Νομικά

Το άρ. 16 παρ. 2 Σ προβλέπει τα εξής:

Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.

Με απασχολεί εδώ η διττή στοχοθεσία του άρ. 16 παρ. 2 Σ, ήτοι η ανάπτυξη τόσο της εθνικής, όσο και της θρησκευτικής συνείδησης των Ελλήνων, για την ακρίβεια των Ελληνοπαίδων.

Όπως έχω δείξει και αλλού, ανάπτυξη σημαίνει την εκδίπλωση, την αύξηση, την προώθηση, την μεγέθυνση: η “ανάπτυξη”, που κελεύει το άρ. 16 παρ. 2 Συντ., μπορεί να αναφέρεται μόνο σε ένα θετικό μέγεθος και όχι σε μια άρνηση, σε μια απουσία, σε μια έλλειψη. Σχηματικά, αποστολή της κρατικής εκπαίδευσης είναι να παραλάβη το τίποτε και να το μετατρέψη σε κάτι. Να μεταπλάση ένα (αεθνή;) και (άθρησκο;) μαθητή σε Έλληνα και σε θρησκεύοντα, συνήθως Χριστιανό Ορθόδοξο.

Λοιπόν, εγώ έχω πρόβλημα με την διάταξη αυτή.

Read moreΚατά του άρ. 16 παρ. 2 Συντ.

Το άρ. 185 ΠΚ προβλέπει τα εξής:

Όποιος εγκωμιάζει δημόσια και με οποιονδήποτε τρόπο έγκλημα που διαπράχθηκε και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών.

Την διάταξη αυτή θεωρεί αναγκαία ο Λίβος, Ο αξιόποινος εγκωμιασμός κακουργήματος, ΠοινΧρ ΜΖ/723-733. Εγώ πάλι την θεωρώ εξοβελιστέα.

Το άρ. 185 ΠΚ προστατεύει γενικά την δημόσια τάξη, ενώ ειδικώτερα και σύμφωνα με μια παλαιά ήδη άποψη προστατεύει την κοινή πεποίθηση περί της υποχρεωτικότητας των νόμων (ΑιτΕκθΣχΠΚ 1933, σελ. 304).

Ωστόσο, η διατήρηση του άρ. 185 ΠΚ στην ελληνική έννομη τάξη δεν υπαγορεύεται πλέον από κάποια αξιόλογη σκοπιμότητα, αλλ’ αντιθέτως, η ύπαρξή του δημιουργεί αξιολογικές αντινομίες με μεταγενέστερες αντιλήψεις του ποινικού νομοθέτη, όπως είναι το ανέγκλητο της απλής συνέργειας σε εγκληματική οργάνωση υπό την μορφή της ψυχικής συνδρομής, εφόσον δεν επιδιώκεται οικονομικό ή άλλο υλικό όφελος (άρ. 187 παρ. 4 in fine ΠΚ). Ερωτάται συνεπώς: πώς είναι δυνατόν ο ίδιος ποινικός νομοθέτης που σέβεται τόσο την ελευθερία της έκφρασης και μάλιστα της ενεργού και δραστήριας πολιτικής και ιδεολογικής δέσμευσης, ώστε να θεωρή ανέγκλητη την πράξη όσων παρέχουν απλή ψυχική συνδρομή σε συγκρότηση ή συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, να εγκαλή τους ίδιους ανθρώπους για εγκωμιασμό των κακουργημάτων που τυχόν διαπράττει η εγκληματική οργάνωση; Πέραν τούτου, την “κοινή πεποίθηση περί της υποχρεωτικότητας των νόμων” προσβάλλει και στον “ψυχολογικό αναπροσανατολισμό των προσδοκιών των πολιτών” (Λίβος, ΠοινΧρ ΜΖ/726) συντελεί πολύ περισσότερο από την εξύμνηση, τον εγκωμιασμό κ.λπ. του κακουργήματος η ίδια η τέλεση της κακουργηματικής πράξης, θα ήταν όμως παράδοξη η εισαγωγή ενός ειδικού εγκλήματος που θα συντροφεύη την τέλεση κάθε κακουργήματος και θα επιβουλεύεται δήθεν την δημόσια τάξη. Συμπερασματικώς και παρά την σοβαρή ερμηνευτική προσπάθεια του Λίβου, η διατήρηση του άρ. 185 ΠΚ απηχεί παρωχημένες αντιλήψεις σχετικά με την σχέση του πολίτη με τους νόμους και ως εκ τούτου πρέπει να καταργηθή.

