Η Ανάπτυξη Πηγή Δυστυχίας

Η προωθούμενη ανάπλαση στο Ελληνικό θέτει το ερώτημα ποσες ευκαιρίες έχασε η χωρα για πραγματική ανάπτυξη και ποιός την εμπόδιζε;

Δημοσιευθηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη.

Η συνύπαρξη των ανθρώπων σε κοινωνίες πάντα προκαλούσε συγκρούση μεταξύ της ατομικής ελευθερίας και της ανάγκης για αμοιβαίες παραχωρήσεις, για κανόνες. Όσο πιο πολιτισμένη γίνεται μια κοινωνία, τόσο μεγαλύτερη δυστυχία προκαλεί σε κάποιους πολίτες που περιορίζονται από τις κοινωνικές επιταγές, όπως έγραφε ήδη το 1929 ο Φρόυντ στο διάσημο Das Unbehagen in der Kultur (μεταφρασμένο ως Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας).* Μια λιγότερο μελετημένη έκφανση αυτού του φαινομένου είναι η οικονομική ανάπτυξη και η ανεξήγητη δυστυχία που φαίνεται να φέρνει σε μερικούς συμπολίτες μας.

Πρόσφατα παραχωρήθηκε, ξεπερνώντας (οριστικά;) και τον σκόπελο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το αεροδρόμιο του Ελληνικού για ένα από τα μεγαλύτερα έργα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι παραχωρησιούχοι υπόσχονται επένδυση 7-8 δις, που θα φέρει εργασία για 50.000 άτομα (σχεδόν το συνολικό εργατικό δυναμικό του Βόλου δηλαδή) και 1 εκατομμύριο νέους επισκέπτες για την Αθήνα. Συγκριτικά, το τελευταίο αυτόφωτο μνημείο μεγάλου βεληνεκούς που χτίστηκε στην πόλη (όχι π.χ. μουσείο επίδειξης περασμένων μεγαλείων), ο Παρθενώνας, έχει περίπου 2 εκ. επισκέπτες. Όσο προκλητικό και να ακούγεται, στο Ελληνικό χτίζουμε, τουριστικά μιλώντας (και αν ευσταθούν τα στοιχεία), μισό Παρθενώνα. Χωρίς μάλιστα να χρειαζόμαστε τα μεταλλεία του Λαυρίου.

Κιομως, ένα έργο τέτοιας σημασίας για την πόλη, αν όχι την χώρα, έπρεπε να περιμένει την βαθύτατη οικονομική κρίση για να γίνει.

Read moreΗ Ανάπτυξη Πηγή Δυστυχίας

Τα καταφερνουμε σας λεω!

Συνεχεια των παλιοτερων κειμενων, 1, 2 και 3

Συνεχιζοντας την παραδοση, αυτο το κειμενο εχω αρχισει να το γραφω πριν μηνες, αλλα οι εξελιξεις τρεχουν τοσο που αναγκαζομαι να το δημοσιευσω ελαφρως ημιτελες, παρα να περιμενω να μας ξεπερασουν παλι οι εξελιξεις.

Τις μερες αυτες που μιλαμε η ελληνικη οικονομια πιθανοτατα σταματησε να καταρρεει. Για την ακριβεια το ΑΕΠ μας, δηλαδη το συνολικο εθνικο εισοδημα, σταματησε να πεφτει. Η πιττα που εχουμε να μοιρασουμε σταματησε να μικραινει. Κριση τελος. Ας συγχαρουμε αλληλους για 1 λεπτο, χτυπηματακι στην πλατη, πατ πατ, ας ανοιξουμε και μια σαμπανια ελληνικη μπυρα να το γιορτασουμε.

Που το ξερω οτι τελειωσε η κριση? Το λεω για αρκετους λογους.
Καταρχας το πρωτο τριμηνο του 2014 το πραγματικο ΑΕΠ υποχωρησε κατα μολις 0,9%. Και λεω μολις, επειδη αυτη ειναι η καλυτερη επιδοση απο το τριτο τριμηνο του 2008, δηλαδη απο την αρχη της κρισης!

