Ευχάριστο παλαιογραφικό διάλειμμα

Θα μείνουμε στο ευρώ ή όχι; Θα έχουμε κυβέρνηση μετά τις εκλογές; Θα έρθη στις 18 ο σοσιαλισμός; Πόσο καμμένος είναι ο Καμμένος;

Τα ερωτήματα μάς βασανίζουν όλους μας αυτές τις ημέρες. Οπότε, ενόψει και του καύσωνα, τι καλύτερο από το να χαλαρώσουμε με κάτι ευχάριστο, ανάλαφρο και διασκεδαστικό.

Όχι, δεν εννοώ ούτε τάβλι ούτε ανάγνωση του οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ.

Εννοώ την ανάγνωση καναδυό σελίδων από ένα κώδικα του 12ου αιώνα.

Ελάτε βρε, ελληνικά είναι. Λίγη γεύση Υπερτρισχιλιετούς.

Λοιπόν, σας ακούω.

20 thoughts on “Ευχάριστο παλαιογραφικό διάλειμμα”

  1. Τέλειο ποστ!

    Η προσπάθειά μου:

    […]ης τοτε ψαλμός ωδης
    του δαδ[;] ωδη ιερεμίου
    και ιεζεκιήλ του λαού της
    παροικίας ότε έμελλον
    εκπορεύεσθαι […]
    Σοι πρέπει ύμνος ο θεός
    εν Σιων και σοι απο-
    δοθήσεται ευχη εν Ιε-
    ρουσαλήμ εισάκουσον
    προσευχής μου προς
    σε πάσα σαρξ ηξει λο
    γω ομομο[;] περιδυνα
    μωσον ημας και ταις
    ασεβειαις ημων ου ια[;]
    μακαριος ον δεσμ[…]
    και προσβάκου[;] κατα-
    σκήνωσον ταις αυλαισ
    σου πλησθησόμεθα
    εν τοις αγαθοις του οικου
    σου άγιος ο λαός σου
    θαμαστος εν Δικαιοσύ
    νη Επάκουσον ημών
    ο θεός ο σωτήρ ημων η ελ-
    πίς πάντων των πε
    ράτων της γης και των
    εν θαλάσση μακράν Ε
    τοιμάζων όρκον τηι[…]

    Reply
    • Καλά, είσαι καταπληκτικός Ασμοδαίε!

      Αλλά μου χάλασες την ανάρτηση! ;-)

      Θα δώσω τις λύσεις αργότερα λοιπόν.

      Για να μην κάνω τον έξυπνο βέβαια, δάνειος, όπως πάντα, είναι η σοφία μου. Ο έπαινος αρμόζει στην κ. Δέσποινα Μιχάλαγα, Λέκτορα της Θεολογικής και ιστορικό.

      Reply
    • Εγώ πάντως διαβάζω:

      … λό
      γοι ανόμων υπερεδυνά
      μωσαν ημάς

      Είναι μήπως κάποιο σχόλιο για τις δηλώσεις Λαγκάρντ;

      Reply
    • Στο τέλος γράφει:

      … Ε
      τοιμάζων όρη εν τη ι-

      Βέβαια, με λίγη φαντασία θα μπορούσε και να γράφει:

      … Ε
      τοιμάζων ορκ εν τη [Μέση Γη]

      Ο Σαρουμάν τα γράφει;

      Reply
  2. Λοιπόν, έχουμε και λέμε [γράφω πρώτα το κατά Ασμοδαίον και μετά το αληθές, όπου χρειάζεται]:

    […]ης τοτε ψαλμός ωδης
    εις το τέλος ψαλμός ωδής

    Εδώ προσέχουμε την συντομογραφημένη λέξη “τέλος”. Κάμποσες λέξεις που απαντούν συχνά γράφονταν με συντομογραφία αντί ολόκληρες για προφανείς λόγους εξοικονόμησης χώρου. Αξιοπρόσεκτο επίσης είναι το μ, που μοιάζει με καλλιγραφημένο κ. Επίσης, προσέξτε πού μπαίνουν οι τόνοι, βασικά τους βάζει σχεδόν ή εντελώς πάνω στο επόμενο γράμμα, που είναι συνήθως σύμφωνο!