Read moreΠερί εγκωμιασμού κακουργήματος σύντομος ερμηνεία

Σε μια πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αγγλία, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω εκ του σύνεγγυς τα έθιμα των ιθαγενών ως προς το μείζον ζήτημα της προστασίας των ανηλίκων, της σχολικότητας, της γονικής μέριμνας και των παρομοίων. Σας εκθέτω εδώ τις ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές μου παρατηρήσεις από την έρευνα πεδίου επί σκοπώ προβληματισμού:

1. Οι μαθητές φέρουσι στολήν, ήτοι ποδιάν αι θήλειαι και πανταλόνι τα άγουρα.

Σε όλες τις τάξεις της σχολικής εκπαίδευσης, από την τρυφερή ηλικία των 5, και σε όλα τα σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά, οι ανήλικοι εμφανίζονται πειθαρχημένα ομοιόμορφοι. Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνονται οι γονείς, τα παιδιά είναι ευπρεπή, τονώνεται το αίσθημα του ανήκειν στην σχολική μονάδα και δεν διακρίνονται διά γυμνού οφθαλμού οι οικονομικές αποκλίσεις των γονέων τους. Ή έτσι ισχυρίζονται τέλος πάντων οι υποστηρικτές του μέτρου, που δεν είναι ευάριθμοι, αλλά πολυάριθμοι. Δεν θέλω να επιμείνω σε αυτό το έθιμο, που ομολογουμένως μού προκάλεσε κάποια θυμηδία, υπενθυμίζω μόνο ότι παρ’ ημίν ψηφίζουν πλέον οι 17χρονοι. Κομμάτι παράξενο σαν κοινωνία να αποφασίζης ότι κάποιος μπορεί να ψηφίση, αλλά όχι να διαλέξη μεταξύ φουσταμπλούζας και τζιν.

Read moreΝα είσαι παιδί στην Αγγλία

Σύμφωνα με το άρ. 31 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 2418/2005):

Ο ιατρός μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες και τις αρχές της ηθικής συνείδησής του και να αρνηθεί να εφαρμόσει ή να συμπράξει στη διαδικασία τεχνητής διακοπής της κύησης, εκτός εάν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της. Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται σύμφωνη και αιτιολογημένη γνώμη του κατά περίπτωση αρμόδιου ιατρού.

Η διάταξη αυτή, που καθιερώνει νόμιμο δικαίωμα αρνήσεως του ιατρού να συμπράξη σε έκτρωση, είναι απολύτως ορθή. Εναρμονίζεται πλήρως με την ελευθερία συνείδησης του ιατρού, ενδεχομένως με την θρησκευτική του ελευθερία και εμμέσως με την ελευθερία εργασίας του. Πρέπει να έχουμε εδώ απόλυτη επίγνωση των εναλλακτικών: είτε αναγνωρίζεται στον ιατρό το δικαίωμα αρνήσεως είτε τού επιβάλλεται με τον χωροφύλακα η διενέργεια της έκτρωσης. Ο νόμος ορθώς επιλύει το δίλημμα υπέρ των ατομικών δικαιωμάτων του ιατρού, ο οποίος στο κάτω κάτω αυτό είχε ορκιστή:

Ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω.

Read moreΈκτρωση και ιατρική ελευθερία συνείδησης

Λέγαμε στο προηγούμενο επεισόδιο για τις πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει διά νόμου η Ελλάς μεταξύ 1990-2016. Κάποιες από αυτές τις πολυμερείς συμβάσεις βέβαια διάγουν βίον μεθόριο, καθώς από την μια μεριά ολοένα και πιο συχνά διαπραγματευόμενος και συμβαλλόμενος είναι η όλη Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τις διεθνείς αυτές συμβάσεις η ΕΕ πραγματώνει την εξωτερική της πολιτική, διαπραγματευόμενη και συμβαλλόμενη ως κοινή συμπολιτεία έναντι τρίτων κρατών ή τρίτων ομάδων κρατών. Προνομιακοί τομείς αυτής της κοινής εξωτερικής πολιτικής είναι ασφαλώς το εμπόριο, αλλά όχι μόνο. Δι’ αυτών, η ΕΕ διαχέει την ήπια ισχύ της στο εγγύς εξωτερικό της, προωθώντας την πολιτική καλής γειτονίας που πρεσβεύει. Στην πραγματικότητα, προσδένει την μία χώρα μετά την άλλη στο άρμα της (ή τουλάχιστον αυτό έκανε στις δεκαετίες 1990 και 2000), καθώς ανταλλάσσει προγράμματα χρηματοδότησης με συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις. Και έτσι αυξάνει την επιρροή της στον διεθνές πεδίο. Νομίζω ότι είναι προφανής η ωφέλεια της Ελλάδας από την συμμετοχή σε μια τέτοια εξωτερική πολιτική.