Read moreΤα καταφερνουμε σας λεω!

Περπατώ εις την πόλη όταν ο οδηγός δεν είναι εδώ

Η κυκλοφοριακή αγωγή ως μάθημα πολιτικής αγωγής

Σωτήρης Γεωργανάς, αν. καθηγητής στο City University Λονδίνου και
Κωνσταντίνος Καλλίρης, δικηγόρος και διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα

Η πρώτη επαφή ενός ξένου παρατηρητή με τις καθημερινές μας συνήθειες αναπόφευκτα πραγματοποιείται στον δρόμο. Η προκλητική αδιαφορία για τους κανόνες του ΚΟΚ, που αποτέλεσε αφορμή για την πρωτοσέλιδη σύλληψη του Μ. Λιάπη, αποτελεί μία από τις πιο ελληνοπρεπείς μας συνήθειες και ελάχιστα πλέον απασχολεί τον μέσο Έλληνα. Έχουμε γίνει όλοι «αιώνιοι Λιάπηδες», όπως αναφωνούσε ο σταθμάρχης Μίμης Φωτόπουλος στο παλιό καλό «Ούτε γάτα ούτε ζημιά». Εν τούτοις, το καθημερινό μας χάος παραμένει μία ανοίκεια εικόνα για τους περισσότερους ‘δυτικούς’: παράνομη στάθμευση, κατειλημμένα πεζοδρόμια, μηδενικός σεβασμός για τους πεζούς, παραβιάσεις του ερυθρού σηματοδότη κοκ. Τούτη, όμως, δεν είναι μία έκφανση της ελληνικής καθημερινότητας που μπορούμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί της «ελληνικής ιδιαιτερότητας». Πρόκειται για βαρύτατα αντικοινωνική συμπεριφορά, απόρροια της τραυματισμένης πολιτικής μας ηθικής.

Read moreΠερπατώ εις την πόλη όταν ο οδηγός δεν είναι εδώ

Ατμοσφαιρικη ρυπανση και λαθρεπιβατες

Η Ελλαδα, ανικανοποιητη με τα ευρωπαικα ρεκορ καπνου σε κλειστους χωρους που εχει πετυχει, θελει τωρα να συντριψει και τα ρεκορ στους εξωτερικους

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη

Σαν να μην έφτανε που στην Ελλάδα έχουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα κάπνας σε κλειστούς χώρους στην ΕΕ15 (και το υψηλοτερο ποσοστο καπνισματος στον πλανητη?), τώρα αποκτήσαμε και το μεγαλύτερο πρόβλημα στους εξωτερικούς. Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα χαρακτηριστικών αδυναμιών του ελληνικού χαρακτήρα αλλά και χαρακτηριστικής αποτυχίας του ελληνικού κράτους στο να μας προφυλάσσει από την κακή συμπεριφορά των άλλων.

Είναι δεδομένο ότι η τσέπη πολλών Ελλήνων έχει αδειάσει και ότι η προεγκατεστημένη θέρμανση του τυπικού διαμερίσματος κοστίζει ακριβά. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την έκταση του φαινομένου: οι ειδικοί μας προειδοποιούν ότι η αιθαλομίχλη προκαλεί σημαντικές βλάβες στην δημόσια υγεία. Αλλά και για τον μη ειδικό η ρύπανση είναι ολοφάνερη, η ατμόσφαιρα στην Μεσογείων αυτές τις μέρες θυμίζει Πεκίνο.

Read moreΑτμοσφαιρικη ρυπανση και λαθρεπιβατες

Μεταπτυχιακο στα οικονομικα: ποιος να το κανει, πως να διαλεγει

Ή γιατι δεν μπορω να ακουω την φραση ανεργος μαθηματικος

Εδω και καιρο προσπαθω να γραψω εναν οδηγο για προπτυχιακες σπουδες στην Αγγλια.

