Συνεχίζω σήμερα, μετά από αυτό και αυτό, τον πρόχειρο νομικοδημοσιογραφικό σχολιασμό της ΣτΕ 350/2011 αναφερόμενος στο πρώτο κομμάτι της απόφασης, εκείνο που έκρινε αντισυνταγματική την τροποποίηση Ραγκούση στον Κώδικα Ελληνικής Ιθαγενείας.
Δεν είχα καταρχήν σκοπό να γράψω για την ουσία της απόφασης, αφού εκκρεμεί και η Ολομέλεια, αλλά τελικά δεν κατάφερα να το αποφύγω. Ας είναι. Θυμήθηκα και αυτό που είχα γράψει τεσσεράμισυ χρόνια πριν, επίκαιρο όσο ποτέ.
Καταρχάς και για να είμαστε δίκαιοι, υπάρχουν κάποια σημεία στα οποία πρυτάνευσαν οι παραναγνώσεις της απόφασης, κυριάρχησε η κακοπιστία ή απλώς επικράτησε η παλιά καλή άγνοια. Πού έχει δίκιο λοιπόν η απόφαση;
α. Το ius sanguinis ισχύει σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες του κόσμου, απλώς σε πολλές ισχύει εκ παραλλήλου και το ius soli. Όχι λοιπόν, δεν είναι ρατσιστικό. Ούτε σχετίζεται καθόλου με το αίμα, έλεος πια. [αυτό για τους επαγγελματίες αντιρατσιστές]
β. Τα κράτη χορηγούν (σχεδόν) ανεξέλεγκτα την ιθαγένεια. Δικιά τους είναι, την κάνουν ό,τι θέλουν και σχετικώς δεν πέφτει λόγος σε διεθνή όργανα. [αυτό για τους επαγγελματίες των προσφυγών]
γ. Καλώς ή κακώς, το ελληνικό Σύνταγμα αναφέρεται στην ελληνική ομογένεια, όχι στην ουρουγουανή ή την νεοζηλανδική. Αναφορά σε “έθνος” και σε “εθνικό” γίνεται πολλές φορές μέσα στο Σύνταγμα και μαντέψτε ποιο έθνος εννοεί. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και που έχει αναπόφευκτα κανονιστικές συνέπειες: δεν έτυχε απλώς να βρεθή εκεί. [αυτό για τους επαγγελματίες αντιεθνικιστές]
Συμφωνώ ότι η ερμηνεία εν προκειμένω είναι δυσχερής και ότι καλοπροαίρετοι άνθρωποι διαφορετικών ιδεολογικών προσανατολισμών θα βρεθούν διαφωνούντες. Εκείνο όμως με το οποίο διαφωνώ σαφώς είναι ο διά της ερμηνείας κανονιστικός αποχρωματισμός συνταγματικών προβλέψεων.
Μόνο ένα παράδειγμα σχετικά:
Διάταξη νόμου ορίζει ότι η ελληνική ιθαγένεια απονέμεται με την απλή προσκόμιση υπεύθυνης δήλωσης ότι ο δηλών δεν ανήκει στο ελληνικό έθνος. Ή ακόμη πιο πολύ, ότι το μισεί, το απεχθάνεται και διατηρεί έναντί του αισθήματα εχθροπάθειας [το πιάσατε το υπονοούμενο…].
Συνταγματικό;
δ. Η ιθαγένεια προϋποθέτει πραγματικό, απτό, ουσιαστικό δεσμό με το κράτος τουλάχιστον από την απόφαση του Νοττεβώμου. [αυτό δεν απευθύνεται σε κάποιον συγκεκριμένα ;-) ]
ε. Δεδομένου ότι οι τρόποι απόκτησης της ιθαγένειας επηρεάζουν άμεσα την σύνθεση του λαού, από τον οποίο απορρέει κάθε κυριαρχία κατ’ άρ. 1 παρ. 3 Συντ., έπεται ότι γενικώτερα υπάρχουν συνταγματικά όρια στον τρόπο με τον οποίο εισέρχεται κανείς στον λαό. Ακόμη δηλαδή και αν δεν ετίθετο θέμα “έθνους”, και πάλι θα ήταν προβληματική διάταξη ορίζουσα π.χ. ότι την ιθαγένεια αποκτά όποιος έχει τρίχες στα αφτιά (λες και δεν είμαστε ήδη αρκετοί!).
Καλή η λοιπόν η εξ ευωνύμων ανθρωπιστική, διεθνιστική, προοδευτική και κομψευόμενη κριτική που καταγγέλλει ρατσισμούς και φασισμούς και κατέχει την απόλυτη αλήθεια (που στην συγκεκριμένη απόφαση πράγματι έχει δίκιο). Αλλά να πατάμε και λίγο στα νομικά πόδια μας.
