Κώστας – Page 3 – αναΜορφωση

Είναι η δημοσιονομική πολιτική αποτελεσματική? Επιστήμη και ιδεοληψία

04/01/201229/12/2011 by Κώστας

Έχουν περάσει 75 χρόνια από τότε που ο Κέυνς δημοσίευσε το βιβλίο του General Theory of Employment, Interest, and Money. Σε αυτό υποστήριξε ότι, για λόγους που εξηγώ εδώ, διακυμάνσεις στη συνολική ζήτηση επιφέρουν μεταβολές στην οικονομική δραστηριότητα. Για τη σταθεροποίηση των οικονομικών κύκλων ο Κέυνς πρότεινε την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής, ιδίως όταν η νομισματική πολιτική έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της. Κάτι τέτοιο συμβαίνει στην “παγίδα ρευστότητας”, όταν δηλαδή οι νομισματικές αρχές έχουν μειώσει τα ονομαστικά επιτόκια στο μηδέν και άρα δε μπορούν να τα ρίξουν περισσότερο προκειμένου να τονώσουν τη ζήτηση. Σε μια τέτοια παγίδα βρίσκονται σήμερα οι ΗΠΑ. Το επιτόκιο διατραπεζικού δανεισμού (Federal Funds Rate) που ελέγχει η Φεντ είναι σχεδόν μηδενικό εδώ και δυο χρόνια περίπου, ωστόσο οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις αρνούνται να αυξήσουν τις δαπάνες τους. Υπό αυτές τις συνθήκες πολλοί οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι η αύξηση των κρατικών δαπανών, στις Η.Π.Α. με τη μορφή των δυο stimulus bills, είναι απαραίτητη προκειμένου να αντισταθμίσει τη μείωση των καταναλωτικών και επενδυτικών δαπανών. Η Κεϋνσιανή συνταγή προτρέπει το κράτος να δανειστεί τις πλεονάζουσες ιδιωτικές αποταμιεύσεις αφού οι επιχειρήσεις αρνούνται να το κάνουν, και να τις χρησιμοποιήσει για να αγοράσει αγαθά και υπηρεσίες τονώνοντας έτσι την παραγωγική δραστηριότητα. Ωστόσο μια μερίδα οικονομολόγων, και μάλιστα ηχηρά ονόματα όπως οι Robert Lucas, Robert Barro, Ed Prescott, Gary Becker, Lee Ohanian, John Cochrane και άλλοι έχουν εκφράσει προβληματισμούς σχετικά με την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής. Είναι οι προβληματισμοί αυτοί βάσιμοι?

Δεν είμαι ο Έλληνας που έχεις συνηθίσει!

15/10/201112/10/2011 by Κώστας

Όσοι διαβάζουν τα κείμενά μου γνωρίζουν ότι επανειλημμένα έχω ασκήσει αυστηρή κριτική σε κακές νοοτροπίες διαδεδομένες στην Ελλάδα, και στις πολιτικές επιλογές των Ελληνικών κυβερνήσεων του παρελθόντος. Ωστόσο έχω κουραστεί όπου βρεθώ στο εξωτερικό να ακούω υποτιμητικά σχόλια συχνά εκφρασμένα με ιδιαίτερα αγενή τρόπο, όπως π.χ. με ερωτήσεις του τύπου “Γιατί δεν πετάνε οι Ευρωπαίοι την Ελλάδα έξω από το Ευρώ?” Ακόμα περισσότερο με ενοχλεί η προσπάθεια από διάφορα Ευρωπαϊκά μέσα μαζικής ενημέρωσης να εμφανιστεί ο μέσος Έλληνας ως κηφήνας που τρώει και πίνει αραχτός σε μια παραλία και περιμένει από τους Γερμανούς να του πληρώσουν το λογαριασμό. Με ενοχλεί όχι διότι είμαι Έλληνας, αλλά επειδή γνωρίζοντας το οικονομικό δράμα που βιώνουν εκατομμύρια συμπατριώτες μου ξέρω ότι η εικόνα αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αλήθεια, ποιό είναι το κρίμα των Ελλήνων?