Αφου δεν τα καταφερνω, θα κανω κατι πιο ευκολο, θα γραψω πεντε λογια για τις μεταπτυχιακες σπουδες στα οικονομικα.
Ντισκλεημερ: Μια και ειμαι Programme Director στο MSc Economics του πανεπιστημιου μου, εχω δει πολλα αυτες τις μερες που κρινουμε αιτησεις, και τα εχω φρεσκα. Φυσικα ομως οι αποψεις εδω ειναι αυστηρα δικες μου και δεν αντιπροσωπευουν το πανεπιστημιο ή το τμημα μου.

1 Πρεπει να κανω μεταπτυχιακο στα οικονομικα?
1.1 Το πρωτο σκελος της απαντησης πρεπει να διευκρινισει :

1.11 Τι σημαινει οικονομικα. Η οικονομικη επιστημη εχει αναπτυξει πολυ δυνατα εργαλεια που μπορουν να χρησιμοποιηθουν σε πολλους κλαδους, οποτε με την ευρεια εννοια οικονομικα μπορει θεωρουμε ζητηματα απο τις δημοπρασιες και την τιμολογιακη πολιτικη μιας επιχειρησης, μεχρι τις διεθνεις σχεσεις και την νομισματικη πολιτικη της ΕΚΤ.
Χαρακτηριστικα μπορει να δει κανεις για ποσο διαφορετικα ζητηματα εχουμε γραψει εμεις, με την ετικετα οικονομικα.

1.12 Τι δεν ειναι οικονομικα
Στην Ελλαδα υπαρχει η ταση να ονομαζουμε οικονομικα οτιδηποτε εχει να κανει με αριθμους και χρημα. Αυτη η ταυτιση δεν ισχυει ουτε προς την μια κατευθυνση ουτε προς την αλλη. Ουτε δηλαδη τα οικονομικα εχουν να κανουν μονο με χρημα (οπως εδειξα πιο πανω), ουτε καθε πραγμα που εχει να κανει με χρημα ειναι οικονομικα. Πολλα πραγματα που εχουν να κανουν με χρημα λεγονται λογιστικη ή χρηματοοικονομικα, και ειναι εντελως διαφορετικο αντικειμενο. Για να χρησιμοποιησουμε μια γλωσσα που εχει μεγαλυτερη τριβη με το αντικειμενο, υπαρχει economics, finance και accounting.
Εγω για παραδειγμα ασχολουμαι με τα οικονομικα (economics) καμμια 15ρια χρονια πια, αλλα δεν εχω την παραμικρη ιδεα πως γινονται οι λογαριασμοι μιας επιχειρησης (λογιστικη = accounting) και ξερω μαλλον λιγα πραγματα απο χρηματιστηρια και άλλες χρηματαγορες (χρηματοοικονομικα = finance).

Read moreΜεταπτυχιακο στα οικονομικα: ποιος να το κανει, πως να διαλεγει

«Αυτοσκοπός δεν πρέπει να είναι οι εξαγωγές αλλά η παραγωγικότητα»

Διάλογος για τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας

Οι χαμηλές αποδοχές μειώνουν ή αυξάνουν την ανεργία; Τι εννοεί κανείς με τον όρο ανταγωνιστικότητα; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης; Σε συνέχεια διαπιστώσεων του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού, αναδημοσιευση συνεντευξης (με μικρες αλλαγες) στην Ναυτεμπορικη

* Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση στη συζήτηση περί σχέσης κατώτατου μισθού και ανταγωνιστικότητας;

Κατ’αρχάς, πρέπει να συζητήσουμε σε τι αναφέρεται η ανταγωνιστικότητα, γιατί στον δημόσιο διάλογο βλέπω να χρησιμοποιούν πολλοί τον όρο χωρίς να εξηγούν τι εννοούν με την έννοια και γιατί θα πρέπει αυτή να μας ενδιαφέρει.

Φαντάζομαι οι περισσότεροι αναφέρονται στη δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας να παράγει προϊόντα που έχουν ζήτηση στο εξωτερικό. Φυσικά η ζήτηση ενός προϊόντος εξαρτάται από την τιμή του. Όταν οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν χαμηλότερο κόστος, μπορούν να προσφέρουν τα προϊόντα τους σε χαμηλότερη τιμή. Έτσι, στον βαθμό που οι κατώτατοι μισθοί επηρεάζουν το μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων, επηρεάζουν και την ανταγωνιστικότητά τους στο εξωτερικό.

