίσω.
Είσαστε πολύ Οk!
Κυρίως για το εξαιρετικό επίπεδο της αντίδρασής σας!
Μπράβο σας παιδιά!
Θα ζητήσω εγώ λοιπόν συγγνώμη, για την αυστηρότητα που σας έκρινα νωρίτερα…
Για την οποία, ευθύνεται ο εκνευρισμός μου, αφού την ώρα που διάβαζα την ανάρτηση, έβλεπα παράλληλα τον αγώνα Ολυμπιακός-Σιένα στο μπάσκετ και χάναμε με έξι πόντους!
Τώρα που τελείωσε ο αγώνας και κερδίσαμε…
S.K.
Υ.Γ.1 Αυτό ακριβώς αποτελεί ένα ακόμη μάθημα -για όλους μας- για το πόσο μπορεί να μεταβάλλεται η οπτική ενός ανθρώπου για οποιοδήποτε ζήτημα, ανάλογα με τη γενικότερη διάθεσή του!
Υ.Γ.2 Και με την ευκαιρία, οι αγορές είναι κατά κανόνα ψυχολογία και “κλίμα”, αλλά οι ηγέτες της χώρας μας δεν το παίρνουν χαμπάρι με τίποτε… Εξ ού και τα χάλια μας!
Δείτε και αυτό εδώ: http://www.eurojournals.com/RJIS_19_08.pdf
Είναι αρκετά σχετικό με το ζήτημα που πραγματεύεσθε!
S.K.
Stavro,
ευχαριστώ για τις παραπομπές. Υπάρχουν πράγματι αρκετές μελέτες που εξετάζουν την επίπτωση της οικονομικής ελευθερίας στο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ ανά εργαζόμενο, με αναμεικτα αποτελέσματα. Ένα από τα στοιχεία που διαφοροποιεί τη δικιά μας μελέτη είναι ότι εξετάζουμε την επίπτωση στο επίπεδό του και όχι στο ρυθμό μεταβολής του. Θεωρούμε ότι έχει δίκιο ένα μέρος της βιβλιογραφίας που ισχυρίζεται ότι μακροπρόθεσμα οι ρυθμοί ανάπτυξης των διαφόρων οικονομικών συγκλίνουν, διότι η μοναδική “ατμομηχανή” είναι η τεχνολογική πρόοδος/καινοτομία. Οι τεχνολογικές ιδέες όμως διαπερνούν σύνορα. Ακόμα και στις πιο φτωχές χώρες μπορεί να συναντήσει κανείς κινητά, υπολογιστές, αυτοκίνητα, κ.ο.κ. Επομένως οι όποιες θεσμικές διαφορές θα έχουν επίπτωση στο βαθμό και τον τρόπο αξιοποίησης της τεχνογνωσίας, και άρα στο της επίπεδο παραγωγικότητας και όχι στο ρυθμό μεταβολής της.
Σταυρο αυτα παθαινει οποιος στηριζει την λανθασμενη ομαδα στο ελληνικο μπασκετ :)
σωστα, εδω υπαρχει εκεινο το καταπληκτικο ευρημα οτι οι επιτροπες συνεντευξης προσλαμβανουν ολο και πιο δυσκολα καποιον οσο πλησιαζει το μεσημεριανο (και αυξανει η πεινα τους!)
διαφωνω, δεν υπαρχει περιπτωση να καναν τοσο βαρια ζημια στην εικονα της χωρας χωρις ναχουν μελετησει βαθια πως να την κανουν. Νομιζεις οτι ενας τυχαρπαστος θα μπορουσε ναχει παει τα επιτοκια απο το 2% στο 100% (from hero to zero που λενε) σε μερικους μηνες?
ΥΓ χωρις να θελω να κρινω προχειρα την ποιοτητα του πεηπερ, που το ανακαλυψες ομως? (University of Sistan & Baluchestan, Zahedan?!?)
Το paper δεν το …ανακάλυψα εγώ!
Το editorial advisory board του Research Journal of International Studies ευθύνεται για τη δημοσίευση!
Ορισμένους εξ αυτών -ειδικά τους Έλληνες- πιστεύω πως τους γνωρίζετε.
Για ρίξτε μια ματιά εδώ…
(http://www.eurojournals.com/rjis_editorial.htm)
Και εδώ…
(http://www.eurojournals.com/rjis%207.pdf)
Με δημοσιεύσεις …”συμπατριωτών” μας (καθηγητών α΄βαθμίδας εννοώ)!
