Οδηγός Ελληνικού Επιχειρείν, μέρος πρώτο

Εισαγωγή

Το ξυπνητήρι χτυπάει στις 6:00. Μισή ώρα περιθώριο να πλυθείς, να ντυθείς, να πιεις τον πρώτο σου καφέ και να σκεφτείς το πρόγραμμα της ημέρας. Είσαι στους δρόμους όταν οι περισσότεροι κοιμούνται. Φτάνεις στο γραφείο και ρίχνεσαι σ’ ένα σπορ που δε θα συμπεριληφθεί ποτέ στους Ολυμπιακούς Αγώνες: τηλεφωνήματα, ραντεβού, πωλήσεις, αγορές, έξοδα, τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες. Πρέπει να συναντήσεις τον έναν, να αποφύγεις τον άλλον, να είσαι ευγενικός με τον τρίτο και αποφασιστικός με τον τέταρτο. Τα λεφτά πάλι δεν ήρθαν –πώς θα βγάλεις το σαββατοκύριακο; Καλύτερα να μην πληρώσεις σήμερα το λογαριασμό κι αν το κόψουν το κόψαν, τι να κάνουμε… Καθυστέρηση και τρέξιμο διότι ξέχασες την απεργία των ταξιτζήδων. Μέχρι αύριο πρέπει οπωσδήποτε να έχουν βγει τα εμπορεύματα από το τελωνείο και δεν υπάρχει φράγκο να προκαταβάλλεις τον ΦΠΑ. Σε κάποιο διάλειμμα, ίσα-ίσα να κάνεις ένα τσιγάρο, κάθεσαι αποκαμωμένος με το μυαλό σου σαν λιωμένο παγωτό κι αναρωτιέσαι ποιες αμαρτίες πληρώνεις. Μία σκέψη εμφανίζεται τότε αυθόρμητα, μία συνθηματική φράση που συνοψίζει σε λίγες λέξεις τις κολασμένες ώρες που πέρασαν. Δεν το κάνεις εσκεμμένα, δεν έχεις καν διάθεση να φιλοσοφήσεις: είναι ένα παραπροϊόν του υποσυνειδήτου, σαν τον ιδρώτα του αθλητή μετά από σκληρή προπόνηση.

Αυτές ακριβώς τις συνθηματικές φράσεις από την καθημερινότητα της ελληνικής μικρομεσαίας επιχείρησης, απόσταγμα προσωπικής πείρας και ταλαιπώριας, κατέγραψα σε τούτον εδώ τον “Οδηγό”. Κάποια απ’ αυτά έχουν κυκλοφορήσει σε κύκλους φίλων και γνωστών, κάποια μείνανε ανομολόγητα. Η συνάφεια με την πραγματικότητα υπήρξε το κυριότερο μέλημά μου• ο αναγνώστης δεν πρέπει να περιμένει θεωρητικά μοντέλα από πανεπιστημιακά εγχειρίδια “Οργάνωσης Επιχειρήσεων ” ή “Διοίκησης Επιχειρήσεων ” κ.λπ. που δίνουν την εντύπωση ότι οι συγγραφείς τους δεν ξέρουν τι σημαίνει επιχείρηση στην Ελλάδα. Σε καμία περίπτωση! Τα συμπεράσματα και οι συμβουλές που ακολουθούν είναι ζυμωμένες μέσα από τον πηλό της πραγματικότητας, χρυσός είκοσι τεσσάρων καρατίων.

Ο “Οδηγός” αυτός έχει και μία άλλη λειτουργία: είναι εντελώς αντιδραστικός, φαλλοκρατικός και συντηρητικός• τόσα προοδευτικά κείμενα γράφονται καθημερινά, πρέπει να υπάρχει κάτι διαφορετικό έστω και μόνο για να αναδεικνύει τα πρώτα. Πιστεύοντας λοιπόν ότι ο “Οδηγός” μου καλύπτει ένα σημαντικό κενό στην εγχώρια σύλληψη του επιχειρείν, ή ότι απλώς ψυχαγωγεί, τον παραδίδω με χαρά στη γνώση των μελλοντικών επιχειρηματιών του τόπου και στο ευρύτερο κοινό.

Σε όλους αυτούς που ονειρεύτηκαν• και πόνεσαν• και έμαθαν

Κεφάλαιο – Λεφτά

Είσαι τα λεφτά που βγάζεις και η πίστωση που μπορείς να μαζέψεις.