Τώρα, το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο πρέπει να μας νοιάζει η ζήτηση των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό. Δεν βλέπω κανέναν λόγο οι εξαγωγές να είναι αυτοσκοπός. Είναι χρήσιμες μόνο στον βαθμό που ανεβάζουν το βιοτικό μας επίπεδο, δηλαδή τη διαχρονική μας ικανότητα να καταναλώνουμε αγαθά, εγχώρια ή ξένα.

Εν τέλει, αυτό που θεωρώ ότι πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι η παραγωγικότητα. Πόσο παράγουμε ανά ώρα εργασίας. Αν παράγουμε πολύ, μπορούμε να καταναλώνουμε πολύ. Αν δεν παράγουμε, έχουμε ελλείψεις.

Φυσικά, αν οι ελληνικές εξαγωγές είναι πολύ χαμηλές, αυτό μπορεί να αποτελεί δείγμα χαμηλής παραγωγικότητας. Αλλά πάλι αυτό που πρέπει να επιδιώκουμε μακροπρόθεσμα είναι να βελτιώνουμε την παραγωγικότητά μας, όχι να ανεβάζουμε τεχνητά τις εξαγωγές. Υπό αυτήν την έννοια, οποιοδήποτε μέτρο αποσκοπεί απλώς στην αλλαγή των σχετικών τιμών εσωτερικού και εξωτερικού (π.χ. υποτίμηση ενός νομίσματος) δεν προσφέρει μακροπρόθεσμες λύσεις, παρά ένα μπάλωμα (βέβαια ενίοτε αναγκαίο).

Δεν λέω κάτι καινούριο εδώ – την προβληματική χρήση του όρου «ανταγωνιστικότητα» έχει τονίσει ο Πολ Κρούγκμαν ήδη από το 1996, στο Pop Internationalism.

Read more«Αυτοσκοπός δεν πρέπει να είναι οι εξαγωγές αλλά η παραγωγικότητα»

Διεθνείς οικονομικές ανισορροπίες, εμπορικό πλεόνασμα και οι ευθύνες της Γερμανιας

Σωτήρης Γεωργανάς, αν. καθηγητής στο City University Λονδίνου και
Κωνσταντίνος Καλλίρης, δικηγόρος και διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα

Η Γερμανία έχει συνηθίσει να είναι αποδέκτης της νοτιοευρωπαϊκής δίκαιης ή άδικης κριτικής, την οποία πολύ συχνά αντικρούει με ένα μείγμα απορίας και ελαφριάς αδιαφορίας. Πρόσφατα, όμως, η Γερμανία μπήκε στο στόχαστρο ισχυρότερων και πιο αντικειμενικών παραγόντων, που δύσκολα μπορεί να αγνοήσει. Επίσημη αναφορά του αμερικάνικου υπουργείου Οικονομικών, με την συνδρομή μάλιστα της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας και στελεχών του ΔΝΤ, επικρίνει τη Γερμανία για το εμπορικό της πλεόνασμα, που έφτασε να είναι μεγαλύτερο της Κίνας.* Σύμφωνα με την αναφορά, η αναιμική εγχώρια ζήτηση της Γερμανίας και η εξάρτηση της από τις εξαγωγές, δυσχεραίνει σημαντικά την διαδικασία εξισορρόπησης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η κυβέρνηση Μέρκελ επιμένει πως οι εξαγωγές είναι δείγμα οικονομικής υγείας και ότι δεν υπάρχουν ανισορροπίες στην Γερμανία που χρειάζονται διόρθωση. Παρενέβη ο Ντ. Λίπτον, νούμερο 2 στο ΔΝΤ, ζητώντας από την Γερμανία να σκεφτεί τον πλανήτη και να μειώσει σημαντικά το πλεόνασμά της. Ποιός έχει δίκιο;

Read moreΔιεθνείς οικονομικές ανισορροπίες, εμπορικό πλεόνασμα και οι ευθύνες της Γερμανιας