    του δαδ[;] ωδη ιερεμίου
    τω Δαβίδ, ωδή ιερεμίου

    Το ω παίρνει περισπωμένη και υπογεγραμμένη, οπότε δεν το μπερδεύουμε με ου. Δαδ είναι συντομογραφία του Δαβίδ. Το υποψιαζόμστε από το σημάδι που έχει το α, που δεν είναι περισπωμένη. Τέτοιες συμπτύξεις συνηθίζονται στα ιερά ονόματα και τέτοιο nomen sacrum είναι και ο Δαβίδ. Προσέξτε επίσης τα διαλυτικά που βάζει ο γραφέας στο ι του Ιερεμίου, τα οποία κανονικά δεν χρειάζονταν, αλλά επειδή γράφει με συνεχή γραφή ήθελε να το διαχωρίση από το η που προηγείται.

    και ιεζεκιήλ του λαού της παροικίας

    Ωραίος, Ασμοδαίε! Προσέξτε την συντομογράφηση του και στην αρχή του στίχου.

    ότε έμελλον εκπορεύεσθαι

    Προσέξτε το μ πάλι και κυρίως το παράξενο ν. Ο στίχος τελειώνει με το ξδ, που είναι το 64, προφανώς κάποια αρίθμηση. Για την ακρίβεια, εδώ αρχίζει ο 64ος ψαλμός, ενώ η προηγούμενη φράση είναι η επικεφαλίδα του.

    Σοι πρέπει ύμνος ο θεός εν Σιών και σοι αποδοθήσεται ευχή εν Ιερουσαλήμ

    Αστέρι μιλάμε, αστέρι! Εγώ εδώ κόλλησα. Καταρχάς δεν πρόσεξα το κεφαλαίο Σ, που είναι γραμμένο σαν κόσμημα, αφού με αυτό αρχίζει ο ψαλμός. Μετά, εκείνο το ε στο πρέπει μόνο από τα συμφραζόμενα το καταλαβαίνει κανείς. Προσέξτε το καλλιγραφικό π, συγκινήθηκα, έτσι το έγραφα στην τρίτη δημοτικού! Και το ιερώνυμο Θεός είναι πάλι συντομογραφημένο. Από κάτω, στο εν η ψιλή είναι πάνω στο ν!

    εισάκουσον προσευχής μου, προς σε πάσα σαρξ ήξει

    Ωραίο ξ, ε; Το πάσα ήταν λίγο ξώφαλτσο εδώ.

    λογω ομομο[;] περιδυναμωσον ημας
    λόγοι ανόμων υπερεδυνάμωσαν ημάς

    Εδώ τον Ασμοδαίο τον μπέρδεψε η εναλλαγή ν και μ, τα οποία όμως ακολουθούν τα πρότυπα που έχουμε ήδη συναντήσει πιο πάνω. Αν τα προσέξουμε είναι σχετικά απλό, μπράβο στον Ηλία, που το βρήκε. Το υ του υπερεδυνάμωσαν έχει την δασεία του από πάνω, βοηθώντας μας να το αναγνωρίσουμε. Το α το έγραψε πάνω από το ν, προφανώς επειδή η συλλαβή (υ-περ-ε-δυ-νά-μω-σαν) δεν τελείωνε στο ν και άρα δεν μπορούσε να χωρίση εκεί τον στίχο.

    και ταις ασεβείαις ημων ου ια[;]
    και ταις ασεβείαις ημών συ ιλάση

    Πονηρό αυτό. Το ι παίρνει διαλυτικά ενώ δεν χρειάζονται, όπως και πριν. Το λ κάνει εδώ την διαφορά, γιατί πριν το έχει γράψει διαφορετικά, όπως και σήμερα. Μόνο από τα συμφραζόμενα και με λίγη καλή φαντασία.

    Reply
  3. μακαριος ον δεσμ[…]και προσβάκου[;]
    μακάριος ον εξελέξω και προσελάβου

    Δύσκολο κι αυτό. Ο άνθρωπος γράφει τρία ε ως δ, έλεος. Η μόνη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά είναι η ψιλή στο πρώτο ε. Το λ είναι πάλι ίδιο με το ακριβώς από πάνω. Ωραίο όμως το ω στο τέλος, ε; Από κάτω, έχουμε πάλι την συντομογραφία του και, ένα ίδιο ε και ένα ίδιο λ. Το β είναι και αυτό αδιάγνωστο, ενώ πριν το έχει γράψει όπως και εμείς σήμερα στο ασεβείαις.

    κατασκήνωσον ταις αυλαισ σου
    κατασκηνώσει εν ταις αυλαίς σου

    Υποκείμενος ο μακάριος, που ανέφερε πιο πάνω. Το εν το βρίσκουμε εδώ για πολλοστή φορά, ίδιο με προηγουμένως.

