Θα μπορουσαμε να ειχαμε αλλη αντιδραση στην 11η Σεπτεμβριου? Σε τι κοσμο θα ζουσαμε τοτε? Πολλα ερωτηματα, λιγες απαντησεις.
Θυμαμαι κατα το 2001 με ειχε επισκεφτει στην Γερμανια ο πατερας μου. Καναμε διαφορα μαστροχαλασματα στο σπιτι μου και οταν εφυγε για Ελλαδα πηρε μαζι του και κατι ωραια γερμανικα εργαλεια που ειχαμε αγορασει. Για καποιον λογο που δεν θυμαμαι ειχε μαζι του ενα γυναικειο τσαντακι της μητερας μου στο οποιο και τα ειχε βαλει. Στον ελεγχο ασφαλειας ο Γερμανος αστυνομικος αρχισε να βγαζει τα εργαλεια απο το γυναικειο τσαντακι και ειχε παθει ενα μικρο σοκ (τοσα επικινδυνα αντικειμενα? σε γυναικειο τσαντακι?), ενω εγω ειχα ξεραθει στο γελιο. Τελικα τον αφησαν να μπει στο αεροπλανο χωρις πολλα πολλα, με ενα τσαντακι γεματο δολοφονικα τρυπανια και κατσαβιδια.
Μια αλλη φορα ειχε παει η μητερα μου στην Γερμανια ταξιδι. Τα γερμανικα της ειναι μετρια οποτε το γυριζε στο αγγλικο συνεχως. Την ρωτησαν για μια κρεμα που ειχε σε μια τσαντα και τους ειχε πει Das ist ein… gift νομιζοντας οτι gift σημαινει δωρο στα γερμανικα οπως στα αγγλικα, ενω σημαινει δηλητηριο. Μικρος πανικος, οι αστυνομικοι ετοιμαζοντουσαν για ανακρισεις, η παρεξηγηση λυθηκε ταχυτατα, η μητερα μου συνεχισε προς τον προορισμο της.
Ολα αυτα τα θυμηθηκα οταν πριν καιρο περιμενα ενα αεροπλανο στο Χιουστον. Καθε 5 λεπτα υπηρχε μια ανακοινωση που ελεγε καμποσα πραγματα για τον κινδυνο τρομοκρατικης επιθεσης στις ΗΠΑ (νομιζω ειχαμε yellow alert). Μεταξυ αλλων ελεγαν και το αφανταστο για τις ΗΠΑ please refrain from joking as it can lead to an arrest. Αν ειχαν συμβει τωρα στις ΗΠΑ ή και στην Γερμανια οι δυο ιστοριες που διηγηθηκα, αμφιβαλλω αν ο πατερας μου θα ειχε ελευθερωθει απο την φυλακη μεχρι σημερα και αν η μητερα μου θα ειχε προλαβει την πτηση της. Σημερα δεν επιτρεπονται καν τα αστεια, ποσο μαλλον οι παρεξηγησεις, ακομα και σε μια χωρα χτισμενη πανω στην προσωπικη ελευθερια, οπου το χιουμορ ειναι βασικο συστατικο της καθημερινης ζωης. Πως καταφεραμε να φτασουμε εδω?
Υπαρχει δικαιος πολεμος?
Η πρωτη αντιδραση των ΗΠΑ στις επιθεσεις της 11ης Σεπτεμβριου ηταν φυσιολογικη και ανθρωπινη. Μετα απο την μεγαλυτερη τρομοκρατικη επιθεση στην ιστορια σου, ψαχνεις για ενοχους και για τιμωρια. Η επιθεση στους Ταλιμπαν του Αφγανισταν ηταν αναμενομενη και εγινε αποδεκτη απο ολη την διεθνη κοινοτητα. Δεν νομιζω οτι καμμια αλλη χωρα στην θεση των ΗΠΑ θα εκανε κατι διαφορετικο.
