Προσοχη: Αυτο το κειμενο δεν ειναι γραμμενο για να αρνηθει τα λαθη πολιτικης που εγιναν στην Ελλαδα επι δεκαετιες, ουτε για να προσφερει δικαιολογιες σε οσους αντιστεκονται στις απαραιτητες μεταρρυθμισεις για να γινει η Ελλαδα μια κανονικη, ευνομουμενη και δικαιη χωρα. Γραφω γιατι βλεπω πανευρωπαϊκα περρισευμα θυμικων και ηθικολογικων αντιδρασεων – αναζητουμε τους δρακους του παραμυθιου και ευκολες λυσεις που θα μας απαλλαξουν απο αυτους. Ταυτοχρονα εχουμε ελλειψη ψυχραιμης οικονομικης αναλυσης με στοιχειωδη γνωση των τοπικων ιδιομορφιων, ευαισθησια και ενδιαφερον για το ευρωπαϊκο Σχεδιο. Σε αυτο το κενο ευρωφιλης και αντικειμενικης αναλυσης θελω να βαλω ενα λιθαρακι.
Τα φωτα της δημοσιοτητας ειναι στραμμενα στην ελληνικη οικονομια χωρις ουσιαστικη διακοπη εδω και δυο χρονια πια. Καθε οικονομικος αναλυτης οπουδηποτε και να βρισκεται στον πλανητη εχει διαρκως ενα ματι στραμμενο προς μια γωνια της Νοτιανατολικης Μεσογειου οπου μια μικρη περιφερειακη οικονομια με 11 εκατομμυρια ψυχες απειλει να τιναξει την Ευρωπη στον αερα. Ας ειμαστε ξεκαθαροι, η Ελλαδα ξεκινησε την σημαντικοτερη υπαρξιακη κριση της ευρωζωνης που κινδυνευει να αποτελεσει την νεα “στιγμη Λεμαν” και να ξαναβυθισει ολοκληρη την Δυση στην υφεση.
Ειδικοι και λιγοτεροι ειδικοι κανουν αναλυσεις επι αναλυσεων για καθε πτυχη της ελληνικης οικονομιας και κοινωνιας. Καθε ατομο με προσβαση στο δημοσιο βημα αισθανεται οτι πρεπει να εκφρασει μια Γνωμη, απο σεβασμιους Οικονομολογους που δεν ηξεραν ως χτες να δειξουν την Ελλαδα στον χαρτη ως τον Δημαρχο Λονδινου και παλαβους που ψαχνουν απεγνωσμενα τα 15 λεπτα φημης τους.
Η Ελλαδα ειναι διαρκως πρωτη ειδηση, μαζι με τον τελευταιο τυφωνα ή σεισμο. Η φραση “greek crisis” βγαζει 1.220.000 αποτελεσματα στο google. Βενζιναδες στην Φλωριδα εμαθαν ποτε συνταξιοδοτουνται οι Ελληνες, κεμπαμπτζηδες στην Γερμανια ποσες ωρες δουλευουν οι δημοσιοι υπαλληλοι μας και ολος ο πλανητης ηταν μαρτυρας αποκαλυψεων για τις μικρες και μεγαλες αδυναμιες των Ελληνων πολιτικων. Η Ελλαδα παρουσιαζεται ως μια χωρα με τεραστια δομικα προβληματα, μια χωρα παραπαιουσα, που μετα απο δυο χρονια υφεσης το 2009 και 10 θα εχει και φετος το 2011 πτωση του ΑΕΠ καπου 5,9%. Δικαιη τιμωρια ολα αυτα, για μια χωρα που εζησε πολυ πανω απο τις δυνατοτητες της και ηταν καταραμενη να καταρρευσει, μια χωρα χωρις στον ηλιο μοιρα.
Το μονο που δεν βλεπω να συνειδητοποιει κανεις απο τους οψιμους Ελληνολογους με το επιτημητικα τεταμενο δαχτυλο ειναι οτι αυτη η Ελλαδα δεν προσγειωθηκε χτες στον πλανητη. Η ιδια χωρα υπηρχε στην ιδια θεση και πριν το 2008. Οι αδυναμιες της δημοσιας διοικησης, η ανικανοτητα, αναποφασιστικοτητα και ευθυνοφοβια της πολιτικης της ταξης ηταν ιδια ή χειροτερη. Αυτη η χωρα αναπτυσσοταν ομως επι 14 χρονια ταχυτερα απο σχεδον ολη την ευρωζωνη, με ρυθμους της ταξης του 3,5-4%. Ηταν ολα μια φουσκα? Μπορει να υπαρχει σε μια συγχρονη οικονομια τετοια αυξηση εισοδηματων χωρις καμμια βαση σε θεμελιωδεις οικονομικους παραγοντες?
Οχι. Η αναπτυξη της χωρας βασιστηκε εν πολλοις στην αυξημενη παραγωγη αγαθων και υπηρεσιων. Ανθρωπινο και φυσικο κεφαλαιο, καινοτομια και εισαγωγη αποτελεσματικοτερων μεθοδων οδηγησαν την παραγωγικοτητα της χωρας να αυξανεται περιπου 2% τον χρονο. Ναι ειχαμε δανεια, αλλα οχι περα απο καθε λογικη. Το χρεος των ιδιωτων αυξηθηκε, αλλα παρεμεινε σε χαμηλοτερα επιπεδα απο τις περισσοτερες ανεπτυγμενες χωρες της Δυσης. Ακομα και το δημοσιο χρεος της Ελλαδας που ειναι οντως διαχρονικα πολυ μεγαλο, ηταν το 2008 αρκετα κοντα σε αρκετες ευρωπαϊκες χωρες (Ιταλια, Βελγιο) και μαλλον ανικανο να επιφερει βιβλικες καταστροφες απο μονο του.
Η κριση που ζει η Ελλαδα λοιπον δεν ειναι τοσο η αναποφευκτη καταληξη μιας ξεφρενης πορειας, η φυσιολογικη νεμεση για μια κολοσσιαια υβρη. Ο ασθενης μας δεν ειναι ετοιμος να αφησει την τελευταια του πνοη μετα απο δεκαετιες παλης εναντια σε μια ανιατη ασθενεια, αλλα υποφερει βαρια απο ενα ιδιαιτερα περιεργο κρυολογημα που οι γιατροι απο αμελεια, μυωπια ή ανικανοτητα αφησαν να γινει πνευμονια.
Η κατασταση μοιαζει με ενα αεροπορικο δυστυχημα το οποιο οφειλεται στην καταστροφικη συμπτωση 15 παραγοντων. Αν απουσιαζε εστω ενας επιβαρυντικος παραγοντας, τιποτα δεν θα ειχε συμβει. Μια ασχημη καταιγιδα, ενας μαλλον ανευθυνος πιλοτος, ενα κακοσυντηρημενο αεροπλανο, ενας ελεγκτης εναεριας κυκλοφοριας που ειναι πολυ μακρια για να δει τι ακριβως γινεται… Κακοπληροφορημενος, κουρασμενος και κακοκεφος, προσπαθει να σωσει το αεροπλανο την ιδια ωρα που λογοφερνει στο τηλεφωνο με την γυναικα του που δεν μπορει να καταλαβει γιατι θα περασει αλλη μια νυχτα στην δουλεια. Και τα αφεντικα λιγο πιο περα περνανε την ωρα τους με αστειους διαπληκτισμους αντι να αποφασιζουν τι πρεπει να γινει.1
Παλιο προβλημα με νεα γευση
Η ελληνικη οικονομια πασχει απο οξεια μακροοικονομικη ασθενεια ενος τυπου που χουμε δει πολλες φορες στην ιστορια, αλλα πολλοι οικονομολογοι νομιζαν οτι ειχαν ξορκισει για τα καλα, τουλαχιστον στην Δυση. Εχουμε ελλειψη εμπιστοσυνης, ρευστοτητας και πολιτικης αξιοπιστιας, ελλειψεις που η μια τροφοδοτει την αλλη. Παλιος μας γνωριμος το φονικο αυτο κοκτεηλ, ευθυνεται ακομα και για τις κρισεις που συνταραζαν την Ευρωπη του μεσοπολεμου και ευθυνονται πιθανως για τον Δευτερο Παγκοσμιο.
Η αφορμη για το προβλημα ειναι βεβαια ο πανικος που ξεκινησε απο τις ΗΠΑ και την καταρρευση μεγαλων επενδυτικων τραπεζων. Μια μακρια αλυσιδα γεγονοτων που περασε μεσα απο την χρεοκοπια του Ντουμπαϊ εκανε τους διεθνεις επενδυτες να αποστρεφονται περισσοτερο την αβεβαιοτητα και το ρισκο. Το αδιανοητο εγινε πιθανο, πλουσιοι οργανισμοι και χωρες, εν ετει 2008, μπορει να χρεοκοπησουν! Απο την στιγμη που η αβεβαιοτητα μεγαλωνει, πεφτουμε στον φαυλο κυκλο του χρεους. Οι δανειστες φοβουνται να χρηματοδοτησουν το κρατος, το κρατος δυσκολευεται να αντεπεξελθει στις αναγκες του, αλλοι επενδυτες βλεπουν τις δυσκολιες και φοβουνται και αυτοι με την σειρα τους να δανεισουν κοκ Αν η διαδικασια φτασει στα ακρα το αξιοχρεο του κρατους καταρρεει, κανεις δεν δανειζει και δυστυχως επτωχευσαμεν.
Η παραδοσιακη συνταγη
Η δυνατοτητα υπαρξης αυτοεκπληρουμενων προφητειων ειναι γνωστη εδω και αιωνες, γι’αυτο παραδοσιακα οι κυβερνησεις προσεχουν πολυ να μην ξεκινησουν την χιονοστιβαδα. Οταν αρχιζουν να τρεμουν οι αγορες, οι κυβερνησεις μειωνουν το ελλειμμα με την ελπιδα να τις καθησυχασουν. Αυτο δεν δουλευει παντα, οπως ειναι προφανες στην σημερινη Ελλαδα. Η κυβερνηση προσπαθει να μειωσει το ελλειμμα την ιδια ωρα που η οικονομια ειναι αδυναμη. Η μειωση των δημοσιων δαπανων για να μικρυνει το ελλειμμα ριχνει την ζητηση και κανει την οικονομια ακομα πιο αδυναμη. Η πτωση εισοδηματων και καταναλωσης ριχνει και τις φοροεισπραξεις, η κυβερνηση αναγκαζεται να στριμωξει ακομα πιο πολυ τους φορολογουμενους, ριχνει το εισοδημα και την ψυχολογια τους περισσοτερο κοκ
Η μεγαλη καινοτομια που εχει απαλλαξει εδω και αρκετες δεκαετιες τον πλουσιο κοσμο απο τετοια προβληματα ειναι οι Κεντρικες Τραπεζες. Η μεγαλυτερη ευθυνη και συμβολη μιας Κεντρικης Τραπεζας ειναι ο ρολος της ως δανειστης εσχατης αναγκης. Υποσχεται οτι αν αρχισει πανικος και τραπεζες κινδυνευουν να καταρρευσουν, η ΚΤ θα επεμβει με οση ρευστοτητα χρειαστει (βλ. τυπωνοντας χρημα!) για να σταματησει τον φαυλο κυκλο στην ριζα του. Οταν υποσχονται ανευ ορων στηριξη, οι Κεντρικες Τραπεζες δεν αφηνουν τις προφητειες καταστροφης να αυτοεκπληρωθουν3. Οταν ξερεις οτι στην ακρη του δρομου υπαρχει ενα απορροφητικο χωρισμα παχους πεντε μετρων, κανεις δεν πηδαει εξω απο το λεωφορειο φοβουμενος τον γκρεμο πισω απο το χωρισμα.
Οι Κεντρικες Τραπεζες εχουν και εναν παρομοιο -αλλα πιο διακριτικο- ρολο στην αγορα κρατικων ομολογων. Οι επενδυτες ομολογων σε μια μεγαλη δυτικη οικονομια δεν φοβουνται οτι τα ομολογα τους θα αχρηστευθουν, γιατι στην χειροτερη περιπτωση θα τα αγοραζει η Κεντρικη Τραπεζα. Για να τα αγορασει τυπωνει βεβαια χρημα που φερνει αυξημενο πληθωρισμο. Απο την μια ομως οι επενδυτες δεν φοβουνται τοσο τον πληθωρισμο που θα ερθει σε λιγα χρονια, οσο την αδυναμια αποπληρωμης εδω και τωρα. Απο την αλλη υπαρχει ενα γεγονος που φαινεται να διαφευγει σε πολλους αναλυτες: οταν εχουμε πανικο στις αγορες που επεκτεινεται στην πραγματικη οικονομια, ο φοβος δεν ειναι ο υψηλος πληθωρισμος αλλα η οικονομικη καταρρευση και ο αποπληθωρισμος (μειωση τιμων). Σε περιπτωσεις πανικου και ελλειψης ρευστοτητας η Κεντρικη Τραπεζα θελει να διοχετευει χρημα στις αγορες ουτως ή αλλως: ο στοχος των σταθερων τιμων συμπιπτει με τον στοχο σταθεροτητας στα εισοδηματα και την καταναλωση.
Το προβλημα στην Ευρωζωνη ειναι οτι οι κανονες του παιχνιδιου δεν γραφτηκαν ποτε. Τι γινεται οταν το χρεος μιας χωρας μελους αρχιζει να φαινεται μεγαλο και η εμπιστοσυνη των επενδυτων κλονιζεται? Ποια Κεντρικη Τραπεζα ειναι ετοιμη να επεμβει πριν φτασουμε στην καταστροφη? Μεχρι το 2008 περιπου, οι αγορες δρουσαν υπο την πιστη οτι η ΕΚΤ ειναι ο υστατος εγγυητης της χρηματοοικονομικης σταθεροτητας στην ευρωζωνη. Οταν η δημοσιονομικη θεση της Ελλαδας αρχισε να κλονιζεται ομως η ελλειψη κανονων εγινε ολοφανερη. Αντι για μια ξεκαθαρη πολιτικη στηριξης που θα εσβηνε την φωτια κατευθειαν, οι ευρωπαϊκες κυβερνησεις αρχισαν σαχλες και μυωπικες αντιπαραθεσεις για το ποιος πρεπει να αναλαβει το εργο της κατασβεσης.
Η Ελλαδα αλλα και αλλες χωρες της ευρωζωνης με κακη δημοσιονομικη παραδοση ειναι στην πολυ δυσκολη θεση να εχουν μια Κεντρικη Τραπεζα που αρνειται να εκπληρωσει τις παραδοσιακες υποχρεωσεις της. Η ΕΚΤ στηριζει τα ελληνικα ομολογα με μιση καρδια. Οι ελληνικες τραπεζες που ειχαν μεγαλο μερος της περιουσιας τους σε ελληνικα ομολογα εχουν πληγει βαρυτατα και η ΕΚΤ που φοβαται και τον ισκιο της, αντι να τις στηριξει ανεπιφυλακτα, τις πιεζει να περιορισουν την εκθεση τους σε δανεισμο και κινδυνους.
Σκοτωνοντας τον δρακο
Αυτο που δεν φαινεται να συνειδητοποιει η ΕΚΤ ειναι οτι ο μεγαλυτερος κινδυνος ακομα και για την ιδια της την υπαρξη ειναι η καταρρευση της ελληνικης οικονομιας! Ο περιορισμος του τραπεζικου δανεισμου ειναι πιθανοτατα ο νουμερο ενα λογος που η Ελλαδα εχει τοσο βαθια υφεση φετος. Δεν φταιει η “ανταγωνιστικοτητα” μας (οτι και να σημαινει αυτος ο ορος), ουτε το αναποτελεσματικο δημοσιο που καταρρει το ΑΕΠ κατα 5,9% φετος. Γιατι το μεν εμπορικο ελλειμμα ολο και μικραινει (που σημαινει θετικη συνεισφορα στη μεγεθυνση του ΑΕΠ), το δε δημοσιο εχει περιορισει σε μικρο χρονικο διαστημα αρκετες απο τις αδυναμιες του (σιγουρα οχι αρκετες). Η βαθια δομη της ελληνικης οικονομιας ειναι σημερα αν μη τι αλλο υγιεστερη σε σχεση με πριν. Το μονο θεμελιωδες μεγεθος που εχει επιδεινωθει δραματικα στην χωρα ειναι η εγχωρια καταναλωση που καταρρεει κατα 7% (θυμιζω οτι στην καταναλωση καταγραφεται καπου 70% του ΑΕΠ) και οι επενδυσεις κατα 18%!
Η καταναλωση μπορει να καταρρεει για δυο λογους, επειδη δεν θελουμε ή δεν μπορουμε να καταναλωσουμε. Δηλαδη ειτε (α) οι καταναλωτες φοβουνται το μελλον και αυξανουν την αποταμιευση τους ειτε (β) οι καταναλωτες προσπαθουν να καταναλωσουν αλλα δεν μπορουν λογω εξωτερικων περιορισμων, οπως ελλειψη δανειστικων δυνατοτητων. Ενα μερος της απαντησης πιθανως εχει να κανει με το (α) αλλα νομιζω οτι εχουμε πολυ ισχυρες ενδειξεις για πιστωτικη ασφυξια που οδηγει στο (β). Ανεκδοτολογικα2, εκανα ερευνα αγορας πολυ προσφατα για στεγαστικο δανειο στην Ελλαδα. Η μια ελληνικη τραπεζα ειπε οτι μπορει να δωσει δανειο περιπου 1,5 φορα το ετησιο εισοδημα μου με επιτοκιο 5,5%, η αλλη ελληνικη τραπεζα μου εκανε προσφορα καπου 2,3 φορες το ετησιο εισοδημα μου με επιτοκιο 6% (σκεφτειτε οτι 2 φορες το μεσο εισοδημα στην Ελλαδα δεν φτανει ουτε για αγορα γκαρσονιερας). Οι ιδιες τραπεζες για να προσελκυσουν καταθεσεις προσφερουν βραχυπροθεσμα επιτοκια εως και 10%, αλανθαστο δειγμα οτι διψανε για ρευστοτητα. Εως το 2008 περιπου οι ελληνικες τραπεζες ικανοποιουσαν την διψα τους με διατραπεζικο δανεισμο απο την υπολοιπη ευρωζωνη. Μετα την καταρρευση της Λεμαν οι διατραπεζικες ροες εγιναν πολυ πιο δυσκολες και με την καταρρευση του ελληνικου αξιοχρεου ο δανεισμος προς ελληνικες τραπεζες επεσε πρακτικα στο μηδεν. Οι ελληνικες τραπεζες δεν δανειζουν, γιατι δεν εχουν.
Δοκιμασα ξενες τραπεζες που θεωρητικα εχουν ανευ ορων προσβαση στα κεφαλαια των μητρικων τους. Η Citibank που ακομα αναρρωνει απο το πληγμα στην αμερικανικη αγορα, εχει παυσει εξ ολοκληρου να δινει στεγαστικα δανεια στην Ελλαδα! Η μονη τραπεζα που βρηκα να δινει δανεια της προκοπης ειναι η HSBC (επιτοκιο κατω απο 4%, μεγιστο ποσό που φτανει τις 5-6 φορες το ετησιο εισοδημα), ενα ιδρυμα με μικρο μεριδιο αγορας στην Ελλαδα που στοχευει πολυ συγκεκριμενη πελατεια. Ακομα και στην HSBC μου ειπαν οτι τα επιτοκια τους ανεβαινουν συνεχως.
Ο τοσο δραστικος περιορισμος του ιδιωτικου δανεισμου στην Ελλαδα προφανως ριχνει την καταναλωση. Με ακομα μεγαλυτερη ταχυτητα η μειωση της δανειοδοτησης εριξε και τις κατασκευες, που απασχολουσαν σημαντικο κομματι του πληθυσμου, απο οικοδομους και εργολαβους μεχρι συμβολαιογραφους και καταστηματα επιπλων. Το συνολικο αποτελεσμα ειναι αλματωδης αυξηση της ανεργιας και μειωση του ΑΕΠ.
Η Ελλαδα φυσικα δεν ειναι η μονη χωρα που περναει την διαδικασια μειωσης χρεους και αποθερμανσης της οικονομιας (deleveraging). Η χρηματοπιστωτικη κριση χτυπησε ολη την Δυση. Μετα απο την ξεφρενη πορεια του ιδιωτικου χρεους για πανω απο μια δεκαετια, τα νοικοκυρια σε ολη σχεδον την Δυση εχουν αρχισει να περιοριζουν τα οικονομικα ανοιγματα τους, να προσεχουν πιο πολυ που και πως ξοδευουν χρηματα. Στην Ελλαδα ομως η αλλαγη πορειας ηταν υπερβολικα αποτομη (βλ και sudden stop) και η ενισχυση απο Κρατος και Κεντρικη Τραπεζα υπερβολικα ασθενης, εως και αρνητικη.
Το μειγμα πολιτικης στην υπολοιπη Δυση ειναι πολυ πιο θετικο για τον οικονομικο κυκλο. Συνεχιζοντας την συγκριση των συνθηκων δανεισμου, στην Γερμανια η Deutsche Bank δινει στεγαστικα δανεια με επιτοκιο περιπου 2,8%. Στην Βρετανια το επιτοκιο των στεγαστικων δανειων ειναι στο περιπου 3,7% και το μεγιστο ποσο ειναι περιπου 5 φορες το ετησιο εισοδημα. Ακομα πιο εντυπωσιακη ειναι η διαφορα με τις ΗΠΑ: η “ποσοτικη χαλαρωση” της Φεντ εχει προσφερει τετοια ρευστοτητα στην αγορα που οι συνθηκες δανεισμου ειναι ευνοϊκοτερες αποτι πριν την κριση. Ανεκδοτολογικα παλι, παρελαβα προσφατα τα γραμματα που μου εστελναν εδω και 1 χρονο στο σπιτι μου στις ΗΠΑ. Βουτωντας μεσα στο βουνο απο προσφορες για πιστωτικες καρτες που μου εστειλαν, ειδα αναγλυφη την βελτιωση των πιστωτικων συνθηκων. Πριν εναν χρονο περιπου μου εδιναν πιστωτικες καρτες με μηδενικο επιτοκιο για 6 μηνες. Στην πιο προσφατη προσφορα που μου εκαναν, το επιτοκιο ηταν μηδενικο για 18 ολοκληρους μηνες και εδιναν και 100 δολλαρια δωρο με την πρωτη μου μεγαλη αγορα. Οτιδηποτε αγοραζα τωρα θα επρεπε να το αποπληρωσω τον Απριλιο του 2013!
Δεν ειναι καθολου περιεργο οτι αυτες οι οικονομιες ανακαμπτουν ενω η ελληνικη δεν μπορει να ανασανει.
Κατακλειδα
Τα δομικα προβληματα της ελληνικης οικονομιας ειναι σημαντικα, η μεταρρυθμιση αναγκαια. Τα μακροπροθεσμα προβληματα ομως δεν μπορουν να προκαλεσουν απο μονα τους την χειροτερη πτωση εισοδηματος στην χωρα απο τον Β Παγκοσμιο Πολεμο. Η θλιβερη εικονα της Ελληνικης οικονομιας δεν αντικατοπτριζει την ξαφνικη αδυναμια μας να παραξουμε εισοδημα, οσο συγκεκριμενες ελλειψεις της νομισματικης μας πολιτικης απο την μια και απο την αλλη την ανικανοτητα της πολιτικης ηγεσιας -Ελλαδας τε και ΕΕ- να εμπνευσει εμπιστοσυνη. Υπαρχει ενας παιχτης που εχει την δυναμη να αλλαξει πληρως την πορεια της οικονομιας μας και να σωσει και την ευρωζωνη. Δεν υπαρχει μεγαλυτερος εθνικος στοχος σημερα για την Ελλαδα αλλα και ολες τις χωρες της ευρωπαϊκης περιφερειας απο το να πεισουμε την Ευρωπαϊκη Κεντρικη Τραπεζα να συμπεριφερθει ως δικη μας Κεντρικη Τραπεζα. Αν το πραξει θα σωσει τις χωρες μας, την Ευρωζωνη, πιθανως την Δυση αλλα και τελικα τον ιδιο της τον εαυτο.
————————————————————-
1. Οποιαδηποτε ομοιοτητα του ελεγκτη εναεριας κυκλοφοριας με τους εργαζομενους σε ΕΚΤ και ΔΝΤ ειναι τυχαια. Οπως βεβαια και των αφεντικων με την ηγεσια της ΕΕ. [↩]
2. Σε επομενο αρθρο ελπιζουμε να εχουμε τα πληρη επισημα στοιχεια για το προβλημα. Υπαρχει σημαντικη δυσκολια στην συλλογη τους, οποιος μπορει να βοηθησει, ευπροσδεκτος. [↩]
3. Χαρακτηριστικο παραδειγμα η επεμβαση της Φεντ για να σταματησει τον πανικο απο την πτωση των Χρηματιστηριων την Μαυρη Δευτερα του 1987. [↩]
Πηγες: Συνοψη των τελευταιων μακροοικονομικων μεγεθων απο την Εθνικη Τραπεζα
Αναφορα για το χρεος στην Δυση απο την McKinsey
Το προβλημά που βλέπω εγώ και που ίσως επηρεάζει τη στάση των ξένων είναι ότι αν μας στήριζαν περισσότερο τότε θα αράζαμε και δεν θα κάναμε τίποτα από όσα πρέπει να κάνουμε, όπως κάναμε δηλαδή όλα αυτά τα χρόνια. έδω με την απειλή της χρεωκοπίας μπροστά μας και κάνουμε 2 βήματα μπρός 1 πίσω
αυτο ειναι βεβαια σωστο, αλλα ακομα και ετσι η ΕΚΤ θα μπορουσε μου φαινεται να κανει καλυτερη δουλεια. Αλλωστε δεν ειναι στο χερι της ΕΚΤ να ασκει πολιτικη διακρισεων! Οταν τραπεζες στην ευρωζωνη εχουν προβληματα, η ΕΚΤ οφειλει να τις ενισχυσει αντι να τις πνιγει.