(http://www.eurojournals.com/RJIS_17_05.pdf)
Αλλά και από το University of Essex, παρακαλώ… (το αναφέρω, για την αναγνωρισμένη εστίαση του Πανεπιστημίου σε ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας)!
(http://www.eurojournals.com/rjis_16_14.pdf)
Άλλωστε, από κάτι τέτοια περιοδικά δεν κάνουν όλοι το ξεκίνημά τους, μέχρι να δημοσιευθεί κάποιο άρθρο τους στο Harvard Business Review?
S.K.
Υ.Γ. Γιατί τέτοια “αποδοκιμασία” για τα Πανεπιστήμια του Ιράν? Επειδή δεν “παίζουν” στους γνωστούς δείκτες αξιολόγησης του Thomson Reuters (http://metrics.ekt.gr/el/report02/appendixI)?
Δηλαδή, πόσο σημασία έχει που ένα “δικό” μας ΑΕΙ, το Χαροκόπειο, βρίσκεται αρκετά ψηλά στους δείκτες απήχησης (http://metrics.ekt.gr/el/report02/chapter4.3)?
Ανατρέξτε λίγο στην εποχή του …Σάχη και θα διαπιστώσετε από πότε ομιλούν τη γλώσσα της επιστήμης!
Προχωράμε “εναλλακτικά”!
Και… είπαμε!
Αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθήσουν…
Αγαπητέ SG,
Εξαιρετική δουλειά…
(http://georgana.net/sotiris/teaching.php)
S.K.
Εξαιρετικό θέμα συζήτησης στο “Room for Debate” των NYTimes…
http://www.nytimes.com/roomfordebate/2012/04/01/how-to-teach-economics-after-the-financial-crisis
Εξαιρετικός και ο Nassim Taleb (όπως πάντα)…
“Throw Out the Probability Models”
http://www.nytimes.com/roomfordebate/2012/04/01/how-to-teach-economics-after-the-financial-crisis/throw-out-the-old-economic-models
Σ.Κ.
Σταύρο, αν και ξεφεύγουμε λίγο εγώ αυτό που θα πω σχετικά μάλιστα με την πρώτη σχολιάστρια είναι ότι δυστυχώς η κουλτούρα του φαστ φουντ έχει διαπεράσει τα πάντα. Θέλουμε φαστ φιλίες, φαστ πλουτισμό, και φαστ επιστήμη. Το παρατηρώ και από τους φοιτητές μου, έχουν την απαίτηση να μπουν στην αίθουσα και μεταξύ texting στο κινητό τους και updating της σελίδας τους στο φέισμπουκ να τους μάθεις ότι χρειάζεται να ξέρουν για τη φούσκα ακινήτων αλλά με τρόπο γλαφυρό, ώστε να μην βαρεθούν κιόλας (καμιά φορά προετοιμάζω αστεία για τη διάλεξη σαν κωμικός για να τους κρατάω το ενδιαφέρον). Τα φαινόμενα ωστόσο που εξετάζουμε είναι εξαιρετικά περίπλοκα με πολλές αλληλεπιδράσεις. Αν με ρωτήσει κανείς μπορώ να του πω πέντε βασικά πράγματα ώστε να καταλάβει τα βασικά αίτια της κρίσης. Για να μάθει τα πράγματα σε βάθος χρειάζεται ωστόσο να στρωθεί πάνω από το βιβλίο και να πιαστεί ο πισινός του (και βεβαίως να ξετρίψει τα μαθηματικά). Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν (άλλο που κάθε ένας με τον οποίο μιλάω νομίζει ότι τις έχει βρει).
Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο.
Είναι σημαντικό και στην οικονομική επιστήμη να μην επικρατούν οι δογματισμοί και ο φονταμενταλισμός όπως θα έλεγε ο μεγάλος Τζόσεφ Στίγκλιτς.
Απο εκεί και πέρα,μπορεί να γίνει μια σύντομη αναφορά για το ΠΡΙΝ και το ΜΕΤΑ σε Αργεντινή και Βενεζουέλα;
Επιτέλους δημοσιεύτηκε η εργασία (με καθυστέρηση διότι έχασαν το αρχείο και έπρεπε να τους το ξαναστείλω). Μπορεί κανείς να την βρει εδώ.