Το επομενο βημα ομως, η εισβολη στο Ιρακ, ηταν ηδη αμφισβητουμενης δικαιοσυνης και αποτελεσματικοτητας απο την πρωτη μερα. Εκτος ΗΠΑ η κριτικη ηταν δριμεια, ακομα και στις χωρες που συμμετειχαν στον πολεμο – αν οχι εντονοτερη ακριβως σε αυτες τις χωρες.* Εντος ΗΠΑ η αντισταση στον πολεμο ηταν δυσκολη υποθεση. Οπως λενε αρκετοι πολιτικοι ή στρατιωτικοι αυτες τις μερες στις διαφορες ανασκοπησεις, παρ’ολες τις αντιρρησεις που ειχαν, θα ακουγοταν μη πατριωτικο να αμφισβητουν τις επιλογες της χωρας τους σε τετοιους δυσκολους καιρους. Στις μερες μας η αμφιβολια εχει μαλλον λυθει, ακομα και αυτοι που στηριζαν την εισβολη, βασισμενοι εν μερει σε λανθασμενη πληροφορηση (οτι ο Σανταμ εχει μεσα μαζικης καταστροφης), σημερα βλεπουν τον πολεμο στο Ιρακ ως μια τεραστια απωλεια ζωών και χρηματος. 150 χιλιαδες εως και 1 εκατομμυριο ανθρωποι υπολογιζεται οτι χαθηκαν, τουλαχιστον ενα τρισεκατομμυριο δολλαρια σε ζεστο χρημα.
Για τις μεν ζωες δεν χρειαζεται να πουμε τιποτα, ειναι αυτονοητα θλιβερη η απωλεια τους. Το κοστος του πολεμου σε χρημα ομως ειναι επισης θλιβερο, μιλαμε για χρηματα που θα μπορουσαν να εχουν χρησιμοποιηθει για την αμβλυνση της φτωχειας στον πλανητη, για την βελτιωση της υγειας μας, για τοσες αλλες αναγκες.
Ενα κοστος που δυσκολα υπολογιζεται αλλα ισως ξεπερνα τα αμεσα χρηματικα εξοδα ειναι καταστροφη της εικονας της Δυσης και ειδικα των ΗΠΑ και η αλλαγη στην καθημερινη ζωη των πολιτων εξαιτιας του συνεχιζομενου “πολεμου κατα της τρομοκρατιας”.
Απο την σχετικη αμεριμνησια και εναν πλανητη που φαινοταν να γινεται ολο και μικροτερος, φτασαμε σε πολυ λιγα χρονια σε ατελειωτες ουρες στον ελεγχο ασφαλειας των αεροδρομιων (το Γκατουικ ειναι μια κολαση, η Φρανκφουρτη μια μεγαλη ενοχληση, τα μεγαλα αμερικανικα αεροδρομια ενα βασανιστηριο), στον συνεχη φοβο, στην καταπατηση των βασικων ατομικων δικαιωματων (στην Βρετανια μιλανε για 60 μερες κρατηση χωρις απαγγελια κατηγοριων?).
Ποσες ανθρωποωρες και ποση ποιοτητα ζωης χανουμε σε αυτον τον “πολεμο κατα της τρομοκρατιας”? Μηπως ειναι ενας πολεμος σαν τον απιστευτα αποτυχημενο “πολεμο κατα των ναρκωτικων”, ενας πολεμος που δεν μπορει να κερδηθει με αστυνομευση και βια?
Ας ξεκαθαριστει κατι, η τρομοκρατια υπηρξε και παραμενει μια μεγαλη απειλη. Τα ελληνικα ΜΜΕ συχνα μιλανε για αντιτρομοκρατικη υστερια. Αυτο ειναι μια λανθασμενη αποψη για πολλους λογους.
Απο την μια ο μεσος δυτικος πολιτης δεν ειναι συνηθισμενους στους κινδυνους που διατρεχει (συχνα εκουσια!) ο μεσος Ελληνας. Το επιπεδο ασφαλειας που περιμενει στην καθημερινη του ζωη ειναι υψηλο και περιμενει απο το κρατος, εργοδοτες και καθε υπευθυνο να το παρεχει. Αυτο φαινεται σε καθε εκφανση της ζωης απο την οδηγηση στους δρομους, στους κανονισμους ασφαλειας σε κτιρια, δημοσιες συνευρεσεις κτλ Πολλα απο αυτα φαινονται ισως υπερβολικα σε καποιους Ελληνες, ειναι ομως κοινος τοπος στην κεντροβορεια Ευρωπη, ποσο μαλλον στις ΗΠΑ.
