1.
93 χρόνια πριν, το τελευταίο πλοίο της Εξόδου έπιανε στον Πειραιά. Και έκλεινε όχι μόνο την Ανταλλαγή, αλλά μια ιστορία που κρατούσε από τους αλεξανδρινούς χρόνους.
Διάβασα πρόσφατα τον δεύτερο τόμο των μαρτυριών που συνέλεξε το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, που περιέχει ανθρώπινες διηγήσεις από τις επαρχίες της κεντρικής και της νότιας Μικρασίας. Θέλω να σας μεταφέρω εδώ κάποια από τα ερωτήματα και κάποιες από τις απαντήσεις αυτού του πολύτιμου τόμου, έχοντας αποδελτιώσει ένα μικρό μέρος του, που αφορά τα μέρη της Καππαδοκίας (όλες οι παραπομπές γίνονται στις σελίδες του τόμου).
2.
Οι τελευταίοι Μικρασιάτες που ήρθαν στην Ελλάδα είχαν τις πατρογονικές τους ρίζες στα βάθη της Ανατολής, στις χώρες εκείνες που κάποτε τις λέγαμε Καππαδοκία, Παμφυλία, Γαλατία, Κιλικία, Πισιδία, Λυκία. Απομονωμένοι στα χωριά τους, καλλιεργώντας τα εύφορα οροπέδια, ζώντας ανάμεσα στους Τούρκους σαν καλοί Χριστιανοί, άλλοι με διαλεκτικά ελληνικά και άλλοι τουρκοφωνήσαντες.
Σε γενικές γραμμές πρόκειται για ανθρώπους παλαιικούς, που θρησκεύουν βαθιά και αυτοπροσδιορίζονται κατά κύριο λόγο βάσει της θρησκευτικής τους διαφοράς από τους Τούρκους συντοπίτες τους.
Οικονομικά βρίσκονται σε σχετικά καλή κατάσταση, συχνά καλύτερη από των Τούρκων:
Οι Τούρκοι… δεν ήθελαν να φύγει ο ελληνισμός του Ακ-σεράι… Είχαν την ανάγκη μας. Εμείς κρατούσαμε το εμπόριο, την οικονομική ζωή του τόπου. Αυτοί δεν είχαν ιδέα από εμπορικές επιχειρήσεις, ήταν τσιφλικάδες… Τους εξυπηρετούσαμε. Τους κάναμε ένα σωρό ευκολίες. Τους πουλούσαμε εμπορεύματα επί πιστώσει, που εξοφλούσαν με τη συγκομιδή. Τους δίναμε δάνεια.
(Αλέξανδρος Λεοντόπουλος, πρώην Αρσλάνογλου, από το Ακ-Σεράι, σελ. 6)
[Πώς να μην παρατηρήση κανείς ότι κοινωνικοοικονομική θέση αυτών των Χριστιανών ήταν ακριβώς η ίδια με των Εβραίων στον δυτικό Μεσαίωνα;]