*

Να ζει κανείς ή να μη ζει; Υπάρχει και η μέση οδός: να δανειστεί.

*

Το να έχεις ψυχή δεν είναι σπουδαία υπόθεση• πιο σημαντικό είναι να έχεις κεφάλαιο.

*

Τα κέρδη θεραπεύουν και την πιο βαριά κατάθλιψη.

*

Υπάρχουν αυτοί που έχουν ιδιοκτησία επί του μεγάλου κεφαλαίου (κεφαλαιοκράτες). Υπάρχουν αυτοί που δεν έχουν παρά μόνο την εργατική τους δύναμη (προλετάριοι). Υπάρχουν και οι Έλληνες.

*

Μη συνεργαστείς με επιχειρηματία που τον βλέπεις να έχει πάντα μετρητά• μόνο οι γύφτοι και οι περιπτεράδες (no offense) έχουν πάντα μετρητά.

*

Ακόμα δεν έχει γραφτεί ούτε ένα τραγούδι για τον έμπορο που κάθεται μόνος στο μαγαζί του και περιμένει μάταια τους πελάτες.

*

Κάλιο 5 και στο χέρι παρά 5.000.000 και καρτέρι.

*

Πήγες στην Αμερική κι έκανες λεφτά; Μην τα φέρεις στην Ελλάδα, τα χρήματα που περνούν πάνω απ’ τον Ατλαντικό πέφτουν μέσα (διαδεδομένη έκφραση στην ελληνοαμερικανική κοινότητα).

Ανθρωπιά – Αξίες – Ψυχικές Αρετές

Έρχονται από τα βάθη της Ιστορίας και συνεχίζουν ως τις μέρες μας, ατιθάσευτοι, νικηφόροι, πάνσοφοι: οι βλάκες.

*

Η αγάπη, η συμπόνια, η φιλία, ο ανθρωπισμός, η φιλανθρωπία, ο αλτρουισμός, όλες αυτές οι αρετές που προάγει η θρησκεία, είναι οι χειρότεροι επενδυτικοί σύμβουλοι

*

Όλοι όσοι ασχολούνται με επιχειρήσεις ξέρουν καλά ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο.

*

Οι άγιοι ήταν όλοι φτωχοί. Αποφάσισε αν θέλεις ν’ αγιάσεις ή να πλουτίσεις• και τα δύο δε γίνονται.

*

Η ελπίδα δεν είναι αναγκαστικά αρετή όταν έχεις να κάνεις με επιχειρήσεις.

*

Ουσιαστικά, ο αντίπαλός σου δεν είναι τα έξοδα, οι φόροι και οι ζημίες. Είναι το άγχος, ο πανικός και η νευρική κατάρρευση.

*

Το να κάνεις εμπόριο με γενναιοδωρία και μεγαλοσύνη είναι σαν να επιτίθεσαι στη 10η Μεραρχία Panzer του Ρόμμελ με φυσοκάλαμα.

*

Η επιχειρηματική ζωή της χώρας θα ήταν πιο υγιής, η οικονομία πιο εύρωστη, οι εταιρείες πιο ζωντανές, αν δεν υπήρχαν τα δηλητήρια της ελπίδας, της αισιοδοξίας, της θετικής σκέψης.

*

Η βλακεία δεν είναι αναγκαστικά μειονέκτημα όταν έχεις να κάνεις με επιχειρήσεις.

*

Όταν ήμασταν μικροί πιστεύαμε στον Άγιο Βασίλη. Λίγο πιο μεγάλοι, στον πραγματικό έρωτα. Κατόπιν στη δικαιοσύνη, στην ανθρωπιά, στην ευτυχία. Μετά, ανοίξαμε μαγαζί.

*

Όσο περισσότερο γνωρίζω τους ανθρώπους, τόσο περισσότερο εκτιμώ το σκύλο μου (δε θυμάμαι ποιος το είπε, νομίζω ο ντε Γκολ).

*

«Ηθική νίκη» = Ήττα.

*

Το βρίσιμο ανακουφίζει καλύτερα κι από την προσευχή (Μαρκ Τουαίην)

*

Τα όνειρα υπάρχουν για να διαψεύδονται.

*

Το φενγκ σούι είναι το όπιο του λαού (και η «θετική σκέψη», επίσης).

*

Ο επιτυχημένος επιχειρηματίας είναι ένα είδος που προέρχεται από τη διασταύρωση γάτας και γάιδαρου.