SG, η ανάλυσή σου είναι κατατοπιστική, κυρίως διότι μέσα στον γόρδιο δεσμό των πάσης φύσεως παραμέτρων του προβλήματος προσπαθεί να εντοπίσει τον παράγοντα εκείνον (τον ρόλο μιας Κεντρικής Τράπεζας) που μπορεί να λειτουργήσει ως βαρόμετρο και καταλύτης για την εξέλιξη της όλης κατάστασης.
Εδώ, ωστόσο, μπορεί κανείς να διατυπώσει το προβοκατόρικο ερώτημα, για ποιον λόγο να προσπαθήσουμε να πείσουμε μια άλλη, υπερεθνική τράπεζα να λειτουργήσει ως δική μας Κεντρική Τράπεζα και να μην έχουμε οι ίδιοι την…δική μας Κεντρική Τράπεζα (όχι μόνον η Ελλάδα, αλλά όλοι οι εμπλεκόμενοι). Διότι, βεβαίως, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς, μήπως η μη εποικοδομητική στάση ως τώρα της Ε.Κ.Τ., όπως την περιγράφεις, απλώς αντανακλά τον εξαρχής προβληματικό χαρακτήρα του εγχειρήματος της ευρωζώνης (τουλάχιστον στην παρούσα μορφή του). Όπως και να το κάνουμε, δεν είναι περίεργο που είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν γενικότερες συνθήκες εμπιστοσύνης σε μια ζώνη μεγάλης γλωσσικής και πολιτιστικής ποικιλομορφίας (και διαπολιτιστικών «αντιπαθειών» εντός των κόλπων της), όπως είναι η Ευρώπη.
SG αυτα που λες για την ΕΚΤ εχουν εν μερει γινει. η ΕΚΤ εχει αγορασει 150 δις ονομαστικης αξιας ομολογα στη δευτερογενη αγορα απο ελλαδα, πορτογαλια,ιρλανδια,ισπανια και ιταλια (τα 60δις ελληνικα ομολογα). εχει δανεισει 100δις στις ελληνικες τραπεζες με ενεχυρο υποβαθμισμενα ελληνικα ομολογα κοντρα στους κανονες της!! εχει ενεργοποιηθει απο τα τελη αυγουστου ο μηχανισμος ELA απο την τραπεζα της ελλαδος (και απο αρχες του 2011 για την ιρλανδια). επισης δες και μια επιπλεον βοηθεια
http://www.voxeu.org/index.php?q=node/7033
απο οτι φαινεται το sudden stop ειναι μυθος!το ελλειμμα στο ισοζυγιο πληρωμων δεν μειωνεται παρολο που ειμαστε σε κριση!!
Αφού πρώτα η Ε.Κ.Τ. επέτρεψε για μήνες να γίνονται σπεκουλες (θα τα δεχτούν ή δεν θα τα δεχτούν?) συνεισφέροντας στην αποσταθεροποίση και στην άνοδο των επιτοκίων δανεισμού του Ελληνικού δημοσίου, και αντιστάθηκε σθεναρά στο “κούρεμα” δηλώνοντας ότι αν συμβεί θα πάψει να τα δέχεται. Τέλος, η καθυστέρηση με την οποία έπραξε στοίχησε στο Ελληνικό δημόσιο κάμποσες δεκάδες εκατομμύρια.
κωστα στο δικο σου ποστ εχω 2 απαντησεις στο γιατι η ευρωπη ειναι δυσκολο να συντονιστει και γιατι ειναι δυσκολο να εφαρμοσει καποιες γεναιες λυσεις. με 2 λογια: μακροχρονια ελλειψη αναπτυξης στην ευρωπη (που οφειλεται σε διαφορους λογους) και η κυριαρχια των εθνων κρατων στην ευρωπη με συνεπεια οι ευρωπαιοι να βλεπουν τους ευρωπαικους θεσμους καθαρα ωφελιμιστικα χωρις να θελουν να υποστουν θυσιες για την ΕΕ.
Μα ρε Σωτήρη αυτό αποτελεί stylized fact στη θεωρία του διεθνούς εμπορίου . Οι χώρες που διανύουν περιόδους ύφεσης παρουσιάζουν αύξηση στις εξαγωγές τους και μείωση στις εισαγωγές τους. Η μείωση των εμπορικών ελλειμμάτων δεν σημαίνει πως ένας από τους παράγοντες που προκάλεσαν την ύφεση δεν ήταν και το μεγάλο εξωτερικό χρέος (το μερίδιο αυτού ειδικά που κατευθύνθηκε στην κατανάλωση και τις αντιπαραγωγικές επενδύσεις)..
Λαμβάνοντας υπόψιν πως διανύουμε περίοδο ύφεσης και πως εξακολουθούμε να παρουσιάζουμε σημαντικά εμπορικά ελλείμματα νομίζω πως θα έπρεπε να μιλάμε για μικρότερη συνεισφορά στη σμίκρυνση του ΑΕΠ (και όχι για θετικη συνεισφορα στη μεγεθυνση).
Το μόνο που έχει περιορίσει το δημόσιο είναι κάποιες από τις δαπάνες του και αυτό στη προσπάθεια του να κάνει κάποιο smoothing στη κατανάλωση του (κάτι δηλαδή που αμελούσε εδώ και πολλά χρόνια) για να αποφύγει την (αναπόφευκτη μάλλον) παραβίαση της συνθήκης ponzi. Κατά τα άλλα οι δημόσιοι μηχανισμοί έχουν παραλύσει και δείχνουν κατώτεροι των περιστάσεων (δες λευκές και μη απεργίες κ.ο.κ.)
Πως μπορούσε να μιλάμε για υγιέστερη δομή τη στιγμή που ούτε η εξυγίανση του δημόσιου τομέα έχει προχωρήσει, ούτε η επιχειρηματική δραστηριότητα έχει αυξηθεί;
Μα αναμενόμενο σύμπτωμα (ή αναμενόμενη διόρθωση) δεν είναι αυτό δεδομένης της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε; Θα θεωρούσες λογική την αδιάκοπη συνέχιση της ξέφρενης κατανάλωσης που ζήσαμε τα τελευταία τουλάχιστον 10 χρόνια (πρώτα τα νοικοκυριά σε κατανάλωση στην Ευρωζώνη); Συμφωνώ σε μεγάλο βαθμό με την άποψη σου για την Ε*Κ*Τ (η οποία σίγουρα δεν είναι *Κ* τράπεζα) αλλά θεωρώ πως οποιοδήποτε πόροι χορηγηθούν στη χώρα μας από το ευρωπαϊκό σύστημα πρέπει να διοχετευθούν εξαιρετικά στοχευμένα – σχεδόν αποκλειστικά για την ενίσχυση των επενδύσεων.
οχι, αλλα δεν μπορει η υφεση να συνεχιζεται δηθεν εξαιτιας του εμπορικου ελλειματος, οταν το εμπορικο ελλειμμα μειωνεται! Την ξερεις την ταυτοτητα, Y=C+I+G+X-IM. Οταν πεφτουν οι εισαγωγες και ανεβαινουν οι εξαγωγες, η συμβολη του εξωτερικου εμποριου ειναι θετικη.
ενω καποτε δουλευαν ρολοϊ? Το γεγονος ειναι οτι οι προσληψεις ηδη περιοριστηκαν και οτι γινεται γενικο συμμαζεμα. Καθυστερημενο, αλλα προς την σωστη κατευθυνση. Αρα ουτε αυτο δεν μπορει να ευθυνεται για το γεγονος οτι η υφεση βαθαινει!
πως το κρινεις το δευτερο δηλαδη? Εγω βλεπω τις εξαγωγες να ανεβαινουν και γενικα τους επιχειρηματιες καθε μεγεθους να εχουν ξυπνησει απο τον ληθαργο. Αυξημενη εξωστρεφεια, αυξημενη προσοχη σε θεματα οργανωσης και κοστους, ολα αυτα βελτιωνουν τα θεμελιωδη. Να περιμενεις να αυξηθει και ο κυκλος εργασιων τους οταν καταρρεει η καταναλωση ειναι αδικο. Αν ειχαμε ομως την εγχωρια καταναλωση του 2008, οι περισσοτερες επιχειρησεις θα ηταν υγιεστερες απο το 2008 νομιζω.
αδιακοπη οχι. Πιο στρωτη και ομαλη προσαρμογη ομως ναι. Μην ξεχναμε οτι αν οι πιστωτικες συνθηκες ειναι κακες για τα νοικοκυρια, για τις επιχειρησεις πρεπει να ειναι αθλιες. Μια συγχρονη οικονομια δεν λειτουργει χωρις υγιη χρηματοπιστωτικο τομεα, δεν θα γυρισουμε στο 1960 τωρα με το ζορι.
Στην Ελλαδα σημερα εχουμε αφησει σχεδον 1 στους 5 ανθρωπους που ενδιαφερονται να δουλεψουν, στο πλαϊ να μην κανει τιποτα. Αυτοι οι ανθρωποι θα μπορουσαν να κανουν κατι, να προσφερουν κατι. Οπως παρατηρησε ο Κεϋνς πριν τοσο καιρο, εχουμε ασκοπα χαμενη παραγωγη, χαμενο εισοδημα χωρις να κερδιζει κανεις απο αυτο. ΔΕν νομιζω οτι ειναι λογικο να σκοτωνουμε τοσο τον ιδιωτικο δανεισμο σε μια χωρα που δεν εχει προβλημα ιδιωτικου υπερδανεισμου (τουλαχιστον δεν ειχε).
Εξαιτίας των συσσωρευμένων και όχι των πλέον προσφάτων ελλειμμάτων στον λογαριασμό των τρεχουσών συναλλαγών. Αν η οικονομία αυξάνεται επί σειρά ετών με ρυθμούς g ενώ το χρέος με ρυθμούς d με αποτέλεσμα οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους να αντιπροσωπεύουν όλο και μεγαλύτερο μέρος του προϊόντος υπάρχει πρόβλημα (δεν ισχυρίζομαι βεβαίως πως αυτό αποτελεί τον κύριο λόγο της σημερινής ύφεσης -δεν είναι όμως και τόσο neutral). Περισσότερα για το εξωτερικό χρέος εδώ.
Δεδομένου πως το (X-IM) παραμένει αρνητικό αλλά φθίνει (αρνητική πρώτη παράγωγος) δεν μιλάμε για θετική συμβολή αλλά για φθίνουσα αρνητική επιβάρυνση.
Όχι αλλά σήμερα όλα έχουν παραλύσει. Επιπλέον σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα το δημόσιο έχει αποτύχει να περικόψει σημαντικά τις δαπάνες του. Συνεπώς για ποιο συμμάζεμα μιλάμε;
Μακάρι αλλά αυτό ήταν πάνω-κάτω αναμενόμενο. Όταν η ανεργία αυξάνεται εξαιτίας της ύφεσης οι εισαγωγές μειώνονται λόγω της πτώσης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Ταυτόχρονα οι εγχώριες επιχειρήσεις αναζητούν διέξοδο στις εξαγωγές. Το βεβιασμένο άνοιγμα τους δεν γίνεται ωστόσο πάντα με τους καλύτερους όρους. Επιπλέον η ύφεση συνήθως οδηγεί στην πτώση της τιμής του εγχώριου νομίσματος γεγονός που συντελεί στην μείωση των εισαγωγών και την αύξηση των εξαγωγών (ερώτηση κρίσης: το εμπορικό έλλειμμα θα μειώνονταν ή όχι αν επιστρέφαμε στη δραχμή;). Τέλος εξαιτίας της ύφεσης (και της αύξησης του θεωρούμενου πιστωτικού κινδύνου) η πρόσβαση στη πίστωση των εισαγωγικών επιχειρήσεων είναι μειωμένη (σχετικά ασύμμετρα σε σχέση με τους εξαγωγείς).
Ίσως να έχεις δίκαιο σε αυτό. Τι δεδομένα υπάρχουν σχετικά με τη συγκεκριμένη μεταβολή;
Δεν ζητά κανείς το σκότωμα του ιδιωτικού δανεισμού. Ωστόσο για να είναι βιώσιμος η αύξηση του κόστους του θα πρέπει να συνοδεύεται από μια μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ. Είμαστε σίγουροι πως αυτό μπορεί να συμβεί; Για να συμβεί δεν απαιτείται κάποια στόχευση;
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία οι δαπάνες του δημοσίου έχουν αυξηθεί λόγω:
1) Αυξημένης χρηματοδότησης ασφαλιστικών ταμείων (1,9 δις €).
2) Χρηματοδότησης ΟΑΕΔ (0,3 δις €).
3) χρηματοδότησης νοσοκομείων (0,83 δις €)
4) Αυξημένων τόκων κατά 2,4 δις €.
Τα 1/2 είναι καθαρά αυτόματοι σταθεροποιητές και αντιστοιχούν στο 1% του ΑΕΠ. Το (4) επίσης είναι 1% του ΑΕΠ και αν κοιτάξει κάποιος τα στοιχεία της ΤτΕ θα δεί ότι κατα βάση προέρχεται απο τα ‘λοιπά δάνεια’ (άλλα 200 εκ. € προέρχονται απο τους αυξημένους τόκους των εντόκων γραμματίων). Λοιπά δάνεια είναι… τα δάνεια του ΔΝΤ/ΕΕ. Ουσιαστικά πληρώνουμε τη διάσωση μας 1% του ΑΕΠ επιπλέον!
Στα υπόλοιπα που λές συμφωνώ αλλά στο συγκεκριμένο να σημειώσω ότι δε νομίζω να έχουμε υποκατάσταση εισαγωγών αλλά απλώς μείωση κατανάλωσης. Είναι διαφορετικό να μειώθηκαν οι εισαγωγές αυτοκινήτων πχ επειδή αποκτήσαμε αυτοκινητοβιομηχανία και διαφορετικό επειδή ο κόσμος σταμάτησε να αγοράζει και οι αντιπροσωπείες κλείσαν και το προσωπικό τους έμεινε άνεργο. Νομίζω ότι σε ότι αφορά τις εισαγωγές βλέπουμε το δεύτερο και η βελτίωση είναι καθαρά ‘λογιστική’.
Οι εξαγωγές (όπως και οι αυξημένες παραγγελίες και κύκλος εργασιών απο το εξωτερικό) είναι πολύ θετικά νέα. Αυτό που δεν μου αρέσει είναι ότι κάποιες φορές η αύξηση των εξαγωγών έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με πετρελαιοειδή.
Στο εξωτερικό υπάρχουν περιοδικές έρευνες τόσο απο την μεριά των επιχειρήσεων (ποιό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν εκείνη την περίοδο), όσο και απο την μεριά των τραπεζών ώστε να γίνεται ξεκάθαρο αν υπάρχει έλλειψη ζήτησης ή περιορισμός προσφοράς δανείων. Δυστυχώς στην Ελλάδα δε φαίνεται να υπάρχει κάτι αντίστοιχο εκτός και αν γνωρίζει κάποιος κάτι παραπάνω.
Το άρθρο είναι εξαιρετικό αν και στο κομμάτι της Κεντρικής Τράπεζας έχει μείνει λίγο.. πίσω. Όταν μία κυβέρνηση δαπανά, επειδή ο λογαριασμός της βρίσκεται στην κεντρική τράπεζα, ουσιαστικά τυπώνει χρήματα πάντα (παρομοίως όταν φορολογεί καταστρέφει). Αν η Κεντρική Τράπεζα αγοράσει τα ομόλογα της κυβέρνησης (αντί οι τράπεζες) η μόνη διαφορά θα είναι ότι συνολικά ο ιδιωτικός τραπεζικός τομέας αντί να κατέχει μακροπρόθεσμα ομόλογα, θα κατέχει βραχυπρόθεσμους λογαριασμούς αποθεμάτων στην Κεντρική Τράπεζα.
Ο πληθωρισμός προκύπτει απο τις καθαρές δαπάνες της κυβέρνησης, όχι απο τις πράξεις της Κεντρικής Τράπεζας. Η λογική ότι ‘τύπωμα χρήματος δημιουργεί πληθωρισμό’ βασίζεται σε πολύ συγκεκριμένες παραδοχές (σταθερή ταχύτητα χρήματος, οικονομία σε πλήρη απασχόληση) και έχει απομείνει απο την εποχή του κανόνα του χρυσού (όπου η δημιουργία επιπλέον αποθεμάτων νομίσματος χωρίς να καλύπτονται απο αποθέματα χρυσού θα μετέβαλε τη σχέση ανταλλαγής νομίσματος και χρυσού και ενδέχεται να οδηγούσε τον ιδιωτικό τομέα να αυξήσει τις τιμές του αν ήθελε να λαμβάνει συγκεκριμένης ανταλλακτικής αξίας χρήμα).
Σωστά Κώστα,
σε ιδιαίτερη συζήτηση που είχα με το Σωτήρη του είπα ότι εγώ θα έβγαζα την αναφορά στον πληθωρισμός από το κείμενο. Τι θα γίνει με τον πληθωρισμό εξαρτάται και από τη ζήτηση χρήματος (δηλαδή την κυκλοφοριακής ταχύτητας για να χρησιμοποιήσω την ορολογία της ποσοτικής θεωρίας). Και σωστά λες ότι θεωρητικά μια Κ.Τ. μπορεί να αγοράσει ομόλογα χρησιμοποιώντας τις καταθέσεις σε αυτήν των εμπορικών τραπεζών και όχι τυπώνοντας. Νομίζω όμως ότι ο Σωτήρης ήθελε να επισημάνει ότι δε μπορούμε να αυξήσουμε την προσφορά χρήματος ες αεί καθώς αυτό ενδέχεται να επιφέρει πληθωριστικές πιέσεις.
Δεν θα το έλεγα.
Ούτε αυτό ισχύει. Δες Roggoff 1985, Svenson 1997, Blinder 1997, Geraats 2002 …
Όλες οι μελέτες όμως μιλάνε για sustained αύξηση. Ουσιαστικά αυτό που οδηγεί στον πληθωρισμό είναι η αύξηση της συνολική ζήτησης, όχι η προσφορά χρήματος per se. Γενικά κανείς δε δίνει σημασία σε monetary aggregates πλέον (μήπως θα πρέπει να τελειώνουμε με την ποσοτική θεωρία), αυτό που μετράει είναι η ζήτηση (που βασίζεται στα επιτόκια).
Κώστα ο πληθωρισμός αποτελεί συνάρτηση του output gap (δηλαδή διαφορά μεταξύ potential και actual gdp) και των (forward συνήθως looking) προσδοκιών σε σχέση με το πληθωρισμό*. Οι ενέργειες του κεντρικού τραπεζίτη δύναται να διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό τις τελευταίες προσδοκίες. Άλλοι ερευνητές (δες π.χ. Vestin) μιλάνε για τα πλεονεκτήματα της νομισματικής πολιτική που εστιάζει στη σταθεροποίηση του output gap και του επιπέδου των τιμών.
Τώρα ο υπερπληθωρισμός αν δεν κάνω λάθος εξηγείται αποκλειστικά μέσω του seignorage
*Κατά την άποψη μου ο καλύτερος τρόπος για να τεστάρεις εμπειρικά το παραπάνω είναι κάνοντας joint-estimation του πληθωρισμού και του ΑΕΠ με unobserved components
Το βιβλίο του Walsh (2003) μιλάει για σχετικά θέματα (αν και η νομισματική πολιτική εξελίσσεται με πολύ γοργούς ρυθμούς και σίγουρα δεν καλύπτει τις σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα)
Τις μετά το 2003 εννοώ (και είναι πολλές)
Μια διαφορετική προσέγγιση στο βιβλίο του Jordi Gali
Monetary Policy, Inflation, and the Business Cycle:
An Introduction to the New Keynesian Framework
Γράφεις συγκεκριμένες οικονομικές θεωρίες και rational expectations σαν να είναι η περιγραφή της πραγματικότητας. Δε γνωρίζω κανένα παράγοντα ο οποίος να καθορίζει τις τιμές του με βάση το monetary base ή το Μ0/Μ1. Ούτε κάποιον ο οποίος (σε ανταγωνιστικό περιβάλλον) θα έχει αχρησιμοποίητη παραγωγική δυνατότητα, θα δεί αύξηση της ζήτησης και θα απαντήσει με αύξηση τιμών αντί για αύξηση παραγωγής.
Οι οικονομικοί παράγοντες αντιδρούν στη ζήτηση με βάση τους περιορισμούς παραγωγής τους, όχι σε νομισματικούς δείκτες. Όταν υπάρχει output gap και αύξηση ζήτησης, η οικονομίας αντιδρά με αύξηση παραγωγής (πάντα με τους τυχόν δομικούς και μικρο-οικονομικούς περιορισμούς που μπορεί να έχει).
ΥΓ: Θα παρακαλέσω να μην κάνουμε συζήτηση ‘δι αντιπροσώπων’. Το να ποστάρουμε 70-σέλιδο paper ώς απάντηση τί νόημα έχει; Εκτός και αν περιμένεις να απαντήσω και εγώ ανάλογα (με κάποιο paper λίγο μεγαλύτερου μεγέθους για να το κάνω πιο δύσκολο).
Για ποιους αντιπροσώπους μιλάς ρε Κώστα. Τι μου ζητάς; Να γράψω ότι μου κατέβει στο κεφάλι ή να εφεύρω τον τροχό;
Συγγνώμη αλλά το παραπάνω υποδηλώνει μεγάλη άγνοια. Η Bundesbank τι στο καλό έκανε εδώ και δεκαετίες;
Καταρχας ευχαριστω για ολα τα σχολια, σχολιαστε ελευθερα και σκληρα, γιατι θελουμε μαλλον να στειλουμε καποιο τελικο κειμενο και σε αγγλοφωνους τοπους.
προφανως στο κειμενο δεν ηθελα να μπω λεπτομερως σε ολη αυτην την συζητηση περι πληθωρισμου. Αυτο με το οποιο συμφωνουν ολοι φανταζομαι ειναι οτι υπαρχει ενας φοβος του πληθωρισμου στην ΕΚΤ και αυτος ο φοβος ειναι τελικα βασισμενος στην (σωστη) ιδεα οτι δεν μπορουν να προσφερουν απειρη ρευστοτητα χωρις να ξεκινησουν πιεσεις στις τιμες. Τωρα το ποιες κινησεις συγκεκριμενα προκαλουν υψηλοτερο πληθωρισμο ειναι προς συζητηση. Το μονο που προσεθεσα εγω ειναι οτι φαινεται να μην εχουν προσεξει κατι βασικο:
τα states of the world στα οποια η ΕΚΤ θα ειχε απωλειες απο τα ελληνικα ομολογα που θα κατειχε ειναι ακριβως εκεινα στα οποια θα ειχαμε κρισεις ελλειψης ρευστοτητας και η ΕΚΤ θα ηθελε να την αυξησει. Οι στοχοι σταθεροτητας τιμων και δημοσιονομικης σταθεροτητας θα ηταν απολυτα ευθυγραμμισμενοι (και ομορροποι για να ειμαστε ακριβεις ).
Και μια σημειωση:
ισως εμπλεξες τον υπερβολικο πληθωρισμο με απλα τον πληθωρισμο. Ακομα και χωρις πληρη απασχοληση, με καθε ευρω που τυπωνεις ριχνεις ceteris paribus την αξια των υπολοιπων, προκαλεις δηλαδη αυξηση τιμων. Το θεμα ειναι οτι σε μερικες περιπτωσεις αν δεν κανεις τιποτα ο πληθωρισμος μπορει να πεφτει ή ακομα και οι ιδιες οι τιμες (να θυμισω οτι ο πληθωρισμος ειναι ο ρυθμος αυξησης των τιμων, δηλαδη η πρωτη παραγωγος της χρονοσειρας και εμεις συζηταμε εδω μαλλον για την δευτερη παραγωγο, δηλαδη την αλλαγη στην πρωτη παραγωγο, τον ρυθμο αυξησης του ρυθμου αυξησης των τιμων!)
Kostas Kalevras
ειναι μια ελλειψη σιγουρα. Αλλα νομιζω οτι οι συνθηκες πιστωτικης ασφυξιας τεκμαιρονται ευκολα απο τα στοιχεια που εδωσα αλλα και μια απλη παρατηρηση της πορειας της καταναλωσης. Με το που την ειδε μια φιλη που ειναι του συναφιου το πρωτο πραγμα που μου ειπε ηταν no consumption smoothing – very bad financial markets.
θεοδωρε
καλη η ερωτηση σου. Πρωτα απολα να πω οτι η ΕΚΤ εχει κανει ηδη πολλη δουλεια, απλα δεν νομιζω οτι επαρκει και δεν πιεζουμε με τον σωστο τροπο ωστε να γινει επαρκης.
Δυστυχως μια ελληνικη Κεντρικη Τραπεζα δεν θα μπορουσε να κανει ουτε καν αυτα που εκανε ηδη η ΕΚΤ, γιατι δεν θα ειχε προσβαση σε τοσα ευρω (ή αλλο νομισμα υψηλης ζητησης). Βασικα αν τωρα ξαφνικα ειχαμε την δικη μας Κεντρικη Τραπεζα το προβλημα θα ειχε πιθανοτατα μετατραπει σε νομισματικο, η δραχμη θα κατερρεε με τις υποχρεωσεις οσων εχουν δανεια σε ευρω να εκτινασσονται και τα αλλα γνωστα προβληματα.