    πλησθησόμεθα εν τοις αγαθοις του οικου σου, άγιος ο λαός σου, θαμαστος εν Δικαιοσύνη

    Άψογος! Προσέξτε πώς γράφει το γ, διαφορετικά στο αγαθοίς και διαφορετικά στο άγιος, το θ, αλλά και την συντομογραφία του ου, που την είχαμε δει και πιο πάνω.

    Επάκουσον ημών ο θεός ο σωτήρ ημών

    Προσέξτε την συντομογράφηση σηρ, που δεν είναι ο μεταξοσκώληξ, αλλά φυσικά ο Σωτήρ. :-)

    η ελπίς πάντων των περάτων της γης και των εν θαλάσση μακράν

    Προσέξτε πώς συλλαβίζει σωστά στο ελ-πίς, καθώς και το σημάδι που βάζει στο τέλος του στίχου. Πολύ μου αρέσει το ω, με το σημάδι του απείρου! Προσέξτε επίσης ότι υπογράφονται τα ι των δοτικών, ενώ σε πιο παλιούς κώδικες προσγράφονται. Αυτό μας δίνει μια χρονολογική ένδειξη κάπως μεταγενέστερη (ο κώδικας, σε μικρογράμματη γραφή είναι του 12ου αιώνα, ήδη γράφονταν κώδικες σε μικρογράμματη επί 300 χρόνια). Το λ στο θαλάσση είναι πάλι αδιόρατο για μας.

    Ετοιμάζων όρκον τηι[…]
    Ετοιμάζων όρη εν τη ι-

    Εδώ, το ζ είναι αξιοπρόσεκτο, ενώ το η το είδαμε πιο πάνω με το ίδιο σχήμα. Αυτό το εν βρε παιδί μου είναι εντελώς άκυρο για τον σύγχρονο αναγνώστη. Μόνο η ψιλή μάς ειδοποιεί ότι κάτι περίεργο συμβαίνει. Ντουζ πουάν, Ηλία!

    Η τελευταία λέξη, που αρχίζει από ι, είναι ισχύι: “ετοιμάζων όρη εν τη ισχύι αυτού”.

    Reply
    • Αρχηγέ, μήπως λέει:

      … άγιος ο ναός σου

      Δες τον πρώτο “λαό”, μετά τον Ιεζεκιήλ, και δες κι αυτόν. Μεγάλη διαφορά το πρώτο γράμμα. Δεν βγαίνει και το νόημα, δηλαδή: “άγιος ο λαός σου, θαμαστός εν Δικαιοσύνη”, τη στιγμή που αυτός ο λαός δίνει 7% στη Χρυσή Αυγή (και 10% στον Καμμένο), μόνο ένας παράφρονας θα μπορούσε να το γράψει.

      Πες μας λίγα για το βιβλίο. Τι είναι, από πού είναι;

      Reply
      • Ναι ναι, έχεις δίκιο βέβαια, άγιος ο ναός, αναφέρεται φυσικά στον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα. Τον λαό τον αγιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ από Δευτέρα, τότε δεν είχε τέτοια κουμουνιστικά.

        Για τον κώδικα δεν ξέρω τίποτε άλλο.

        Reply
  4. Τα χαρτιά μου λένε ότι τους στ. 5-6 “μακάριος… μακράν” μπορούμε να τους διαβάσουμε στο μέτωπο της αψίδας της Αγίας Σοφίας στην Θεσσαλονίκη. Οπότε, την επόμενη φορά που θα βρεθήτε εκεί, μην παραλείψετε να μνημονεύσετε και του συνΙστολογίου! :-)

    Reply
  5. Το κείμενο του κώδικα διαφέρει σε κάποια σημεία απ’ το στάνταρντ:

    τοῦ λαοῦ τῆς παροικίας
    ἐκ τοῦ λόγου τῆς παροικίας

    λόγοι ἀνόμων
    λόγοι ἀνομιῶν

    καὶ ταῖς ἀσεβείαις ἱλάσῃ
    καὶ τὰς ἀσεβείας ἱλάσῃ

    προσελάνου
    προσελάβου

    Μάλλον ο επεξεργαστής κειμένου που χρησιμοποίησε ο κωδικογράφος δεν είχε καλό σπελ τσέκινγκ.

    Reply
    • Όντως; Το κείμενο της Αποστολικής Διακονίας αυτό είναι πάντως, δες και την δική μου παραπομπή. Το ιλάσκομαι δεν συντάσσεται με δοτική; Προσελάνου δεν υπάρχει φαντάζομαι, προσελάβου πρέπει να λέη και ο κώδικας.