Αυτό που μας προσάπτουν, και προσάπτουμε και εμείς στους εαυτούς μας, είναι ότι επιτρέψαμε λόγω της απληστίας μας στην Ελληνική κυβέρνηση να συσσωρεύσει ένα υπερβολικά μεγάλο δημόσιο χρέος. Τι σημαίνει ωστοσο “υπερβολικά μεγάλο?” Αν σημαίνει τόσο μεγάλο ώστε να μη μπορούμε να το αποπληρώσουμε άμεσα τότε το ίδιο ισχύει για όλο το δυτικό κόσμο. Χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία, οι Η.Π.Α. και άλλες μπορεί μεν να έχουν χαμηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με την Ελλάδα (μεταξύ 60% και 75% αντί για 140%) αλλά ούτε αυτές θα μπορούσαν να ξεπληρώσουν το χρέος τους σε ένα-δυο χρόνια αν καλούνταν να το πράξουν. Αυτό που κάνουν όλες οι κυβερνήσεις είναι να μετακυλίουν το χρέος τους.

Μια εβδομάδα στην Πάρο: Εμπειρίες-Σκέψεις-Εικόνες

04/07/201130/06/2011 by Κώστας

Ξενοδοχείο: Είχα διαβάσει στην ιστοσελίδα του Anezina Village Hotel στο Δρυό ότι τα διαμερίσματα (bungalow) είναι βιοκλιματικά και ότι το ξενοδοχείο δίνει μεγάλη προσοχή στο περιβάλλον. Πράγματι, με το που άνοιξε η πόρτα στο ευρύχωρο και όμορφο διαμέρισμα, χτισμένο στην παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, ένιωσα ένα δροσερό αεράκι να βγαίνει. Για όσες μέρες ήμασταν εκεί δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε κλιματισμό ούτε μια φορά. Η ταμπέλα στην κουζίνα που εξηγούσε ότι το ξενοδοχείο έχει ξεχωριστούς κάδους για ανακύκλωση και κομποστοποίηση με άφησε άφωνο! Η συνεχής παρουσία των ιδιοκτητών, της Μαρίας και του γιού της Σταύρου, στο ξενοδοχείο και η συνδιαλλαγή με τους θαμώνες έκανε την παραμονή Ελλήνων και ξένων να αποκτήσει μια οικιότητα που είναι αδύνατο να βρει κανείς σε απρόσωπη ξενοδοχειακή μονάδα σαν αυτές που αρέσουν στον Σωτήρη. Οι Αμερικανίδες που γνωρίσαμε είχαν να το λένε πως αισθάνονταν σαν φιλοξενούμενοι και όχι σαν πελάτες. Ιδιαίτερη σχέση αναπτύξαμε και με την εξαιρετική μαγειρική της Μαρίας, εγώ κυρίως με τα ρεβύθια ψημένα σε ξυλόφουρνο (που τους δίνει μια μοναδική γεύση) και το σπιτικό ψωμί της, και η γυναίκα μου με τη σαλάτα “Ανεζίνα”. Δεν είναι τυχαίο ότι Έλληνες, Αμερικάνοι, Γάλλοι, και Ρώσοι θαμώνες δέχτηκαν πρόθυμα να συμμετάσχουν στον μπουφέ που οργανώνει κάθε Δευτέρα το ξενοδοχείο. Εκεί απολαύσαμε όχι μόνο το φαγητό και το κρασί, αλλά και εξαιρετική ζωντανή μουσική με κιθάρα και μπουζούκι η οποία έκανε και τους πιο διστακτικούς να σηκωθούν για χορό. Οι Αμερικανίδες που γνωρίσαμε συμμετείχαν επίσης και στα μαθήματα Ελληνικής μαγειρικής που παραδίδει η Μαρία κάθε Πέμπτη. Δήλωσαν ενθουσιασμένες με την εμπειρία και ρωτούσαν αν τα Ελληνικά υλικά που χρησιμοποίησαν είναι διαθέσιμα στις ΗΠΑ.