Μεταξύ αυτών των συμβάσεων περιλαμβάνονται ασφαλώς και οι συμβάσεις εκείνες που θα τις χαρακτήριζα εσωτερικές ευρωπαϊκές, δεδομένου ότι είτε επέχουν θέση συνταγματικών συνθηκών, όπως π.χ. η Συνθήκη του Άμστερνταμ (Ν. 2691/1999), είτε αποτελούν τις συνθήκες προσχώρησης νέων μελών στο ευρωπαϊκό Κοινό, όπως είναι η Συνθήκη για την Πέμπτη Διεύρυνση της ΕΕ (Ν. 3236/2004)

Ιδού μερικές ακόμα ευρωπαϊκές πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις:

Read moreΜικρή εμπειρική έρευνα περί της λεπτής τέχνης του νομοθετείν, μέρος Ι

Συνεχίζω και σε αυτήν την ανάρτηση την παρουσίαση των διεθνών συμβάσεων που συνήψε η χώρα μας τα έτη 1990-2016. Στο προηγούμενο επεισόδιο σχολιάσαμε τις διμερείς συμβάσεις, οπότε τώρα περνάμε στο επόμενο στάδιο.

Ελάχιστα καλύτερα από πλευράς βαρεμάρας είναι τα πράγματα με τις πολυμερείς συμβάσεις, συνήθως στο πλαίσιο του ΟΗΕ ή κάποιου από τους θυγατρικούς οργανισμούς του, π.χ. Γιούνισεφ (αλλά και άλλων, του Συμβουλίου της Ευρώπης ή του ΝΑΤΟ π.χ.). Ενίοτε παρουσιάζονται ωστόσο και εδώ συμβάσεις με κάποιο πραγματικό διακύβευμα και ευρύτερη νομική σημασία, με πολιτικές προεκτάσεις ή ηθικό προβληματισμό, όπως το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (Ν. 3003/2002), το Πρωτόκολλο του Κιότου (Ν. 3017/2002), η Σύμβαση κατά της φαρμακοδιέγερσης (Ν. 3516/2006) ή η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα αστικού δικαίου περί διαφθοράς (Ν. 2957/2001).

Μερικά (πολλά) παραδείγματα για να πάρετε μια μυρωδιά:

Read moreΜικρή εμπειρική έρευνα περί της λεπτής τέχνης του νομοθετείν, μέρος Θ

Γάμος είναι σύμβαση του Οικογενειακού Δικαίου, cοniunctiο maris et feminae et cοnsοrtium οmnis vitae, diνini et humani juris cοmmunicatio, που έλεγε ο παππούς Μοδεστίνος. Εκτός όμως από την προσφιλή μας συγκλήρωσιν, εσχάτως στο νομικό οικοσύστημα μάς προέκυψε και ένα αποπαίδι του γάμου: το σύμφωνο συμβίωσης, άλλως αντίγαμος.

Αλλά γιατί αντίγαμος; Πρώτον, επειδή επέχει θέση γάμου, pro matrimonio habetur, απλώς ντρέπονται να τον πουν γάμο. Αλλά και επί της ουσίας, δεύτερον, ο καινοφανής θεσμός αντιστρατεύεται ευθέως τον θεσμό του γάμου.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρ. 1 Ν. 4356/2015:

Η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους, με την οποία ρυθμίζουν τη συμβίωσή τους (σύμφωνο συμβίωσης) καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου.

Το άρ. 5 ορίζει επιπλέον τα εξής:

1. Στις προσωπικές σχέσεις των μερών του συμφώνου μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο.

2. Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τις σχέσεις των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα πριν από τη γέννησή της.

Το άρ. 7 παρ. 3 προσθέτει ότι:

3. Για τη διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο, εκτός αν τα μέρη παραιτηθούν από το σχετικό δικαίωμα κατά την κατάρτιση του συμφώνου.

Επίσης, το άρ. 8 συνεχίζει με την πρόβλεψη ότι:

Ως προς το κληρονομικό δικαίωμα των μερών του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους. Κατά την κατάρτιση του Συμφώνου το κάθε μέρος μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στη νόμιμη μοίρα.

Και τέλος την εξομοίωση γάμου και αντιγάμου ολοκληρώνει το άρ. 12:

Άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις των συζύγων μεταξύ τους, καθώς και αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι του Δημοσίου εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη του συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον παρόντα ή άλλο νόμο. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, μπορεί να προσαρμόζονται, όπου αυτό απαιτείται, οι κείμενες διατάξεις του εργατικού δικαίου και του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, στις απαιτήσεις του παρόντος άρθρου.

Read moreΓάμος και αντίγαμος