*

Αν όλα τινάζονται στον αέρα, μη στεναχωριέσαι: τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα.

*

Γελάει καλύτερα όποιος δε γελάει καθόλου.

*

Όταν είσαι ευτυχισμένος δεν το ξέρεις. Το αντιλαμβάνεσαι κατόπιν εορτής, όταν πια δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναγίνεις ευτυχισμένος.

*

Μη σκέφτεσαι αρνητικά και λες: “Δε θα πετύχω, δε θα πετύχω”. Να κάνεις θετικές σκέψεις, να λες: “Θα αποτύχω, θα αποτύχω”.

*

Μόνο μία δύναμη στον κόσμο μπορεί να νικήσει την κατάθλιψη: η κτηνώδης οργή, το δολοφονικό μίσος.

*

Όταν είσαι μικρός νομίζεις ότι ξεχωρίζεις από τους άλλους και οι νόμοι δε μετρούν για σένα. Ανοίγεις όμως μαγαζί και τότε σκάει ένας πυροκροτητής: οι άνθρωποί σου σε εγκαταλείπουν, οι πρώην σύντροφοι σε βρίζουν, και βρίσκεσαι δεμένος χειροπόδαρα. Τελικά, η ζωή είναι Κουφοντίνας.

*

Νοσταλγώ τις εποχές του 17ου αιώνα που ο έμπορος ήταν λίγο πολεμιστής και λίγο εξερευνητής και λίγο τυχοδιώκτης και λίγο τραμπούκος. Σήμερα πρέπει να είσαι πολύ απ’ όλα.

*

Δεν ξέρω αν οι έμποροι είναι θιασώτες της ειρήνης. Αυτό που ξέρω στα σίγουρα είναι ότι για να πετύχεις πρέπει να έχεις το μυαλό του Ρόμμελ, την αποφασιστικότητα του Ναπολέοντα, την τόλμη του Τζερόνιμο, τη φιλοδοξία του Τζένγκις Χαν και την πειθαρχία του Πάττον.

*

Η αγάπη, η μεγαλοσύνη, η γενναιοδωρία, η συγχώρεση ανθίζουν μόνο όταν τα βασικά σου προβλήματα είναι λυμένα. Όταν παλεύεις για την επιβίωση, τα πράγματα σοβαρεύουν.

*

Η καλύτερη άμυνα είναι η αυτοκτονία.

*

Στις επιχειρήσεις, οι έμμονες ιδέες κοστίζουν χωράφια και ακίνητα.

*

Πετυχαίνει ο επιχειρηματίας που ξέρει να λέει «όχι», κάνοντάς σε όμως να νομίζεις ότι είπε «ναι».

*

Ούτε οι απειλές, ούτε το ξύλο, ούτε η προσφυγή στα δικαστήρια, ούτε η μίσθωση δολοφόνων είναι τόσο αποτελεσματικά όσο η καθημερινή, ευγενική, επίμονη, ακατάπαυστη, σταθερή, ατέλειωτη ΓΚΡΙΝΙΑ.

Ελληνική Πραγματικότητα

Η γλώσσα για να επικοινωνήσεις με έναν Άγγλο είναι τα αγγλικά.
Η γλώσσα για να επικοινωνήσεις με έναν Γερμανό είναι τα γερμανικά.
Η γλώσσα για να επικοινωνήσεις με έναν Πολιτικό είναι η ξεδιάντροπη κολακεία.

*

Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα: είμαι ελεύθερος δημόσιος υπάλληλος.

*

Ιδέες χωρίς λεφτά είναι –στην Ελλάδα, τουλάχιστον– ομελέτα χωρίς αυγά.

*

Ελλάδα: η ευρύτερη περιοχή Αθηνών.

*

Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, όλοι είμαστε υπάλληλοι του Άκτωρα.

*

Ο Αμερικάνος όταν κάνει «business» βγάζει λεφτά, αγοράζει μεγάλο σπίτι, καλό αμάξι κ.λπ. Το λεξικό μεταφράζει: «business» = επιχείρηση, επάγγελμα, εμπόριο• άδικο έχω να το πετάξω;

*

Αθήνα: ήταν και είναι πόλη-κράτος.

*

«Ο Έλλην εργάτης είναι μάλλον υποψήφιος μικροαστός παρά οριστικός προλετάριος» -Ιωάννης Μεταξάς.