Πώς το ΠΑΣΟΚ σκότωσε τον Κεϋνσιανισμό

10/05/201108/05/2011 by Κώστας

Είμαι Κεϋνσιανός! Και επειδή ο συγκεκριμένος όρος είναι και παρεξηγημένος και παρεξηγήσιμος, ας εξηγήσω τι εννοώ. Οι κλασσικοί οικονομολόγοι δεν δέχονταν ότι υφέσεις μπορούν να προκύψουν λόγω πτώσης στη συνολική δαπάνη για αγαθά και υπηρεσίες. Και επειδή ίσως αυτό ακούγεται τεχνικό, ας φέρω ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι τα μερομήνια προβλέπουν βαρύ χειμώνα για το 2012. “Ρε λες να έχουν δίκιο?” λέμε, και αποφασίζουμε να βάλουμε στην άκρη περισσότερα χρήματα σε περίπτωση που αναγκαστούμε να κάψουμε περισσότερο πετρέλαιο του χρόνου. Αν αρκετοί από εμάς πράξουμε έτσι θα έχουμε μείωση της ζήτησης για καταναλωτικά αγαθά: οι ταβέρνες θα έχουν λιγότερους πελάτες, τα ξενοδοχεία περισσότερα άδεια δωμάτια, οι χρυσοχόοι λιγότερες παραγγελίες, κ.ο.κ. “Κανένα πρόβλημα!”, θα έλεγαν οι κλασσικοί οικονομολόγοι. Η αύξηση της αποταμίευσης θα οδηγήσει σε αύξηση της προσφοράς δανείων (π.χ. οι τράπεζες θα έχουν περισσότερες καταθέσεις να δανείσουν) και άρα σε μείωση των επιτοκίων. Η μείωση στο κόστος δανεισμού θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να δανειστούν τις επιπλέον αποταμιεύσεις για να αγοράσουν κεφαλαιουχικά αγαθά (να ανακαινίσουν το μαγαζί, να αγοράσουν νέο υπολογιστή, κ.ο.κ.). Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι αλλαγή στη διάρθρωση της συνολικής δαπάνης (λιγότερες καταναλωτικές-περισσότερες επενδυτικές) και όχι στο μέγεθός της. Αλλά ακόμα και αν μειωθεί η συνολική δαπάνη, προκειμένου οι επιχειρήσεις να μην χάσουνε πελάτες θα ρίξουν τις τιμές, πείθοντας έτσι και τους εργαζόμενους να δεχτούν μειώσεις αποδοχών (υπό το φόβο και της απόλυσης). Παρόλο που λιγότερα Ευρώ θα δαπανηθούν για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών η μείωση στις τιμές θα επιτρέψει στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να αγοράσουν την ίδια ποσότητα αγαθών όπως και πριν. Έτσι δεν θα υπάρξει μεταβολή στην παραγωγή ή την απασχόληση.

Αυτεπίστροφος διαιτητικός ακτιβισμός…

25/02/201121/02/2011 by Κώστας

…ή αλλιώς, προς μια Ολυμπιακοποίηση του ποδοσφαίρου.

Σχεδόν προφητικά, αμέσως μετά το Μουντιάλ είχα ασκήσει κριτική στη νοοτροπία των Ελλήνων παικτών για την αντίδρασή τους απέναντι στους φιλάθλους της Εθνικής. Επικεντρώθηκα δε στον Τοροσίδη, ο οποίος με τη συμπεριφορά του στο χθεσινό “ντέρμπυ” επιβεβαίωσε ότι είχα δίκιο. Ένας ποδοσφαιριστής ταλαντούχος που θεώρησε ότι αρκεί το ότι έπαιξε στον Ολυμπιακό, τώρα που βλέπει να παίρνει ποδοσφαιρικά την κάτω βόλτα προσπαθεί με ψευτοτσαμπουκάδες να πουλήσει Ολυμπιακοφροσύνη για να τον κρατήσουν. Γιατί όχι? Άσχημα του βγήκε του Μητρόπουλου, που ήταν και ατάλαντος?

Είναι ο Σοσιαλισμός μια κακή ιδέα?