ναι αλλα εδω μιλαμε για απλα οικονομικα και οι αντιπαθειες ή οτιδηποτε τυπου στερεοτυπα και θυμικες αντιδρασεις δεν εχουν καμμια θεση. Η ευρωζωνη εχει πολυ καλο λογο υπαρξης (που φανταζομαι θελει ολοκληρο αρθρο απο μονο του), το μελλον ολων των μελων καλυτερο μεσα παρα εξω. Πρεπει να κανουμε ομως ολα τα βηματα ωστε να ειναι πρακτικα βιωσιμη, οχι άλλα μπαλωματα. Και αν αυτο σημαινει η Μερκελ να αψηφισει τις ηθικολογικες προσεγγισεις που ειναι δημοφιλεις στην Γερμανια και ο ΓΑΠ να αψηφησει την ταση τοσων Ελληνων να ψαχνουν λυσεις στην σφαιρα της φαντασιας, αυτο θα πρεπει να γινει.
θανο
οπως ειπα, ναι η ΕΚΤ εκανε πολλα, αλλα δεν φτανουν. Το οτι δεν φτανουν ειναι απλα προφανες απο την αφυσικη πτωση του δανεισμου.
αν κοιταξεις λιγο πιο βαθια θα δεις οτι ο δανεισμος ΕΚΤ προς τις τραπεζες ειναι βραχυπροθεσμος και με μεγαλη πιεση να μικρυνουν τους ισολογισμους τους (δηλ. να περιορισουν τον δανεισμο!). Για αυτο το θεμα οπως ειπα ψαχνουμε ακομα τα ακριβη στοιχεια και θα τα δωσουμε σε ξεχωριστο αρθρο.
Κατ’ αρχήν συγχαρητήρια για το εξαιρετικό επίπεδο και των άρθρων και των σχολίων.
Γενικότερα πάντως (δεν είναι μομφή για κανένα απο τους συμμετέχοντες) υπάρχει μεγάλη παρεξήγηση για τον τρόπο λειτουργίας των κεντρικών τραπεζών. Οι ΚΤ δε συναλλάσσονται με τον ιδιωτικό τομέα αγοράζοντας προϊόντα/υπηρεσίες. Συναλλάσονται στη δευτερογενή αγορά τίτλων μέσω των βασικών διαπραγματευτών (ΒΔ). Οι συναλλαγές τους γίνονται μέσω πίστωσης ή χρέωσης των λογαριασμών αποθεμάτων (bank reserves) των ΒΔ. Οι λογαριασμοί αυτοί προσμετρώνται στο Monetary base αλλά όχι στο money supply (Μ0-Μ3).
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το άλλο άκρο της συναλλαγής είναι τράπεζα. Τα τυχόν επιπλέον αποθέματα δεν μπορούν να γίνουν τίποτα καθώς οι τράπεζες τα χρησιμοποιούν αποκλειστικά και μόνο για settlement διατραπεζικών συναλλαγών και για κάλυψη reserve ratio (τα οποία ούτως ή άλλως καλύπτει η ΚΤ μέσω διαφόρων μηχανισμών).
Η μόνη περίπτωση που έχουμε μεταβολή πραγματικών λογαριασμών είναι αν (μέσω των ΒΔ) η ΚΤ συναλλαχθεί με ιδιώτες (την μειοψηφία των κατόχων ομολόγων). Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση βέβαια οι κάτοχοι είναι περιπτώσεις ασφαλιστικών ταμείων, ασφαλιστικών εταιριών κτλ, οι οποίοι πραγματοποιούν τη συναλλαγή μόνο στα πλαίσια διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου ομολόγων τους, όχι προκειμένου να αποκτήσουν ρευστότητα για αγορά πραγματικών προϊόντων και αγαθών. Ούτως ή άλλως την απόφαση να πωλήσουν το ομόλογο την έχουν λάβει, η ΚΤ δρά απλώς ώς το απέναντι άκρο της συναλλαγής το οποίο θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε άλλος (βέβαια στην περίπτωση της Ελλάδας η ΕΚΤ ουσιαστικά επανεκκινεί μία μη λειτουργική δευτερογενή αγορά).
Ο πληθωρισμός ορίζεται ώς συνεχής άνοδος του επιπέδου τιμών προϊόντων/υπηρεσιών. Μπορεί να υπάρχει με πολλά διαφορετικά επίπεδα κυκλοφορίας χρήματος (αναλόγως κυκλοφοριακής ταχύτητας). Μόνο η Αυστριακή θεωρία χρησιμοποιεί το Monetary base (λανθασμένα καθώς δεν έχει σχέση με το Money supply) για να μετράει το δικό της ορισμό του ‘πληθωρισμού’.
ΥΓ: Θα είχε πολύ ενδιαφέρον αν υπάρχει μελέτη (είτε supply-side, είτε demand-side) για την ιδιωτική πιστωτική επέκταση. Υπάρχει μία γενική άνοδος επιτοκίων νέων δανείων το 2011 αν και ένα μέρος μπορεί να εξηγηθεί απο την αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ και του euribor.
κωστα
ευχαριστω για τα καλα σου λογια (οσο με αφορουν δηλαδη :) )
Οντως τα εργα και οι ημερες των κεντρικων τραπεζων δεν ειναι παραδοσιακα και το πιο ελκυστικο θεμα συζητησης σε κοκτεηλ παρτυ, ουτε ακομα και σε διδακτορικα προγραμματα οικονομικων, λειπει λεπτομερης πληροφορηση.
Παντως δεν ειμαι σιγουρος αν καταλαβα ακριβως που το πας, αλλα δεν ειναι απολυτα ακριβες να πει κανεις οτι η ΚΤ δεν μπορει να επηρεασει “πραγματικους λογαριασμους” (αν και δεν ειμαι σιγουρος τι εννοεις με αυτο). Καθε αποφαση της ΚΤ σχεδον, επηρεαζει την δυνατοτητα των τραπεζων να δανεισουν χρημα, που με την σειρα του επηρεαζει παρα πολυ την ρευστοτητα στην αγορα.
Στην περιπτωση μας, μια ανακοινωση της ΕΚΤ θα ελυνε σχεδον καθε προβλημα, αν ελεγε οτι θα δεχεται τα ελληνικα ομολογα στην ονομαστικη τους αξια. Ο πανικος θα εληγε και πιθανοτατα κανεις δεν θα χρειαζοταν να τα πουλησει πια στην ΕΚΤ, μια και θα ειχαν αυτοματα περιπου το αξιοχρεο που εχουν τα αμερικανικα ομολογα σημερα.
Φυσικα υπαρχει εκει ζητημα “ηθικου κινδυνου” (δωσε θαρρος στον χωριατη το λεμε εμεις), αλλα αυτο μπορει και πρεπει να λυθει μεσω ευρπωαϊκων θεσμων.
ε οχι ακριβως, η αποφαση να πουλησεις εξαρταται απο την τιμη που κυριαρχει στην αγορα.
δεν μπορει να εξηγηθει το σημαντικοτερο μερος, απλα γιατι εχουν αυξηθει ξεκαθαρα τα περιθωρια που ζητανε οι τραπεζες πανω απο το επιτοκιο βασης (ΕΚΤ ή euribor).
Όταν η ΚΤ συναλλάσσεται με τους βασικούς διαπραγματευτές αλλάζει το υπόλοιπο των bank reserve accounts τους. Αν (συνήθως) το απέναντι άκρο είναι τράπεζα, η αλλαγή αυτή το μόνο που κάνει είναι να αλλάζει το χαρτοφυλάκιο της τράπεζας. Της αφαιρεί ένα μακροπρόθεσμο ‘λογαριασμό αποθεμάτων’ υψηλού επιτοκίου και της παρέχει ένα βραχπρόθεσμο λογαριασμό αποθεμάτων (ο οποίος πλέον πληρώνει ένα χαμηλότερο επιτόκιο, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρωζώνη).
Η ΚΤ πάντα καλύπτει τις ανάγκες των τραπεζών για αποθέματα. Το Money multiplier δεν ισχύει, loans crate deposits. Οι τράπεζες δανείζουν (με βάση τα κριτήρια κινδύνου, το κόστος χρήματος, τα capital ratio) και στη συνέχεια βρίσκουν τα αποθέματα για να καλύψουν το δανεισμό. Η ΚΤ καλύπτει πάντοτε τις ανάγκες τους (αν χρειαστεί μέσω του standing facility του discount window) ώστε να επιτυγχάνει το στόχο του διατραπεζικού επιτοκίου. Το μονεταριστικό πείραμα του ’80 έμαθε στις ΚΤ να μη βάζουν στόχο δείκτες κυκλοφορίας χρήματος.
Exactly! Η κρίση χρέους υπάρχει γιατί η ΚΤ δε ρίχνει το βάρος της στην αγορά. Η διαφορά των κρατών μελών της Ευρωζώνης με την Ιαπωνία.
Προφανώς. Σε δευτερογενείς αγορές όμως όπως των ΗΠΑ οι κάτοχοι ομολόγων βρίσκουν πάντα αγοραστές (πολλές φορές οι τιμές ήταν υψηλότερες πριν τα QE). Δεν εξαρτώνται απο την ΚΤ για να πουλήσουν με άλλα λόγια. Στην Ευρώπη η ΚΤ απλώς θα επαναφέρει τις τιμές στις ονομαστικές.
ΣΓ αν μπορεις να εξηγησεις τον μηχανισμο βοηθειας που εχει σχεση με το ισοζυγιο πληρωμων και αναφερει το λινκ που εχω παραθεσει παραπανω θα το εκτιμουσα διοτι δεν εχω καταλαβει τι ειδους επιπλεον δανεισμος υοψους 100δις ειναι ατος απο κεντρικη τραπεζα σε κεντρικη τραπεζα.
οσον αφορα την ηθικολογια των γερμανων εχει και μια σωστη βαση. τοσα χρονια πληρωνουν τα περισσοτερα λεφτα στην ΕΕ (επιδοτησεις κλπ), στον μηχανισμο στηριξης βαζουν επισης τα περισσοτερα λεφτα και επιπλεον μην ξεχμαμε οτι την τελευταια δεκαετια κανανε σκληρη λιτοητα στον δημοσιο και στον ιδιωτικο τομεα για να επιβιωσουν στο ευρω! ξαφνικα λοιπον ερχεται η ελλαδα και ζηταει απειρα δανεικα και ενα νεο σχεδιο μαρσαλ λες και εχουμε βγει απο πολεμικη αναμετρηση!!οι γερμανοι εχουν καποιο δικιο. παρολα αυτα βαζουν πλατη.
προσοχη, δεν ειπα οτι οι Γερμανοι δεν εχουν ηθικη βαση να γκρινιαζουν (ως εμμεσα φορολογουμενος στην Γερμανια εδω και καμμια δεκαετια εχω και γω τα νευρα μου :) ). Υποψιαζομαι οτι εχουν, αλλα δεν το μελετω.
Αυτο πυο λεω ειναι οτι εδω που ειμαστε δεν εχει σημασια ποιος εκανε τι στο παρελθον, αλλα πως θα σωθει η ευρωζωνη εδω και τωρα. Κανεις δεν κανει αρκετα δυστυχως για να τλειωσει αυτη η βρωμοκατασταση, ουτε η ελληνικη κυβερνηση ουτε η Γερμανικη.
οποτε μπορεσεις εξηγησε μου και το θεμα που σου ανεφερα πριν αν ξερεις.
Θάνο,
Εδώ είναι η παγίδα. Η ηθικολογία των Γερμανών δεν χρειάζεται βάση, σωστή ή λανθασμένη. Όπως και ένας Έλληνας δεν χρειάζεται λόγο, σωστό ή λανθασμένο, για να βγει για καφέ με έναν φίλο. Δεν είναι κάτι που κάνει εξαιτίας μιας περίστασης, αλλά κάτι που είναι και που εκφράζεται σε μια δεδομένη στιγμή με αφορμή μια περίσταση. Δεν είναι απλώς η αντίδρασή του, αλλά η κουλτούρα του. Και ο λόγος που αυτές οι λεπτές – και για κάποιους άχρηστες για την οικονομική συζήτηση – διακρίσεις έχουν σημασία, είναι πολύ απλά επειδή το ευρύτερο ζητούμενο είναι κατά πόσο είναι βιώσιμη η ιδέα της ευρωζώνης, μιας νομισματικής και οικονομικής εξομοίωσης ανομοίων. Διότι, αν απλώς ισχυριζόμαστε ότι η ευρωζώνη πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει, χωρίς να εξετάζουμε αν είναι γενικά εφικτό να υπάρξει, τότε επιδιώκουμε το «πρέπει» χωρίς το «μπορεί». Και ελπίζω να γίνεται αντιληπτό πόσο επικίνδυνο είναι συνήθως αυτό…
Αν και ασπάζομαι μια αμιγώς σοσιαλιστική λύση των πραγμάτων,το άρθρο είναι πολύ καλό.
Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Kostas Kalevras για την Γερμανία και την προοπτική σε σχέση με την ευρωζώνη.
Παραθέτω ένα μεγάλο απόσπασμα του κειμένου:
“Το ερώτημα που τίθεται τελικά είναι αν αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για την έξοδο της Ευρωζώνης απο την κρίση. Η αύξηση της αποταμίευσης, μείωση των επενδύσεων, στάσιμη ή και μειωμένη μισθολογική θέση για τους εργαζόμενους με μόνο στόχο μία εξαγωγική μανία και βελτίωση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων χωρίς πραγματική ουσιαστική μακροπρόθεσμη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών, μόνο μία περισσότερο ανισομερής κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Η πρόταση αυτή αρχίζει να μη φαίνεται πλέον τόσο ελκυστική.
Παράλληλα, η συνολική υιοθέτηση παρόμοιων πολιτικών για ολόκληρη την περιφέρεια παρουσιάζει το λεγόμενο fallacy of composition. Καθώς το εξωτερικό ισοζύγιο της Ευρωζώνης είναι ουσιαστικά ισοσκελισμένο, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας προϋποθέτει, με δεδομένο ότι η Γερμανία θα συνεχίσει την τρέχουσα πολιτικής ‘υποτίμησης’ του real effective exchange rate, τη συνολική αύξηση των εξαγωγών της Ευρωζώνης. Η Ευρωζώνη όμως είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Χώρες όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ινδία επενδύουν και αυτές στη λογική της αύξησης των εξαγωγών τους, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας. Οι ΗΠΑ βρίσκονται καιρό τώρα σε balance sheet recession, το οποίο ακόμα και αν διορθωθεί θα αφήσει για χρόνια το στίγμα του οδηγώντας του εγχώριους καταναλωτές σε μειωμένες καταναλωτικές δαπάνες, χαμηλή πιστωτική επέκαση και αυξημένη αποταμίευση. Ουσιαστικά δεν απομένει κάποιος ισχυρός και πρόθυμος παγκόσμιος καταναλωτής για την απορρόφηση των προϊόντων. Η λογική της εσωτερικής υποτίμησης λοιπόν θα οδηγήσει κατα βάση σε ένα αποπληθωριστικό περιβάλλον αναιμικής ανάπτυξης ή ακόμα και ύφεσης για την Ευρωζώνη, κάτι που παράλληλα δε θα επιλύσει τα προβλήματα χρέους στις χώρες της περιφέρειας.
Αυτό που απαιτείται είναι αναμόρφωση της Γερμανίας, της μεγαλύτερης αγοράς στην Ευρώπη με μεγαλύτερη έμφαση στην εγχώρια ζήτηση και τον τομέα των υπηρεσιών με παράλληλα απελευθέρωση του. Η μισθολογική δαπάνη θα πρέπει να αυξηθεί ώστε να καλύπτει τη βελτίωση της παραγωγικότητας η οποία θα επιτρέψει την υγιή ανάπτυξη της ζήτησης χωρίς υπερβολές στο εξωτερικό ισοζύγιο. Τα αυξημένα εισοδήματα θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών (τουρισμός) των περιφερειακών χωρών βελτιώνοντας τα ισοζύγια τους χωρίς καταστροφή της εσωτερικής τους οικονομίας.”
http://kkalev4economy.wordpress.com/2011/09/20/%cf%84%ce%bf-%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%bc%ce%b1%ce%bd%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%bd%ce%bf%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%b8%ce%b1%cf%8d%ce%bc%ce%b1/
Ο τονισμός δικός μου, το κείμενο όμως είναι ολόκληρο παρμένο από την ΕΚΤ.
Η ίδια η έρευνα εδώ. Και να σημειωθεί ότι οι τραπεζίτες στην προηγούμενη έρευνα, του Ιουλίου, δεν περίμεναν να εξελιχθεί τόσο άσχημα η κατάσταση.
@Epanechnikov
Όταν απαντάς σε σχόλιο σε ένα blog με 70-σελιδο paper αντί να γράψεις την άποψη σου αυτό είναι συζήτηση ‘δι αντιπροσώπων’. Ειλικρινά ελπίζω να μην έχεις την απαίτηση οι συνομιλητές σου να διαβάζουν 70 και 100 σελίδες την μέρα προκειμένου να σου απαντήσουν. Τα references χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν μία άποψη, όχι για να την υποκαταστήσουν.
Όταν λέω νομισματικούς δείκτες εννοώ δείκτες νομισματικής κυκλοφορίας (Monetary base ή/και money supply). Η Bundesbank εκτελούσε νομισματική πολιτική με στόχο χαμηλό πληθωρισμό. Αυτό δε σημαίνει ότι είχε στόχο δείκτες κυκλοφορίας χρήματος, ότι μπορούσε να τους ελέγχει ή ότι οι οικονομικοί παράγοντες καθόριζαν τις τιμές τους με βάση το δείκτη Μ1 ή πολύ περισσότερο με βάση τα bank reserves.
Μέχρι ποιο σημείο θα μπορούσε να καθαρίση την κατάσταση η ΕΚΤ; Αν καταρρεύση η Ιταλία ας πούμε;
καλη ερωτηση, η απαντηση ειναι οτι η ΕΚΤ εχει πρακτικα απεριοριστη δυναμη (οσο ο πληθωρισμος δεν ειναι προβλημα, βλ και συζητηση λιγο πιο πανω) και ειναι ο μονος παιχτης με αυτο το χαρακτηριστικο.
Αλλα αν η ΕΚΤ πει οτι θα κανει ο,τι και να χρειαστει, η ολη κριση εμπιστοσυνης θα εχει εξαφανιστει αυτοστιγμη και δεν θα χρειαστει να βγαλουμε τα πυρηνικα οπλα της ΕΚΤ στην φορα. Αυτος ειναι και ενας βασικος λογος που οι ΗΠΑ δεν εχουν τα προβληματα της ευρωζωνης (παρολο που το χρεος τους ειναι παρομοιο με της Ισπανιας πχ και η ασυνεννοησια σε πολιτικο επιπεδο τεινει να γινει γραφικη).
Μπορεί η ευρωζώνη να τυπώνη χρήμα απεριόριστα, με τον τρόπο που το κάνουν οι ΗΠΑ εδώ και δεακετίες; Δηλαδή με άλλα λόγια, να είναι εξίσου παγκόσμιο αποθησαυριστικό νόμισμα; Και να οδηγηθούμε σε ένα δυαδικό νομισματικό σύστημα;
μα το ευρω ειναι ηδη σοβαρο διεθνες νομισμα, καπου 28% των διεθνων αποθεματων ειναι σε ευρω (εναντι καπου 60% σε δολλαρια). Και αν δεν ειχαμε αυτες τις σαχλες ενδομαχιες η ανοδος του ευρω φανταζομαι θα συνεχιζοταν (αν παιρναμε και την Βρετανια δε…).
δυαδικο νομισματικο συστημα δεν ξερω, πιο πιθανο ειναι μακροπροθεσμα να εχουμε 3 πολους, με τον μεγαλυτερο να ειναι το ρενμινμπι (γνωστο και ως γιουαν που ομως αποτι εχω καταλαβαει σημαινει απλα χρημα, οπως γεν).
Τωρα, δεν ειναι αναγκη να εχεις νομισμα διεθνων συναλλαγων για να μπορεις να τυπωνεις πολυ χωρις μεγαλο προβλημα. Φτανει απο μονο του το γεγονος οτι η ευρωζωνη ειναι πελωρια. Και βεβαια, οπως ξαναειπα, σε περιοδους κρισεων, το να δινεις πολλη ρευστοτητα στην αγορα μπορει απλα να φερνει τον πληθωρισμο σε ενα λογικο 1-2%, αντι να προκαλει πραγματικα προβληματα υψηλου πληθωρισμου.
ΥΓ και μια ωραια ιστορια: λενε οτι η ΕΚΤ εκδιδει το 500ευρω κυριως για να κυριαρχησει στις παρανομες διεθνεις συναλλαγες που χρειαζονται υψηλη αξια σε μικρο ογκο :) Γιατι βεβαια καθε 500ευρω που πουλαει η Ευρωπη σε εναν εμπορο κοκας στην Κολομβια ειναι καθαρο κερδος σχεδον 500 ευρω για την ευρωζωνη.
Βασικά το αν ένα νόμισμα είναι αποθεματικό έχει να κάνει απλώς με τη χρήση του στις διεθνείς συναλλαγές, όχι εντός της χώρας. Ένα αποθεματικό νόμισμα ευνοεί εξωτερικά ελλειμματικές χώρες (καθώς αυξάνει τη ζήτηση για το νόμισμα τους στο εξωτερικό, ίσως περισσότερο απο όσο επιτρέπουν τα fundamentals των οικονομιών τους). Η Ευρωζώνη απο την άλλη είναι ουσιαστικά ισοσκελισμένη με τον έξω κόσμο (οπότε υπο μία έννοια είναι δύσκολο για τον έξω κόσμο να αποταμιεύσει σε ευρώ).
Η ΕΚΤ απλώς θα επαναφέρει τις τιμές των ομολόγων κοντά στις ονομαστικές, όπως και θα έπρεπε να είναι (τα ομόλογα κανονικά θεωρούνται μηδενικού ρίσκου ενεργητικό, απλώς μεγαλύτερου maturity και επιτοκίου απο τις καταθέσεις αποθεματικών στην κεντρική τράπεζα). Όπως γράφει και ο SG πιο κάτω ούτε ή άλλως χρειάζεται απλώς να εγγυηθεί ότι θα κάνει όσες συναλλαγές απαιτούνται, όχι να τις κάνει (σήμερα εκτελεί το SMP αλλά ταυτοχρόνως δεν της αρέσει, τα μέλη του ΔΣ παραιτούνται και θέλει να κάνει off-load το χαρτοφυλάκιο της στο EFSF).
Το ρίσκο του πληθωρισμού εξαρτάται απο τις κρατικές δαπάνες (που χρηματοδοτεί η έκδοση των ομολόγων). Στο παρών σκηνικό σκληρής λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης τέτοιο demand-pull inflation είναι εξαιρετικά δύσκολο.
Ρε παιδιά, αν η λύση είναι τόσο απλή και έχει τόσο μικρό κόστος, γιατί δεν την βλέπουν και εκείνοι; Στραβοί δεν είναι πάντως και το συμφέρον τους κοιτάζουν κι αυτοί. Μήπως υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα;
Κατ’ αρχήν η ΕΚΤ έχει πολύ περιορισμένο mandate. Αν ο πληθωρισμός είναι κάτω απο το 2% και το τραπεζικό σύστημα λειτουργεί σχετικώς ικανοποιητικά όλα βαίνουν καλώς στο βασίλειο της Ευρωζώνης. Δε δίνει προτεραιότητα στην πλήρη απασχόληση όπως η Fed (θα έλεγα ότι είναι ίσως η πρώτη κεντρική τράπεζα που διαμόρφωσε το mandate της με βάση συγκεκριμένη σχολή οικονομικής σχέσης).
Θα μπορούσα και εγώ να αντιστρέψω το ερώτημα και να ρωτήσω πώς γίνεται πχ οι περισσότεροι Αμερικανοί (ψηφοφόροι αλλά και πολιτικοί) να πιστεύουν στα σοβαρά ότι είναι ένα βήμα πριν να γίνουν και αυτοί Ελλάδα.
Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι όλες οι περιφερειακές χώρες ζούν ‘πέρα απο τις δυνατότητες τους’ και η λύση για κάθε πρόβλημα είναι να αποταμιεύουμε περισσότερα και να παράγουμε περισσότερα απο όσα καταναλώνουμε. Η ΕΚΤ μέσα σε αυτά τα πλαίσια φροντίζει για ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού. Καθετί που ξεφεύγει απο την ηθικολογική αποπληθωριστική μανία δε λαμβάνει ιδιαίτερη προσοχή μέχρι ο κόμπος να φτάσει στο χτένι. Ακόμα και τότε υιοθετείται η λύση της ελάχιστης επιπλέον προσπάθειας με το φαύλο κύκλο να συνεχίζεται.
Γενικώς αν προσέξεις τα επιχειρήματα των βασικών συντελεστών της Ευρωζώνης είναι ηθικοπλαστικά παρά οικονομικά. Ο Krugman χρησιμοποιεί τον πολύ πετυχημένο όρο ‘confidence fairy’. Σίγουρα το έχουν σκεφτεί αλλά δε θέλουν να ‘ανταμείψουν ανεύθυνες πολιτικές εκτός ορίων’.
Κάποια στιγμή η κρίση θα φτάσει σε Βέλγιο και Γαλλία και τότε θα έχουμε το endgame (εκτός και αν προλάβει να τελειώσει σε Ιταλία/Ισπανία).
θαναση
το κυριοτερο προβλημα για εναν ορθολογιστη ξεκινα βεβαια απο το προβλημα του “ηθικου κινδυνου” (ξερεις τωρα, απο τοτε που ανακαλυφθηκε η ασφαλεια πυρος στο Μπρονξ δεκαπλασιαστηκαν οι πυρκαγιες).