Σχετικά με την απόφαση τώρα, το Τμήμα θεωρεί κατ’ ουσίαν ότι το ius soli είναι αντισυνταγματικό, κατ’ ουσίαν δε ότι μόνο το ius sanguinis είναι συμβατό με το Σύνταγμα. Αυτή είναι μια γενναία απόφανση, ιδίως επειδή αποδέχεται μόνο το ανόθευτο δίκαιο του αίματος ως σύμφωνο προς το Σύνταγμα, μη ανεχόμενη οποιαδήποτε απόκλιση προς άλλη κατεύθυνση. Εδώ υποθέτω ότι υπόκειται μια (πολιτική) ιδέα εθνικού κράτους έναντι πολυεθνικού. Αλλά παρόμοια ανοίγματα προς την αρχή του εδάφους ή τέλος πάντων παρόμοιους περιορισμούς στην αρχή του αίματος έχουν εισαγάγει και άλλα καθ’ όλα εθνικά κράτη:
Η Γερμανία ας πούμε στο άρ. 4 παρ. 3 StAG:
(3) Durch die Geburt im Inland erwirbt ein Kind ausländischer Eltern die deutsche Staatsangehörigkeit, wenn ein Elternteil
1.
seit acht Jahren rechtmäßig seinen gewöhnlichen Aufenthalt im Inland hat und
2.
ein unbefristetes Aufenthaltsrecht oder als Staatsangehöriger der Schweiz oder dessen Familienangehöriger eine Aufenthaltserlaubnis auf Grund des Abkommens vom 21. Juni 1999 zwischen der Europäischen Gemeinschaft und ihren Mitgliedstaaten einerseits und der Schweizerischen Eidgenossenschaft andererseits über die Freizügigkeit (BGBl. 2001 II S. 810) besitzt.
Και η Γαλλία, το υποτιθέμενο πρότυπο του ius soli και της υποκειμενικής/συνταγματικής/πολιτικής περί έθνους αντίληψης:
Article 21-11 Code civil
L’enfant mineur né en France de parents étrangers peut à partir de l’âge de seize ans réclamer la nationalité française par déclaration, dans les conditions prévues aux articles 26 et suivants si, au moment de sa déclaration, il a en France sa résidence et s’il a eu sa résidence habituelle en France pendant une période continue ou discontinue d’au moins cinq ans, depuis l’âge de onze ans.
Dans les mêmes conditions, la nationalité française peut être réclamée, au nom de l’enfant mineur né en France de parents étrangers, à partir de l’âge de treize ans, la condition de résidence habituelle en France devant alors être remplie à partir de l’âge de huit ans. Le consentement du mineur est requis, sauf s’il est empêché d’exprimer sa volonté par une altération de ses facultés mentales ou corporelles constatée selon les modalités prévues au troisième alinéa de l’article 17-3 .
Βλέπουμε λοιπόν δύο πράγματα: α) καθαρά νομοθετικά συστήματα δεν υπάρχουν, και β) η μεταρρύθμιση Ραγκούση ήταν μετρημένη και συμφωνούσε με την ηπειρωτική νομοθετική τάση, που ουδέποτε αμφισβητήθηκε συνταγματικά στις καθ’ εκάστην χώρες.
Αλλά και κάτι άλλο μπορούμε να διακρίνουμε: αφής στιγμής κατά την θέσπιση του Συντάγματος, αλλά και κατά τις μετέπειτα αναθεωρήσεις του, ήταν γνωστά περισσότερα συστήματα κτήσης ιθαγένειας από αλλοδαπούς, κανένα όμως εξ αυτών δεν ενεδύθη συνταγματική πορφύρα, έπεται ότι έστω και διά της εύγλωττης σιωπής και εδώ, όπως και σχεδόν παντού, το Σύνταγμα είναι ανοικτό. Ανοικτό σε διαφορετικά παράγωγα της πολιτικής διαβούλευσης, ανοικτό σε διαφορετικές πολιτικές ιδεολογίες, ανοικτό στην ζωή.
Στο ίδιο πνεύμα, η απόφαση αποφαίνεται (παρ. 9) ότι
δεν υπάρχει, ως εκ της φύσεώς της οικείας αρμοδιότητας του κράτους, δικαίωμα του αλλοδαπού στην απονομή της ελληνικής ιθαγένειας
Εκτός αν το ορίση κυριαρχικά το ίδιο το ελληνικό κράτος προφανώς, προσθέτω εγώ. Αφού η απονομή της ιθαγένειας ανήκει στον σκληρό πυρήνα της κρατικής κυριαρχίας, μόνο το ίδιο το κράτος είναι αρμόδιο να αποφασίση εάν και κατά πόσον σε κάποιες περιπτώσεις θα αυτοπεριοριστή, αναγνωρίζοντας ως υποχρεωτική δι’ εαυτό την απονομή της, συντρεχουσών κάποιων προαπαιτουμένων. Ο αυτοπεριορισμός αυτός καταφάσκει όμως και προϋποθέτει την απόλυτη κρατική αρμοδιότητα, δεν την υποσκάπτει ούτε την αναιρεί.