*

«Λαός κλεφτών και ψιλικατζήδων» έλεγε ο Πούσκιν για τους Έλληνες. Η περιγραφή ισχύει και σήμερα, μόνο που οι ψιλικατζήδες βαφτιστήκανε «μικρομεσαίοι».

*

Ελληνάνθρωπος: Ενδιάμεσο προείδος στην εξέλιξη του Ανθρώπου, κατατάσσεται πριν από τον Αυστραλοπίθηκο και μετά από τις Αμοιβάδες (ή μήπως μετά από τα Ραδίκια; Δε θυμάμαι καλά τη Βιολογία).

*

Και τα πιο αγαπημένα αδέρφια μπορούν να σφαχτούν πάνω από ένα εργολαβικό. Ο Κάιν και ο Άβελ ήταν Έλληνες.

*

Ο προϋπολογισμός (Ε) ενός δημοσίου έργου δίνεται από τον τύπο: E=mc2, όπου m=μίζα και c=η ταχύτητα του φωτός στο κενό.

*

Αβρακωτισμός. Ημι-άτυπο κίνημα που εκδηλώθηκε κατά τη 2η Γαλλική Επανάσταση με αίτημα την απόκτηση «μικρών ιδιοκτησιών, για να γεφυρωθεί ο μεγάλος πλούτος από την ανυπόφορη φτώχεια» [R. Palmer, The Twelve Who Ruled].
Eric Hobsbawm. Διακεκριμένος ιστορικός που παρατηρεί για τα παραπάνω: «το ποτάμι της Ιστορίας δε γυρίζει πίσω» [E. Hobsbawm, The Age of Revolutions].
Ελλάδα. Χώρα της ΕΕ στην οποία ο καθένας «έχει περίπτερο στα Σούρμενα δικό του, έχει και χτήμα πατρικό στη Λιβαδειά» [Μ. Χατζιδάκις – Ν. Γκάτσος, Το Δεσποινάκι].

*

Η πλέον διαχρονική ελληνική αξία είναι η ασέβεια προς τον κόπο του άλλου.

*

Το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας είναι τριμερές –όπως και η σύσταση της Ψυχής κατά Πλάτωνα: Υπάρχει η κυβέρνηση και τα κόμματα, τα οποία άρχουν. Από κάτω υπάρχει ο λαός, ο οποίος είναι κυρίαρχος και όμως άρχεται. Ανάμεσά τους υπάρχει μία απροσδιόριστη θεσμικοπολιτική οντότητα, διάφορη τόσο των κομμάτων όσο και του κοινωνικού συνόλου: τα συνδικάτα.

*

Το Μαντείο των Δελφών υπάρχει! Οι ιερείς του Απόλλωνα είναι εδώ• ονομάζονται «οικονομικοί αναλυτές».

*

Κάποτε η βάση της οικονομίας ήταν η γη, όμως αυτό ξεπεράστηκε από τα τέλη του 18ου αιώνα –πλην Ελλάδας, που ακόμα και σήμερα όλοι έχουν το οικοπεδάκι τους, το κτηματάκι τους, το σπιτάκι τους, το χωραφάκι τους, το διαμερισματάκι τους.

*

Οι δημοσιογραφικές συζητήσεις της TV είναι ο μόνος κόμβος μέσα στην αλυσίδα παραγωγής – διάδοσης – πρόσληψης της πληροφορίας όπου η θέση: «ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 2,7%, κατώτατο τριετίας» καταρρίπτεται από το επιχείρημα: «ναι, όμως η ντομάτα έχει πάει 4 ευρώ». Εκμηδενίζεται δε τελείως από τη δευτερολογία: «και το μαρούλι 2 ευρώ».
Μακροσκελείς οικονομικές αναλύσεις μπορούν να καταρρεύσουν από τη συνδυασμένη επίθεση μιας ντομάτας κι ενός μαρουλιού.

*

Είναι μύθος ότι η Φιλική Εταιρεία διαλύθηκε με την έναρξη της Επανάστασης. Ζει και βασιλεύει κι όλη η Ελλάδα είναι μια Φιλική Εταιρεία• οι δουλειές γίνονται πάντα μεταξύ φίλων.

*

«Η αστραπή και η θύελλα», έλεγε ο Νίτσε, «είναι κόσμοι διαφορετικοί, δυνάμεις ελεύθερες, χωρίς ηθική. Αγνή Βούληση, χωρίς τη σύγχυση της διάνοιας».
Παραδόξως, η περιγραφή ισχύει τέλεια και για τους αντιδημάρχους της ελληνικής επαρχίας.