Ενα πιο τεχνικο προβλημα ειναι οπως λεει και ο Κ. Καλευρας (?) το καταστατικο της ΕΚΤ που την θελει να κοιταει μονο την σταθεροτητα των τιμων (πληθωρισμο κοντα στο αλλα υπο το 2%). Βεβαια οπως συζητουσα με καποιους κεντρικους τραπεζιτες προσφατα, ο αποπληθωρισμος σε μεγαλα κομματια της ευρωζωνης δεν μπορει να ειναι ενα ανεκτο φαινομενο ακομα και αν δουμε την αποστολη της ΕΚΤ πολυ στενα. Και αυτο κινδυνευουμε να εχουμε αυτην την στιγμη.
Κατα τα αλλα νομιζω οτι περα απο αυτα οντως εχουμε προβληματα μειωμενου ορθολογισμου αυτην την στιγμη. Η Γερμανια εξωτερικευει δυο παραδοσιακες ελλειψεις της
α) ελλειψη καλων μακροοικονομολογων
β) ελλειψη ευελικτου πραγματισμου και κολλημα με κανονες γενικης χρησης
Επιπλεον η Γερμανια εχει το γνωστο μεσοπολεμικο τραυμα με τον υπερπληθωρισμο που την κανει συντηρητικη νομισματικα, αλλα εδω παμε στην αλλη οχθη, θα διαλυθει η Ευρωπη για να μην κινδευνευσουε να ανεβει ο πληθωρισμος κατα ενα κατιτις.
η λυση δεν ειναι απλη διοτι η ευρωζωνη και η ΕΕ δεν ειναι ενα κρατος ουτε οι πολιτες του εχουν κοινη συνειδηση. τα εθνη κρατη κυριαρχουν και συμφωνα με τη θεωρια του ρεαλισμου (διεθνεις σχεσεις) αυτο ισως να συμβαινει παντα. ετσι εξηγηται που οι βορειες χωρες δεν θελουν να βοηθησουν το νοτο. αλλά και το οτι οι νοτιες χωρες δεν θελουν να χασουν την εθνικη τους κυριαρχια σε δημοσιονομικα θεματα. ετσι μπορουμε να εξηγησουμε και την απορριψη του ευρωσυνταγματος το 2005 απο γαλλους και ολλανδους με δημοψηφισματα (ποσο καλυτερα θα ηταν τα πραγματα τωρα αν ειχε εγκριθει τοτε το ευρωσυνταγμα??). για αυτο στις συνθηκες δεν προβλεποταν καν ευρωπαικη βοηθεια και η ΕΚΤ εχει σαν μονο στοχο την καταπολεμηση του πληθωρισμου και την διατηρηση του στο 2%. μακαρι να ηταν ευκολο η ΕΕ να γινει ενα ομοσπονδιακο κρατος τυπου ΗΠΑ αλλά αντικειμενικα αυτο ισως να ειναι αδυνατον. μακαρι να γινει ομως.
επισης οι μεγαλες ευρωπαικες χωρες εχουν ηδη μεγαλα χρεη και η ευρωπη γενικα χαμηλη αναπτυξη για πολλους λογους.οποτε αντικειμενικα ειναι αδυνατον να μας βοηθησουν οσο θα θελαμε.
στο παρακατω λινκ μια καλη περιληψη των προβληματων της ΕΕ απο ενα πρωην συμβουλο του reagan. δεν συμφωνω σε πολλα απο τα συμπερασματα του και υποθετω διαφωνει με την λυση προτεινει ο SG αλλά ειναι ενδιαφερον κειμενο.
http://www.cato.org/pub_display.php?pub_id=13760
@kostaskalevras
Ποιος μίλησε για rational expectations; Τα δεδομένα ερμηνεύονται καλύτερα από εξισώσεις που ενσωματώνουν προσδοκίες. Συνεπώς ναι οι συγκεκριμένες εξισώσεις αποτυπώνουν καλύτερα την πραγματικότητα από οτιδήποτε εναλλακτικό!
Επιμένεις σε αυτό; Η Bundesbank τι έκανε τόσο επιτυχημένα εδώ και δεκαετίες;;;
Ποιες από αυτές ισχύουν στη περίπτωση του υπερπληθωρισμού της Ζιμπάμπουε;
Τέλος για ρίξε μια ματιά και στο γράφημα (από Goldfeld and Sichel 1990 – μπήκα στο κόπο να κάνω extraction το γράφημα αφού δεν σου αρέσει το ξεφύλλισμα papers). Συνεχίζεις να επιμένεις πως η προσφορά χρήματος δεν παίζει κανένα ρόλο;;; Συγγνώμη αλλά θα με κάνεις να χάσω όλες τις τρίχες της κεφαλής μου :p
*Το γράφημα του Goldfeld and Sichel το τράβηξα από το βιβλίο του Romer (Advanced Macroeconomics – 2006) το οποίο και συνιστώ (το κεφάλαιο 10 προσφέρει μια καλή εισαγωγή σε πληθωρισμό).
Οι οποίες αντιστοιχούν σε μία συγκεκριμένη οικονομική θεωρία. Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Η Bundsbank και κάθε κεντρική τράπεζα θέτει μόνο το κόστος χρήματος (διατραπεζικό επιτόκιο). Μάλιστα πλέον το θέτει με συγκεκριμένες διαδικασίες (ανακοίνωση στο κοινό, μικρές, σταδιακές αλλαγές, αιτιολόγηση των κινήσεων της).
Αν η κυβέρνηση επέλεγε να εκτελεί υψηλά δημόσια ελλείμματα πάνω απο τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας απλώς δε θα ήταν επιτυχημένη η πολιτική της Bundesbank (ή θα έπρεπε να θέσει εξαιρετικά υψηλά επιτόκια).
Η Ζιμπάμπουε κατέστρεψε την (αγροτική) παραγωγική ικανότητα της οικονομίας της. Ο υπερπληθωρισμός ήταν το αποτέλεσμα εξαιρετικά μεγάλης μείωσης της δυνατότητας παραγωγής προϊόντος απο την οικονομία της.
Το money supply είναι καθαρά ενδογενές στις σύγχρονες οικονομίες. Η κεντρική τράπεζα θέτει το κόστος χρήματος αλλά απο εκεί και πέρα η κυκλοφορία χρήματος είναι αποτέλεσμα των πράξεων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Αν προσπαθήσει να ελέγξει την κυκλοφορία χρήματος χάνει τον έλεγχο του κόστους χρήματος. Loans create deposits και η ζήτηση bank reserves είναι καθαρά ανελαστική.
“Οι οποίες αντιστοιχούν σε μία συγκεκριμένη οικονομική θεωρία. Αυτή είναι η πραγματικότητα.”
Σε ποια ρε Κώστα;; Τα εμπειρικά δεδομένα μιλάνε μόνα τους. Και αντιστοιχούν στις προσδοκίες που σχηματίζουν οι τραπεζίτες μέσω της διαφάνειας τους σε σχέση με τους στόχους πληθωρισμού. Σε καμία θεωρία σε σχέση με rational exp.
Η υπερπροσφορά χρήματος δεν έπαιξε δηλαδή κανένα ρόλο στον υπερπληθωρισμό της Ζιμπάμπουε. Μάλιστα… Μήπως πρέπει να το ξανακοιτάξεις λίγο;
Επανέρχομαι αργότερα…
Τέλεια οπότε παρακαλώ πολύ τις Fed/EKT να λύσουν το πρόβλημα αυξάνοντας το στόχο του πληθωρισμού. Βέβαια η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας δεν το κατάφερε για χρόνια αλλά μάλλον αυτές θα ξέρουν καλύτερα.
Η κεντρική τράπεζα δεν καθορίζει την προσφορά χρήματος, προσφέρει απεριόριστες ποσότητες με συγκεκριμένο κόστος χρήματος.
http://www.economonitor.com/lrwray/2011/08/31/not-worth-a-continental-how-modern-money-theory-replies-to-hyperinflation-hyperventilators-part-2/
@Kostas Kalevras
Δεν λύνεται μόνο έτσι.
Παρεμπιπτόντως ρίξε μια ματιά στο σημερινό άρθρο του Krugman …
http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/10/19/getting-nominal/?smid=tw-NytimesKrugman&seid=auto&pagewanted=all
Μα η κεντρική τράπεζα μπορεί να ελέγξει τη ποσότητα του χρήματος με διάφορους τρόπους. Με το “easing” τι κάνει;
Σε σχέση με τη Zimbabwe δες το paper π.χ. της Tara McIndoe
Επιπλέον ως γνωστό η ζήτηση του χρήματος είναι συνάρτηση του επιτοκίου και του πραγματικού εισοδήματος. Πράγμα που σημαίνει (λαμβάνοντας υπόψιν πως στο σημείο ισορροπίας M/P=L) πως οι τιμές μπορούν να αυξηθούν είτε από την αύξηση της προσφοράς τους χρήματος είτε από την αύξηση του επιτοκίου και τη μείωση του πραγματικού εισοδήματος (είτε και από τα 3). Ναι η καταστροφή της παραγωγικής βάσης της Ζιμπάμπουε έπαιξε κάποιο ρόλο στην αύξηση του πληθωρισμού. Αλλά τα δεδομένα λένε πως ισχυρότερο ρόλο έπαιξε το seignorage
Ειρωνικό ήταν. Σε balance sheet recession η ΚΤ δεν έχει καμία ελπίδα να αυξήσει τον πληθωρισμό γιατί πολύ απλά ο ιδιωτικός τομέας έχει πάψει να δανείζεται και η νομισματική πολιτική είναι ανίσχυρη.
Με το easing προσπαθεί να μειώσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια μέσω αγορών ομολόγων και μείωσης των αποδόσεων τους. Η αύξηση των αποθεμάτων είναι δευτερεύων αποτέλεσμα.
Το easing είναι πρόσφατη ανακάλυψη όταν επιτέλους οι ΚΤ έφυγαν απο τις open market operations και πήγαν στο interest rate corridor (deposit facility rate – discount rate) για την εκτέλεση της νομισματικής πολιτικής τους. Μέχρι πρόσφατα αν δεν είχαν πολιτική μηδενικών επιτοκίων δεν μπορούσαν να το κάνουν.
Το easing αυξάνει τα excess reserves και το monetary base. Το αν θα αυξηθεί η κυκλοφορία χρήματος εξαρτάται απο το αν θα υπάρξει δανεισμός στην οικονομία. Το αν οι τράπεζες κατέχουν 1 δις € excess reserves ή 1 τρις € δεν αλλάζει κάτι στην ικανότητα τους να δανείζουν (μόνο επηρεάζει λίγο το κόστος αν και δημιουργεί γενικότερα balance sheet effects). Περιορίζονται μόνο απο την κεφαλαική τους επάρκεια.
Οπότε είχαμε καταστροφή του 1/3 της παραγωγικής ικανότητας μίας οικονομίας, η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε ότι δεν έχει στόχο να αφήσει τους ανθρώπους της να πεθάνουν και είχαμε υπερπληθωρισμό. Με κάποιον περίεργο τρόπο καταλήγουμε να κατηγορούμε την κυβέρνηση και όχι ότι δεν υπήρχε προϊόν στην οικονομία. Η εναλλακτική θα ήταν με κάποιο τρόπο να μειώσουν την κυκλοφορία χρήματος στο μισό. Δε θα βρείς καμία κυβέρνηση στον πλανήτη που θα κάνει κάτι τέτοιο. Μόνο μερικούς οικονομολόγους.
Θεωρείς το loanable funds market το οποίο δεν υπάρχει καθώς η ΚΤ θέτει το επιτόκιο και η κυκλοφορία χρήματος είναι καθαρά ενδογενής. Επίσης το πώς αντιδρά μία οικονομία σε ένα επιτόκιο εξαρτάται απο διάφορους παράγοντες. Τα νοικοκυριά πολλές φορές είναι καθαροί ‘εισοδηματίες’ (εισπράττουν επιτόκιο καθώς έχουν πολύ περισσότερες καταθέσεις απο δάνεια όπως στην Κίνα ή στην Ελλάδα στις αρχές της εισόδου στην Ευρωζώνη), οι επιχειρήσεις λαμβάνουν τις αποφάσεις τους κυρίως με βάση το αν θα έχουν κέρδη απο τις επενδύσεις τους και το κράτος πληρώνει το επιτόκιο στον ιδιωτικό τομέα. Σε ένα balance sheet recession μάλιστα το επιτόκιο ουσιαστικά δε λειτουργεί, τουλάχιστον ώς κίνητρο επενδύσεων/δανεισμού.
Κώστα ο υπερπληθωρισμός αποτελεί ένα από τα φαινόμενα στα οποία υπάρχει απόλυτο consensus μεταξύ των οικονομολόγων. Όπως λέει και ο Krugman
http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/03/18/stagflation-versus-hyperinflation/
Το να λέμε πως η προσφορά χρήματος δεν παίζει ρόλο ή πως η κυβέρνηση ή η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να την επηρεάσει ΔΕΝ έχει καμία απολύτως βάση!
Λες πως οι ενέργειες του Μουγκάμπε δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στον υπερπληθωρισμό; Ποιος χρηματοδότησε τον πόλεμο του Κονγκό τυπώνοντας χρήμα με τη σέσουλα; Δεν μιλάμε για μείωση της κυκλοφορίας του χρήματος αλλά για εντυπωσιακή αύξηση της (που εξακολουθείς να ισχυρίζεσαι πως δεν έπαιξε κανένα ρόλο).
Εντάξει ο Μουγκάμπε απλά άφησε τη χώρα του χωρίς εθνικό νόμισμα. Τώρα πως μπορεί αυτό η έκβαση να είναι καλύτερη για το λαό της Ζιμπάμπουε από οποιοδήποτε εναλλακτική (όπως τη μη καταφυγή στο seignorage) ένας Θεός το ξέρει…
Ναι και δύο άλλα γραφήματα (από Alessina & Summers 1993) που υποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ της ανεξαρτησίας τη κεντρικής τράπεζας και του δείκτη πληθωρισμού. Το να λέμε πως οι πράξεις της κεντρικής τράπεζας δεν επηρεάζουν τον πληθωρισμό δεν έχει καμία απολύτως βάση.
Σωτήρη δεν θα τα έχωνα τόσο εύκολα στους Γερμανούς για το (επιτυχημένο) inflation targeting. Μπορούμε να το συζητήσουμε αυτό λίγο αργότερα…
Ο Κρούγκμαν σήμερα πάντως ψηφίζει Σωτήρη:
What you really need is open-ended funding from the European Central Bank, and that’s not yet on the table.
καλο το αστειακι με το παντσερφαουστ, ξερει ιστορια ο ατιμος.
επανεχνικοφ, ας το συζητησουμε και τωρα :)
Σωτήρη δεν διαφωνώ με την άποψη πως ο συνδυασμός κατάλληλης expansionary δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να βελτιώσει τη κατάσταση. Το πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι το σκούπισμα (με απόλυτη μυστικότητα) από την ΕΚΤ των ομολόγων που διαπραγματεύονται σε εξευτελιστικές τιμές. Επιπλέον σημαντική και η πολύ προσεκτική ενίσχυση της τραπεζικής ρευστότητας. Το σημαντικότερο από όλα όμως είναι η στόχευση – δηλαδή το πως θα δαπανηθούν τα χρήματα. Γιατί αν δεν δαπανηθούν on useful things θα έχει γίνει μια τρύπα στο νερό (ή ακόμα χειρότερα).
Πάντως οι Tornell και Westermann στο link του Θάνου έχουν δίκαιο. Και για αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Η απρόσεκτη ενίσχυση θα μπορούσε κάλλιστα να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διεύρυνση του εξωτερικού χρέους.
και κατ’επεκταση Μιμη Ανδρουλακη. http://mimisandroulakis.blogspot.com/2011/10/blog-post_19.html
Το οτι η φιλελευθερη σκεψη με την προοδευτικη αριστερη συναντωνται στην λυση για τη Κριση, κανει την προταση-λυση πιο πειστικη. Μαλλον ειναι η πραγματιστικη σκεψη που τελικα δινει τη λυση οπως την αποκαλει και ο Κωστας.
Εμπειρικά μπορώ να συμφωνήσω με τη βασική θέση του Σωτήρη οτι υπάρχει πιστωτική ασφυξία, που ενισχύει την ύφεση: οι τράπεζες στην Ελλάδα κόβουν χρηματοδοτήσεις σε καλούς και φερέγγυους πελατες, που τις ζητάνε, όχι επειδή δεν πληρούν κάποια πιο αυστηρά κριτήρια, αλλά επειδή το ενεργητικό τους είναι δεσμευμένο αλλού (ομόλογα δημοσίου, και δάνεια σε προβληματικούς). Αν είχαν περισσότερα διαθέσιμα, είναι βέβαιο οτι το ΑΕΠ θα αυξανόταν.
Δυσκολεύομαι να καταλάβω κάτι, και θα ήμουν ευγνώμων αν κάποιος από τους πιο ειδικούς μπορεί να με φωτίσει: Η ΕΚΤ απαγορεύεται, από την ιδρυτική της Συνθήκη, να αγοράζει χρεώγραφα που εκδίδουν οι κυβερνήσεις και οι λοιποί δημόσιοι φορείς των κρατών μελών. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει, παρά μόνο με τροποποίηση της συνθήκης. Με δεδομένο αυτο, υπάρχουν ισοδύναμοι τρόποι για να αυξήσει η ΕΚΤ την προσφορά χρήματος; Ο μηχανισμός όπου τα ομόλογα τα αγοράζουν οι εμπορικές τράπεζες και τα βάζουν ως κάλυψη για δανεισμό στην ΕΚΤ είναι εξίσου επεκτατικός; Αν κατάλαβα καλά, ο ΚΚαλέβρας λέει πως όχι, αλλά ειναι αργά και είμαι πολύ κουρασμένος για να τον παρακολουθήσω.
1) Η ΕΚΤ απαγορεύεται να αγοράζει στην πρωτογενή αλλά δεν την εμποδίζει κανείς να αγοράσει στη δευτερογενή. Μπορεί ουσιαστικά να αγοράσει τα πάντα 5 λεπτά μετά το settlement μίας δημοπρασίας. Εγγυάται μία συγκεκριμένη απόδοση και παράλληλα επιτρέπει στις τράπεζες να αποκτήσουν ένα ενεργητικό μηδενικού ρίσκου αν το επιθυμούν (λογαριασμός αποθεμάτων στην ΕΚΤ) κάνοντας έτσι το ομόλογo close substitute με χρήμα. Η αγορά θα μπορούσε να γίνει με εναλλακτικούς μηχανισμούς πιο βολικούς στην ΕΚΤ (πχ μέσω δημοπρασιών).
2) Το EFSF μπορεί να γίνει τράπεζα με πρόσβαση στην ΕΚΤ πολλαπλασιάζοντας έτσι τα κεφάλαια του. Δημιουργείται έτσι ένα μπαζούκα 2-3 τρις €.
3) Οι τράπεζες κανονικά έχουν μηδενικές κεφαλαιακές απαιτήσεις για κρατικά ομόλογα (αν και παίζουν ρόλο οι αξιολογήσεις των ομολόγων). Να πώ την αλήθεια μου η Βασιλεία ΙΙ τα γράφει λίγο μπλεγμένα και φαίνεται να ισχύουν πολλαπλά κριτήρια.
Γενικότερα οι Ελληνικές τράπεζες έχουν προβλήματα πρόσβασης στην αγορά χρήματος (εκτός απο τους μηχανισμούς της ΕΚΤ όπου και εκεί τρώνε κούρεμα) και μεγάλους κινδύνους με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θέτουν σε κίνδυνο τα κεφάλαια τους. Βάλε και το πιθανό κούρεμα των ομολόγων και δένει το γλυκό.
Δε ξέρω αν σε κάλυψα γιατί δεν κατάλαβα αν η ερώτηση σου αφορούσε το κατα πόσο οι τράπεζες μπορούν να δανείζουν ή ποιές είναι οι επιλογές για τη διόρθωση της αγοράς ομολόγων.
ακομα περιμενω καποιον να μυ εξηγησει αυτο:
http://www.voxeu.org/index.php?q=node/7033
Προσωπικα οι προβληματισμοι μου ειναι δυο.
α)Κατα ποσον η πολιτικη της ΕΚΤ ειναι εσκεμμενη με σκοπο την μεταφορα της εσωτερικης υποτιμησης σε πανευρωπαικο επιπεδο.Αποψη μου ειναι οτι αυτη η στρατηγικη αυτη εχει κυριαρχησει στους κυκλους που χαρασσουν την οικονομικη πολιτικη της ηπειρου.Οποτε το να συζηταμε σε αυτην την περιπτωση για το ποτε αυξανεται και δεν αυξανεται ο πληθωρισμος με βαση τη θεωρια του ταδε και του δεινα δεν αφορα στην πραξη κανενα παρα μια παρεα ακαδημαικων…
β)Αν δεχτουμε οτι αυξανεται η ρευστοτητα με στοχο την επιστροφη της οικονομιας σε αναπτυξη τι αποτελεσματα μπορουμε να εχουμε πρακτικα?Τοσα δισεκατομμυρια εχουν δωθει απο το 2008 παγκοσμιως μια με την μορφη των δημοσιονομικων πακετων στηριξης μια με την μειωση των επιτοκιων κλπ.Το αποτελεσμα που ειχαμε μεχρι τωρα ειναι να εχει αυξηθει κατακορυφα το χρεος των χωρων και γενικα να εχουμε ενα παρτι ανευ προηγουμενου στις αγορες χρηματοπιστωτικων προιοντων.Αυτο που θελω να πω ειναι οτι τι να την κανουμε και την αυξηση ρευστοτητας οταν οι συνθηκες στην πραγματικη οικονομια δεν ειναι τετοιες ωστε να μπορει αυτη να οδηγησει σε αυξηση του εισοδηματος..Τι να την κανω εγω την μειωση του επιτοκιου που αν αποφασισω αυτην την στιγμη να αγορασω κανοντας την χρηση του φτηνοτερου χρηματος εξοπλισμο προκειμενου να ανοιξω μαγαζι για να πουλαω το μελι που παραγει η οικογενεια μου οταν η ζητηση θα ειναι μειωμενη εκ των πραγματων..
α τωρα ηρθε η ωρα να υπερασπιστω την τιμη της ΕΚτ
Η ΕΚΤ δεν διοικειται απο πολιτικους, η ΕΚΤ ειναι ανεξαρτητη και βασικα οικονομολογοι οριζουν την πορεια της. Το προβλημα ειναι αποτι φαινεται οτι ειναι προσκολλημενη σε καπως παλια μοντελα και επηρεαζεται απο φοβιες (φανταζομαι το γεγονος οτι εδρευει στην Φρανκφουρτη επηρεαζει και αυτο, ανθρωποι ειναι τελικα).
α) γιατι να θελει εσωτερικη υποτιμηση σε πανευρωπαϊκο επιπεδο? (ακομα και να ειχε καποιον τετοιο στοχο που δεν προβλεπεται πουθενα, γιατι οχι απλα υποτιμηση του ευρω πχ?) Και αν την θελει γιατι να μην περικοψει απλα την ρευστοτητα σε ολη την ηπειρο?
β) η ζητηση ειναι μειωμενη γιατι δεν υπαρχει ρευστοτητα! Τα ελληνικα νοικοκυρια δεν ειναι υπερχρεωμενα, απλα πιεζονται απο τρεις μεριες, (φορολογια, μειωση εισοδηματων και μεγαλη αβεβαιοτητα για το μελλον). Αν βελτιωνοντουσαν οι πιστωτικες συνθηκες τα νοικοκυρια ουσιαστικα θα συντηρουσαν την καταναλωση τους με καποιον δανεισμο και θα καταφερναν και πιο ευκολα να πληρωσουν την αυξημενη φορολογια. Θα ειχαμε αυτο που επρεπε να χει συμβει απο καιρο: μεταφορα του χρεους απο το κρατος (που δεν μπορει αλλο), στους ιδιωτες (που μπορουν).
α)Υποθετω διοτι οι αρμοδιοι για την ασκηση της οικονομικης πολιτικης πανευρωπαικα κρινουν οτι μονο ετσι μπορει η οικονομια της να γινει ανταγωνιστικη.Ειναι ευλογο σαφως το ερωτημα γιατι να μην ακολουθουσαν την επιλογη της απευθειας υποτιμησης του ευρω.Εχω την αισθηση οτι υπαρχει ο φοβος πως μια αμεση υποτιμηση του νομισματος του ευρω θα οδηγουσε σε εναν διεθνη φαυλο κυκλο υποτιμησης των νομισματων που θα προκαλουσε απροβλεπτες εξελιξεις.Βεβαιως για να μην παρεξηγηθω εγω αυτην την στιμη προβαλλω καποιους προβληματισμους μου.Δεν εχω στοιχειοθετημενη καποια αποψη για αυτο το θεμα.
β)Πως βασιζεται ομως η παραδοχη σου οτι οι ιδιωτες μπορουν?Το ερωτημα το απευθυνω και πιο κατω ουσιαστικα αν και ο τονος των επομενων σχολιων μου ειναι περισσοτερο προσωπικος ειναι η αληθεια.Η εξελιξη ορισμενων μακροοικονομικων μεγεθων οπως το ποσοστο της ανεργιας η τα εισοδηματα αποτελει ισως ενδειξη για αυτο.Επισης βλεπω οτι δινεις εμφαση στην μειωση της ζητησης.Εγω λοιπον θα αναπαραγω εδω το αιωνιο ερωτημα της οικονομικης επιστημης και καλω οποιον εχει μια αποψη για αυτο να την γραψει.Ζητηση η προσφορα?Τι απο τα δυο φερνει την αναπτυξη?Τι απο τα δυο φερνει και την ανακαμψη?