Εξάλλου, αναφερόμενη η απόφαση στην έννοια της πολιτοποίησης, της αθρόας κτήσης της ιθαγένειας δηλαδή με πολιτειακή πράξη ως αποτέλεσμα γεωγραφικών μεταβολών της επικράτειας (π.χ. μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου), αφήνει να εννοηθή ότι συλλογίζεται ως εξής: η αθρόα κτήση της ιθαγενείας είναι φαινόμενο έκτακτο και περιθωριακό – οι επίμαχες τροποποιήσεις συνεπάγονται αθρόα απονομή ιθαγενείας – άρα πρέπει να τις προσεγγίσουμε με εξαιρετικά κριτικό βλέμμα. Μένει όμως να αποδειχθή το δεύτερο σκέλος του συλλογισμού, πολλώ δε μάλλον όταν τα γνωστά μέχρι σήμερα στοιχεία κάνουν λόγο για κάποιες λίγες χιλιάδες δηλώσεων μόνον και μάλιστα ως επί το πλείστον από ομογενείς. [Δεν μπόρεσα να βρω σχετικά στοιχεία, αλλά ούτε και η απόφαση παραθέτει αντίθετα]
Σαν πολλά να έγραψα πάλι, θα ολοκληρώσω την επόμενη φορά.
Τα στοιχεία που ζήτησες Αθανάσιε :p
http://www.tovima.gr/files/1/2012/07/16/nomosallodapoi.pdf
Δεν υπάρχει αξιοσημείωτη μεταβολή στις πολιτογραφήσεις αλλογενών σύμφωνα με τον πίνακα 1. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει ο χρονισμός των μεταβολών στις πολιτογραφήσεις ομογενών, αλλά αυτά δε νοιάζουν το ΣτΕ, αν έχεις μια σταγόνα αίμα ΕΛ είσαι ΕΛ.
Κάνεις λάθος σε 2-3 επίπεδα. Αλλά τώρα νυστάζω. :-)
Λοιπόν, κοίτα:
Οι ομογενείς που κατάγονται από Έλληνες πολίτες, π.χ. τα ξαδέρφια μου στην Αμερική, είναι και αυτοί Έλληνες πολίτες λόγω καταγωγής. Δεν χρειάζεται να κάνουν αίτηση για να τους απονεμηθή από την αρχή η ελληνική ιθαγένεια και να δώσουν τον όρκο του πολίτη, χρειάζεται μόνο η ανενεργός ιθαγένειά τους να ενεργοποιηθή. Το πρώτο είναι όμως διαπλαστικό, το δεύτερο απλώς αναγνωριστικό, ήτοι το πρώτο διαμορφώνει μια νέα νομική κατάσταση, το δεύτερο αναγνωρίζει κάτι που ήδη υπάρχει.
Και φυσικά αυτά δεν έχουν καμία σχέση με σταγόνες αίματα και ανοησίες. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τέκνα Τουρκοθρακιωτών που έχου γεννηθή στην Γερμανία και δεν έχουν πατήσει ποτέ στην Ελλάδα.
Η άλλη κατηγορία ομογενών τώρα, οι ομογενείς που δεν κατάγονται από Έλληνες πολίτες, ήτοι Κύπριοι, Πολίτες κ.λπ., σε πληροφορώ ότι διαχρονικά έχουν φάει μεγάλο σικυό από το ρωμέικο, γιατί δεν τους απονεμόταν ιθαγένεια για λόγους εθνικούς. Για πέρνα μια βόλτα από Φάληρο μεριά να δης διαβατήρια τούρκιε τζουμχουριετί.
Πες μια καλή κουβέντα που βρήκα τα στοιχεία πρώτα μωρέ :D
Τα ξέρω αυτά που λες για τα τζουμχουριέτι. Εγώ όμως μίλησα για τον χρονισμό. Το timing βρε παιδί μου. Πώς σε έτος εκλογών αυξάνονται οι πολιτογραφήσεις σε σχέση με το έτος πριν και μετά.
Αυτό με την καταγωγή από Έλληνα πολίτη κάπου θα έπρεπε να έχει ένα όριο. Ένας κλάδος της οικογένειας μου είναι στην Αμερική πριν από τον πρώτο Βαλκανικό, τρεις γενιές εκεί, ίσως και τέσσερεις. Ε, κάπου θα έπρεπε το κράτος να τραβάει μια γραμμή και να λέει ότι εσύ πρέπει να πας στην άλλη ουρά. Οι Ιρλανδοί έχουν ένα παρόμοιο σύστημα. Αυτά όμως δεν είναι της παρούσης.
Αλήθεια έτσι είναι; Δεν το ήξερα. Αλλά την διαλογή την κάνει η ζωή σε αυτές τις περιπτώσεις. Η δεύτερη ή τρίτη γενιά απλά δεν ενδιαφέρεται. Εκτός αν παίζη μπέιζμπολ ξερωγώ ;-)
Αλλά τι ρατσισμός είναι αυτός; Οι Αλβανοί δεν πειράζει να πάρουν ιθαγένεια. Σύμφωνοι. Οι Αμερικάνοι γιατί πειράζει;
Καλή δουλειά έκανες με τα στοιχεία :-)
Δεν πειράζει. Να πάνε όμως στην άλλη ουρά για την απόκτηση, όχι στο ταμείο ταχείας εξυπηρέτησης για πελάτες με καλαθάκια αντί καρότσια στο σούπερ μάρκετ.