07/01/201105/01/2011 by Κώστας

Το παρακάτω κείμενο επανεξετάζει τα επιχειρήματα που συνήθως προβάλλονται εναντίον του Σοσιαλισμού, μερικά από τα οποία παραθέτει ο ΣΓ στο κείμενό του “Είναι ο κομμουνισμός μια κακή ιδέα?“. Η επανεξέταση γίνεται υπό το πρίσμα της οργανωτικής θεωρίας και των εξελικτικών (evolutionary) οικονομικών. Χρησιμοποιώ τον όρο “Σοσιαλισμός” αντί για “Κομμουνισμός” διότι έχει σαφή ορισμό: Σοσιαλιστικό είναι το σύστημα στο οποίο το κράτος είναι ιδιοκτήτης του κεφαλαίου, δηλαδή των παραγώμενων από τον άνθρωπο παραγωγικών μέσων (κτήρια, μηχανήματα, λογισμικό, κ.ο.κ).

Η συνήθης λογική απόρριψης του σοσιαλισμού έχει ως εξής:
(α) Ο σοσιαλισμός προϋποθέτει και συνεπάγεται τον κεντρικό σχεδιασμό, δηλαδή την κατανομή των παραγωγικών πόρων μεταξύ εναλλακτικών δραστηριοτήτων από γραφειοκράτες. Αντίθετα, στον καπιταλισμό η κατανομή των πόρων (π.χ. το αν ένας αγρότης θα παράγει καπνό ή ελιές) γίνεται από τους ίδιους τους παραγωγούς με βάση τις σχετικές τιμές των αγαθών (την τιμή που πιάνει ο καπνός σε σχέση με τις ελιές) όπως αυτή διαμορφώνεται στην αγορά.

(β) Ο κεντρικός σχεδιασμός είναι υποδεέστερος του αγοραίου συστήματος οργάνωσης για δυο λόγους.

Σκέψεις για την Ελληνική κουλτούρα με βάση το Μουντιάλ

27/08/201022/08/2010 by Κώστας

Οι λάτρεις του ποδοσφαίρου, στους οποίους συγκαταλέγομαι, λένε ότι το ποδόσφαιρο αρέσει τόσο επειδή σε πολλές πτυχές του είναι σαν τη ζωή. Τι μπορούμε να συμπεράνουμε λοιπόν για τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες προσεγγίζουν τη ζωή με βάση την παρουσία της Εθνικής στο πρόσφατο παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου? Στις παραγράφους που ακολουθούν παραθέτω κάποιες σκέψεις που μου προξένησε ο τρόπος με τον οποίο οι Έλληνες ποδοσφαιριστές αντιμετώπισαν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους σε σχέση με τους Αμερικανούς συναθλητές τους.

Η αντιδιαστολή με τις ΗΠΑ είναι χρήσιμη διότι οι τελευταίες είναι ίσως η μόνη χώρα που μετείχε στο Μουντιάλ στην οποία το ποδόσφαιρο δεν είναι το πιο δημοφιλές άθλημα. Για την ακρίβεια δεν είναι ούτε καν δεύτερο καθώς Αμερικάνικο ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίρηση, μπέιζμπωλ, και χόκευ επί πάγου είναι πιο δημοφιλή. Το Αμερικάνικο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ξεκίνησε μόλις το 1993, ενώ οι προϋπολογισμοί των ομάδων είναι πενιχροί. Οι ιδρυτές του επαγγελματικού πρωταθλήματος είχαν συσωρευμένες ζημιές $350 εκατομμυρίων από την ίδρυσή του μέχρι το 2004, ενώ μέχρι το 2002 ελάχιστοι ήταν οι θεατές και οι υποδομές ήταν ανύπαρκτες. Οι ομάδες δεν είχαν δικά τους γήπεδα με αποτέλεσμα να παίζουν σε ακατάλληλα γήπεδα φτιαγμένα για Αμερικάνικο ποδόσφαιρο. Αντίθετα η αξία των ομάδων που μετέχουν στο Ελληνικό πρωτάθλημα και κυρίως των Ο.Σ.Φ.Π. και Π.Α.Ο. μας κατατάσσει υψηλότερα από πολλές Ευρωπαικές χώρες. Στην Ελλάδα το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα με ιστορία πάνω από 100 χρόνια, ενώ οι “μεγάλες” ομάδες έχουν δικά τους γήπεδα (ή παίζουν στο ανακαινισμένο Ο.Α.Κ.Α.) και προπονητικά κέντρα.