Κατα δευτερον οι κατοικοι της Ελλαδας επειδη εχουν μεινει καπως εξω απο τον χορο υποτιμανε τον πραγματικο κινδυνο. Λιγο πιο διπλα απο την χωρα μας ομως υπηρξανε αιματηροτατες επιθεσεις (Μαδριτη 2004: 191 νεκροι, 1800 τραυματιες, Λονδινο 2005: 52 νεκροι, 700+ τραυματιες)**. Μαλιστα οι επιθεσεις που απετρεψαν τελευταια στιγμη οι υπηρεσιες ασφαλειας (οσες μαθαμε και οσες δεν θα μαθουμε ποτε) θα ηταν ισως ακομα πιο αιματηρες. Απο την στιγμη που αναζωπυρωθηκε η τρομοκρατια, η συνεχης επαγρυπνηση ολης της διεθνους κοινοτητας ειναι απαραιτητη.
Ουτοπια
Το ερωτημα ειναι ομως, μηπως υπαρχουν πιο εξυπνοι τροποι να αμβλυνθει εστω το προβλημα? Η εισβολη στο Ιρακ διελυσε τις σχεσεις Δυσης και αραβικου κοσμου, με μικρα αμεσα οφελη στην ασφαλεια της Δυσης (αφοπλισμος Σανταμ), τεραστιο εμμεσο κοστος (τρομοκρατια). Αν ξοδευαμε μερος εστω απο τα χρηματα των πολεμων και των μετρων ασφαλειας στην λυση του Παλαιστινιακου, δεν θα ειχαμε καποια βελτιωση? Η αραβικη ανοιξη προσφερει μια επιπλεον ευκαιρια για την Δυση να ανοιξει την αγκαλια της σε ανθρωπους που εχουν υποφερει, απο συχνα αιματηρες τυρρανιες. Δεν πρεπει να την αδραξουμε?
Κατανοω οτι ακουγεται αφελες να νομιζει κανεις οτι με καποια χρηματα θα λυθουν προβληματα με ριζες αιωνων. Μηπως στην Κυπρο η ελλειψη χρηματων ειναι το εμποδιο για την λυση των προβληματων? Κιομως, εδω μιλαμε για παρα παρα πολλα χρηματα. Με εστω ενα μερος του κοστους του πολεμου, πειτε 1 τρις δολλαρια για 5 εκατομμυρια Παλαιστινους, εχουμε 200.000 (!!) δολλαρια για καθε γυναικα, ανδρα, ηλικιωμενο, εφηβο ή μωρο. Αν στελναμε καθε παιδι των Παλαιστινιων σε σχολεια της προκοπης, δωρεα της διεθνους κοινοτητας, αν πηγαιναν τους αρρωστους τους σε διεθνους κλασης νοσοκομεια, αν ο καθε προσφυγας αποζημιωνοταν πλουσια για αυτα που εχασε, ε δεν θα μειωνοταν λιγο το μισος και ο φανατισμος? Δεν θα ηταν μια καλη επενδυση στην ασφαλεια και δικαιοσυνη για ολον τον πλανητη?
————————————
*Θυμαμαι ακομα διαδηλωση με 1,5 εκατομμυριο ανθρωπους στην Βαρκελωνη, σε πληρη αντιθεση βεβαια με τις πραξεις τις κυβερνησης Αθναρ.
**Και στενα τοπικιστικα να το δει κανεις, μια οπτικη που δεν ειναι καθολου του γουστου μου, στην ΝΥ πεθαναν πανω απο 30 ατομα ελληνικης καταγωγης, στα μεγαλα διεθνη αεροδρομια που ειναι δηλωμενοι στοχοι της τρομοκρατιας ταξιδευουν καθημερινα τοσοι συμπατριωτες μας.
Εκεί που κάνεις λάθος βέβαια είναι πως θεωρείς το ένα τρις «πεταμένα» λεφτά. Το συγκεκριμένο ποσό δόθηκε στις Haliburton και Blackwater, δημιουργώντας ένα τεράστιο απαράτους ιδιωτικών εταιριών ασφαλείας. Μπορεί ο πόλεμος στο Ιράκ να είναι στρατιωτικά αποτυχημένος, οικονομικά όμως έκανε πολλού ανθρώπους πολύ πλούσιους.