Oσον αφορα το α) αν και ειμαι σιγουρος οτι θα περασει στα ψιλα το σχολιο μου μεσα στις συζητησεις που αφορουν καθαρα τεχνικες λεπτομερειες ακαδημαικου επιπεδου!!Αρχιζω και πιστευω οτι η λεγομενη εσωτερικη υποτιμηση ειναι σχεδιασμενο να εφραμοστει σε ολοκληρη την Ευρωπη.Θεωρω οτι οι ευρωπαικες ελιτ εχουν αποφασισει να ανταγωνιστουν με αυτον τον τροπο τις αναδυομενες οικονομιες και την Κινα(με την οποια η ισοτιμια θα ειναι σταθερη) εγω θα ελεγα ακομη και τις ΗΠΑ καθως αυτες διαθετουν το παγκοσμιο αποθεματικο νομισμα,το δολαριο.Ουσιαστικα,οι ευρωπαικες ελιτ πιστευω οτι εν τελει εχουν την ενοραση για να αντιληφθουν την ανισορροπια της παγκοσμιας οικονομιας η οποια ειναι η εξης.Ενας ανεπτυγμενος κοσμος που καταναλωνει περισσοτερο απο οσο παραγει με την χρηση δανεικων και ενας ανεπτυσσομενος που καταναλωνει λιγοτερο απο οτι παραγεται.Η κατασταση ισορροπιας θα ειναι η καταστροφη παραγωγικων δυναμεων στον πρωτο και η ενδυναμωση της εσωτερικης αγορας στον δευτερο.Αυτο υπο αλλες συνθηκες θα μπορουσε να γινει με τις υποτιμησεις των νομισματων ομως η δεκαετια του 30 αποτελει αρνητικο παραδειγμα,οι δε ανταγωνιστικες υποτιμησεις αυξανουν τις διακυμανσεις στην οικονομια.Οποτε οι ελιτ του ανεπτυγμενου κοσμου και ιδιως της Ευρωπης θα ακολουθησουν την συγκεκριμενη επιλογη.
Αυτα ειναι οσα εγω αντιλαμβανομαι που μπορει φυσικα να μην ειναι σωστα.Απο εκει και περα θελω να τονισω οτι σεβομαι απολυτα την παρουσα ιστοσελιδα και τους σχολιαστες,για αυτο γραφω σε μερικα θεματα και διαβαζω πολυ περισσοτερα.Διακρινω ομως τουλαχιστον σε αυτην την συζητηση καθως και σε αλλες στο παρελθον εναν ακαδημαισμο.Ερχεται ενας κ.Καλευρας με τον οποιο προσωπικα δεν εχω κανενα προβλημα φυσικα και μας αναλυει την δομη της Κ.Τ.Δεν νομιζω πως οταν καιγεται ο κωλος μας θα ασχολιομαστε με αυτα πολυ περισσοτερο σε αρθρο με την συγκεκριμενη θεματολογια.
Κατ’ αρχήν νομίζω ότι στη θέση των Ευρωπαϊκών ελίτ πρέπει να αφήσεις μόνο τους Γερμανούς, άντε λίγο και Ολλανδούς, Φιλανδούς και Αυστριακούς. Δεν πιστεύω ότι οι υπόλοιποι έχουν την ίδια άποψη.
Απο εκεί και πέρα τα πλεονάσματα απαιτούν ελλείμματα. Είναι δύο πλευρές οτυ ίδιου νομίσματος και δεν είναι κάτι κακό ή μη διατηρήσιμο. Αυτό που είναι πρόβλημα είναι ότι οι Ασιατικές οικονομίες έχουν μία λογική πολύ υψηλής αποταμίευσης που οδηγεί σε εξωτερικά πλεονάσματα. Αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με έλειψη κοινωνικής προστασίας, ανεπαρκή συνταξιοδοτικά συστήματα, μη ανεπτυγμένη αγορά ασφαλιστικών/επενδυτικών προϊόντων και ανεπαρκή αγορά ακινήτων (πχ στην Ιαπωνία έχουν χαμηλή διάρκεια ζωής). Είναι προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν μεσοπρόθεσμα ώστε να πάψουν εως ένα βαθμό οι ανισορροπίες στο διεθνές εμπόριο, ιδιαίτερα καθώς πλέον τα καταναλωτικά πρότυπα σε ΗΠΑ/Ευρώπη μάλλον θα υποστούν διαρκή αλλαγή προς μεγαλύτερη αποταμίευση και μικρότερη μόχλευση.
Σε ότι αφορά την (πράγματι ακαδημαϊκή) συζήτηση για την ΚΤ θα έλεγα ότι έχει σημασία. Εφόσον υποστηρίζουμε κάποιοι ότι μόνο η ουσιαστική παρέμβαση απο την ίδια θα επιλύσει το πρόβλημα χρέους της Ευρωζώνης, είναι σκόπιμο να διαλύσουμε οποιεσδήποτε ανησυχίες ότι κάτι τέτοιο θα φέρει πληθωρισμό. Γιατί ακριβώς αυτό είναι που φρενάρει ορισμένους, όπως και μία θρησκευτική προσκόλληση στις συνθήκες.
Αυτά και συγνώμη για το σχετικα κουραστικό της συζήτησης περί ΚΤ.
Κωστα(ας μου επιτραπει το οικειο υφος) καταρχας αν εχω δημιουργησει καποια παρεξηγηση, με το παραπανω σχολιο δεν ειχα προθεση ουτε εσενα να θιξω προσωπικα,ουτε να υποβαθμισω μια ενδιαφερουσα συζητηση.Προσωπικα εχω λιγες παραπανω γνωσεις απο τον μεσο ορο του κοινου οποτε θα μπορουσα να κατσω να διαβασω τα συγκεκριμενα σχολια.Ομως το ζητημα ειναι οτι επειδη αν δεν κανω λαθος βρισκομαστε σε μια ιστοσελιδα που φιλοδοξει να εχει ευρεια απευθυνση και οχι απαραιτητα σε εναν στενο κυκλο ανθρωπων με μαστερ κλπ και επειδη το θεμα καιει πολλους απλως συνεστησα να εκλαικευευτε λιγο οσα γραφετε.
Τωρα οσον αφορα τα υπολοιπα στις ευρωπαικες ελιτ περιλαμβανω τους αρμοδιους για την ασκηση οικονομικης πολιτικης καθως και τον επιχειρηματικο κοσμο τουλαχιστον το κομματι του που διαχειριζεται μεγαλες ποσοτητες κεφαλαιων.Μαρξιστικο μπορει να ακουγεται αλλα για μενα περα απο ταμπελες ειναι σωστο.
Κατα τα αλλα,νομιζω οτι με βρισκεις συμφωνο στα υπολοιπα απλως εγω δεν τα εχω εξειδικευσει σαφως σε τετοιο βαθμο.Σε καθε περιπτωση ομως αυτο που εγω καταλαβαινω ειναι οτι για να επελθει διεθνης ισορροπια στο παγκοσμιο εμποριο ειναι να αυξησουν οι κατοικοι των ανεπτυγμενων χωρων την αποταμιευση τους και φυσικα την απομοχλευση τους ενω οι κατοικοι των ανεπτυσσομενων χωρων την καταναλωση τους.Εγω λοιπον βλεπω πως αυτο σταδιακα γινεται και η πολιτικη αυτη ακριβως της Ευρωπης σπρωχνει προς αυτην την κατευθυνση οχι δια της οδου της νομισματικης υποτιμησης αλλα της εσωτερικης που στοχο εχει σαφως την μειωση της ρευστοτητας.Υπο αυτο το πρισμα αρα η πολιτικη της ΕΚΤ μπορει πιθανοτατα να ερμηνευθει.
Οι περισσότερες χώρες (ΗΠΑ, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιαπωνία παλαιότερα) περνάνε το λεγόμενο balance sheet recession. Τα νοικοκυριά είχαν υπερ-μοχλευτεί, οι τιμές των ακινήτων πέφτουν και αυτά βρίσκονται σε διαδικασία απομόχλευσης με αυξημένη αποταμίευση και χαμηλή κατανάλωση. Αναγκαστικά η διαδικασία αυτή είναι αργή (στην Ιαπωνία πήρε 15 χρόνια) οπότε η στήριξη της οικονομίας απαιτεί αντίστοιχο διάστημα, όχι ένα ετήσιο stimulus και τελειώσαμε.
Στην περίπτωση της Ευρωζώνης για μένα το ζητούμενο είναι να επιστραφεί η δυνατότητα στις κυβερνήσεις να στηρίξουν την οικονομία τους, κάτι που δεν είναι δυνατό με την κρίση χρέους.
Επισης εχω μια απορια σχετικα με οσα εχει γραψει ο κ.Καλευρας.Γραψατε οτι μια αγορα ομολογων εκ μερος των τραπεζων οδηγει σε αυξηση των αποθεματικων λογαριασμων των τελευταιων στην Κ.Τ που με τη σειρα του μειωνει το απαιτουμενο reserve ratio δηλαδη τα απαιτουμενα διαθεσιμα που πρεπει να διακρατουν σε λογαριασμους της Κ.Τ η δινει την δυνατοτητα των τραπεζων να διευκολυνουν τις συναλλαγες τους στην διατραπεζικη αγορα.Με την υποθεση οτι εγω εχω καταλαβει σωστα ομως αυτα τα δυο πλεονεκτηματα που αποκτουν οι τραπεζες μεσω της ανταλλαγης ομολογων στην τραπεζα τις οδηγουν σε ενα αλλο το οποιο στο κατω κατω της γραφης ειναι το πλεον ζητουμενο για καθε τραπεζικο ιδρυμα που σεβεται τον εαυτο του.Και επειδη μπορει να μας διαβαζουν ανθρωποι χωρις ιδιαιτερες οικονομικες γνωσεις ακομη και στο επιπεδο που εχει ενας τελειοφοιτος σπουδαστης οπως εγω(εξαλλου για αυτο με τα δυο τελευταια μου σχολια προσπαθω να εκλαικευσω τη συζητηση) να το γραψω λιανα αυτο το πλεονεκτημα ειναι η με χαμηλο κοστος εξασφαλιση ρεστοτητας προκειμενου με τη σειρα της η τραπεζα να δανεισει τους πελατες της.Οσο πιο χαμηλο ειναι αυτο το κοστος τοσο περισσοτερο αυξανει η τραπεζα τις χορηγησεις της στο κοινο.Συνοψιζοντας λοιπον η ανταλλαγη ομολογων οδηγει σε μειωση των διαθεσιμων που η τραπεζα πρεπει να διακρατα στην Κ.Τ,την βοηθαει να αντλησει ευκολοτερα χρηματοδοτηση απο την διατραπεζικη αγορα αρα με μειωμενο το κοστος για αυτην δανειζει περισσοτερους και εν τελει βοηθαει στην αυξηση της ρευστοτητας.”Το επιασα”?
Kαι επειδη το ερωτημα μου σαφως και δεν το κανω ουτε για να περρασει ο χρονος μου ουτε για να το παιξω εξυπνος,θεωρω οτι αν οντως εχω “πιασει” τα σωστα τα παραπανω το ερωτημα που πρεπει να ακολουθησει ειναι οχι αν η τραπεζα μπορει να επηρεασει την ρευστοτητα των τραπεζων αλλα αν μπορει εν τελει αυτη η αυξηση της ρευστοτητας να περασει στην πραγματικη οικονομια και φυσικα να βοηθησει στην αυξηση του πληθωρισμου αλλα και στην αυξηση του εισοδηματος.
Πάνω κάτω ναι. Μία τεχνική λεπτομέρεια είναι ότι η ΚΤ αναγκαστικά αυξάνει τα excess reserves, όχι τα required reserves. Τα απαιτούμενα αποθέματα καθορίζονται απο το παθητικό της τράπεζας και δεν αλλάζουν εκτός και αν αλλάξει αυτό.
Όταν αυξάνονται τα excess reserves οι τράπεζες αποκτούν φτηνή ρευστότητα προκειμένου να δανείσουν. Απο εκεί και πέρα το αν το κάνουν εξαρτάται απο την κεφαλαική τους επάρκεια, τη ζήτηση και τη διαχείριση κινδύνου που κάνουν. Βέβαια η ΚΤ μέσω της διαδικασίας αυτής ήδη τους έχει αφαιρέσει ένα ομόλογο υψηλού επιτοκίου και το έχει αντικαταστήσει με μία κατάθεση αποτεθμάτων χαμηλού επιτοκίου (πχ αντί για 5% στο 0,75%).
Το τελικό αποτέλεσμα για τον ισολογισμό της τράπεζας και τα κέρδη της δεν είναι απαραίτητα θετικό, ιδιαίτερα αν η πώληση έγινε σε χαμηλή τιμή.
Eυχαριστω πολυ κ.Καλευρα.Εχετε δικιο για την επισημανση που κανετε στην αρχη.Αναφερομουνα και εγω στα διαθεσιμα που μπορει η τραπεζα να διαθεσει στην αγορα-δηλαδη τα υπερβαλλοντα η excess reserves αν τα αποδοσουμε στην αγγλικη γλωσσα.
Θα επανέλθω αλλα έχω μια απορία δευτερευούσης σημασίας περι Ζιμπάμπουε.
Ο υπερπληθωρισμός ουσιαστικά δεν προκαλεί εξαθλίωση του κόσμου;
Δηλαδή η όποια εναλλακτική λύση,με την δεδομένη πολιτική και οικονομική κατάσταση της περιόδου,μπορούσε να είναι χειρότερη;
Και δεν ξέρω αν εξαιτίας του υπερπληθωρισμού έχει επικρατήσει εκεί ο αντιπραγματισμός.
Σαφώς και την προκαλεί.
Ο Μουγκάμπε κατέστρεψε τη παραγωγική δομή της χώρας υφαρπάζοντας τη καλλιεργήσιμη των λευκών της χώρας του (με τα land reforms) και χρηματοδότησε το πόλεμο στο Κονγκό με την έκδοση νέου χρήματος. Δεν υπάρχει worse-case scenario από αυτό (και απορώ γιατί ο KK υπονοεί πως η κυβέρνηση της Ζ δεν έπαιξε κανένα απολύτως ρόλο ή πως τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι χειρότερα αν δεν τυπώνονταν χρήματα σε αυτό το βαθμό)!
Ο πολίτες της Ζιμπάμπουε χρησιμοποιούν διάφορα νομίσματα ξένων χωρών (κυρίως $US) για τις συναλλαγές τους.
Ενδιαφέρουσες οι photo 1, photo 2
My comment is awaiting moderation. ;)
@Epanechnikov
Λυπάμαι αλλά ο Krugman κάνει τεράστια λογικά άλματα.
Κατ’ αρχήν κάθε δημόσια δαπάνη γίνεται με πίστωση λογαριασμών μέσω λογαριασμού στην κεντρική τράπεζα. Κάθε δημόσια δαπάνη ισοδυναμεί με τύπωμα χρήματος (και η φορολογία με καταστροφή). Ο δανεισμός για τα δημόσια ελλείμματα γίνεται με δημιουργία νέου χρήματος όταν οι τράπεζες αγοράζουν τα ομόλογα. Η μόνη διαφορά αν αυτά τα αγοράσει η κεντρική τράπεζα είναι ότι αντί ο ιδιωτικός τομέας να κατέχει ομόλογο υψηλού επιτοκίου, θα κατέχει αποθεματικό λογαριασμό χαμηλού επιτοκίου. Κάποιος πρέπει να εξηγήσει πώς το πρώτο δεν είναι πληθωριστικό ενώ το δεύτερο είναι.
Οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να γίνουν πληθωριστικές αν είναι πέρα απο την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας και υπερ-πληθωριστικές αν ταυτοχρόνως υπάρχει καταστροφή της παραγωγικής ικανότητας. Το αν χρηματοδοτούνται με δανεισμό ή αγορά των ομολόγων απο την κεντρική τράπεζα δεν έχει σημασία καθώς και στις δύο περιπτώσεις έχουμε δημιουργία νέου χρήματος. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι νομίζουν ότι στην πρώτη περίπτωση χρησιμοποιείται ήδη υπάρχουσα ρευστότητα οπότε αφαιρείται ‘χρήμα’ απο την αγορά (και προκύπτει έτσι και το υποτιθέμενο crowding out με αύξηση των επιτοκίων) τα οποία δεν ισχύουν. Στην πραγματικότητα αν η κεντρική τράπεζα αγοράσει ομόλογα και δεν παρέχει deposit facility rate τότε τo διατραπεζικό επιτόκιο θα πέσει στο μηδέν.
Θα το ξαναπώ. Η κεντρική τράπεζα είναι πλήρως ανελαστική στη ζήτηση χρήματος. Καλύπτει κάθε ζήτηση καθορίζοντας το κόστος χρήματος. Διαφορετικά πολύ απλά δε θα μπορούσε να καθορίσει το κόστος χρήματος. Ακόμα και αν (πλέον) χρησιμοποιήσει QE αυτό θα καταλήξει απλώς στους αποθεματικούς λογαριασμούς των τραπεζών. Το αν θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται απο τις τράπεζες και τη ζήτηση δανείων (και ούτως ή άλλως δεν περιορίζονται απο τα reserves που κατέχουν, μόνο απο τα κεφάλαια τους).
Αν κάνει ο Krugman τότε κάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι οικονομολόγοι (θα αναφερθώ αργότερα στο γιατί δεν κάνουν και ο λόγος για τον οποίον είναι εξαιρετικά σημαντικό το πως χρηματοδοτεί ο δημόσιος τομές τις δαπάνες του). Μια ματιά σε στα standard βιβλία graduate macro θα σε πείσει.
Δειγματοληπτικά δες π.χ. τι γράφουν και άλλοι (μη φοβάσαι δεν θα σε παραπέμψω σε papers) όπως ο Mankiw
Ειλικρινά έχω αρχίσει να κουράζομαι να γράφω τα ίδια πράγματα 5 φορές. Τελευταία φορά λοιπόν.
Η ΚΤ θέτει το κόστος χρήματος. Απο εκεί και πέρα καλύπτει πλήρως ανελαστικά κάθε ζήτηση για bank reserves σε αυτή την τιμή. Η κυκλοφορία χρήματος είναι ενδογενής. Αν δοκιμάσει να την καθορίσει αναγκαστικά θα χάσει τον έλεγχο του επιτοκίου. Ακόμα και τότε πρέπει να καλύπτει ανάγκες που έχουν να κάνουν με το settlement διατραπεζικών συναλλαγών. Δοκίμασε να ελέγξει την κυκλοφορία χρήματος στις αρχές της δεκαετίας του ’80 (Fed), απέτυχε και αποφάσισε ότι δε θα έχει καμία σχέση με στόχους χρήματος.
Εντελώς διαφορετικά επίπεδα πληθωρισμού μπορούν να συνυπάρχουν με εντελώς διαφορετικά επίπεδα κυκλοφορίας χρήματος πολύ απλά γιατί η κυκλοφοριακή ταχύτητα δεν είναι σταθερή. Ούτε γνωρίζω κανένα επιχειρηματία που θα κοιτάξει την τελευταία μέτρηση του Μ1 ώστε να θέσει την τιμή στην τυρόπιτα που πουλάει. Με τη λογική του Mankiw υπερ-πληθωρισμός μπορεί να προκύψει και όταν ο ιδιωτικός τομέας δανείζεται σε υπερβολικό βαθμό; και αυτός ‘τυπώνει’ όταν δανείζεται.
Σε όλα τα βιβλία macro Θα βρεί κανείς περιγραφή του πολλαπλασιαστή χρήματος η οποία δεν έχει ουδεμία σχέση με την πραγματικότητα καθώς ο πολλαπλασιαστής δεν υπάρχει (loans create deposits, όχι το αντίθετο). Όταν η πραγματικότητα δε συμφωνεί με τα βιβλία δυστυχώς δεν αλλάζουμε την πραγματικότητα. Τα περισσότερα βιβλία έχουν μείνει στο gold standard και πρεσβεύουν μία λογική loanable funds market. Το ότι δεν έχουν ενημερωθεί δε φταίω εγώ.
KK για να τελειώνουμε με το θέμα. Αποπληρώνω τους δανειστές μου εκδίδοντας όσο φρέσκο χρήμα χρειάζεται (και όχι με φορολογώντας το λαό). Αυξάνω ή όχι τη ποσότητα του διαθέσιμου χρήματος; Προσλαμβάνω άλλο ένα εκατομμύριο δημόσιους υπαλλήλους και τους πληρώνω με φρεσκοτυπωμένο χρήμα. Αυξάνω τη ποσότητα του διαθέσιμου χρήματος;
Είναι το ίδιο να πληρώνεις τυπώνοντας χρήμα και το ίδιο αυξάνοντας τους φόρους; Εντάξει μη τρελαθούμε εντελώς…
Τη φράση ‘μετακινώ τα γκόλποστ’ την ξέρεις; Συζητούσαμε για το κατα πόσο η αγορά ομολόγων απο την ΚΤ είναι πληθωριστική (στην περίπτωση μας η αγορά γινόταν στη δευτερογενή και όχι στην πρωτογενή), σου έχω γράψει 5 σελίδες τεχνικά σχόλια στα οποία δεν απαντάς και μου γράφεις τώρα προτάσεις για το τί κάνει η κυβέρνηση;
Anyway…
Οι δανειστές σου είναι οι τράπεζες. Αυτό που έκανες είναι να αυξήσεις τα αποθέματα τους. Την επόμενη μέρα θα σε παρακαλάνε να ξαναεκδώσεις χρέος ώστε να πληρώνονται επιτόκιο, όπως έκαναν στην Αυστραλία μετά απο μερικά χρόνια πλεονασμάτων (που μείωσαν το δημόσιο χρέος).
Όταν πραγματοποιήσεις τις δημόσιες δαπάνες θα την αυξήσεις.
Όχι, το πρώτο λέγεται δημοσιονομικό έλλειμμα και αυξάνει την ρευστότητα στην οικονομία και την καθαρή αποταμίευση του ιδιωτικού τομέα και το δεύτερο είναι ισοσκελισμένος προϋπολογισμός και λειτουργει ουδέτερα. Στη δεύτερη περίπτωση ελλείμματα λόγω αποταμίευσης ή εισαγωγών πρέπει να καλύπτονται απο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα.
Λυπάμαι αλλά δεν πρόκειται να ασχοληθώ άλλο με τις ετερόδοξες απόψεις σας. Σας παρέθεσα στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν πως είστε λάθος σε πολλά διαφορετικά levels (τις επιδράσεις της προσφοράς χρήματος, τις επιδράσεις των ενεργειών του κεντρικού τραπεζίτη, την άγνοια σας περί του ρόλου των προσδοκιών κ.ο.κ.). Δεν έχω τη διάθεση να αναλύσω κάθε γραμμή αυτών που γράφετε – αυτό δεδομένου του ότι στα πολύ βασικά έχετε βγει πολλά χιλιόμετρα έξω τις γραμμές του γηπέδου…
υ.γ. Ένα τελευταίο link σαν bonus. Changes in monetary policy have large and sustained effects on output and employment…
http://www.econ.berkeley.edu/users/webfac/cromer/e210c_f11/Lecture%203%20Slides.pdf
kosta kalevra ή epanechnikof εφοσον γνωριζετε καλα τα θεματα των κεντρικων τραπεζων απαντηστε μου παρακαλω σε αυτο:
http://www.voxeu.org/index.php?q=node/7033
εκει καποια σχεση με τα 100 δις περιπου που πηραν οι ελληνικες τραπεζες με 1% με ενχυρο κυριως ελληνικα ομολογα ή ειναι κατι διακριτο??τοσες μερες ζηταω μια εξγηση αλλα κανεις δεν απανταει. σε αλλα forum υπαρχουν αντικρουομενες αποψεις.
Θάνο, το εξωτερικό έλλειμμα της χώρας χρηματοδοτείται είτε απο δανεισμό, είτε απο μείωση αποταμιεύσεων (οι οποίες βέβαια έχουν τελικά προέλθει απο προηγούμενο δανεισμό). Ο δανεισμός των τραπεζών απο το Ευρωσύστημα έχει να κάνει με τη διαχείριση των διαθεσίμων τους, τα οποία με τη σειρά τους έχουν να κάνουν με το συνολικό ιδιωτικό και δημόσιο δανεισμό (οι τράπεζες δανείζουν μακροπρόθεσμα αλλά δανείζονται βραχυπρόθεσμα στην αγορά χρήματος).
Είναι δύο διαφορετικά πράγματα αν και μεγάλο μέρος του δανεισμού της χώρας έχει να κάνει με την κάλυψη των εξωτερικών ελλειμμάτων.
Ορίστε;;;; Η εθνική αποταμίευση τι σχέση έχει με τον προηγούμενο δανεισμό και με τα assets που πωλούνται (ή τα assets που δανείζονται) για να καλυφθεί το έλλειμμα;;
CA_t=S_t-I_t
S_t = Y_t+rB_t-C_t-G_t
;;;;;;
Όλες οι καταθέσεις ιδιωτών αντιστοιχούν σε δανεισμό των ίδιων, άλλων ιδιωτών ή δημόσιο δανεισμό (σε μία χώρα με εξωτερικά ελλείμματα).
Όταν ένα νοικοκυριό στις ΗΠΑ θέλει να αγοράσει Ιαπωνικό αμάξι θα χρησιμοποιήσει τις καταθέσεις του ή θα δανειστεί (με αποτέλεσμα στη δεύτερη περίπτωση νέα δολάρια στην κυκλοφορία). Ο εισαγωγέας θα πληρώσει τον Ιάπωνα κατασκευαστή με αυτά τα δολάρια. Ο κατασκευαστής θα μετατρέψει τα δολάρια σε γιέν στην κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας ώστε να πληρώσει μισθούς/υλικά και να αποταμιεύσει κέρδη. Ο λογαριασμός της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας στη Fed θα αυξηθεί κατά το αντίστοιχο ποσό δολαρίων.