      Τι μέρος του λόγου είναι η σελίδα που παραπέμπεις; Τίποτα γιεχωβάδες ε; ;-)

      Reply
      • Πράγματι, ο κώδικας συμφωνεί με την έκδοση της Αποστολικής Διακονίας!

        Δες όμως τη Wikisource, καθώς και τον Codex Sinaiticus.

        Το ἱλάσκομαι το LSJ το έχει μ’ αιτιατική: «τὸ ἱλάσκεσθαι τὰς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ», αλλά και με δοτική: «καὶ ἱλάσεται ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῶν».

        Ο ιστότοπος biblos.com μου φαίνεται σοβαρός.

        Reply
        • Ωραίες παραπομπές!

          Δεν έχω κριτική έκδοση της ΠΔ. Η Αποστολική Διακονία είναι γνωστό ότι εκδίδει το βυζαντινό λεγόμενο κείμενο, το οποίο έχει διαφορές με μια επιστημονική κριτική έκδοση.

          Reply
      • Το «προσελάνου» είναι δικό μου λάθος πληκτρολόγησης. Ο κώδικας γράφει «προσελάμου», που πάλι δεν υπάρχει.

        Reply
    • Και το “λαού της παροικίας” ταιριάζει πολύ καλύτερα νοηματικά από το “λόγου της παροικίας”, γιατί αναφέρεται προφανώς στους Εβραίους τον καιρό της Βαβυλώνιας αιχμαλωσίας.

      Γιατί δεν τονίζει τα κύρια ονόματα το βίβλος.ψομ;

      Reply
      • Για τον λαό/λόγο της παροικίας βρήκα το εξής σχετικό: Theodoretus Cyrrhi Episcopus – Interpretatio in Psalmos:

        [02101] ΕΡΜΗΝ.

        [02102] ΤΟΥ Ξ∆ʹ ΨΑΛΜΟΥ.

        [02103] αʹ.

        [02104] Εἰς τὸ τέλος, ψαλμὸς τῷ ∆αβίδ·

        [02105] ᾠδὴ Ἱερε μίου καὶ Ἰεζεκιὴλ, καὶ τοῦ λαοῦ τῆς παροικίας, ὅτε ἔμελλον ἐκπορεύεσθαι.

        [02106] Ἐν ἐνίοις δὲ ἀντι γράφοις πρόσκειται, Ὠδὴ Ἱερεμίου καὶ Ἰεζεκιὴλ,καὶ τοῦ λαοῦ τῆς παροικίας, ὅτε ἔμελλον ἐκπορεύε σθαι.

        [02107] Ταῦτα οὔτε τὸ Ἑβραϊκὸν ἔχει, οὔτε οἱ ἄλλοι ἑρμηνευταὶ, οὔτε οἱ Ἑβδομήκοντα ἐν τῷ Ἑξαπλῷ·

        [02108] ἀλλά τις, ὡς ἔοικε, ταύτην προστέ θεικε τὴν ἐπιγραφὴν, οὔτε τῇ τοῦ ψαλμοῦ διανοίᾳ προσεσχηκὼς, οὔτε τὴν ἱστορίαν μεμαθηκώς.

        [02109] Πρῶτον μὲν γὰρ ὁ Ἱερεμίας αἰχμαλωσίας οὐκ ἐκοινώνησεν·

        [02110] ἀλλ’ αἵρεσιν λαβὼν διάγειν ὅπου βούλεται, τὴν ἐν τῇ πατρίδι διαγωγὴν εἵλετο.

        [02111] Ὅθεν οὐδαμῶς τοῖς ἐκπορευομένοις εἰς τὴν αἰχμα λωσίαν ἁρμόττει·

        [02112] ἀλλὰ τοῖς ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ διάγουσι.

        [02113] Πόῤῥω γὰρ ὄντες τῆς πατρίδος, καὶ ὑμνεῖν μὲν τὸν Θεὸν ποθοῦντες, τῷ νόμῳ δὲ τοῦτο ποιεῖν κωλυόμενοι·

        [02114] αὐτῶν γάρ ἐστι φωνὴ, Πῶς ᾄσωμεν τὴν ᾠδὴν Κυρίου ἐπὶ γῆς ἀλλοτρίας;

        [02115] ἔλεγον ἐν Βαβυλῶνι τὸν Θεὸν ἱκετεύοντες.

        Δεν γνωρίζω γιατί δεν τονίζονται τα κύρια ονόματα. Αυτό συμβαίνει και με άλλες εκδόσεις.

        Reply

Leave a Comment