κοιτα εσυ κανεις πλακα ισως αλλα υπαρχει ενα ζητημα που επελεξα να μην ανοιξω γιατι ειναι μπερδεμενο: το 1 τρις πηγε σε εταιρειες οπως αυτες της φωτογραφιας, που σε μεγαλο βαθμο παραγουν μεσα στις ΗΠΑ (περιεργως στην φωτο εχω δυο ευρωπαικες αλλα φυσικα τα πολλα λεφτα πηγαν σε αμερικανικες). Επισης οι μισθοι των στρατιωτων και οι συνταξεις ειναι λεφτα που μενουν στις ΗΠΑ και εκτος απο το αμεσα θετικο αποτελεσμα για τους ιδιους, μπορει να εχουν καποιο αποτελεσμα στην ανεργια, στον οικονομικο κυκλο κτλ
Παρολαυτα εχω την αισθηση οτι ο κοσμος θα ηταν καλυτερος για ολους μας αν προσεχαμε λιγο πιο πολυ το Παλαιστινιακο, αν επενδυαμε μερος των χρηματων σε χτισιμο αντι για καταστροφη.
Σιντάρτα, θα έλεγα και γω ότι ο πόλεμος δεν έγινε λόγω των εταιρειών, αλλά σαφώς για άλλους λόγους.
Αλλά και αυτό το 1 τρις δολάρια, ΣΓ, δεν έχει κόστος ευκαιρίας. Αν δεν γινόταν πόλεμος, απλώς δεν θα υπήρχε. Λάθος;
πως το εννοεις αυτο?
Κοιτα, ενα πραγμα ειναι σχεδον σιγουρο, χωρις τον πολεμο το αμερικανικο χρεος θα ηταν μικροτερο κατα ενα ποσο που ειναι στην ταξη μεγεθους του τρισεκατομμυριου. Δεν ειναι σιγουρο οτι οι Αμερικανοι θα ηταν πλουσιοτεροι, ουτε οτι η Αμερικανικη οικονομια μεγαλυτερη (πιθανοτατα θα ηταν λιγο μικροτερη, τουλαχιστον ως first order effect).
Αλλα σημειωσε οτι δεν μετραω εδω το κοστος στις αερομεταφορες απο την αυξημενη επαγρυπνηση/ελεγχους, το κοστος στους πολιτες ολου του πλανητη που πρεπει να πηγαινουν καμμια ωρα νωριτερα στο αεροδρομιο (προ 2001 προλαβαινα πτησεις πηγαινοντας 15-20 λεπτα πριν την αναχωρηση, τωρα στο Τερμιναλ 5 του Χηθροου πρεπει να περασεις τον ελεγχο 35 λεπτα πριν!), το αμεσο κοστος του πολεμου στις υπολοιπες χωρες κτλ
Υπολογισμους στο πισω μερος φακελων κανουμε τωρα (μπακαλικους δηλαδη στα ελληνικα), αλλα εχω την εντυπωση οτι η Δυση συνολικα ανετα θα μπορουσε να πληρωσει 1 τρις, οχι για να λυθει το Παλαιστινιακο αλλα εστω για να ερθουν οι εντασεις με τον μουσουλμανικο κοσμο στα επιπεδα του 1999.
Εννοώ ότι ένα ποσό αυτής της τάξης σε βάθος δεκαετίας μπορεί να εγκριθή από το Κονγκρέσσο και την κοινή γνώμη μόνο για την χρηματοδότηση ενός πολέμου, και μάλιστα με την σκέψη ότι καταλήγει κατεξοχήν σε αμερικανικές τσέπες. Αν η εισβολή στο Ιράκ δεν γινόταν, το ποσό αυτό απλώς δεν θα ήταν διαθέσιμο για οποιονδήποτε άλλο εναλλακτικό σκοπό.
αρα θα ηταν χαμηλοτερο το χρεος. Αλλα δεν ειναι και εντελως αληθεια αυτο που λες, γιατι αν τα δημοσια οικονομικα των ΗΠΑ ηταν πιο υγιη (που θα ηταν χωρις τον πολεμο) πιο ευκολα θα ξοδευε το Κονγκρεσσο λεφτα για διαφορα άλλα πραγματα, μεταξυ των οποιων ειναι και η ενισχυση αγαθων σκοπων ανα τον πλανητη.