Ο δανεισμός ήταν σε δολάρια, τα οποία ο εξωτερικός τομέας αποταμίευσε (στη συγκεκριμένη περίπτωση ώς αποθέματα της BoJ στη Fed). Τελικώς η BoJ με ενδιάμεσο τη Fed θα αγοράσει ομόλογα Αμερικανικού δημοσίου ώστε να εισπράττει και επιτόκιο για τις καταθέσεις της.
Που πάει να πει aquisition of US assets από τους Γιαπωνέζους. Τι σχέση έχουν οι αποταμιεύσεις με τον προηγούμενο δανεισμό; Μήπως κανέναν απολύτως;
Που επίσης πάει να πει aquisition of US assets από τους Γιαπωνέζους (τίτλους χρέους US banks).
Ορίστε; Στις τράπεζες δεν ισχύουν οι λογιστικές ταυτότητες του ισολογισμού; Για ποια νέα δολάρια μιλάμε; Assets = Capital + Liabilities
Όταν τα δολλάρια βρίσκονται στο αποθεματικό των τραπεζών είναι παλιά και όταν βγαίνουν από αυτό γίνονται νέα;
Συνήθως ο εισαγωγέας πληρώνει στο νόμισμα του κατασκευαστή (σε γιεν δηλαδή). Αλλά τεσπα…
Κοίτα να δεις που είχα την εντύπωση πως τα γιεν και τα δολάρια πωλούνται και στις ελεύθερες αγορές. Ααα τώρα θυμήθηκα πως υπάρχουν και παράγωγα σε FX που πολλοί εισαγωγείς προμηθεύονται προκειμένου να κλειδώσουν τις ισοτιμίες.
Σε ποια FED. Η BoJ ή οποιοσδήποτε άλλος ιδιώτης (IB Π.χ.) δεν μπορεί να έχει δολάρια στα αποθεματικά του;;
Ενώ η BoJ ή η JPMorgan (που λέει ο λόγος) δεν θα μπορούσαν να αγοράσουν μετοχές Αμερ.Εταιριών ή οποιοδήποτε άλλο Αμερικανικό Asset. (σημειωτέον πως στη συνήθη περίπτωση της που ο εισαγωγέας πληρώνει στο νόμισμα του εξαγωγέα δεν υπάρχει καν αυτό το σενάριο)
Πραγματικά δεν με παρακολουθείς και κουράζω τους πάντες γράφοντας τα ίδια πράγματα. Οι αποταμιεύσεις (by accounting identity) αντιστοιχούν σε δανεισμό, είτε του κατόχου της αποταμίευσης είτε κάποιου άλλου στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα.
Επιτέλους βρήκαμε την πηγή της διαφωνίας μας. Οι τράπεζες όταν δανείζουν επεκτείνουν τον ισολογισμό τους. Αποκτούν ένα asset (δάνειο) και παράλληλα δημιουργούν το liability (κατάθεση). Στη συνέχεια, στο maintainance period και αναλόγως με το συνολικό υπόλοιπο των καταθέσεων και των αποθεμάτων τους, θα ψάξουν να βρούν, αν απαιτείται, επιπλέον αποθέματα για την κάλυψη του reserve ratio με κόστος το διατραπεζικό επιτόκιο. Αν υπάρξει οποιοδήποτε πρόβλημα μπορούν να απευθυνθούν στο discount window της ΚΤ αν και συνήθως η ΚΤ θα καταλήξει να κάνει repos ή outright purchases για να καλύψει τις νέες απαιτήσεις αποθεμάτων (αν αυτές είναι υψηλότερες απο τα συνολικά αποθέματα που κατέχει το τραπεζικό σύστημα).
Όχι, οι ξένες κεντρικές τράπεζες σε ότι αφορά τα δολάρια τους έχουν λογαριασμό στη Fed. Ούτε καν φεύγουν από τις ΗΠΑ.
Η JPMorgan ναί. Η BoJ όχι. Έχει αποθεματικούς λογαριασμούς τους οποίους μπορεί να επενδύει (με agent την Fed) σε ομόλογα. Αν ανοίξεις ένα T-Note auction announcement θα το δείς:
http://www.treasurydirect.gov/instit/annceresult/press/preanre/2007/ofg013107.pdf
μπορεις να μου εξηγησεις πως γινεται αυτος ο δανεισμος απο κεντρικη τραπεζα σε κεντρικη τραπεζα??διοτι δεν το εχω καταλαβει καλα. εχει δικιο ο γερμανος sinn που λεει οτι ειναι κρυφο bailout??
Θάνο όλες οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης είναι στο Ευρωσύστημα, δε δανείζονται η μία απο την άλλη (αυτό είναι ένα απο τα βασικά προβλήματα της Ευρωζώνης βασικά καθώς τα εξωτερικά ελλείμματα είναι πραγματική διαρροή απο την κυκλοφορία χρήματος/νομισματική βάση, σε αντίθεση πχ με τις ΗΠΑ που μένουν σε λογαριασμούς των ξένων κεντρικών τραπεζών στη Fed). Ο δανεισμός γίνεται προς τις τράπεζες, η εναλλακτική θα ήταν η κατάρρευση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Δεν είναι bailout, είναι η καθημερινή λειτουργία του διατραπεζικού συστήματος. Απλώς επειδή οι τράπεζες έχουν πρόβλημα στην πρόσβαση τους στην αγορά χρήματος αναλαμβάνει η ΕΚΤ να τους παρέχει ρευστότητα μέσω μηχανισμών ‘μακροπρόθεσμου’ δανεισμού. Η αποστολή της είναι να λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα.
ΥΓ: Για να μην πεταχτεί κάποιος, η διαχείριση των αποθεμάτων των τραπεζών έχει να κάνει με το παθητικό τους (καταθέσες) και γενικά με το clearing των συναλλαγών τους. Αυτό όμως καθορίζεται και δημιουργείται κατα βάση απο το δανεισμό που παρέχουν.
@marios
Η αποταμίευση όμως είναι διαρροή απο τη συνολική ζήτηση. Αν δεν την αναπληρώσει κάποιος άλλος έχουμε μείωση του παραγόμενου προϊόντος παρότι δεν έχει συμβεί κάποια διαφοροποίηση στην παραγωγική ικανότητα της οικονομίας. Οι χώρες της Ασίας έχουν τις εξαγωγές στις χώρες του ΟΟΣΑ για να την καλύψουν.
Στην περίπτωση της Ευρώπης έχουμε το λεγόμενο ‘fallacy of composition’. Θεωρείται ότι η δημοσιονομική προσαρμογή θα αυξήσει την εμπιστοσύνη και θα υπάρξει επέκταση της οικονομίας μέσω εξαγωγών και αυξημένης καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Δεν υπάρχει όμως ζήτηση για εξαγωγές (οι ΗΠΑ βρίσκονται σε balance sheet recession και η Ασία δεν έχει προσαρμόσει τις οικονομίες της, ούτε είμαι σίγουρος ότι το έχει ώς άμεσο στόχο). Οι καταναλωτές απο την άλλη καταναλώνουν με βάση αυτά που εισπράττουν όχι με την ‘confidence fairy’.
Η Ευρωπαϊκή πολιτική καταδικάζει σταδιακά την Ευρωζώνη σε μία αποπληθωριστική ύφεση (ή έστω στασιμότητα). Δεν είναι τυχαίο ότι διαχρονικά είχε πολύ υψηλή ανεργία. Η ζήτηση είναι αναιμική και απλώς σε μερικές χώρες υποστηρίχθηκε απο φούσκες ακινήτων και ιδιωτική πιστωτική επέκταση.
Η λύση για μένα είναι να δωθεί περισσότερη σημασία στη δημοσιονομική πολιτική. Θρησκευτικοί κανόνες τύπου 3% έλλειμμα είναι δίχως νόημα, στόχος πρέπει να είναι η πλήρη απασχόληση. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της οικονομίας, όχι το ανάποδο. Ούτως ή άλλως είναι ανελαστικό, καθοριζόμενο απο τους αυτόματους σταθεροποιητές.
Αν καταλαβα δηλαδη προτεινεις επεκτατικη δημοσιονομικη πολιτικη?Πιστευεις οτι μπορει να γινει αυτο κατω απο τις παρουσες συνθηκες?Σιγουρα και εγω δεν αντεχω ολη αυτην την παραφιλολογια με το ελλειμμα και το χρεος.Ουτε παλι πιστευω οτι αυτη η περιοριστικη πολιτικη που εφαρμοζεται τουλαχιστον και αποψη μου ειναι οτι αποτελει τακτικη σε πανευρωπαικο επιπεδο,οδηγει καπου.Τουλαχιστον με βαση τα δεδομενα που εχουμε ση διαθεση μας και εφοσον μιλαμε για το βραχυπροθεσμο χρονικα οριζοντα.Μηπως ειμαστε σε αδιεξοδο?Παντως εγω πιστευω οτι αργα η γρηγορα θα επελθει ισορροπια.Πως θα γινει αυτο δεν το ξερω…
Θεωρώ ότι όταν ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται σε φάση αύξησης της αποταμίευσης και της απομόχλευσης του δεν έχει νόημα η δημοσιονομική πολιτική να κινείται αντίθετα. Σε τέτοιες συνθήκες ο δημόσιος τομέας πρέπει να λειτουργεί ώς αυτόματος σταθεροποιητής για την οικονομία. Ούτως ή άλλως η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει τα φορολογικά έσοδα σε μείωση και τα έξοδα σε αύξηση (λόγω αυξημένης χρηματοδότησης συντάξεων, επιδομάτων ανεργίας, κοινωνικών δαπανών και ‘ανελαστικών’ δαπανών μισθών) οπότε το έλλειμμα αυτόματα θα αυξηθεί.
Κάποιοι έχουν προτείνει ένα καθολικό Job Guarantee ώς τον υπέρτατο αυτόματο σταθεροποιητή για την οικονομία και την επίτευξη πλήρους απασχόλησης. Πανευρωπαϊκή περιοριστική πολιτική δεν πρόκειται να οδηγήσει κάπου.
Ποια είναι η γνώμη σας για το παρακάτω άρθρο;
Ο συγγραφέας θεωρεί πως η κρίση είναι αποτέλεσμα μιας νεοκευνσιανής πολιτικής.
http://www.capital.gr/stoupas/Article.aspx?id=1309110
Αν αναφερθώ στο αναλυτικό πνεύμα του κ. Στούπα θα γίνω πολύ κακός και δε θέλω. Πιάνει το 1970 και κάνει προβολή μέχρι το 2011! Το gold standard καταργήθηκε για συγκεκριμένους πραγματικούς λόγους, όπως είχε καταργηθεί και πολλές ακόμα φορές στη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας καθώς δεν μπορεί να ακολουθήσει τους ρυθμούς και τις ανάγκες της οικονομίας, ούτε λειτουργεί σωστά (η Ευρωζώνη είναι ένα ενδιάμεσο gold standard).
Ο νεοφιλελευθερισμός προέβλεψε και επέτρψε συγκεκριμένα πράγματα:
1) Την αντικατάσταση του στόχου της πλήρους απασχόλησης με ένα στόχο ‘non-accelerating rate of unemployment’, εντελώς νεφελώδη και συγκεχυμένο.
2) Την πλήρη επικράτηση ενός νεο-κλασσικού μοντέλου για την αγορά εργασίας με συνεχή απορρύθμιση, μείωση κατακτήσεων και επιρροής των εργαζομένων.
3) Την πλήρη επικράτηση της νομισματικής πολιτικής στον έλεγχο της οικονομικής δραστηριότητας. Το κράτος θα έπρεπε να παραμένει ουδέτερο, μικρό και να παρουσιάζει πολύ μικρά ελλείμματα ή και πλεονάσματα, άσχετα αν κάτι τέτοιο περιορίζει τη ζήτηση.
4) Τη σταδιακή απεξάρτηση της αύξησης των πραγματικών μισθών απο την παραγωγικότητα. Οι εργαζόμενοι πλέον δεν είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν τα προϊόντα που παρήγαγαν. Για το σκοπό αυτό αυξήθηκε ο δανεισμός τους (μέσω διαφόρων εργαλείων και διαφήμισης) ώστε η ζήτηση να παραμείνει σταθερή και να αυξηθεί η συμμετοχή των εταιρικών κερδών στην παραγωγή αντί των αμοιβών.
5) Την εκτόξευση του χρηματοπιστωτικού τομέα, με δημιουργία securities/παραγώγων και αποσύνδεσης του δανεισμού απο την κλασσική τραπεζική. Το αποκορύφωμα ήταν τα εξωτικά προϊόντα του sub-prime lending.
6) Την μαζική είσοδο κεφαλαίων στις αγορές παραγώγων εμπορευμάτων σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο απο αυτόν που απαιτείται για price discovery. Τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα 15-30% τουλάχιστον της αύξησης της τιμής τους να μην προέρχεται απο προβλήματα προσφοράς ή τη ζήτηση της Κίνας αλλά απο index speculation.
Ο νεο-φιλελευθερισμός πέθανε το 2008 και τώρα προσπαθεί να ξαναγράψει την ιστορία. Αυτά απο μένα, πολύ θα ήθελα να διαβάσω τη γνώμη και των υπολοίπων.
ΚΚ
για να ειμαι ειλικρινης δεν καταλαβα ουτε ποιος ειναι ο νεοφιλελευθερισμος, ουτε πως κατορθωσε να κανει αυτα που λες.
Απο την μια ο νεοφιλελευθερισμος ειναι μια εννοια (ιδεα? ιδεολογια? πολιτικο ρευμα?) της οποιας ακομα δεν εχω δει ικανοποιητικο ορισμο, απο την αλλη καποια απο τα φαινομενα που περιγραφεις ειναι εν μερει αποτελεσματα τεραστιων ιστορικων κινησεων (η ανοδος της Κινας πχ) και απορω πως μπορει να αποδιδονται σε συγκεκριμενες οντοτητες.
Όταν αναφέρομαι στο νεο-φιλελευθερισμό δεν αναφέρομαι καθόλου σε πολιτικό ρεύμα αλλά καθαρά στο επιστημονικό/μακρο-οικονομικό κομμάτι και τις θεωρήσεις/πολιτικές που πρεσβεύει. Πιο συγκεκριμένα:
1) Αντί για την πλήρη απασχόληση μετά το Β ΠΠ δημιουργήθηκε ο νεφελώδης όρος non-accelerating inflation unemployment rate (NAIRU, σε άλλες περιπτώσεις θα το βρείς απλώς ώς φυσική ανεργία), απότοκο του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970. Η πλήρης απασχόληση δεν είναι πλέον στόχος αλλά η ανεργία γίνεται εώς ένα βαθμό μέθοδος καταπολέμησης του πληθωρισμού. Μεγέθη πολύ μεγαλύτερα απο την πλήρη απασχόληση θεωρούνται ‘πληθωριστικά’ οπότε συνολικά η οικονομική πολιτική δεν έχει νόημα να τα στοχεύει. Έτσι δημιουργείται ένα pool ανέργων απο το οποίο μπορούν να επιλέγουν οι εργοδότες το οποίο και ‘πειθαρχεί’ το εργατικό δυναμικό (υπο την έννοια ότι δεν αυξάνονται οι αυξητικές πιέσεις στους μισθούς, δεν απαιτείται εκπαίδευση νέων εργαζομένων αλλά επιλέγονται αυτοί που καλύπτουν καλύτερα τις εταιρίες κτλ).
Ευτυχώς ο Greenspan μετά το 2001 έφτασε την ανεργία χαμηλότερα απο τη φυσική ανεργία χωρίς να υπάρξει πληθωρισμός οπότε η λογική του NAIRU έχασε σε ισχύ.
2) Το Monetary consensus το οποίο θέτει ώς βασικό και κύριο στόχο μόνο τον πληθωρισμό για μία κεντρική τράπεζα με συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής (μικρές, σταδιακές αλλαγές στο κεντρικό επιτόκιο που μειώνουν ουσιαστικά την επίδραση τους στην οικονομία). Η πλήρης απασχόληση (εργατικού δυναμικού, παραγωγικής ικανότητας) αποσυνδέεται απο τους στόχους της ΚΤ (τρανό παράδειγμα η ΕΚΤ που απλά δεν την περιλαμβάνει) ενώ η δημοσιονομική πολιτική οφείλει να είναι ουδέτερη, ιδιαίτερα στη συνολική διάρκεια του business cycle. Μόνο ο ιδιωτικός τομέας είναι δυνατόν να δημιουργεί ζήτηση, η οποία μακροπρόθεσμα δεν έχει σημασία, μόνο το supply-side της οικονομίας, το οποίο διαμορφώνεται μέσω απελευθέρωσης και απορρύθμισης (ιδιαίτερα μετά το OECD job study του 1994).
Συνολικά οι εργαζόμενοι χάνουν σε ισχύ και οι μισθοί τους αποσυνδέονται απο την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο μόνος τρόπος να αγοράζουν το προϊόν που παράγουν είναι μέσω δανεισμού.
Καλώς ή κακώς οι ΚΤ (ιδιαίτερα η Fed) χρειάστηκε να ‘επανεκπαιδευτούν’ και να αφήσουν στην άκρη αυτά τα μοντέλα μετά το 2008.
Περισσότερα:
http://www.levyinstitute.org/pubs/wp_431.pdf
http://utip.gov.utexas.edu/papers/CollapseofMonetarismdelivered.pdf
3) Η αγορά είναι πάντα optimum, φτάνει στο καλύτερο αποτέλεσμα και τιμολογεί σωστά το ρίσκο αφαιρώντας τυχόν υπερβολές. Για ένα διάστημα κυριάρχησε η Efficient Market Hypothesis που συνδυάστηκε με το Great Moderation με τις αρχές (ΚΤ, δημόσιες εποπτικές αρχές) να απομακρύνονται απο την αγορά. Τα αποτελέσματα βέβαια ήταν τα εξωτικά προϊόντα, CDO/CDO2 με τις ΑΑΑ αξιολογήσεις και τα NINJA δάνεια. Θέλω να πιστεύω ότι τουλάχιστον αυτό το κομμάτι πέθανε οριστικά. Βέβαια στο ενδιάμεσο είχαμε εκτόξευση του financial market κομματιού της οικονομίας με μεγέθυνση του shadow banking και είσοδο των παραδοσιακών τραπεζών σε αυτό και στο investment banking. Λόγω της κρίσης του 2008 μάλιστα δημιουργήθηκαν και γιγαντώθηκαν τα Too Big To Fail ιδρύματα τα οποία συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις καταθέσεις των πελατών τους (εγγυημένες απο την FDIC) σε καθαρά κερδοσκοπικές δραστηριότητες.
4) Σταδιακά (αποτέλεσμα μελετών που αποσύνδεαν την κίνηση των commodities markets απο τα equity markets) τα pension funds επιχείρησαν (και τους επιτράπηκε) να συμμετέχουν στις αγορές εμπορευμάτων. Δυστυχώς ενώ ένα 20-30% speculation απαιτείται για το price discovery στα futures, η συμμετοχή τους έγινε μέσω index speculation (αγορά futures τα οποία παρακολουθούν δείκτες και κερδίζουν μόνο αν οι τιμές αυξηθούν) το οποίο οδήγησε σε αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων (τουλάχιστον ένα 20-30%). Περισσότερα:
http://ideas.repec.org/p/lev/levppb/ppb_96.html
http://research.stlouisfed.org/wp/2011/2011-027.pdf
http://www.bettermarkets.com/assets/pdf/CL-CFTC-PL-Final.pdf
Συνολικά είχαμε μεγέθυνση του χρηματοπιστωτικού τομέα, μείωση των κατακτήσεων των εργαζομένων, (αναγκαστική) αύξηση του δανεισμού και απομάκρυση συνολικά του δημοσίου τομέα απο την παραγωγική διαδικασία, την κάλυψη της ζήτησης στην οικονομία και την παρακολούθηση/εποπτεία της οικονομικής παραγωγής. Αυτά για μένα είναι αποτέλεσμα μίας συνολικής νεο-φιλελεύθερης θεώρησης της οικονομίας σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο.
η πρωτη και προφανης ερωτηση ειναι, ξερεις οικονομολογο, μακρο ή μη, που να δηλωνει νεοφιλελευθερος? Βασικα ξερεις πολλους καλους οικονομολογους που να χρησιμοποιουν τον ορο?
Κατα τα αλλα
1) ο NAIRU ειναι σαφεστατα ορισμενος και δεν βλεπω το νεφος. Ειναι η ανεργια με την οποια ο πληθωρισμος δεν επιταχυνεται, σε καθε δεδομενη στιγμη για καθε οικονομια ειναι ενα πολυ συγκεκριμενο νουμερο (προφανως οχι αναγκαστικα το ιδιο, εξαρταταια απο την δομη της οικονομιας).
δεν το καταλαβα αυτο. Προφανως αλλαξε ο NAIRU, γιαυτο δεν αυξανοταν ο πληθωρισμος παρα την πολυ χαμηλη ανεργια. Και εσυ μπορει να θεωρεις οτι ηταν χαρη στον Γκρηνσπαν, αλλα δεν νομιζω οτι συμφωνουν μαζι σου οσοι ασχολουνται επαγγελματικα με το θεμα (δεν ξερω καν αν υπαρχει απολυτη συναινεση ακομα, ειναι πολυ προσφατο το γεγονος). Σιγουρα η εκρηκτικη ανοδος της Κινας ειχε να κανει παντως με το φαινομενο (βλ και China price)
2) χωρις να ειμαι του στενου συναφιου νομιζω ταχεις μπλεξει λιγο. Δεν θεωρουν οτι η Κεντρικη Τραπεζα δεν θα επρεπε να νοιαζεται για την απασχοληση και την πραγματικη οικονομια, αλλα οτι δεν ειναι ικανη ή καταλληλη να κανει κατι σχετικα, αρα το καλυτερο που μπορει να ειναι να διατηρει τις τιμες σταθερες.
Και παλι, νομιζω μιλας για νεοκλασικους εδω ή περισσοτερο μονεταριστες (υπαρχουν ακομα τετοιοι?), οχι “νεοφιλελευθερους”.
επειδη οι κεντρικες τραπεζες στοχευουν τον πληθωρισμο?! δεν βλεπω την συνδεση, ισα ισα ο υψηλος πληθωρισμος ειναι που χτυπα περισσοτερο τους εργαζομενους.
3) εδω μπλεκεις πολλα μαζι. Η αγορα ειναι απο μονη της σε optimum υπο συγκεκριμενες συνθηκες, αυτο ειναι μια αρχαια ιδεα πολυ γενικης χρησης στα οικονομικα. Εδω και αρκετα καιρο βεβαια βρισκουμε οτι αυτες οι συνθηκες δεν ισχυουν παντα, εχουμε ζητηματα περιορισμενου ορθολογισμου, ασυμμετρης πληροφορησης, εξωτερικοτητων κτλ κτλ
Οι ορθολογικες προσδοκιες και η ιδεα των αποτελεσματικων χρηματαγορων ειναι κατι αρκετα πιο στενο, βασικα οικονομικες μεθοδοι ή τροποι σκεψεις για συγκεκριμενο γνωστικο πεδιο που ηταν χρησιμες ως εργαλεια, αλλα τελοσπαντων χωρις απολυτη εφαρμογη και εχουν ξεπεραστει, τουλαχιστον οσον αφορα την αρχικη τους μορφη.
4) δεν βλεπω τι σχεση εχει αυτο με τα υπολοιπα να πω την αληθεια, μιλαμε για λεπτομερειες
και δεν καταλαβαινω κιολας απο που προκυπτει η “αναγκαστικη” αυξηση του δανεισμου. Στο μεγαλυτερο μερος της Δυσης εοχαμε απλα τετοια χαμηλα επιτοκια και ανθηση του χρηματοπιστωτικου τομεα που ο δανεισμος εγινε πολυ πιο φτηνος και ευκολος. Ευχαριστως τον χρησιμοποιησαν τα νοικοκυρια, αν το εκαναν με τον πιο βιωσιμο και εξυπνοτερο τροπο ειναι αλλη ιστορια.
Όχι δεν ονομάζουν τον εαυτό τους νεο-φιλελεύθερους αλλά συνήθως νεο-κλασσικούς.
1) Άλλο ο ορισμός και άλλο η τιμή του NAIRU η οποία εξαρτάται απο την μελέτη και αυτόν που την υπολογίζει. Αν στο γράφημα της ανεργίας στις ΗΠΑ
http://research.stlouisfed.org/fred2/graph/?s%5B1%5D%5Bid%5D=UNRATE
προσθέσεις το natural rate of unemployment θα δείς ότι για μεγάλα διαστήματα κινήθηκε χαμηλότερα χωρίς κάποια άνοδο του πληθωρισμού. Πώς γίνεται κάτι να έχει αξία όταν ουσιαστικά δεν ισχύει;
Απο εκεί και πέρα θέλεις να μου πείς ότι αν το κράτος δημιουργούσε ένα Job Guarantee με συγκεκριμένο μισθό για κάθε εργαζόμενο ο οποίος είναι άνεργος, θα δημιουργούσε συνεχείς πληθωριστικές πιέσεις (πέραν πιθανώς μίας αρχικής διόρθωσης τιμών); Σημειώνω ότι στο θέμα υπάρχει αρκετό υλικό (συνήθως λέγεται είτε Job Guarantee, είτε Employer of Last Resort).
2) Βασικά το mandate της Fed περιλαμβάνει την πλήρη απασχόληση οπότε δεν καταλαβαίνω τί εννοείς. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι βασικός στόχος τους είναι συγκεκριμένος πληθωρισμός παρά συγκεκριμένη απασχόληση ενώ το mandate της ΕΚΤ δεν περιλαμβάνει καν οτιδήποτε για ανεργία, μόνο 2% πληθωρισμό.