Τελικα ομως ναι, αυτο που λεω απευθυνεται τελικα στους ταγους της πολιτειας: ισως δεν ξοδευουμε τα λεφτα μας με τον πιο εξυπνο και αποτελεσματικο τροπο, αλλαξτε ροτα.
Το μονο που μενει τωρα ειναι να περασω μια βολτα απτο Καπιτωλιο να τους τα πω, μικρη λεπτομερεια.
Βέβαια με την άνοδο της άκρας δεξιάς οποιαδήποτε ύπαρξη πλεονάσματος θα πήγαινε σε φοροαπαλλαγές, οπότε αυτό το τρισεκατομμύριο θα κατέληγε μάλλον στις τσέπες των εχόντων παρά σε προγράμματα κοινωνικού κράτους ή σε ευγενείς σκοπούς εξωτερικής πολιτικής.
Επίσης αμφιβάλλω αν ένα εφάπαξ ποσό θα ήταν ικανό να λύσει το Παλαιστινιακό. Από την στιγμή που η ισραηλινή οικονομία έκανε στροφή σε υπηρεσίες ασφαλείας (κάμερες παρακολούθησης, αντιτρομοκρατική τεχνογνωσία, λογισμικό εντοπισμού απειλών) και χρησιμοποιεί το Τείχος για απόκτηση εμπειρίας που εξάγει μετά πολύ δύσκολα θα καταφέρει η Παλαιστινιακή ηγεσία να πείσει το Ισραήλ να χαλαρώσει τα μέτρα ασφαλείας. Η προώθηση του Ισραήλ σαν διαμετακομιστικός κόμβος του αραβικού κόσμου θα οδηγούσε πολύ πιο γρήγορα στην ειρήνη γιατί θα συνέφερε οικονομικά το Ισραήλ η ειρήνη, όσο δεν υπάρχει οικονομικό κίνητρο η ισραηλινή ηγεσία μπορεί να συνεχίζει να ασκεί την ίδια πολιτική.
ε τωρα τι λες, δεν εχει οικονομικο κινητρο το Ισραηλ να αρθει η κατασταση εκτακτης αναγκης που βρισκονται εδω και δεκαετιες? Υποθετω οτι χωρις τον συνεχη κινδυνο που ζουν στο Ισραηλ, η οικονομια θα αναπτυσσοταν αρκετα πιο γρηγορα.
Μα η γεωργία και οι εταιρίες υψηλής τεχνολογίας δεν επηρεάζονται πλέον τόσο πολύ από την κατάσταση ασφαλείας. Από την μια πλευρά η δημιουργία του τείχους έχει εξασφαλίσει νερό και ασφάλεια για τους γεωργούς και εποίκους, από την άλλη το σύστημα ασφαλείας δίνει εμπειρίες σε εταιρίες τεχνολογίας που μετά εξάγουν στα πλαίσια του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Παράλληλα η τεχνολογία έχει επιτρέψει την δημιουργία μεγαλύτερων καλλιεργειών με λιγότερο νερό. Αν είχε ισχυρότερο διαμετακομιστικό εμπόριο το Ισραήλ σίγουρα θα υπήρχαν και περισσότερες φωνές για ειρήνη, τώρα που τα προβλήματα που τους προκαλούν οι Παλαιστίνιοι είναι απλώς διπλωματικά δεν έχουν ιδιαίτερο κίνητρο.
καθε οικονομικη δραστηριοτητα επηρεαζεται απο την ρευστοτητα στην οικονομια και μια χωρα υπο απειλη πολεμου δεν προσελκυει τα ιδια κεφαλαια με μια κανονικη χωρα, δεν μπορει να εχει την ιδια ρευστοτητα. Ακομα περισσοτερο βεβαια δυσκολευεται στο να προσελκυσει ανθρωπινο δυναμικο, η διαρροη εγκεφαλων απο το Ισραηλ ειναι παροιμοιωδης και φανταζομαι οι συνθηκες που επικρατουν στην χωρα παιζοουν και αυτες τον ρολο τους σχετικα (αν και ομολογω οτι κανεις Ισραηλινος συναδελφος μου δεν εχει γκρινιαξει ποτε σχετικα, αλλα το ποσο πραγματικα φοβουνται ή κουραζονται με αυτην την κατασταση η καρδια τους το ξερει).