Όταν ο στόχος σου είναι ένας ιδιαίτερα χαμηλός πληθωρισμός και προσπαθείς να αυξάνεις το κόστος για την οικονομία και να καταστρέφεις τη ζήτηση όποτε υπάρχει έστω η υπόνοια πληθωριστικών πιέσεων πώς ακριβώς είναι υπερ της απασχόλησης; Ιδιαίτερα όταν ταυτοχρόνως (ιδιαίτερα στην Ευρώπη) θέτεις ισχυρούς περιορισμούς στη δημόσια ζήτηση; Δε σου φαίνεται αξιοπερίεργο ότι η ανεργία στην Ευρώπη ήταν σταθερά πολύ υψηλή απο τότε που άρχισε η χρήση του ευρώ;
Ούτε βέβαια θα υποστηρίξω ότι η ΚΤ απο μόνη της καθορίζει την αγορά εργασίας. Κάθε άλλο. Απο το ’80 έχουμε σταδιακή και συνεχή απελευθέρωση και απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, το οποίο σε συνδυασμό με τις αποπληθωριστικές πιέσεις της ΚΤ και της δημόσιας κατανάλωσης και το pool ανέργων πειθαρχεί τους εργαζομένους και μειώνει τις απαιτήσεις τους. Εσύ σε τί αποδίδεις τις αναιμικές πραγματικές αμοιβές των εργαζομένων, ιδιαίτερα απο τη δεκαετία του 1990 και μετά;
3) Ολόκληρο το Great Moderation μετά το 2000 και η άνοδος των εξωτικών εργαλείων βασίστηκε στο Efficient Market. Δε θα είχαμε αυτή την κρίση αν οι εποπτικές αρχές και η ΚΤ έκαναν καλύτερα τη δουλειά τους!
4) Η μεγαλύτερη φούσκα και μαζική άνοδος τιμών στα εμπορεύματα στην ιστορία είναι λεπτομέρεια; Όταν πολύ μεγάλο μέρος της ανόδου είχε να κάνει καθαρά με είσοδο κεφαλαίων στα futures και speculation παρά με δυνάμεις προσφοράς και ζήτησης. Ολόκληρο το Arab Spring σε πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται ακριβώς σε αυτή την άνοδο των τιμών και δραματική μείωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων.
Τα επιτόκια ήταν σε μεγάλο βαθμό πολύ χαμηλότερα απο όσο έπρεπε (ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή περιφέρεια). Παράλληλα και η διαχείριση κινδύνου και η ευκολία δανεισμού ατόμων πολύ χαμηλού εισοδήματος/αυξημένου ρίσκου ήταν πλήρως λανθασμένη, όπως βέβαια και το μετέπειτα ‘πακετάρισμα’ των προϊόντων αυτών. Δώθηκαν δάνεια τα οποία δε θα έπρεπε να έχουν δωθεί (με ευθύνη των τραπεζών) και με όρους που ήταν δεδομένο ότι δε θα μπορούσαν οι δανειολήπτες να τους καλύψουν (ARM δάνεια κτλ).
Απο εκεί και πέρα αν η μισθολογική εξέλιξη του εργατικού δυναμικού είναι χαμηλότερη απο την αύξηση της παραγωγικότητας του, είναι δεδομένο ότι δεν θα έχει τη δυαντότητα να αγοράζει την ίδια την παραγωγή του. Οι εναλλακτικές είναι οι εξαγωγές, η μείωση καταθέσεων, ο δανεισμός και η δημόσια ζήτηση. Στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου ακολουθήθηκε η τρίτη εναλλακτική ενώ η Γερμανία ακολούθησε την πρώτη. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Κίνα παρόλη την ανάπτυξη της παρείχε μισθούς που ακολουθούσαν την παραγωγικότητα (αν και η τάση προς αποταμίευση στη χώρα αυή είναι εξαιρετικά αυξημένη).
βασικα το θεμα της προπαγανδας δεν πηγαινε για εσενα απλα δεν το εγραψα σωστα.
γενικα αυτο που προσπαθω να πω ειναι οτι επιστημονικα το θεμα δεν ειναι τοσο απολυτο οσο το παρουσιαζεις και οτι υπαρχουν σοβαροτατες διαφωνιες ακομα και στην ελιτ των επιστημονων!!
οσον αφορα για τη καλυτερη λυση στην κριση δεν μπορω να καταλαβω πως ενας συνδυασμος τεραστιων κρατικων δαπανων και φοροαπαλλαγων σε συνδυασμο με μεγαλη φορολογια στους πλουσιους θα βγαλει τις μεγαλες οικονομιες απο την κριση!! απλα δεν το κατανοω!!
για μενα το καλυτερο που μπορει να κανει μια κυβερνηση οταν υπαρχει σοβαρο προβλημα ειναι να εφαρμοσει την καταλληλη νομισματικη πολιτικη μεσω των κεντρικων τραπεζων!! σε γενικες γραμμες συμφωνω με τις κινησεις της φεντ απο το 2008 και μετα οπως εν μερει συμφωνω και με το TARP!
γενικα ομως πιστευω οτι απο τη στιγμη που εχουν σκασει τερατιες φουσκες η κυβερνηση δεν μπορει να κανει πολλα πραγματα για να διορθωσει τα πραγματα μακροπροθεσμα (φυσικα ειμαι και εναντιον στο να αυξανει και τους φορους εν μεσω κρισης). δεν μπορουμε να αποφυγουμε τις πτωχευσεις και την απομοχλευση του συστηματος. βλεπεις π.χ οτι τοσα μετρα εχει παρει η κυβερνηση στις ΗΠΑ και παρολαυτα 400 τραπεζες εχουν πτωχευσει!!
παραγινε παλι το νεστινγκ…
ΚΚ
1) αρα δεν καταλαβα, σου φταιει ο NAIRU η καποια συγκεκριμενη μελετη που τον υπολογισε λανθασμενα?
πιθανως ναι, αν και οταν λεμε οτι ο NAIRU δεν μπορει να ειναι μηδενικος συνηθως μιλαμε για καποια σχετικα ελευθερη αγορα εργασιας, οχι για μια που το κρατος παρεχει τις μισες θεσεις εργασιας. Τωρα, για να πεισεις τους ανθρωπους σε μια ελευθερη αγορα να μην περιμενουν δευτερολεπτο πριν δεχτουν μια θεση εργασιας (ωστε να μηδενισεις την ανεργια τριβης κτλ) σημαινει οτι πιθανοτατα τους προσφερεις υπερβολικους μισθους, που οδηγουν λοιπον σε ανοδο τιμων.
2)
γιατι, ειπα οτι οι μονεταριστες εγραψαν το καταστατικο της Φεντ?
ειπα το αντιθετο? ειπα οτι ειναι προς οφελος των εργαζομενων να μην εχουμε υπερβολικα υψηλο πληθωρισμο. Που ακριβως θελουν θελουν να βρισκονται στο trade off πληθωρισμου-απασχολησης δεν το ξερω.
η λεξη ευρωσκληρωση δεν δημιουργηθηκε το 2000, αλλα το 1970. Ισα ισα, η Γερμανια σημερα εντος ευρω εχει την χαμηλοτερη ανεργια απο τοτε που την θυμαμαι.
λιγο καφενειακο να απαντησω σε 2 γραμμες, αλλα θεωρω οτι η εισοδος του αναπτυσσομενου κοσμου στις διεθνεις αγορες παιζει πολυ μεγαλο ρολο (απο Πολωνια εως Κινα). Πρεπει να αντιστρεψουμε πως βλεπουμε τα πραγματα: οι ανειδικευτοι της Δυσης εβγαζαν ιστορικα δυσαναλογους μισθους μεχρι το 1980-1990, απο τοτε απελευθερωθηκε ενα μεγαλο κομματι του πλανητη και παμε προς αποκατασταση της ισορροπιας.
3) εχω την εντυπωση οτι χρησιμοποεις την φραση Great Moderation με δικο σου μη συμβατικο τροπο. Σε καθε περιπτωση ειχαμε απορρυθμιση στις χρηματαγορες, που βασιστηκε σε καμποσες ιδεες, οχι απλα στα πεηπερ του Φαμα. Μερικες απο αυτες σωστες, μερικες λανθασμενες, η τελικη ετυμηγορια δεν εχει βγει ακομα.
4) ναι, θεωρω οτι η ανοδος των τιμων του καλαμποκιου ξερω γω ειναι ενα φαινομενο με αμελητεα οικονομικη σημασια (γεωπολιτικη δεν ξερω).
δεν ξερω πως να το πω ευγενικα, οποτε θα το πω ευθεως και ελπιζω να εκτιμησεις την ειλικρινεια μου: αυτη ειναι μια θολη αλλα και απλοϊκη σκεψη, που επαναλαμβανεις συνεχως αλλα δεν καταλαβαινω που την διαβασες γιατι δεν ακουγεται απο σοβαρους οικονομολογους. Τα προβληματα πολλα. (α) Αν οι μισθοι ηταν δυσαναλογα υψηλοι εκ των προτερων, τοτε η ανοδος μισθων κατω απο την αυξηση της παραγωγικοτητας επαναφερει την ισορροπια. (β) Αν υποθεσουμε προς στιγμη οτι μιλαμε για κλειστα συστηματα (και ο πλανητης πχ ειναι κλειστο συστημα), η συνολικη παραγωγη απαραιτητα αγοραζεται απο το συνολο του πληθυσμου, οποτε δεν καταλαβαινω καν που το πας. (γ) και τι εγινε αν οι εργαζομενοι δεν καταναλωνουν οι ιδιοι το συνολο της παραγωγης τους?
δεν μπορω να καταλαβω πως γινεται απο το 2008 να εχει καταρρευσει ο μονεταρισμος. ολοι οι μονεταριστες συμφωνουν με την πολιτικη bernake και ο ιδιος εχει δηλωσει σε απειρες ομλιες του οτι βασιζεται στα διδαγματα του φρηντμαν για την great depression στο πως θα απαντησει στη σημερινη κριση. παρομοια και η τραπεζα της ιαπωνιας και η τραπεζα της αγγλιας ενδεικτικα να ποσταρω 4 λινκ διοτι η προπαγανδα παει συννεφο:
http://www.federalreserve.gov/BOARDDOCS/SPEECHES/2002/20021108/default.htm
http://reason.com/archives/2009/11/17/bernankes-philosopher/singlepage
http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2004/200403022/default.htm
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1845619 (κανε downaload)
απαραιτητο και το παρακατω paper
http://research.stlouisfed.org/wp/2007/2007-048.pdf
30 σελίδες; Δεν με λυπάται κανείς πια :)
Anyway, τα σχόλια μου. Το βασικότερο μου πρόβλημα με τον μονεταρισμό είναι ότι ‘inflation is a monetary phenomenon’. Ο όρος αυτός υπονοεί ότι η ΚΤ ελέγχει την κυκλοφορία χρήματος, κάτι που είναι πολύ μακριά απο την πραγματικότητα. Η ΚΤ ελέγχει μόνο το short-term rate. Το πώς θα αντιδράσει η οικονομία εξαρτάται απο πολλούς παράγοντες (για παράδειγμα τα νοικοκυριά παλαιότερα αντλούσαν καθαρό εισόδημα λόγω τόκων ενώ πλέον είναι καθαροί πληρωτές, οι ομολογιούχοι εισπράττουν τόκους κτλ), απο τη δημοσιονομική θέση, απο τον εξωτερικό τομέα (και τα επιτόκια σε άλλες χώρες), τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων/πρώτων υλών κτλ.
Η κυκλοφορία χρήματος είναι καθαρά ενδογενής. Οι τράπεζες δε χρειάζονται αποθέματα για να δημιουργήσουν νέα δάνεια, απλώς επεκτείνουν τον ισολογισμό τους. Πλέον στην εποχή του QE βέβαια η ΚΤ μπορεί να ελέγχει και το monetary base χωρίς αυτό να έχει σταθερή σχέση με την κυκλοφορία χρήματος. Δε θα διαφωνήσω βέβαια ότι αν αυξήσει αρκετά τα επιτόκια μπορεί να επιτύχει αλλαγή στην πιστωτική επέκταση και κατ’ επέκταση στο πληθωρισμό (μαζί πιθανότατα με ύφεση), κάτι όμως που πλέον ουσιαστικά δεν κάνουν οι ΚΤ καθώς οι αλλαγές στα επιτόκια είναι μικρές και σταδιακές.
Το paper τελειώνει με αναφορά στην Ιαπωνία όπου θεωρείται ότι το QE έπαιξε σημαντικό ρόλο. Στην πραγματικότητα η Ιαπωνία βρισκόταν για 15 χρόνια σε balance sheet recession (ο Richard Koo είναι πολύ καλός στην περιγραφή της κατάστασης αυτής) η οποία ουσιαστικά τελείωσε το 2005, πολύ κοντά στην έναρξη του QE απο την BoJ (γύρω στο 2002). Όταν ο ιδιωτικός τομέας αρνείται να δανειστεί δεν καταλαβαίνω τί διαφορά μπορεί να κάνει μία μικρή διαφοροποίηση στα μακροπρόθεσμα επιτόκια.
μα ακομα σε moderation ειναι το σχολιο μου??
kosta kalevra εχω ποσταρει και αλλο ενα σχολιο που ακομα δεν εχει δημοσιευθει (λογω moderation) και εχει 4 λινκ. αμα θες τσεκαρε το.
κατα τη γνωμη μου δεν υπαρχει “νεοφιλελευθερισμος”. υπαρχει μια επιστροφη του κλασικου φιλελευθερισμου απο τα τελη της δεκαετιας του 70 και μετα. υπαρχουν ομως διαφορα ρευματα: o αντικειμενισμος της ραντ, η αυστριακη σχολη, ο μονεταρισμος, οι νεοι κλασσικοι (π.χ λουκας), οι νεοι κευνσιανοι (που εχουν ενσωματωσει πολλα στοιχεια του μονεταρισμου) και επισης δεκαδες think tank (απο την Mont pelerin society μεχρι το ινστιτουτο cato και το ΙΕΑ στο ηνωμενο βασιλειο.
οσον αφορα τον αποκλειστικα τον μονεταρισμο τα πραγματα ειναι λιγο μπερδεμενα. αλλοι λενε οτι απετυχε πληρως, αλλοι λενε οτι πετυχε πληρως και υπαρχει μεγαλο μπερδεμα. πιστευω το paper της swartz kai tou nelson ξεκαθαριζει καπως τα πραγματα οπως τα ξεκαθαριζει και το παρακτω λινκ:
http://www.econlib.org/library/Enc/Monetarism.html
αντιγραφω το τελος του κειμενου:
“What is left today of monetarism? While some disagreement remains, certain things are clear. Interestingly, most of the changes to Keynesian thinking that early monetarists proposed are accepted today as part of standard macro/monetary analysis. After all, the main proposed changes were to distinguish carefully between real and nominal variables, to distinguish between real and nominal interest rates, and to deny the existence of a long-run trade-off between inflation and unemployment. Also, most research economists today accept, at least tacitly, the proposition that monetary policy is more potent and useful than fiscal policy for stabilizing the economy. There is some academic support, and a bit in central bank circles, for the real-business-cycle suggestion that monetary policy has no important effect on real variables, but this idea probably has marginal significance. It is hard to believe that the major recession of 1981–1983 in the United States was not caused largely by the Fed’s deliberate tightening of 1981—a tightening that shows up in ex-post real interest rates and in M1B growth rates as adjusted by the Fed at the time (Table 1, column 6) to take account of major institutional changes.
In 2005, most academic specialists in monetary economics would probably describe their orientation as new keynesian. Also, monetary aggregates currently play a small or nonexistent role in the monetary policy analysis of academic and central-bank economists. In terms of its underlying scientific rationale, however, today’s mainstream analysis is much closer to that of the monetarist than the Keynesian position of, for example, 1956–1978. In addition to the points noted above, current thinking clearly favors policy rules in contrast to “discretion,” however defined, and stresses the central importance of maintaining inflation at quite low rates. It is only in its emphasis on monetary aggregates that monetarism is not being widely espoused and practiced today.”
Να ξεκαθαρίσω ότι βρίσκομαι στο ρεύμα των Post-keynesian οι οποίοι διαφωνούν σε πάρα πολλά πράγματα με τους new-keynesian όπως το loanable funds market, IS/LM κτλ.
Ο μονεταρισμός με την έννοια της στόχευσης νομισματικών μεγεθών (κυκλοφορία χρήματος, monetary base) έχει λήξει. Αυτό με το οποίο διαφωνούμε είναι η ουδετερότητα και χαμηλή ισχύ της δημοσιονομικής πολιτικής (που δεν ισχύει) και η σχετική απουσία στόχου απασχόλησης (που καλύπτεται απο τους στόχους πληθωρισμού).
Δεδομένα βέβαια καλύτερο παράδειγμα του ‘ορθόδοξου’ μονεταρισμού είναι η Ευρωζώνη/ΕΚΤ παρά οι ΗΠΑ/Fed σε ότι αφορά τους στόχους της ΚΤ και τη δημοσιονομική πολιτική.
Ε τώρα συγνώμη αλλά όταν μου λές ότι κάνω προπαγάνδα περιμένεις να κάνεις σοβαρή συζήτηση ή απλώς να επιβάλεις την άποψη σου; Αν θέλεις το δεύτερο δεν υπάρχει λόγος να τρώμε το χρόνο μας.
Η Ιαπωνία των τελευταίων δύο δεκαετιών και οι ΗΠΑ μετά το 2008 είναι απο τις μεγαλύτερες αποδείξεις ότι η μονεταριστική πολιτική δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν ο ιδιωτικός τομέας αρνείται να δανειστεί και η οικονομία βρίσκεται σε balance sheet recession. Όσο και αν μειώσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια η Fed, όσο και αν αυξήσει το monetary base με τα QE δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι αν ο ιδιωτικός τομέας δε διορθώσει τους ισολογισμούς του.
Η ΚΤ δεν μπορεί να επηρεάσει γενικά την κυκλοφορία χρήματος (είναι ενδογενής), σε πιστωτικές κρίσεις μάλιστα δεν μπορεί καν να επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα (απλώς δεν την καταστρέφει παραπάνω με υψηλά επιτόκια). Πόσο πιο ‘light’ θα γίνει ο μονεταρισμός;
Ειδικά η Ιαπωνία έδειξε σαφέστατα ότι μόνο η δημοσιονομική πολιτική (αυτό μάλιστα συνέβη σε μία απο τις μεγαλύτερες εξαγωγικές δυνάμεις στον κόσμο) μπορεί να επιδιορθώσει την οικονομία και να καλύπτει τις διαρροές της αποταμίευσης/απομόχλευσης μέχρι οι ισολογισμοί να διορθωθούν πλήρως.
καλα τωρα αυτα υπερβολες. δεν υπαρχει νεοφιλελευθερισμος παρα μονο στα μυαλα των αριστερων. ελεος δηλαδη. αυτα ειναι αποκλειστικα και μονο οι προσωπικες σας αποψεις.
επιπλεον δεν μπορω να καταλαβω τι ακριβως “πεθανε” το 2008. χωρες οπως η σιγκαπουρη, το χονγκ κονγκ, η αυστραλια, η νεα ζηλανδια, η ελβετια και πολλες αλλες χωρες που βρισκονται αρκετα ψηλα σε θεματα οικονομικης ελευθεριας ελαχιστα επηρεαστηκαν απο την κριση.
@thanos
Δεν έχω δει αναλυτικά στοιχεία αλλά πολύ πιθανότατα έχει (αυτό ισχυρίζονται και οι δύο αρθρογράφοι του link σου). Η ενίσχυση της ρευστότητα των τραπεζών ισοδυναμεί με acquisition of Greek assets που σημαίνει πως το current account deficit ενσωματώνει τη χρηματοδότηση των Ελληνικών τραπεζών.
epanechnikof, αμα εχει σχεση με την ρευστοτητα που παρεχει η εκτ στις τραπεζες τοτε γιατι ο zinn μιλαει για κρυφο bailout που δεν φαινεται απο πουθενα??θα βρεις λινκ σε αρθρο του κατω απο την εργασια των 2 οικονομολογων.
Ο Sinn μιλάει για παράλληλο μηχανισμό μέσω της Bundesbank. Δεν γνωρίζω σε ποιο βαθμό αυτό ισχύει (όπως προείπα πρέπει να ρίξω μια προσεκτική ματιά στα δεδομένα). Πάντως τα 100δις σίγουρα παίζουν κάποιο ρόλο
@thanos
Η απομόχλευση και η αποταμίευση είναι διαρροές απο τη ζήτηση μίας οικονομίας. Η δημοσιονομική πολιτική (με αύξηση των δημοσίων ελλειμμάτων) απλώς καλύπτει αυτές τις διαρροές σταθεροποιώντας το προϊόν της οικονομίας.
Εαν η Ιαπωνία δεν είχε εφαρμόσει την επεκτατική πολιτική που εφάρμοσε για πολλά χρόνια, η οικονομία της θα είχε υποστεί ύφεση 30-50%. Δύο φορές προσπάθησε να μειώσει τα ελλείμματα και τις δύο φορές έπεσε σε ύφεση. Μερικά στοιχεία απο τον Richard Koo:
• Stocks fell 54%, Commercial land prices fell 87%. Fall in prices 1500 tr Yen (3x GDP).
• Corporate demand fell by 22% GDP.
• Private sector credit was 95 (June 2006) from 100 in 1990.
• Money supply would be 95 instead of 150 without government (37% lower).
• 1990: corporate borrowing 9% GDP, 2003: Debt repayment 9% of GDP.
εγω δεν ειπα οτι πρεπει να ασκηθει σφιχτη δημοσιονομικη πολιτικη σε περιοδο υφεσης αλλά απο την αλλη διαφωνω με την και με την ιδεα των fiscal stimulus. ισως ενας συνδυασμος περικοπων δαπανων και φοροαππαλαγων να ηταν μια λυση αλλά πραγματικα δεν γνωριζω τα στοιχεια τι λενε.
για την ιαπωνια δεν γνωριζω αρκετα πραγματα, απλα εχω ακουσει τελειως αντικρουωμενες αποψεις. αλλοι υποστηριζουν με στοιχεια τα ακριβως αντιθετα απο εσενα. απλα κοιταω τα τωρινα στοιχεια και αναρωτιεμαι:
θα ειναι για πολυ καιρο βιωσιμη η ιαπωνια οταν εχει φετος 200% χρεος του ΑΕΠ και ελλειμμα 8% και μικρη υφεση?? ποτε ακριβως καταφεραν τα fiscal stimulus να βγαλουν μια χωρα απο την υφεση και απο depression?? το καταφεραν αυτο την δεκαετια του 30 (δεν μετραω το πολεμικο stimulus του β παγκοσμιου διοτι αυτο δεν ειναι λυση)??
Η Ιαπωνία δανείζεται σε γιέν οπότε δεν καταλαβαίνω τί ακριβώς εννοείς με βιώσιμη. Σε σχέση με το μέγεθος της καταστροφής ενεργητικού που υπέστει (η μεγαλύτερη καταστροφή σε ειρηνική περίοδο), η δημοσιονομική πολιτική λειτούργησε πολύ καλά (παρότι δεν την εφάρμοσαν πλήρως).
Ένα presentation για την Ιαπωνία απο τον Richard Koo (θέλει μόνο 5 λεπτά να το δεί κάποιος) βρίσκεται εδώ:
http://csis.org/files/media/csis/events/081029_japan_koo.pdf
Παρομοίως και στις ΗΠΑ το πρώτο stimulus βοήθησε να αποφευχθύν τα χειρότερα αλλά ένα balance sheet recession είναι αργή διαδικασία που απαιτεί πολλά χρόνια για την ολοκλήρωση της. Στην περίπτωση των ΗΠΑ μιλάμε μάλλον μέχρι το 2013 τουλάχιστον.
Το προηγούμενο balance sheet recession ήταν το Great Depression και ναι καλώς ή κακώς το New Deal και οι πολεμικές δαπάνες ήταν αυτές που το έληξαν. Για μένα είναι τραγικό ότι πολλές φορές απαιτείται ένας πόλεμος ώστε να κάνουμε τα σωστά πράγματα (ουσιαστκά απεριόριστες κρατικές δαπάνες, peg στα επιτόκια των ομολόγων κτλ). Η Ευρωζώνη αυτή τη στιγμή χρειάζεται ακριβώς αυτό (όχι πόλεμο, stimulus).
και μια πραγματικη ερωτηση απορια: ας υποθεσουμε οτι απο τον μαιο του 2010 που μπηκε η ελλαδα στο μνημονιο η κυβερνηση δεν αλλαζε την δημοσιονομικη πολιτικη. δηλαδη κραταγε σταθερους τους φορους και τις δαπανες. ποια θα ηταν η συνεπεια στο χρεος και στο ελλειμμα??
Κοίτα, σίγουρα υπήρχαν πραγματικές σπατάλες σε αρκετούς τομείς (κυρίαρχος ο τομέας της υγείας/ασφάλισης). Επίσης σε μία ύφεση είναι προτιμότερο να πληρώνεις 3 άτομα με 1000€ αντί να έχεις δύο άνεργους και έναν με μισθό 3000€ (καθώς ο τελευταίος μάλλον θα αποταμιεύσει το μεγαλύτερο μέρος).
Δε σου φαίνεται όμως αξιοπερίεργο ότι το έλλειμμα του 2011 μάλλον θα βρίσκεται περίπου στα επίπεδα του 2010 (μάλιστα απο ότι κυκλοφορεί μάλλον το 2009 είχαμε έλλειμμα γύρω στο 12,5-13,5% και απλά το φουσκώσαμε μετά); Βασικά σχεδόν 5 δις € επιπλέον δαπάνες το 2011 προέρχονται αποκλειστικά απο τους αυτόματους σταθεροποιητές λόγω ύφεσης/ανεργίας.
Γενικά θεωρώ ότι η Ελλάδα πέραν των δομικών της προβλημάτων περνάει παράλληλα απο τα τέλη του 2008 μία κρίση ενεργητικού (ακινήτων) και απομόχλευσης οπότε είναι απαραίτητη η στήριξη της ζήτησης παράλληλα με τις δομικές αλλαγές. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας για προ-κυκλική δημοσιονομική πολιτική τα βλέπουμε γύρω μας καθημερινά.
βασικα η απορια μου ειναι πραγματικη: τι θα ειχε συμβει στο ελλειμμα και στο χρεος αν δεν αλλαζε η δημοσιονομικη πολιτικη το μαιο του 2010?? απορια εκφραζω δεν λεω οτι ηταν οπωσδηποτε σωστο το μνημονιο!!εχεις καμια ιδεα πως θα ειχε παει το ελλειμμα??
για τα υπολοιπα που λες διαφωνω καθετα!!
Σε τί ακριβώς διαφωνείς κάθετα και με τί επιχειρήματα;
Το έγραψα περιφραστικά ήδη. Η δημοσιονομική πολιτική είχε απλώς ένα μικρό περιθώριο 2-3 μονάδων του ΑΕΠ σε σπατάλες να κόψει. Απο εκεί και πέρα, με αρνητική πιστωτική επέκταση, η μείωση δαπανών/αύξηση φόρων επανεμφανίζεται άμεσα μέσω των αυτόματων σταθεροποιητών. Δε θα έχουμε έλλειμμα 9,5-10% φέτος λόγω μειωμένης προσπάθειας αλλά λόγω τόκων (μεγάλη η χάρη των Ευρωπαίων και της διάσωσης με 5,5%) και αυτόματων σταθεροποιητών (ασφαλιστικά ταμεία, ΟΑΕΔ, μειωμένα έσοδα φόρων). Εκεί που υπάρχει περιθώριο (πιαθνώς) είναι στις προμήθειες των νοσοκομείων (900 εκ €) και στη βλακεία που έκαναν με τις αποδείξεις που οδήγησε σε επιστροφές 900 εκ €.
Δεν υπάρχει μείωση δημοσίου (πρωτογενούς) ελλείμματος σε μία οικονομία σε βαθιά ύφεση, πώς να το κάνουμε αυτό; Η μόνη περίπτωση είναι η ουσιαστική δέσμευση καταθέσεων που γίνεται νομότυπα αυτή τη στιγμή μέσω τελών ΔΕΗ, τεκμηρίων κτλ.
διαφωνω στην κευνσιανη σου λογικη. διαφωνω στο οτι θα σωσουν τον κοσμο τα γιγαντιαια fiscal stimulus. διαφωνω στο οτι εσωσαν την ιαπωνια το 2005 ή τις ΗΠΑ τη δεκαετια του 30 και του 40. διαφωνω στις αποψεις σου για τον “νεοφιλελευθερισμο”. τα επιχειρηματα απειρα. εχουν αναφερθει σε διαφορα οι συνομιλητες αλλά και εγω. υπαροχυν και δεκαδες άλλα. δεν εχω το χρονο ομως να συνεχισω την κουβεντα.
Βασικά δεν μπορώ να καταλάβω τη λογική “δεν μου αρέσει ο NAIRU επειδή η τιμή του κυμαίνεται από έρευνα σε έρευνα”. Αυτό γιατί i) O NAIRU αποτελεί στοχαστικό μέγεθος ii) Τα οικονομικά δεδομένα – όπως ο NAIRU- δεν είναι στάσιμα (non-stationary) iii) Sampling bias iv) Η εκτίμηση δεν είναι εύκολο πράγμα
Σε εμένα αντίστοιχα δεν αρέσει ύψος των ανθρώπινων ειδών. Διάφοροι ερευνητές υπολογίζουν διαφορετικό προσδοκώμενο ύψος στην ίδια ομάδα ανθρώπων. Όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά πολυπολιτισμικών κοινοτήτων τα πράγματα περιπλέκονται (ο καλύτερος LU εκτιμητής για το μέσο της κοινότητας δεν είναι ο αριθμητικός μέσος π.χ. κ.ο.κ)
ενα εξαιρετικο λινκ που αναφερεται ακριβως σε αυτα που λεει ο SG στο αρχικο κειμενο:
http://www.voxeu.org/index.php?q=node/6884
@SG
Ουφ, πολλά θέματα :)
Μου φταίει ότι θεωρούμε το NAIRU ώς εργαλείο πολιτικής παρα ώς μία θεωρητική άσκηση των οικονομολόγων. Τα μισά papers των Fed προσπαθούν να τον υπολογίσουν μετά την κρίση του 2008, αν αυξήθηκε κτλ. Αν είναι moving target (εξαρτάται απο την ανάπτυξη της οικονομίας και ουσιαστικά είναι backward looking), αρκετά μεγάλου εύρους στον υπολογισμό του και όποτε τον ξεπεράσαμε δε συνέβη τίποτα τότε γιατί να ασχολούμαστε στα σοβαρά μαζί του; Είναι ενδιαφέρον για τους ακαδημαϊκους αλλά με ελάχιστη πρακτική σημασία.
Βασικά το Job Guarantee θεωρείται ότι διαμορφώνει τον υπέρτατο αυτόματο σταθεροποιητή βάζοντας πάτωμα στην πτώση της ζήτησης σε μία οικονομία. Παράλληλα αγκυρώνει τον πληθωρισμό καθώς η μονάδα εργασίας συνδέεται με τον μισθό του JG και κάθε άλλος μισθός απλώς είναι ένα πολλαπλάσιο του. Αντί να διαμορφώνει το κράτος κατώτατους μισθους κτλ, καθορίζει τον μισθό του JG και απο εκεί και πέρα τα υπόλοιπα διαμορφώνονται ελεύθερα (ουσιαστικά δηλαδή απορρυθμίζει κατα μία έννοια την αγορά). Το πότε αυξάνεται ο μισθός του είναι θέμα πολιτικής και εξαρτάται απο την εξέλιξη της παραγωγικότητας, τις μόνιμες πληθωριστικές πιέσεις της οικονομίας και των εξωτερικών παραγόντων κτλ.
Η ανεργία τριβής παραμένει. Ούτως ή άλλως πλήρης απασχόληση προβλέπει μηδενική μη εθελοντική ανεργία/μερική απασχόληση πλην ανεργίας τριβής.
Η Γερμανία έχει χαμηλή ανεργία γιατί λειτουργεί αρπακτικά σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Αν η οικονομία της Γερμανίας είχε ισοσκελισμένο εξωτερικό τομέα οι δυνάμεις της αυξημένης αποταμίευσης και των αναιμικών αυξήσεων στους πραγματικούς μισθούς θα την έριχναν σε ύφεση. Στην πραγματικότητα η Γερμανία ήταν σε ύφεση μέχρι το 2005 (απο τους βασικούς λόγους χαμηλών επιτοκίων απο την ΕΚΤ εκείνη την περίοδο). Κηρύττει οι χώρες να ζούν με βάση τις δυνατότητες τους αλλά βασίζεται στις χώρες που εξ’ ορισμού ζούν πέρα απο τις δυνατότητες τους (καταναλώνουν περισσότερα απο όσα παράγουν).
Βασικά οι εισαγωγές συμμετέχουν κατά το 14% στο Personal Consumption Expenditure στις ΗΠΑ ενώ το ΑΕΠ τους προέρχεται κατά 70% απο υπηρεσίες (στοιχεία Fed). Οπότε εκτός απο ορισμένους κλάδους δεν καταλαβαίνω πώς η είσοδος του αναπτυσσόμενου κόσμου είναι ο λόγος μειωμένων πραγματικών αμοιβών στις πωλήτριες των Wal-Mart. Ούτως ή άλλως σε μεγάλο βαθμό η χαμηλού κόστους παραγωγή προσφέρει μεγαλύτερα περιθώρια κερδών.
http://research.stlouisfed.org/fred2/graph/?s%5B1%5D%5Bid%5D=COMPRMS&s%5B2%5D%5Bid%5D=COMPRNFB
Όπως βλέπεις η πραγματική αμοιβή ανάμεσα στο non-farm business sector και το manufacturing sector δεν είχε διαφορά. Την περίοδο μετά το 1990 το real GDP των ΗΠΑ αυξήθηκε απο το 100 στο 160. Η πραγματική αμοιβή απο το 80 στο 100.
Sorry αλλά το βασικότερο commodity το οποίο αυξήθηκε υπερβολικά λόγω speculation ήταν το πετρέλαιο (που ούτως ή άλλως συμμετέχει με πολύ μεγάλο ποσοστό στο commodity index). Είναι αμελητέας οικονομικής σημασίας; Η εκτόξευση των τιμών των τροφίμων έχουν αμελητέα σημασία για τους κατοίκους του τρίτου κόσμου ή τα φτωχά νοικοκυριά του δυτικού κόσμου;
Είχα την εντύπωση ότι είναι αρκετά προφανές. Και ναι οι περισσότεροι οικονομολόγοι θεωρούν λογικό οι μισθοί να αυξάνονται ακολουθώντας την παραγωγικότητα.
Το εισόδημα για δαπάνες μπορεί να προέλθει απο συγκεκριμένες πηγές: Μισθούς, δημόσιες δαπάνες, καθαρές εξαγωγές, δανεισμό και προηγούμενες αποταμιεύσεις. Αν η παραγωγή (παραγωγικότητα) αυξηθεί κάτι απο τα παραπάνω πρέπει να αυξηθεί (ή οι αποταμιεύσεις να μειωθούν) ώστε η παραγωγή να πωληθεί και να μην αυξηθούν τα αποθέματα. Διαφορετικά έχουμε ύφεση και ανεργία. Στην περίπτωση των δυτικών χωρών έχουμε συνήθως εξωτερικά ελλείμματα και περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Η αγορά της παραγωγής λοιπόν απαιτεί οι μισθοί να ακολουθούν την παραγωγικότητα ή ο ιδιωτικός δανεισμός να αυξάνεται ή να αυξάνεται η εξωτερική ζήτηση σε μεγαλύτερο βαθμό απο τη ζήτηση εισαγωγών (το τελευταίο είναι ουσιαστικά κυκλικό επιχείρημα).
Στις δυτικές χώρες (ΗΠΑ, Ιρλανδία, Ισπανία και άλλες) ακολουθήθηκε η μέθοδος του ιδιωτικού δανεισμού με τις γνωστές συνέπειες. Άλλες όπως η Γερμανία ακολούθησαν την μέθοδο της εσωτερικής υποτίμησης με στάσιμους πραγματικούς μισθούς στοχεύοντας στην εξωτερική ζήτηση (με την εσωτερική τους αγορά να είναι στάσιμη). Η Κίνα όσο και αν φαίνεται περίεργο διατήρησε την αύξηση των μισθών στα επίπεδα της παραγωγικότητας.
Αυτό απαιτεί κάποιοι άλλοι εργαζόμενοι να καταναλώνουν περισσότερο απο την παραγωγή τους, δηλαδή να δανείζονται/μειώνουν τις καταθέσεις τους!
Φτου, μου χάλασε το URL
Αρπακτικά; Να έχεις θετικό εμπορικό ισοζύγιο είναι το όνειρό όλων των κρατών. Απλά όσο πιο αναπτυγμένο κράτος είσαι τόσο πιο δύσκολο είναι να το πετύχεις γιατί κάνεις outsourcing της παραγωγής σου στα φτηνά εργατικά χέρια των αναπτυσσώμενων.
Μην βαφτίζουμε την επιτυχία της Γερμανίας που κατάφερε να κρατήσει δουλειές με υψηλό περιθώριο κέρδους (πχ αυτοκινητοβιομηχανία) ως αρπακτική συμπεριφορά επειδή χώρες όπως η Βρετανία ή οι ΗΠΑ απέτυχαν παταγωδώς.
Κατ’ αρχήν, by accounting identity, δε γίνεται όλα τα κράτη του κόσμου να έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο, απαιτείται κάποια να καταναλώνουν περισσότερα από όσα παράγουν, αυτό ακριβώς το οποίο ορισμένοι θεωρούν την υπέρτατη καταστροφή.
Κατά δεύτερον, τα διαχρονικά εμπορικά πλεονάσματα δυτικών χωρών όπως η Ιαπωνία ή η Γερμανία είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της υψηλής αποταμίευσης που τις διακρίνει, ιδιαίτερα σε σχέση με τους εμπορικούς εταίρους τους. Το ίδιο ισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό και με την Κίνα.
Βλέπε πχ: http://research.stlouisfed.org/wp/2011/2011-018.pdf
Απο εκεί και πέρα το real compensation per hour in manufacturing στη Γερμανία είναι ουσιαστικά σταθερό απο το 1995 (δηλαδή οι εργαζόμενοι δεν είχαν πραγματική αύξηση εδώ και 15 χρόνια) ενώ το output per hour αυξήθηκε απο το 80 (1995) στο 115 το 2010. Με άλλα λόγια οι εργαζόμενοι δεν απολαμβάνουν την άνοδο της παραγωγικότητας τους ενώ η στασιμότητα των μισθών τους αυξάνει σταδιακά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους στη νομισματική ένωση. Σε οικονομικούς όρους ο μόνος τρόπος να τους ανταγωνιστεί χώρα με παρόμοια προϊόντα είναι να ακολουθήσει ακόμα μεγαλύτερη ‘εσωτερική υποτίμηση’ σε ένα race to the bottom.
Αυτή τη λειτουργία λοιπόν, η οποία ταυτοχρόνως δε συνοδεύεται απο κάποιας μορφής ανακύκλωση των εξωτερικών πλεονασμάτων’ εγώ την ονομάζω αρπακτική πολιτική. Χωρίς κεντρική μεταφορά πόρων/ομοσπονδιακό προϋπολογισμό είναι δεδομένο ότι θα οδηγήσει σε κρίση.
Δική μου άποψη κατόπιν και των γραφομένων του Κώστα.
Τουλάχιστον για την περίπτωση της ευρωζώνης:
Για κάθε δανειστή υπάρχει ένας δανειζόμενος
Για κάθε εξαγωγέα υπάρχει ένας εξαγωγέας
Για κάθε εσωτερική υποτίμηση του ενός πρέπει να υπάρχει ο σχετικός πληθωρισμούς του άλλου.
Για κάθε έναν που παράγει περισσότερο και καταναλώνει λιγότερο υπάρχει ένας που που παράγει λιγότερο και καταναλώνει περισσότερο
Δεν μπορούν όλοι να εξάγουν παρεκτός κι αν υπήρχαν εξωγήινοι να αγοράσουν τα προϊόντα τους.
Το πλεόνασμα του ενός είναι το έλλειμα του άλλου.
Η ευθύνη λοιπόν της διατήρησης της ισορροπίας βαρύνει και τις πλεονασματικές και τις ελλειματικές χώρες.
Η μικρή ανεργία της Γερμανίας οφείλεται εκτός των άλλων και στην αγορά προϊόντων απο τον νότο της ευρώπης.
Η Ελλάδα βέβαια είναι μικρή αγορά,δεν ξέρω τι γίνεται με Πορτογαλία,Ιταλία κτλ.
Μιλωντας για πιστωτικη ασφυξια, κοιταχτε τι γινεται στα δανεια για ΙΧ
Πραγματικά πρέπει η ΤτΕ να διεξάγει κάποιο bank survey και να έχουμε πραγματικά στοιχεία όπως στον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο. Είναι γελοίο να πρέπει να βασιζόμαστε σε εφημερίδες και ‘ράδιο-αρβύλα’ για τέτοια πράγματα.
Υπάρχει το bank survey. Διεξάγεται στα πλαίσια έρευνας της ECB, η οποία δεν δίνει τα disaggregated στοιχεία, για να δούμε τι γίνεται στην Ελλάδα. Τα ζητήσαμε και μας παρέπεμψαν στις ΚΤ των χωρών. Η ΤτΕ παραπέμπει στην ΕΚΤ στην ιστοσελίδα της. Ξέρεις κάποιον που μπορεί να μας τα δώσει;
Ενδιαφέρουσα η συζήτηση.
http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2011-09-07-23-22-08-2011090740783/
[προβλημα νεστινγκ]
[προβλημα νεστινγκ]
Πρόβλημα νέστιγκ(;)
Ανάθεμα το νέστιγκ μου
Δελετε
.
H ενδιαφέρουσα οικονομική θεωρία που ασπάζεται ο Κώστας προφανώς είναι στο περιθώριο της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Ωστόσο το παράδειγμα της Ιαπωνίας,μιας χώρας βέβαια εξαγωγικής,είναι χαρακτηριστικό.
Συντριπτικά μεγάλο μέρος του χρέος της είναι στο εθνικό της νόμισμα και το συνολικό φτάνει ή υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ και όμως τα επιτόκια είναι μηδενικά.
Τελοσπάντων,θα παραθέσω δύο άρθρα του Πώλ Κρούγκμαν στα οποία ασκεί κριτική στην Modern Monetary Theory
http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/08/15/mmt-again/
Eδώ δέχεται πως μια χώρα με δικό της νόμισμα δεν χρεωκοπεί αλλα επισημαίνει τους κινδύνους υπερπληθωρισμού απο την έκδοση χρήματος που προφανώς μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις τύπου Ζιμπάμπουε.
http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/03/25/deficits-and-the-printing-press-somewhat-wonkish/
Εδώ,ο Κρούγκμαν αναφέρει πάλι το ζήτημα του υπερπληθωρισμού που προφανώς οδηγεί και σε αντιπραγματισμό.
Ωστόσο θα παραθέσω και τρία ενδιαφέροντα άρθρα του Πώλ Κρούγκμαν που καταφέρεται εκτός των άλλων με οξύτατο τρόπο ενάντια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στα οποία υπάρχουν κοινά στοιχεία με τις απόψεις του Κώστα.
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=425730
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=428661
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=423976
H ενδιαφέρουσα οικονομική θεωρία που ασπάζεται ο Κώστας προφανώς είναι στο περιθώριο της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Ωστόσο το παράδειγμα της Ιαπωνίας,μιας χώρας βέβαια εξαγωγικής,είναι χαρακτηριστικό.
Συντριπτικά μεγάλο μέρος του χρέος της είναι στο εθνικό της νόμισμα και το συνολικό φτάνει ή υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ και όμως τα επιτόκια είναι μηδενικά.
Τελοσπάντων,θα παραθέσω δύο άρθρα του Πώλ Κρούγκμαν στα οποία ασκεί κριτική στην Modern Monetary Theory
http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/08/15/mmt-again/
Eδώ δέχεται πως μια χώρα με δικό της νόμισμα δεν χρεωκοπεί αλλα επισημαίνει τους κινδύνους υπερπληθωρισμού απο την έκδοση χρήματος που προφανώς μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις τύπου Ζιμπάμπουε.
http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/03/25/deficits-and-the-printing-press-somewhat-wonkish/
Εδώ,ο Κρούγκμαν αναφέρει πάλι το ζήτημα του υπερπληθωρισμού που προφανώς οδηγεί και σε αντιπραγματισμό.
Σου έχουμε επισημάνει 100 σημεία στα οποία η θεωρία που έχεις στο μυαλό σου πέφτει έξω και παρά ταύτα διατυπώνεις το συγκεκριμένο ισχυρισμό.
Επιπλέον χωρίς να έχεις ιδέα για το πόσο κοντινό το fit συγκεκριμένων θεωριών με τη πραγματικότητα συνεχίζεις να παρουσιάζεις τη δική σου ως dominant (πλην αδικημένη). Με τι στοιχεία; Ποιες οικονομετρικές μελέτες υποδεικνύουν την ανωτερότητα των PKE σε συγκεκριμένα οικονομικά προβλήματα;
Θα σου προτείνω και εγώ με τη σειρά μου να ξεκινήσεις από τα βασικά. Διάβασε βασική Μάκρο (δηλαδή οτιδήποτε μέχρι και επίπεδο Romer), διάβασε Μίκρο, μάθε οικονομετρία και τα ξαναλέμε. Αυτό που κάνεις στη παρούσα στιγμή είναι πως αμφισβητείς τη Κβαντομηχανική χωρίς να γνωρίζεις καν βασικά μαθηματικά, στατιστική και Νευτώνεια.
Σου έχουμε επισημάνει 100 σημεία στα οποία η θεωρία που έχεις στο μυαλό σου πέφτει έξω και παρά ταύτα διατυπώνεις το συγκεκριμένο ισχυρισμό.
Επιπλέον χωρίς να έχεις ιδέα για το πόσο κοντινό το fit συγκεκριμένων θεωριών με τη πραγματικότητα συνεχίζεις να παρουσιάζεις τη δική σου ως dominant (πλην αδικημένη). Με τι στοιχεία; Ποιες οικονομετρικές μελέτες υποδεικνύουν την ανωτερότητα των PKE σε συγκεκριμένα οικονομικά προβλήματα;
Θα σου προτείνω και εγώ με τη σειρά μου να ξεκινήσεις από τα βασικά. Διάβασε βασική Μάκρο (δηλαδή οτιδήποτε μέχρι και επίπεδο Romer), διάβασε Μίκρο, μάθε οικονομετρία και τα ξαναλέμε. Αυτό που κάνεις στη παρούσα στιγμή είναι πως αμφισβητείς τη Κβαντομηχανική χωρίς να γνωρίζεις καν βασικά μαθηματικά, στατιστική και Νευτώνεια….
Παρα πολυ καλο αρθρο… congratulations… ειδικα στο κομματι με τους ελεγκτες ενεαριας κυκλοφοριας τα εσπασες lol…
Στο κομματι των κεντρικων τραπεζων σε σχεση με τον πληθωρισμο δεν θα πω τιποτα παρα μονο πως ειμαι με τον Καλευρα, αλλωστε τα εχουμε πει και αλλου… καθαρα λογιστικα να το δεις, το τυπωμα της ΚΤ εχει εφε στον ισολογισμο της εμπορικης τραπεζας ενα swap απο τον λογαριασμο “χρεωγραφα” (πιστωση) στον λογαριασμο “χρηματικα διαθεσιμα” (χρεωση) χωρις να μεταβαλει το συνολο του ενεργητικου… το “τυπωμα” της εμπορικης τραπεζας απο την αλλη, οπου φουσκωνει (χρεωση) το ενεργητικο (χρεωγραφα) με παραλληλο φουσκωμα (πιστωση) του παθητικου (καταθεσεις) ειναι που ριχνει το χρημα στην οικονομια και πιεζει τις τιμες… αρα οτι πληθωρισμος ηταν να συμβει εχει ηδη συμβει και το “τυπωμα” της ΚΤ ερχεται απλα να παγιωσει το υφισταμενο επιπεδο τιμων…
Βoxer ενδιαφέρουσα θεωρία μήπως όμως τελικώς αφορά οικονομίες ισχυρές είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο;
Η Ουγγαρία για παράδειγμα φαίνεται να αντιμετωπίζει σημαντικότατες δυσκολίες παρότι διαθέτει δικό της νόμισμα.
http://www.reporter.gr/%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%88%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%91%CF%80%CF%8C-%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B5%CF%89%CF%82/%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%9C%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CE%B2%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82/item/190683-To-pathhma-ths-Oyggarias
Το αρθρο που εβαλες εξηγει γιατι δεν πρεπει να παμε στην δραχμη και συμφωνω απολυτα (αν και πιστευω οτι τετοια επιλογη δεν υπαρχει ουτε απο εμας ουτε απο τους ευρωπαιους παρα μονο ως μπαμπουλας για το ποπολο)…
Αυτο που προσπαθησα να εξηγησω εγω (και ο καλευρας) αφορα ολες τις οικονομιες που εχουν ΚΤ ασχετως αν ειναι ισχυρες η οχι… απλα εγραψα τι εγγραφες θα εκανε ο λογιστης της ΕΤΕ π.χ. στη μια και στην αλλη περιπτωση…
Στην πρωτη περιπτωση λοιπον η ΕΤΕ ανταλλασει ΟΕΔ με αποθεματικα στην ΕΚΤ και αυτα δεν εχουν κανενα εφε στην πραγματικη οικονομια γιατι οι τραπεζες ΔΕΝ μπορουν να τα “σπρωξουν” ως δανεια διοτι δεσμευονται απο το tier1… δηλαδη εστω μια τραπεζα με ιδια κεφαλαια 1εκ.€ και εστω οτι το tier1 ειναι 10%… αρα μπορει να δανεισει μεχρι 10εκ.€… για χαρην ευκολιας το weight risk ειναι 100%… κατα συνεπεια ειτε εχει αποθεματικα στη ΚΤ 10εκ.€ ειτε εχει 100εκ.€ μονο 10εκ.€ μπορει να δωσει… αυτο απανταει στο εαν οι ΚΤ μπορουν να προκαλεσουν πληθωρισμο και η απαντηση ειναι οχι εαν οι ιδιωτες δεν θελουν να δανειστουν η οι τραπεζες δεν μπορουν να δανεισουν λογω ιδιων κεφαλαιων αλλα αυτο δεν ηταν ποτε θεμα αποθεματικων στην ΚΤ…
Προφανως οι τραπεζες παρεκαμψαν τους περιορισμους με διαφορα κολπακια αλλα αυτο ειχε να κανει με το tier1 και οχι με την παροχη ρευστοτητας απο την ΚΤ την οποια ευρισκαν παντα στις καλες εποχες…
Το “καταρρέω” είναι παθητικό ρήμα. Δεν καταρρέω ποτέ κάτι άλλο – καταρρέω μόνον εγώ.